حیوان نجاست‌خوار: تفاوت میان نسخه‌ها

{{احکام}}

{{مقاله توصیفی فقهی}}

'''نجاست‌خوار''' یا '''جَلّال''' [[حلال‌گوشت|حیوان حلال‌گوشتی]] که به خوردن مدفوع انسان عادت کرده است. خوردن گوشت، شیر و تخم حیوان نجاست‌خوار [[حرام]] و [[مدفوع]] و [[ادرار]] آن [[نجس]] است. چنین حیوانی با خوراندن غذای [[طهارت|پاک]]، حلال‌گوشت شده و فضولات آن پاک می‌گردد. در [[حدیث|روایات]] مدت زمان مشخصی برای بازگرداندن برخی از حیوان نجاست‌خوار به حالت سابق، ذکر شده است، که از نظر بعضی از [[مجتهد|فقیهان]] مراعات آن مقدار زمان لازم است.  

در صورتی که حیوان نجاست‌خوار برای مدتی از خوردن نجاست بازداشته شود و تنها علوفه پاک به او خورانده شود، تمام احکام حیوان نجاست‌خوار برداشته می‌شود. این عمل در فقه [[استبراء]] نام دارد.<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۴۱۹ق، ص۶۲.</ref> با این حال برخی از فقیهان پاک بودن علف را برای از بین بردن صفت نجاست‌خواری لازم ندانسته‌اند.<ref>مقدس اردبیلی، مجمع الفائدة و البرهان، ۱۴۰۳ق، ج۱۱، ص۲۵۵.</ref>  

به نظر بیشتر فقیهان مدت‌زمان لازم برای استبراء شتر چهل روز، برای گاو بیست روز، برای گوسفند ده روز، برای اردک پنج روز و برای مرغ سه روز است.<ref> شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷، ج۶، ص۸۶؛ ابن‌براج، المهذب، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۴۲۸؛ محقق حلی، شرائع الإسلام، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۱۷۰-۱۷۳؛ علامه حلی، تحریر الأحکام الشرعیة، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۶۳۳-۶۳۵.</ref> این فقها بر اساس [[حدیث|روایات]] مشهور عمل کرده و مراعات زمان مشخص شده در روایت مشهور را لازم دانسته‌اند؛<ref> طباطبایی، ریاض المسائل، ۱۴۱۸ق، ج۱۳، ص۳۸۶.</ref> اما در برخی از روایات، مقادیر دیگری  ذکر شده، که با روایت مشهور تفاوت دارد. در این احادیث غیرمشهور برای اردک سه،<ref>صدوق، من لا یحضر، ۱۴۱۳ق، ج‏۳، ص۳۳۸ و ۳۳۹.</ref>، شش<ref>صدوق، من لایحضر، ۱۴۱۳ق، ج‏۳، ص۳۳۸ و ۳۳۹.</ref> و هفت روز،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۲۵۲.</ref> برای گوسفند هفت<ref>ابن اشعث، الجعفریات، مکتبة النینوی، الحدیثة، ص۲۷.</ref> و چهارده روز،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۲۵۲.</ref> و برای گاو سی روز،<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۲۵۳.</ref> به‌عنوان مدت‌زمان استبراء ذکر شده است، با این حال در همه روایات برای استبراء شتر تنها چهل روز و برای مرغ فقط سه روز بیان گردیده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۲۵۱ و ۲۵۳؛ صدوق، من لا یحضر، ۱۴۱۳ق، ج‏۳، ص۳۳۸ و ۳۳۹؛ ابن اشعث، الجعفریات، مکتبة النینوی، الحدیثة، ص۲۷.</ref>

مدت‌زمان لازم برای استبراء برخی از حیوانات مانند خروس، بوقلمون، غاز، کبک، بلدرچین، بز، آهو و غیره در روایات ذکر نشده است.{{مدرک}} برخی از فقیهان پرندگان شبیه به مرغ و اردک را در حکم آن دو یکسان دانسته‌اند.<ref>علامه حلی، قواعد الأحکام، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۳۲۸؛ شهید اول، اللمعة الدمشقیة، ۱۴۱۰ق، ص۲۳۶؛ علامه حلی، إرشاد الأذهان، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۱۱۲.</ref> اما بعضی از آنها معتقدند استبراء تمام حیواناتی که مدت‌زمان مشخصی برای آنها در روایات بیان نگردیده، تا زمانی که صفت نجاست‌خوار از آن زائل شده و در عرف مردم دیگر به آن صفت شناخته نشود، ادامه می‌یابد.<ref>یزدی طباطبایی، العروة الوثقی (المحشی)، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۲۷۸.</ref>