قیام ۱۹ دی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (←شرح واقعه) |
Gholampour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
== انتشار مقاله ایران و استعمار سرخ و سیاه == | == انتشار مقاله ایران و استعمار سرخ و سیاه == | ||
عامل اصلی قیام ۱۹ دی، انتشار مقاله‌ای با عنوان «ایران و استعمار سرخ و سیاه» در روزنامه اطلاعات بود.<ref>اباذری، وادی عشق، ۱۳۹۰ش، ص۳۶۹.</ref> این مقاله به مناسبت روز [[واقعه کشف حجاب|کشف حجاب]] و نزدیکی سالگرد [[انقلاب سفید]] در [[۱۷ دی]] ۱۳۵۶ش به چاپ رسید.<ref>حسن‌زاده، «تحلیلی بر واقعه ۱۹ دی ۱۳۵۶ قم»، ص۱۶۸.</ref> نام نویسنده احمد رشیدی مطلق بود که آن را مستعار دانسته‌اند.<ref>حسن‌زاده، «تحلیلی بر واقعه ۱۹ دی ۱۳۵۶ قم»، ص۱۶۹.</ref> به‌گفته سر آنتونی پارسونز{{یادداشت|Sir Anthony Parsons}}، سفیر سابق [[انگلیس]] در [[ایران]]، با توجه به سلسله مراتب تصمیم‌گیری در حکومت پهلوی، تصمیم به نگارش و انتشار این مقاله از طرف شخص [[محمدرضا پهلوی]] یا ساواک (سازمان اطلاعات و امنیت کشور) یا هیئت دولت بوده است.<ref>نعیمی، «ارزیابی مقاله ایران استعمار سرخ و سیاه به عنوان عامل شتابزا در انقلاب اسلامی ایران»، ص۴۸.</ref> | |||
[[پرونده:مقاله ایران و استعمار سرخ و سیاه.jpg|بندانگشتی|300x300px|مقاله ایران و استعمار سرخ و سیاه، در صفحه ۷ روزنامه اطلاعات [[۱۷ دی]]]] | [[پرونده:مقاله ایران و استعمار سرخ و سیاه.jpg|بندانگشتی|300x300px|مقاله ایران و استعمار سرخ و سیاه، در صفحه ۷ روزنامه اطلاعات [[۱۷ دی]]]] | ||
در این مقاله [[امام خمینی]] و مخالفانِ انقلاب سفید شاه، عوامل ارتجاع (مخالفت با تجدد جامعه و تمایل به اوضاع قدیمی) شمرده شده و امام خمینی مسئول خون‌های ریخته شده در [[قیام ۱۵ خرداد|واقعه پانزده خرداد]] دانسته شد.<ref>بهشتی‌سرشت، «جرقه انقلاب بررسی تحلیلی مقاله احمد رشیدی مطلق»، ص۱۴۷.</ref> همچنین خمینی مردی ماجراجو ولی بی‌اعتقاد، وابسته به مراکز استعماری، جاه‌طلب و دنبال کسب شهرت خوانده شد.<ref>بهشتی‌سرشت، «جرقه انقلاب بررسی تحلیلی مقاله احمد رشیدی مطلق»، ص۱۴۴.</ref> | در این مقاله [[امام خمینی]] و مخالفانِ انقلاب سفید شاه، عوامل ارتجاع (مخالفت با تجدد جامعه و تمایل به اوضاع قدیمی) شمرده شده و امام خمینی مسئول خون‌های ریخته شده در [[قیام ۱۵ خرداد|واقعه پانزده خرداد]] دانسته شد.<ref>بهشتی‌سرشت، «جرقه انقلاب بررسی تحلیلی مقاله احمد رشیدی مطلق»، ص۱۴۷.</ref> همچنین خمینی مردی ماجراجو ولی بی‌اعتقاد، وابسته به مراکز استعماری، جاه‌طلب و دنبال کسب شهرت خوانده شد.<ref>بهشتی‌سرشت، «جرقه انقلاب بررسی تحلیلی مقاله احمد رشیدی مطلق»، ص۱۴۴.</ref> | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۷: | ||
== شرح واقعه == | == شرح واقعه == | ||
اوج قیام ۱۹ دی عصر [[۱۹ دی]] ۱۳۵۶ش در [[قم]] رخ داد.<ref>موسوی تبریزی، خاطرات آیت‌الله سید حسین موسوی تبریزی، ۱۳۸۷ش، ص۳۹۹ و ۴۰۰.</ref> معترضان شامل [[طلبه|طلاب]] و بازاریان قم<ref>موسوی تبریزی، خاطرات آیت‌الله سید حسین موسوی تبریزی، ۱۳۸۷ش، ص۳۹۸ و ۳۹۹.</ref> و نیز گروهی از بازاریان و دانشگاهیان [[تهران]]<ref>موسوی تبریزی، خاطرات آیت‌الله سید حسین موسوی تبریزی، ۱۳۸۷ش، ص۳۹۹ و ۴۰۰.</ref> بودند. [[حسین نوری همدانی]] که در آن زمان یکی از مدرسان و [[مجتهد|مجتهدان]] قم بود، در منزل خود برای معترضان سخنرانی کرد. جمعیت حاضر پس از سخنرانی به سمت چهارراه بیمارستان (چهارراه شهدای کنونی) حرکت کردند؛ شعارهای معترضان «مرگ بر حکومت یزیدی» و «درود بر خمینی» بود.<ref>موسوی تبریزی، خاطرات آیت‌الله سید حسین موسوی تبریزی، ۱۳۸۷ش، ص۴۰۰.</ref> پس از آن میان تظاهرکنندگان و نیروهای حکومت پهلوی درگیری به وجود آمد.<ref>ملایی‌پور، آذرخش انقلاب، ۱۳۸۳ش، ص۳۷.</ref> در نزدیکی چهارراه بیمارستان تیراندازی شد و شماری از تظاهرکنندگان کشته و زخمی شدند.<ref>موسوی تبریزی، خاطرات آیت‌الله سید حسین موسوی تبریزی، ۱۳۸۷ش، ص۴۰۰.</ref> | |||
[[پرونده:قیام ۱۹ دی (۶).jpg|بندانگشتی|300x300px|ضرب و شتم تظاهرکنندگان توسط نیروهای حکومت پهلوی، به گزارش مرکز اسناد انقلاب اسلامی]] | [[پرونده:قیام ۱۹ دی (۶).jpg|بندانگشتی|300x300px|ضرب و شتم تظاهرکنندگان توسط نیروهای حکومت پهلوی، به گزارش مرکز اسناد انقلاب اسلامی]] | ||
[[سید حسین موسوی تبریزی]] فعال سیاسی ضد حکومت پهلوی، از دست‌اندرکاران وقایع ۱۹ دی شمرده شده است.<ref>«[https://www.farsnews.ir/news/13901019000173 تحلیلی بر واقعه۱۹ دی۱۳۵۶ قم]»، خبرگزاری فارس.</ref> او در شب ۱۷ دی ۱۳۵۶ش، شماری از مجتهدان [[حوزه علمیه قم]]{{یادداشت|افردای که موسوی تبریزی توانست گردآورد، به گفته خود وی چنین‌اند: [[یوسف صانعی]]، [[علی‌اکبر فیض مشکینی]]، [[حسین وحید خراسانی]]، [[جعفر سبحانی]]، [[ناصر مکارم شیرازی]]، [[محمد مؤمن قمی|محمد مؤمن]]، [[سید حسن طاهری خرم‌آبادی]] و [[محمد محمدی گیلانی]].}} را در خانه [[حسین نوری همدانی]] گرد آورد. آنها در اعتراض به انتشار مقاله ایران و استعمار سرخ و سیاه، تصمیم به تعطیلی حوزه علمیه قم در ۱۸ دی گرفتند. این تصمیم به مراجع تقلید وقت اعلام شد.<ref>موسوی تبریزی، خاطرات آیت‌الله سید حسین موسوی تبریزی، ۱۳۸۷ش، ص۳۹۶ و ۳۹۷.</ref> روز ۱۸ دی درس‌های حوزه علمیه قم تعطیل شد و طلاب به منازل برخی مراجع تقلید{{یادداشت|[[سید محمدرضا گلپایگانی]]، [[سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی]]، [[سید محمدکاظم شریعتمداری]]، (موسوی تبریزی، خاطرات آیت‌الله سید حسین موسوی تبریزی، ۱۳۸۷ش، ص۳۹۶ و ۳۹۷.) [[میرزا هاشم آملی]] و [[سید محمدصادق روحانی]] }} رفتند و آنها در جمع طلاب سخنرانی کردند.<ref>موسوی تبریزی، خاطرات آیت‌الله سید حسین موسوی تبریزی، ۱۳۸۷ش، ص۳۹۶ و ۳۹۷.</ref> | [[سید حسین موسوی تبریزی]] فعال سیاسی ضد حکومت پهلوی، از دست‌اندرکاران وقایع ۱۹ دی شمرده شده است.<ref>«[https://www.farsnews.ir/news/13901019000173 تحلیلی بر واقعه۱۹ دی۱۳۵۶ قم]»، خبرگزاری فارس.</ref> او در شب ۱۷ دی ۱۳۵۶ش، شماری از مجتهدان [[حوزه علمیه قم]]{{یادداشت|افردای که موسوی تبریزی توانست گردآورد، به گفته خود وی چنین‌اند: [[یوسف صانعی]]، [[علی‌اکبر فیض مشکینی]]، [[حسین وحید خراسانی]]، [[جعفر سبحانی]]، [[ناصر مکارم شیرازی]]، [[محمد مؤمن قمی|محمد مؤمن]]، [[سید حسن طاهری خرم‌آبادی]] و [[محمد محمدی گیلانی]].}} را در خانه [[حسین نوری همدانی]] گرد آورد. آنها در اعتراض به انتشار مقاله ایران و استعمار سرخ و سیاه، تصمیم به تعطیلی حوزه علمیه قم در ۱۸ دی گرفتند. این تصمیم به مراجع تقلید وقت اعلام شد.<ref>موسوی تبریزی، خاطرات آیت‌الله سید حسین موسوی تبریزی، ۱۳۸۷ش، ص۳۹۶ و ۳۹۷.</ref> روز ۱۸ دی درس‌های حوزه علمیه قم تعطیل شد و طلاب به منازل برخی مراجع تقلید{{یادداشت|[[سید محمدرضا گلپایگانی]]، [[سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی]]، [[سید محمدکاظم شریعتمداری]]، (موسوی تبریزی، خاطرات آیت‌الله سید حسین موسوی تبریزی، ۱۳۸۷ش، ص۳۹۶ و ۳۹۷.) [[میرزا هاشم آملی]] و [[سید محمدصادق روحانی]] }} رفتند و آنها در جمع طلاب سخنرانی کردند.<ref>موسوی تبریزی، خاطرات آیت‌الله سید حسین موسوی تبریزی، ۱۳۸۷ش، ص۳۹۶ و ۳۹۷.</ref> | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۰: | ||
== واکنش‌ها == | == واکنش‌ها == | ||
قیام ۱۹ دی واکنش‌هایی را در پی داشت؛ حکومت پهلوی ۲۵ یا ۲۷ تن از معترضان را از قم تبعید کرد.<ref>موسوی تبریزی، خاطرات آیت‌الله سید حسین موسوی تبریزی، ۱۳۸۷ش، ص۴۰۲.</ref> | قیام ۱۹ دی واکنش‌هایی را در پی داشت؛ حکومت پهلوی ۲۵ یا ۲۷ تن از معترضان را از قم تبعید کرد.<ref>موسوی تبریزی، خاطرات آیت‌الله سید حسین موسوی تبریزی، ۱۳۸۷ش، ص۴۰۲.</ref> | ||
{{-}} | {{-}} | ||
برخی از مراجع تقلید مانند سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی و سید محمدکاظم شریعتمداری در ۲۲ دی، قتل معترضان در واقعه ۱۹ دی و محتوای مقاله ایران و استعمار سرخ و سیاه را محکوم کردند.<ref>ملایی‌پور، آذرخش انقلاب، ۱۳۸۳ش، ص۸۶–۹۰.</ref> همچنین برخی از گروه‌های سیاسی کشته شدن معترضان در روز ۱۹ دی را محکوم کردند.{{یادداشت|برخی از این گروه‌ها چنین‌اند: اتحاد نیروهای جبهه ملی ایران (اتحاد نیروهای جبهه ملی ایران متشکل از حزب ایران، حزب ملت ایران و سوسیالیست‌های نهضت ملی ایران بود و کریم سنجابی و شاپور بختیار از اعضای اصلی آن بودند.)، جنبش مسلمانان مبارز (حزب زحمتکشان ملت به رهبری حبیب‌الله پیمان، با تفکراتی مرکب از [[اسلام]] و [[سوسیالیسم]])، حزب زحمتکشان ملت ایران (حزب زحمتکشان ملت ایران، به رهبری مظفر بقایی کرمانی، از حامیان حکومت مشروطه سلطنتی و از مخالفان حزب توده بود.)، و شعبه خارج از کشور [[نهضت آزادی ایران]].}}<ref>ملایی‌پور، آذرخش انقلاب، ۱۳۸۳ش، ص۵۴–۵۶.</ref> [[سید احمد خوانساری]] از مراجع تقلید، در برابر انتشار مقاله و نیز واقعه ۱۹ دی واکنشی نشان نداد.<ref>حسن‌زاده، «تحلیلی بر واقعه ۱۹ دی ۱۳۵۶ قم»، ص۱۸۳.</ref> | برخی از مراجع تقلید مانند سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی و سید محمدکاظم شریعتمداری در ۲۲ دی، قتل معترضان در واقعه ۱۹ دی و محتوای مقاله ایران و استعمار سرخ و سیاه را محکوم کردند.<ref>ملایی‌پور، آذرخش انقلاب، ۱۳۸۳ش، ص۸۶–۹۰.</ref> همچنین برخی از گروه‌های سیاسی کشته شدن معترضان در روز ۱۹ دی را محکوم کردند.{{یادداشت|برخی از این گروه‌ها چنین‌اند: اتحاد نیروهای جبهه ملی ایران (اتحاد نیروهای جبهه ملی ایران متشکل از حزب ایران، حزب ملت ایران و سوسیالیست‌های نهضت ملی ایران بود و کریم سنجابی و شاپور بختیار از اعضای اصلی آن بودند.)، جنبش مسلمانان مبارز (حزب زحمتکشان ملت به رهبری حبیب‌الله پیمان، با تفکراتی مرکب از [[اسلام]] و [[سوسیالیسم]])، حزب زحمتکشان ملت ایران (حزب زحمتکشان ملت ایران، به رهبری مظفر بقایی کرمانی، از حامیان حکومت مشروطه سلطنتی و از مخالفان حزب توده بود.)، و شعبه خارج از کشور [[نهضت آزادی ایران]].}}<ref>ملایی‌پور، آذرخش انقلاب، ۱۳۸۳ش، ص۵۴–۵۶.</ref> [[سید احمد خوانساری]] از مراجع تقلید، در برابر انتشار مقاله و نیز واقعه ۱۹ دی واکنشی نشان نداد.<ref>حسن‌زاده، «تحلیلی بر واقعه ۱۹ دی ۱۳۵۶ قم»، ص۱۸۳.</ref> | ||