Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۵٬۹۹۴
ویرایش
آزادسازی خرمشهر: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
}}</noinclude> | }}</noinclude> | ||
'''آزادسازی خرمشهر''' از رخدادهای مهمِ تاریخ [[جنگ ایران و عراق]] که در | '''آزادسازی خرمشهر''' از رخدادهای مهمِ تاریخ [[جنگ ایران و عراق]] که در آن، شهر خرمشهر پس از ۵۷۸ روز اشغال توسط [[ارتش بعث عراق]] به‌دست نیروها و رزمندگان ایرانی آزاد شد. | ||
حدود یک ماه پس از تهاجم عراق به خاک ایران در سال ۱۳۵۹ش، در نیمه‌شب سوم آبان، نیروهای ارتش بعثی عراق، هجومی گسترده را به شهر خرمشهر، به هدف تصرف خوزستان، آغاز کردند و علی‌رغم ۳۴ روز مقاومت و تلاش رزمندگان و مردم شهر در اطراف پل خرمشهر، سرانجام در غروب روز چهارم آبان سال ۱۳۵۹ش شهرستان خرمشهر در استان خوزستان را به تصرف کامل درآوردند. | |||
در فاصله ماه‌های مهر تا دی‌ماه ۱۳۵۹ش، پس از سقوط | در فاصله ماه‌های مهر تا دی‌ماه ۱۳۵۹ش، پس از سقوط خرمشهر، نزدیک به سه ماه عملیات‌هایی برای آزادسازی شهر از طرف ارتش، [[سپاه پاسداران]] و نیروهای مردمی انجام شد، اما نتیجه مؤفقیت‌آمیزی حاصل نشد. پس از ماه‌ها تصرف و اشغال شهر، در نهایت در طی عملیات گسترده‌ای با نام عملیات «بیت المقدس» که ۲۵ روز به طول انجامید و در چهار مرحله اجرا شد، شهر به محاصره کامل نیروهای ایرانی درآمد و پس از انهدام قوای عراقی و اسارت شماری از نیروهای آن، در ۳ خردادماه ۱۳۶۱ش خرمشهر به‌طور کامل آزاد شد و پرچم [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]] بر فراز مسجد جامع این شهر به اهتزاز درآمد. | ||
[[امام خمینی]] فتح خرمشهر را از امور مافوق طبیعت و از عنایات خداوند دانسته است و [[سیدعلی خامنه‌ای|آیت الله خامنه‌ای]] حماسه آزادی خرمشهر را حادثه‌ای بی‌نظیر در تاریخ جهان قلمداد کرده و آن را پرچم سرافرازی و پایداری ملت ایران معرفی کرده است. کتاب‌ها و آثار هنری متعددی در موضوع اشغال و آزادسازی خرمشهر تولید شده که برخی از آنها عبارتند از: کتاب دا، کتاب آزادی خرمشهر، فیلم روز سوم، سریال خاک سرخ و... | [[امام خمینی]] فتح خرمشهر را از امور مافوق طبیعت و از عنایات خداوند دانسته است و [[سیدعلی خامنه‌ای|آیت الله خامنه‌ای]] حماسه آزادی خرمشهر را حادثه‌ای بی‌نظیر در تاریخ جهان قلمداد کرده و آن را پرچم سرافرازی و پایداری ملت ایران معرفی کرده است. کتاب‌ها و آثار هنری متعددی در موضوع اشغال و آزادسازی خرمشهر تولید شده که برخی از آنها عبارتند از: کتاب دا، کتاب آزادی خرمشهر، فیلم روز سوم، سریال خاک سرخ و... | ||
==اهمیت== | ==اهمیت== | ||
آزادسازی خرمشهر | آزادسازی خرمشهر ابه‌دست رژیم بعث عراق از مهمترین رخدادهای جنگ تحمیلی بود که سرنوشت و ماهیت جنگ را تغییر داد<ref>[https://b2n.ir/p94306 «اثرات فتح خرمشهر در تغییر موازنه جنگ»]، سایت مرکز اسناد انقلاب.</ref> و از جمله اثرات آن: ایجاد تزلزل در ارتش عراق، عقب‌نشینی رژیم بعث از مواضع پیشین خود، اثبات توانایی‌های رزمی ایران و تغییر موازنه جنگ به نفع ایران بود.<ref>[https://b2n.ir/p94306 «اثرات فتح خرمشهر در تغییر موازنه جنگ»]، سایت مرکز اسناد انقلاب.</ref> | ||
پس از آزادسازی خرمشهر [[امام خمینی]] در ۳ خردادماه ۱۳۶۱ش در پیامی، ضمن تبریک به ملت ایران و تشکر از نیروهای مردمی و نظامی، آزادسازی خرمشهر را از عنایات خداوند دانسته و گفته است: «دست قدرت حق از آستین فرزندان [[اسلام]] و قوای سلحشور مسلح بیرون آمد و کشور [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|بقیة الله الاعظم]] را از چنگ گرگان آدمخور که آلت‌هایی در دست ابرقدرتان خصوصا آمریکای جهان‌خوارند، بیرون آورد.»<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۱۶، ص۱۵۴. </ref> او همچنین در جایی دیگر، آزادسازی خرمشهر را امری غیر عادی و مافوق طبیعت برشمرده است.<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۱۶، ص۱۶۲. </ref> | پس از آزادسازی خرمشهر [[امام خمینی]] در ۳ خردادماه ۱۳۶۱ش در پیامی، ضمن تبریک به ملت ایران و تشکر از نیروهای مردمی و نظامی، آزادسازی خرمشهر را از عنایات خداوند دانسته و گفته است: «دست قدرت حق از آستین فرزندان [[اسلام]] و قوای سلحشور مسلح بیرون آمد و کشور [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|بقیة الله الاعظم]] را از چنگ گرگان آدمخور که آلت‌هایی در دست ابرقدرتان خصوصا آمریکای جهان‌خوارند، بیرون آورد.»<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۱۶، ص۱۵۴. </ref> او همچنین در جایی دیگر، آزادسازی خرمشهر را امری غیر عادی و مافوق طبیعت برشمرده است.<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۱۶، ص۱۶۲. </ref> | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
[[سیدعلی خامنه‌ای|آیت الله خامنه‌ای]] حماسه آزادی خرمشهر را حادثه‌ای بی‌نظیر در تاریخ جهان قلمداد کرده و آن را پرچم سرافرازی و پایداری ملت ایران معرفی کرده است.<ref>[https://b2n.ir/j22397 «اهمیت فتح خرمشهر»]، سایت پرتال امام خمینی.</ref> بنا به گفته او: آن چه حماسه عظیم خرمشهر را مادر حماسه‌ها ساخت، اوج ایثارها، فداکاری‌ها، شجاعت‌ها، شهادت‌ها، مقاومت‌ها، رنج‌ها و مظلومیت‌ها بوده است.<ref>[https://b2n.ir/j22397 «اهمیت فتح خرمشهر»]، سایت پرتال امام خمینی.</ref> | [[سیدعلی خامنه‌ای|آیت الله خامنه‌ای]] حماسه آزادی خرمشهر را حادثه‌ای بی‌نظیر در تاریخ جهان قلمداد کرده و آن را پرچم سرافرازی و پایداری ملت ایران معرفی کرده است.<ref>[https://b2n.ir/j22397 «اهمیت فتح خرمشهر»]، سایت پرتال امام خمینی.</ref> بنا به گفته او: آن چه حماسه عظیم خرمشهر را مادر حماسه‌ها ساخت، اوج ایثارها، فداکاری‌ها، شجاعت‌ها، شهادت‌ها، مقاومت‌ها، رنج‌ها و مظلومیت‌ها بوده است.<ref>[https://b2n.ir/j22397 «اهمیت فتح خرمشهر»]، سایت پرتال امام خمینی.</ref> | ||
[[پرونده:تیتیر روزنامه.jpg|بندانگشتی|تیتر روزنامه کیهان پس از آزادسازی خرمشهر]] | [[پرونده:تیتیر روزنامه.jpg|بندانگشتی|تیتر روزنامه کیهان پس از آزادسازی خرمشهر]] | ||
==اشغال شهر== | ==اشغال شهر== | ||
حمله به خاک ایران از سوی دولت عراق با ادعای حاکمیت ناحق ایران بر شط العرب و جزایر سه‌گانه تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی و همچنین ادعای دخالت ایران در امور داخلی عراق و تلاش برای صدور انقلاب به این کشور،<ref>حضرتی، قیصریان‌فرد، دلایل تداوم جنگ و ناکامی صلح پس از فتح خرمشهر در سال ۱۳۶۱، ص۹۶.</ref> در بعدازظهر ۳۱ شهریور ماه سال ۱۳۵۹ش آغاز شد.<ref>درودیان، سیری در جنگ ایران وعراق: خونین‌شهر تا خرمشهر، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۲۴.</ref> | حمله به خاک ایران از سوی دولت عراق با ادعای حاکمیت ناحق ایران بر شط العرب و جزایر سه‌گانه تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی و همچنین ادعای دخالت ایران در امور داخلی عراق و تلاش برای صدور انقلاب به این کشور،<ref>حضرتی، قیصریان‌فرد، دلایل تداوم جنگ و ناکامی صلح پس از فتح خرمشهر در سال ۱۳۶۱، ص۹۶.</ref> در بعدازظهر ۳۱ شهریور ماه سال ۱۳۵۹ش آغاز شد.<ref>درودیان، سیری در جنگ ایران وعراق: خونین‌شهر تا خرمشهر، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۲۴.</ref> | ||
تقریباً یک ماه پس از تهاجم به خاک ایران، در نیمه شب سوم آبان که نیروهای ارتش بعثی با سازماندهی و تجهیز لشکرهای مستقر در جبهه خرمشهر و همچنین فراخوان نیروهای تازه‌نفس به این جبهه، هجومی گسترده را به شهر، به هدف تصرف خوزستان، آغاز کردند و علی‌رغم ۳۴ روز مقاومت و تلاش رزمندگان و مردم شهر در اطراف پل خرمشهر سرانجام در غروب روز چهارم آبان سال ۱۳۵۹ش شهرستان خرمشهر در استان خوزستان، به اشغال کامل ارتش بعثی عراق درآمد.<ref>[https://b2n.ir/z98914 «خرمشهر؛ آخرین مقاومت»]، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.</ref> | |||
پس از سقوط شهر و تصرف آن به دست نیروهای ارتش عراق، مطبوعات عراقی اعلام کردند که خرمشهر (محمره) سرزمین اجدادی است و نیروهای عراق آن را برای ابد بازپس گرفته‌اند.<ref>شیرزادی، بررسی جنگ‌های ۵۰۰ سال اخیر ایران و مقایسه با جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، ۱۳۸۳ش، ص۱۸۳.</ref> در فاصله ماه‌های مهر تا دی‌ماه ۱۳۵۹ش، قریب به سه ماه عملیات‌هایی برای آزادسازی شهر از طرف ارتش، سپاه و نیروهای مردمی انجام شد، اما نتیجه مؤفقیت‌آمیزی حاصل نشد.<ref>درودیان، سیری در جنگ ایران و عراق: خونین‌شهر تا خرمشهر، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۶۲.</ref> این عملیات‌ها عبارتند از: | پس از سقوط شهر و تصرف آن به دست نیروهای ارتش عراق، مطبوعات عراقی اعلام کردند که خرمشهر (محمره) سرزمین اجدادی است و نیروهای عراق آن را برای ابد بازپس گرفته‌اند.<ref>شیرزادی، بررسی جنگ‌های ۵۰۰ سال اخیر ایران و مقایسه با جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، ۱۳۸۳ش، ص۱۸۳.</ref> در فاصله ماه‌های مهر تا دی‌ماه ۱۳۵۹ش، قریب به سه ماه عملیات‌هایی برای آزادسازی شهر از طرف ارتش، سپاه و نیروهای مردمی انجام شد، اما نتیجه مؤفقیت‌آمیزی حاصل نشد.<ref>درودیان، سیری در جنگ ایران و عراق: خونین‌شهر تا خرمشهر، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۶۲.</ref> این عملیات‌ها عبارتند از: | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۷: | ||
==مقاومت مردمی== | ==مقاومت مردمی== | ||
[[پرونده:مقاومت مردم.jpg|بندانگشتی|مقاومت ۳۴ روزه پیش از سقوط شهر]] | [[پرونده:مقاومت مردم.jpg|بندانگشتی|مقاومت ۳۴ روزه پیش از سقوط شهر]] | ||
پس از هجوم ارتش بعثی به خاک کشور و اشغال خرمشهر، | پس از هجوم ارتش بعثی به خاک کشور و اشغال خرمشهر، نیروهای مردمی در کنار نیروهای سپاه پاسداران و با حداقل امکانات، ایستادگی و مقاومت کردند و موفق شدند که ۳۴ روز اشغال کامل شهر را به تأخیر بیاندازند.<ref>منصوری لاریجانی، تاریخ دفاع مقدس، ۱۳۸۲ش، ص۱۲۳.</ref>یکی از گروه‌های تاثیرگذار در مقاومت ۳۴ روزه خرمشهر در برابر ارتش بعث، تکاوران نیروی دریایی ارتش بودند.<ref>[https://b2n.ir/p74966 «مقاومت ۳۴ روزه خرمشهر»]، سایت خبرگزاری صدا و سیما.</ref> | ||
محمد جهان‌آرا فرمانده وقت سپاه پاسداران شهر خرمشهر، از اشخاصی بود که در | محمد جهان‌آرا فرمانده وقت سپاه پاسداران شهر خرمشهر، از اشخاصی بود که در سازماندهی نیروهای مردمی و سپاه و با به‌کارگیری به موقع نیروها، مقاومت و ایستادگی در برابر نیروهای اشغالگر در این ۳۴ روز و شکست حصر آبادان، نقش ویژه‌ای ایفا کرده و از همین رو لقب سردار مقاومت به خود گرفته است.<ref>[https://b2n.ir/w76682 «درباره شهید محمد علی جهان‌آرا»]، سایت خبرگزاری جمهوری اسلامی.</ref> | ||
==آغاز عملیات آزادسازی== | ==آغاز عملیات آزادسازی== | ||
تصرف و اشغال خرمشهر | تصرف و اشغال خرمشهر به‌دست نیروهای بعثی ۵۷۸ روز به طول انجامید.<ref>[https://b2n.ir/f30282 «روزی که خرمشهر آزاد شد»]، خبرگزاری ایسنا.</ref> پس از ناکامی نیروهای ایرانی از آزادسازی مناطق اشغالی، سلسله عملیات‌هایی در سطحی وسیع‌تر طراحی و به اجرا درآمد.<ref>درودیان، سیری در جنگ ایران و عراق: خونین‌شهر تا خرمشهر، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۷۱.</ref> این عملیات‌ها به ترتیب عبارتند از: | ||
====عملیات ثامن الائمه==== | ====عملیات ثامن الائمه==== | ||
این عملیات در ۵ مهر ماه ۱۳۶۰ش پس از عزل ابوالحسن بنی صدر از ریاست جمهوری، با همکاری ارتش و سپاه به اجرا درآمد و به پاکسازی شرق رودخانه کارون از نیروهای بعثی و شکستن محاصره آبادان انجامید.<ref>[https://b2n.ir/s96972 «عملیات غرورآفرین ثامن الائمه(ع)، نقطه عطفی در تاریخ هشت سال دفاع مقدس»]، سایت خبرگزاری صدا و سیما.</ref> | این عملیات در ۵ مهر ماه ۱۳۶۰ش پس از عزل ابوالحسن بنی صدر از ریاست جمهوری، با همکاری ارتش و سپاه به اجرا درآمد و به پاکسازی شرق رودخانه کارون از نیروهای بعثی و شکستن محاصره آبادان انجامید.<ref>[https://b2n.ir/s96972 «عملیات غرورآفرین ثامن الائمه(ع)، نقطه عطفی در تاریخ هشت سال دفاع مقدس»]، سایت خبرگزاری صدا و سیما.</ref> | ||
====عملیات طریق القدس==== | ====عملیات طریق القدس==== | ||
دو ماه پس از عملیات ثامن الائمه در ۸ آذر ماه ۱۳۶۰ش با همکاری سپاه، ارتش و نیروهای مردمی به اجرا درآمد.<ref>درودیان، سیری در جنگ ایران و عراق: خونین‌شهر تا خرمشهر، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۷۴.</ref> در این عملیات شهر بستان و ۷۰ روستای منطقه، پاکسازی و آزاد شد و موجب انهدام قوای نیروهای بعثی و قطع ارتباط قوای آنها در شمال و جنوب منطقه شد.<ref>[https://b2n.ir/p56273 «عملیات طریق القدس»]، سایت سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس.</ref> | دو ماه پس از عملیات ثامن الائمه در ۸ آذر ماه ۱۳۶۰ش با همکاری سپاه، ارتش و نیروهای مردمی به اجرا درآمد.<ref>درودیان، سیری در جنگ ایران و عراق: خونین‌شهر تا خرمشهر، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۷۴.</ref> در این عملیات شهر بستان و ۷۰ روستای منطقه، پاکسازی و آزاد شد و موجب انهدام قوای نیروهای بعثی و قطع ارتباط قوای آنها در شمال و جنوب منطقه شد.<ref>[https://b2n.ir/p56273 «عملیات طریق القدس»]، سایت سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس.</ref> | ||
[[پرونده:خرمشهر۲.jpeg|بندانگشتی|شادی نیروهای ایرانی در مسجد جامع خرمشهر پس از آزادسازی شهر]] | [[پرونده:خرمشهر۲.jpeg|بندانگشتی|شادی نیروهای ایرانی در مسجد جامع خرمشهر پس از آزادسازی شهر]] | ||
====عملیات فتح المبین==== | ====عملیات فتح المبین==== | ||
این عملیات در منطقه غربی کرخه در ۲ فروردین ۱۳۶۱ش با افزایش حضور نیروهای مردمی و گسترش همکاری ارتش و سپاه آغاز گردید<ref>درودیان، سیری در جنگ ایران و عراق: خونین‌شهر تا خرمشهر، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۸۱.</ref> و به موجب آن ارتفاعات منطقه و بخش وسیعی از سرزمین‌های جنوب غربی کشور آزاد گردید.<ref>منصوری لاریجانی، تاریخ دفاع مقدس، ۱۳۸۲ش، ص۱۴۰-۱۴۱.</ref> | این عملیات در منطقه غربی کرخه در ۲ فروردین ۱۳۶۱ش با افزایش حضور نیروهای مردمی و گسترش همکاری ارتش و سپاه آغاز گردید<ref>درودیان، سیری در جنگ ایران و عراق: خونین‌شهر تا خرمشهر، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۸۱.</ref> و به موجب آن ارتفاعات منطقه و بخش وسیعی از سرزمین‌های جنوب غربی کشور آزاد گردید.<ref>منصوری لاریجانی، تاریخ دفاع مقدس، ۱۳۸۲ش، ص۱۴۰-۱۴۱.</ref> | ||
====عملیات بیت المقدس==== | ====عملیات بیت المقدس==== | ||
در منطقه‌ای به وسعت ۶۰۰۰ کیلومتر مربع در تاریخ ۱۰ اردیبهشت ماه ۱۳۶۱ش آغاز گردید و طی ۲۵ روز در چهار مرحله به طول انجامید:<ref>منصوری لاریجانی، تاریخ دفاع مقدس، ۱۳۸۲ش، ص۱۴۲.</ref> | در منطقه‌ای به وسعت ۶۰۰۰ کیلومتر مربع در تاریخ ۱۰ اردیبهشت ماه ۱۳۶۱ش آغاز گردید و طی ۲۵ روز در چهار مرحله به طول انجامید:<ref>منصوری لاریجانی، تاریخ دفاع مقدس، ۱۳۸۲ش، ص۱۴۲.</ref> | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۱: | ||
برخی از مسئولان سیاسی و فرماندهان نظامی با ادامه جنگ موافق بودند.<ref>هاشمی، هاشمی رفسنجانی: کارنامه و خاطرات ۱۳۶۱: پس از بحران، ۱۳۸۱ش، ص۱۶.</ref> مهمترین ادله آنان برای ادامه جنگ و ورود به خاک عراق عبارتند از: عدم پذیریش شرایط ایران از طرف دولت عراق (پرداخت غرامت و تنبیه متجاوز)، عدم امنیت مرزهای ایران و احتمال حمله دوباره ارتش عراق و اینکه مناطقی مانند شلمچه، طلائیه، فکه و قصر شیرین همچنان در اشغال ارتش عراق بودند.<ref>[https://b2n.ir/t69790 «چرا مسئولان ارشد نظام موافق ادامه جنگ پس از فتح خرمشهر بودند؟»]، سایت خبری مشرق.</ref> بنا به گفته هاشمی رفسنجانی در جلسه‌ای با حضور اعضای شورای عالی دفاع و فرماندهان اصلی جبهه‌ها در ۲۳ تیر ۱۳۶۱ش، امام خمینی در نهایت منطق نظامی‌ها را پذیرفت و با ادامه جنگ برای ورود به خاک عراق موافقت کرد.<ref>هاشمی، هاشمی رفسنجانی: کارنامه و خاطرات ۱۳۶۱: پس از بحران، ۱۳۸۱ش، ص۱۷.</ref> | برخی از مسئولان سیاسی و فرماندهان نظامی با ادامه جنگ موافق بودند.<ref>هاشمی، هاشمی رفسنجانی: کارنامه و خاطرات ۱۳۶۱: پس از بحران، ۱۳۸۱ش، ص۱۶.</ref> مهمترین ادله آنان برای ادامه جنگ و ورود به خاک عراق عبارتند از: عدم پذیریش شرایط ایران از طرف دولت عراق (پرداخت غرامت و تنبیه متجاوز)، عدم امنیت مرزهای ایران و احتمال حمله دوباره ارتش عراق و اینکه مناطقی مانند شلمچه، طلائیه، فکه و قصر شیرین همچنان در اشغال ارتش عراق بودند.<ref>[https://b2n.ir/t69790 «چرا مسئولان ارشد نظام موافق ادامه جنگ پس از فتح خرمشهر بودند؟»]، سایت خبری مشرق.</ref> بنا به گفته هاشمی رفسنجانی در جلسه‌ای با حضور اعضای شورای عالی دفاع و فرماندهان اصلی جبهه‌ها در ۲۳ تیر ۱۳۶۱ش، امام خمینی در نهایت منطق نظامی‌ها را پذیرفت و با ادامه جنگ برای ورود به خاک عراق موافقت کرد.<ref>هاشمی، هاشمی رفسنجانی: کارنامه و خاطرات ۱۳۶۱: پس از بحران، ۱۳۸۱ش، ص۱۷.</ref> | ||
===پیشنهاد غرامت به ایران=== | ===پیشنهاد غرامت به ایران=== | ||
درباره پیشنهاد غرامت به ایران برای توقف جنگ پس از فتح خرمشهر، اقوال مختلفی بیان شده است.<ref>[https://b2n.ir/x35526 «پاسخ یزدی به درودیان؛ اسناد پیشنهاد غرامت جنگ منتشر شد»]، سایت تاریخ ایران.</ref> هاشمی رفسنجانی در کتاب خاطراتش نوشته است: «به من اطلاع دادند که وابسته نظامی ایتالیا گفته: کشورهای نفت‌خیز منطقه مایلند ۶۰ میلیارد دلار خسارت جنگ را از طرف صدام به ایران بدهند و ایران از شرط کیفر او منصرف شود.»<ref>هاشمی، کارنامه و خاطرات هاشمی رفسنجانی: عبور از بحران: ۱۳۶۰ش، ۱۳۷۸ش، ص۵۰۰۰.</ref> | درباره پیشنهاد غرامت به ایران برای توقف جنگ پس از فتح خرمشهر، اقوال مختلفی بیان شده است.<ref>[https://b2n.ir/x35526 «پاسخ یزدی به درودیان؛ اسناد پیشنهاد غرامت جنگ منتشر شد»]، سایت تاریخ ایران.</ref> هاشمی رفسنجانی در کتاب خاطراتش نوشته است: «به من اطلاع دادند که وابسته نظامی ایتالیا گفته: کشورهای نفت‌خیز منطقه مایلند ۶۰ میلیارد دلار خسارت جنگ را از طرف صدام به ایران بدهند و ایران از شرط کیفر او منصرف شود.»<ref>هاشمی، کارنامه و خاطرات هاشمی رفسنجانی: عبور از بحران: ۱۳۶۰ش، ۱۳۷۸ش، ص۵۰۰۰.</ref> | ||
| خط ۸۸: | خط ۸۵: | ||
*'''کتاب کالک‌های خاکی:''' خاطرات شفاهی محمدعلی عزیزجعفری و نوشته گلعلی بابایی و حسین بهزاد است. این کتاب روایتی عینی و نزدیک از فتح خرمشهر را برای خواننده ترسیم می‌کند و از طرف انتشارات سوه مهر چاپ شده است.<ref>[https://b2n.ir/m67320 «معرفی ۱۴ کتاب درباره خرمشهر»]، سایت خبرگزاری رسا.</ref> | *'''کتاب کالک‌های خاکی:''' خاطرات شفاهی محمدعلی عزیزجعفری و نوشته گلعلی بابایی و حسین بهزاد است. این کتاب روایتی عینی و نزدیک از فتح خرمشهر را برای خواننده ترسیم می‌کند و از طرف انتشارات سوه مهر چاپ شده است.<ref>[https://b2n.ir/m67320 «معرفی ۱۴ کتاب درباره خرمشهر»]، سایت خبرگزاری رسا.</ref> | ||
[[پرونده:مسجد جامع خرمشهر ۵.jpg|بندانگشتی|نمایی از مسجد جامع خرمشهر پس از آزادسازی شهر]] | [[پرونده:مسجد جامع خرمشهر ۵.jpg|بندانگشتی|نمایی از مسجد جامع خرمشهر پس از آزادسازی شهر]] | ||
==آثار هنری== | ==آثار هنری== | ||
برخی از آثار هنری که با موضوع خرمشهر تولید شده عبارتند از: | برخی از آثار هنری که با موضوع خرمشهر تولید شده عبارتند از: | ||
| خط ۹۴: | خط ۹۰: | ||
*'''سریال خاک سرخ:''' به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا و بازیگری پرویز پرستویی، مهتاب کرامتی، لاله اسکندری و...در سال ۱۳۸۱ش تولید شده است.<ref>[https://b2n.ir/u59735 «معرفی و بررسی سریال خاک سرخ»]، سایت منظوم.</ref> این فیلم درباره دختری به نام لیلا است که قبل از انقلاب از والدینش جدا شده و در شب عروسی‌اش متوجه می‌شود که پدر و مادرش افراد دیگری هستند. او سراغ آنها را می‌گیرد و تا خرمشهر که در آغاز جنگ هشت ساله است می‌رود. در این بین همسرش با بمباران جنگنده‌های عراقی کشته می‌شود و او تنها به شهری غریب می‌رود. در آن جا مادرش را پیدا می‌کند، اما پدرش اسیر عراقی‌ها می‌شود...<ref>[https://b2n.ir/a03562 «پخش سریال «خاک سرخ» از شبکه افق»]، سایت خبرگزاری دانشجو.</ref> | *'''سریال خاک سرخ:''' به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا و بازیگری پرویز پرستویی، مهتاب کرامتی، لاله اسکندری و...در سال ۱۳۸۱ش تولید شده است.<ref>[https://b2n.ir/u59735 «معرفی و بررسی سریال خاک سرخ»]، سایت منظوم.</ref> این فیلم درباره دختری به نام لیلا است که قبل از انقلاب از والدینش جدا شده و در شب عروسی‌اش متوجه می‌شود که پدر و مادرش افراد دیگری هستند. او سراغ آنها را می‌گیرد و تا خرمشهر که در آغاز جنگ هشت ساله است می‌رود. در این بین همسرش با بمباران جنگنده‌های عراقی کشته می‌شود و او تنها به شهری غریب می‌رود. در آن جا مادرش را پیدا می‌کند، اما پدرش اسیر عراقی‌ها می‌شود...<ref>[https://b2n.ir/a03562 «پخش سریال «خاک سرخ» از شبکه افق»]، سایت خبرگزاری دانشجو.</ref> | ||
*'''ملودی ممد نبودی ببینی:''' در ابتدا قطعه نوحه‌ای بود که در رثای محمدعلی جهان آرا، اول بار توسط حسین فخری (همرزم او) بر سر مزارش خوانده شد و یک سال بعد همزمان با سالگرد آزادسازی خرمشهر، غلام کویتی‌پور آن را در قالب نوحه‌ای اجرا کرد. شعر این نوحه متعلق به یکی از سبک‌های موسیقی عزا رایج در استان بوشهر است و جواد عزیزی آن را سروده است.<ref>[https://b2n.ir/p42096 «ممد نبودی ببینی...» نوحه‌ای که یک ملودی ماندگار شد»]، سایت رادیو فرهنگ: سیم آخر.</ref> | *'''ملودی ممد نبودی ببینی:''' در ابتدا قطعه نوحه‌ای بود که در رثای محمدعلی جهان آرا، اول بار توسط حسین فخری (همرزم او) بر سر مزارش خوانده شد و یک سال بعد همزمان با سالگرد آزادسازی خرمشهر، غلام کویتی‌پور آن را در قالب نوحه‌ای اجرا کرد. شعر این نوحه متعلق به یکی از سبک‌های موسیقی عزا رایج در استان بوشهر است و جواد عزیزی آن را سروده است.<ref>[https://b2n.ir/p42096 «ممد نبودی ببینی...» نوحه‌ای که یک ملودی ماندگار شد»]، سایت رادیو فرهنگ: سیم آخر.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس ۲}} | {{پانویس ۲}} | ||