confirmed، protected، templateeditor
۱٬۶۸۵
ویرایش
بقیع: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(اصلاح لینک‌های سبز) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
اما منابع تاریخی از بازسازی مقبره ائمه بقیع در دوره [[سلجوقیان]] خبر می‌دهند. [[مجدالملک ابوالفضل اسعد بن محمد بن موسی البراوستانی القمی]](۴۹۲ق)، وزیر شیعه [[برکیارق]] سلجوقی (د۴۹۸ق)، معماری قمی را برای ساخت قبه ائمه بقیع، مأمور میکند اما سرانجام این معمار پس از کشته شدن وزیر، با نیرنگ امیر مدینه (د۴۹۵ق) به قتل می‌رسد.<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۱۰، ص۳۵۲.</ref> <ref group="یادداشت"> بین سال ۴۹۲ تا ۴۹۵ق.</ref> [[عبدالجلیل قزوینی رازی|عبدالجلیل قزوینی]] در حدود سال‌های ۵۵۵ تا ۵۵۹ ق می‌نویسد: «هنوز آثار خیرات او در [[حرمین |حرمین]] [[مکه]] و [[مدینه]] ظاهر است و در مشاهد ائمه علوی و [[سادات]] فاطمی، احسان‌های او متواتر است از اوقاف و شمع سوختن... و قبه حسن بن علی و عباس عبدالمطلب پدر [[فهرست خلفای بنی‌عباس|خلفا]] آنجا مدفون است، مجدالملک فرموده است و چهارطاق [[عثمان بن عفان|عثمان عفان]] به بقیع هم او فرموده است. <ref>عبدالجلیل قزوینی،۱۳۵۸ش، نقض، ص۸۲.</ref> <ref group="یادداشت"> همچنین می‌نویسد: «قبه امام الحسن بن علی و زین العابدین و محمد باقر و جعفر صادق علیهم السلام به بقیع که هر چهار در یک حضرت مدفون‌اند و عباس عبدالمطلب آنجا مدفون است به مدینه رسول به گورستان بقیع... او فرموده است» (نقض ص۲۱۹).</ref> اما [[سید نورالله حسینی شوشتری|قاضی نورالله شوشتری]]، ضمن تأیید این مطلب، می‌افزاید: «... و چهارطاق عثمان بن مظعون که [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] چنان پندارند که مقام عثمان بن عفان است که او بنا کرده...» <ref>شوشتری، مجالس المؤمنین، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۴۶۰.</ref> | اما منابع تاریخی از بازسازی مقبره ائمه بقیع در دوره [[سلجوقیان]] خبر می‌دهند. [[مجدالملک ابوالفضل اسعد بن محمد بن موسی البراوستانی القمی]](۴۹۲ق)، وزیر شیعه [[برکیارق]] سلجوقی (د۴۹۸ق)، معماری قمی را برای ساخت قبه ائمه بقیع، مأمور میکند اما سرانجام این معمار پس از کشته شدن وزیر، با نیرنگ امیر مدینه (د۴۹۵ق) به قتل می‌رسد.<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۱۰، ص۳۵۲.</ref> <ref group="یادداشت"> بین سال ۴۹۲ تا ۴۹۵ق.</ref> [[عبدالجلیل قزوینی رازی|عبدالجلیل قزوینی]] در حدود سال‌های ۵۵۵ تا ۵۵۹ ق می‌نویسد: «هنوز آثار خیرات او در [[حرمین |حرمین]] [[مکه]] و [[مدینه]] ظاهر است و در مشاهد ائمه علوی و [[سادات]] فاطمی، احسان‌های او متواتر است از اوقاف و شمع سوختن... و قبه حسن بن علی و عباس عبدالمطلب پدر [[فهرست خلفای بنی‌عباس|خلفا]] آنجا مدفون است، مجدالملک فرموده است و چهارطاق [[عثمان بن عفان|عثمان عفان]] به بقیع هم او فرموده است. <ref>عبدالجلیل قزوینی،۱۳۵۸ش، نقض، ص۸۲.</ref> <ref group="یادداشت"> همچنین می‌نویسد: «قبه امام الحسن بن علی و زین العابدین و محمد باقر و جعفر صادق علیهم السلام به بقیع که هر چهار در یک حضرت مدفون‌اند و عباس عبدالمطلب آنجا مدفون است به مدینه رسول به گورستان بقیع... او فرموده است» (نقض ص۲۱۹).</ref> اما [[سید نورالله حسینی شوشتری|قاضی نورالله شوشتری]]، ضمن تأیید این مطلب، می‌افزاید: «... و چهارطاق عثمان بن مظعون که [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] چنان پندارند که مقام عثمان بن عفان است که او بنا کرده...» <ref>شوشتری، مجالس المؤمنین، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۴۶۰.</ref> | ||
[[ابن جبیر]] (د۶۱۴ ق) در سال ۵۸۰ ق(در زمان ناصر خلیفه ۳۴ عباسیان و پیش از حمله مغولان) می‌گوید بقیع در شرق مدینه واقع شده و دروازه‌ای از شهر به نام «باب البقیع» به سوی آن گشوده می‌شود و پس از ذکر قبور و مزارات بقیع از روضه [[عباس بن عبدالمطلب]] و [[حسن بن علی]]، سخن می‌گوید که بارگاهی است برآمده در هوا. او همچنین از محل دفن «[[مقام رأس الحسین|رأس الحسین]]» در پایین پای عباس، گزارش داده و پس از آن به تزئینات داخلی بقعه پرداخته و می‌نویسد: «به لوح‌هایی آراسته به بهترین صورت با قطعات برنجین مرصع و ستاره نشان و گل میخ‌هایی بسیار زیبا و منظری جمیل، پوشانده شده است...». ابن جبیر در ادامه از قبه عباسیه یاد میکند که به «[[بیت الاحزان|بیت الحزن]]» معروف است. <ref>سفرنامه ابن جبیر،۱۳۷۰ش، ص۲۴۵.</ref> <ref group="یادداشت"> همچنین می‌نویسد: «نخستین مزاری که هنگام بیرون آمدن از این دروازه در سمت چپ خود می‌بینی، مزار [[صفیه]] عمه پیامبر مادر زبیر بن عوام است و روبروی این تربت، قبر [[مالک بن انس]] امام مدنی واقع شده که بر آن بارگاهی کوچک و مختصر برآورده‌اند. پیش روی آن مزار سلاله پاک، [[ابراهیم پسر پیامبر]] قرار دارد که بر آن بارگاهی سپید نهاده‌اند و در سمت راست آن بارگاه خاک پسر [[عمر بن خطاب]] به نام عبدالرحمن اوسط، معروف به ابی شحمه قرار دارد و هموست که پدرش وی را حد زد و بیمار شد و بمرد. | [[ابن جبیر]] (د۶۱۴ ق) در سال ۵۸۰ ق(در زمان ناصر خلیفه ۳۴ عباسیان و پیش از حمله مغولان) می‌گوید بقیع در شرق مدینه واقع شده و دروازه‌ای از شهر به نام «باب البقیع» به سوی آن گشوده می‌شود و پس از ذکر قبور و مزارات بقیع از روضه [[عباس بن عبدالمطلب]] و [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|حسن بن علی]]، سخن می‌گوید که بارگاهی است برآمده در هوا. او همچنین از محل دفن «[[مقام رأس الحسین|رأس الحسین]]» در پایین پای عباس، گزارش داده و پس از آن به تزئینات داخلی بقعه پرداخته و می‌نویسد: «به لوح‌هایی آراسته به بهترین صورت با قطعات برنجین مرصع و ستاره نشان و گل میخ‌هایی بسیار زیبا و منظری جمیل، پوشانده شده است...». ابن جبیر در ادامه از قبه عباسیه یاد میکند که به «[[بیت الاحزان|بیت الحزن]]» معروف است. <ref>سفرنامه ابن جبیر،۱۳۷۰ش، ص۲۴۵.</ref> <ref group="یادداشت"> همچنین می‌نویسد: «نخستین مزاری که هنگام بیرون آمدن از این دروازه در سمت چپ خود می‌بینی، مزار [[صفیه]] عمه پیامبر مادر زبیر بن عوام است و روبروی این تربت، قبر [[مالک بن انس]] امام مدنی واقع شده که بر آن بارگاهی کوچک و مختصر برآورده‌اند. پیش روی آن مزار سلاله پاک، [[ابراهیم پسر پیامبر]] قرار دارد که بر آن بارگاهی سپید نهاده‌اند و در سمت راست آن بارگاه خاک پسر [[عمر بن خطاب]] به نام عبدالرحمن اوسط، معروف به ابی شحمه قرار دارد و هموست که پدرش وی را حد زد و بیمار شد و بمرد. | ||
برابر آن مزار [[عقیل بن ابی طالب]] و [[عبدالله بن جعفر طیار]] و برابر آنها روضه‌ای از آن [[همسران پیامبر]] واقع شد و برابر آن روضه‌ای کوچک قرار دارد که در آن سه تن از فرزندان پیامبر، خفته‌اند به دنبال آن.... مزار ابراهیم، پسر پیامبر نیز به همین شکل است... در آخر بقیع قبر [[عثمان]]، ... قراردارد و بر آن بارگاهی است کوچک و ساده و نزدیک آن مزار فاطمه بنت اسد، مادر علی است.مزارهای بقیع بیش از آن است که به شمار گنجد، زیرا آن گورستان مدفن جمعی عظیم از اصحاب مهاجر و انصار است. بر مزار فاطمه بنت اسد که یاد کردیم مکتوبی است که بر دیگر مزارها بدین سان که بر مزار او دیده می‌شود وجود ندارد. /سفرنامه ابن جنید ص۲۴۵) .</ref> | برابر آن مزار [[عقیل بن ابی طالب]] و [[عبدالله بن جعفر طیار]] و برابر آنها روضه‌ای از آن [[همسران پیامبر]] واقع شد و برابر آن روضه‌ای کوچک قرار دارد که در آن سه تن از فرزندان پیامبر، خفته‌اند به دنبال آن.... مزار ابراهیم، پسر پیامبر نیز به همین شکل است... در آخر بقیع قبر [[عثمان]]، ... قراردارد و بر آن بارگاهی است کوچک و ساده و نزدیک آن مزار فاطمه بنت اسد، مادر علی است.مزارهای بقیع بیش از آن است که به شمار گنجد، زیرا آن گورستان مدفن جمعی عظیم از اصحاب مهاجر و انصار است. بر مزار فاطمه بنت اسد که یاد کردیم مکتوبی است که بر دیگر مزارها بدین سان که بر مزار او دیده می‌شود وجود ندارد. /سفرنامه ابن جنید ص۲۴۵) .</ref> | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
اما نکته جالب و تاریخی که ابن نجار نقل میکند آن است که [[ولید]] به پادشاه [[روم]] نامه می‌نویسد که می‌خواهیم [[مسجد نبوی]] را بازسازی کنیم و از او درخواست معمار و مصالح میکند و او هم از روم و [[مصر]] نیرو و مصالح و تزئینات می‌فرستد از آن جمله کاشی یا موزائیک و قندیل و غیره. این از آن جهت مهم است که می‌توان نوع معماری و مصالح بکار رفته در بقیع و دیگر اماکن مدینه را حدس زد. او از بکار گرفتن مرمر، ساج و طلا در سقف، سخن گفته است. <ref>ابن نجار،اخبار المدینة، ص۱۱۳ .</ref> | اما نکته جالب و تاریخی که ابن نجار نقل میکند آن است که [[ولید]] به پادشاه [[روم]] نامه می‌نویسد که می‌خواهیم [[مسجدالنبی|مسجد نبوی]] را بازسازی کنیم و از او درخواست معمار و مصالح میکند و او هم از روم و [[مصر]] نیرو و مصالح و تزئینات می‌فرستد از آن جمله کاشی یا موزائیک و قندیل و غیره. این از آن جهت مهم است که می‌توان نوع معماری و مصالح بکار رفته در بقیع و دیگر اماکن مدینه را حدس زد. او از بکار گرفتن مرمر، ساج و طلا در سقف، سخن گفته است. <ref>ابن نجار،اخبار المدینة، ص۱۱۳ .</ref> | ||
===دوره ایلخانان (۶۵۴ تا ۷۵۰ق)=== | ===دوره ایلخانان (۶۵۴ تا ۷۵۰ق)=== | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
جون لوییس بورکهارت در [[۳ صفر]] ۱۲۳۰ق در سفر خود به [[حجاز]] از [[مکه]] به مدینه رفته و توصیف جامعی از بقیع پس از ویرانگری وهابیان ارایه کرده است. او از یک مخروبه بزرگ یاد میکند که تمام شواهد و سنگ‌نوشته‌ها و لوحات آن تخریب شده و تنها قبه‌ها و سازه‌های کوچک از دست وهابیان باقی مانده و مقبره‌های بزرگ، همه با خاک یکسان شده است.<ref>بورکهارت، ترحال فی الجزیرة العربیة، ۲۰۰۷ مصر، ج۲، ص۱۴۴.</ref> | جون لوییس بورکهارت در [[۳ صفر]] ۱۲۳۰ق در سفر خود به [[حجاز]] از [[مکه]] به مدینه رفته و توصیف جامعی از بقیع پس از ویرانگری وهابیان ارایه کرده است. او از یک مخروبه بزرگ یاد میکند که تمام شواهد و سنگ‌نوشته‌ها و لوحات آن تخریب شده و تنها قبه‌ها و سازه‌های کوچک از دست وهابیان باقی مانده و مقبره‌های بزرگ، همه با خاک یکسان شده است.<ref>بورکهارت، ترحال فی الجزیرة العربیة، ۲۰۰۷ مصر، ج۲، ص۱۴۴.</ref> | ||
در سال ۱۲۳۲[[مصطفی رشید پاشا]] (د ۱۲۷۴ ق (رئیس الوزرای [[عبدالمجید یکم]]) گزارشی از وضعیت بقاع بقیع و ضریح‌های موجود در مزارات [[اهل‌بیت(ع)|اهل بیت]] علیهم السلام داده است.<ref>میراث اسلامی ما، مجمع جهانی اهل بیت علیهم | در سال ۱۲۳۲[[مصطفی رشید پاشا]] (د ۱۲۷۴ ق (رئیس الوزرای [[عبدالمجید یکم]]) گزارشی از وضعیت بقاع بقیع و ضریح‌های موجود در مزارات [[اهل‌بیت(ع)|اهل بیت]] علیهم السلام داده است.<ref>میراث اسلامی ما، مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام، ۱۳۹۳ش، ص۱۸۵.</ref> وی در گزارش خود از ساخت و ساز و بازسازی و تعمیر در زمان محمد علی پاشا در ۱۲۶۵ق(والی مصر در زمان سلطان سلیم عثمانی) و فرزندش ابراهیم پاشا در ۱۲۶۴ق سخن گفته است.<ref>میراث اسلامی ما، مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام، ۱۳۹۳ش، ص۱۸۵.</ref> | ||
منابع تاریخی از تعمیرات این بارگاه‌ها در سال | منابع تاریخی از تعمیرات این بارگاه‌ها در سال ۱۲۳۴ق یاد کرده‌اند. <ref>پنجاه سفرنامه، ج۳، ص۱۹۶.</ref> | ||
[[فرهاد میرزا]] [[جمعه (روز)|جمعه]] [[۱۸ ذی‌القعده]] ۱۲۹۲ قمری در سفر حج از [[باب جبرئیل]] به [[زیارت]] [[ائمه بقیع]] رفته است. او داخل صندوق چوبی یا همان [[ضریح]] رفته و گرد قبور[[طواف]] کرده است. فاصله میان صندوق قبرها و ضریح کم‌تر از نیم ذرع گزارش کرده. در این زمان علی | [[فرهاد میرزا]] [[جمعه (روز)|جمعه]] [[۱۸ ذی‌القعده]] ۱۲۹۲ قمری در سفر حج از [[باب جبرئیل]] به [[زیارت]] [[ائمه بقیع]] رفته است. او داخل صندوق چوبی یا همان [[ضریح]] رفته و گرد قبور [[طواف]] کرده است. فاصله میان صندوق قبرها و ضریح کم‌تر از نیم ذرع گزارش کرده. در این زمان علی پاشا، شیخ الحرم و حاکم مدینه و عیسی افندی قاضی مدینه بوده و همچنین گفته که برخی قبور مثل قبر [[فاطمه بنت اسد]] خارج از دیوار بقیع قرار داشته است.<ref>سفرنامه فرهاد میرزا، ص۱۴۱.</ref> | ||
از جمله کسانی که بارگاه ائمه بقیع را زیارت کرده حسام السلطنه فرزند عباس میرزا قاجار، نایب السلطنه است که در سفر حج خود به سال ۱۲۹۷ ق بیش از ده بنا و بارگاه را در بقیع معرفی کرده. بقعه امامان چهارگانه(ع) محرابی داشته و در سمت چپ آن ضریح سبز چوبین بر مزار امامان بوده و بیت الاحزان حضرت فاطمه(س) پشت بقعه امامان قرار داشته است <ref>حسام السلطنه، دلیل الانام فی سبیل زیارة بیت الله الحرام، ص۱۵۲.</ref> | از جمله کسانی که بارگاه ائمه بقیع را زیارت کرده حسام السلطنه فرزند عباس میرزا قاجار، نایب السلطنه است که در سفر حج خود به سال ۱۲۹۷ ق بیش از ده بنا و بارگاه را در بقیع معرفی کرده است. بقعه امامان چهارگانه(ع) محرابی داشته و در سمت چپ آن ضریح سبز چوبین بر مزار امامان بوده و بیت الاحزان حضرت فاطمه(س) پشت بقعه امامان قرار داشته است.<ref>حسام السلطنه، دلیل الانام فی سبیل زیارة بیت الله الحرام، ص۱۵۲.</ref> | ||
میرزا محمد حسین فراهانی در سال ۱۳۰۲ق در دوره [[ناصرالدین شاه قاجار]] به حج رفته و می‌گوید بقیع در شرق مدینه و خارج از دیوار شهر قرار دارد و دیواری سه ذرعی از سنگ و آهک با چهار در داشته و از سمت شرق به حش کوکب منتهی بوده که در کوچه باغ‌های بیرون شهر است. وی از کثرت دفن در بقیع گفته و این که بقیع همه روزه در ایام حج تا مغرب باز است و در دیگر ایام، ظهر [[پنج شنبه (روز)|پنجشنبه]] و [[جمعه (روز)|جمعه]] تا غروب باز است مگر برای دفن مردگان. او بقعه [[ائمه بقیع]] را هشت ضلعی توصیف | میرزا محمد حسین فراهانی در سال ۱۳۰۲ق در دوره [[ناصرالدین شاه قاجار]] به حج رفته و می‌گوید بقیع در شرق مدینه و خارج از دیوار شهر قرار دارد و دیواری سه ذرعی از سنگ و آهک با چهار در داشته و از سمت شرق به حش کوکب منتهی بوده که در کوچه باغ‌های بیرون شهر است. وی از کثرت دفن در بقیع گفته و این که بقیع همه روزه در ایام حج تا مغرب باز است و در دیگر ایام، ظهر [[پنج شنبه (روز)|پنجشنبه]] و [[جمعه (روز)|جمعه]] تا غروب باز است مگر برای دفن مردگان. او بقعه [[ائمه بقیع]] را هشت ضلعی توصیف میکند، اما تاریخ این بنای سفیدکاری شده را نمی‌داند. فراهانی نوشته که محمد علی پاشای مصری در سال ۱۲۳۴ قمری به امر سلطان محمود خان عثمانی این بقعه را تعمیر کرده و بقعه‌های بقیع همه ساله از سوی سلاطین عثمانی تعمیر و رسیدگی می‌شود. به نوشته او داخل بقعه یک صندوق بزرگ از چوب جنگلی ممتاز بوده که داخل آن دو صندوق کوچک‌تر قرار داشته که پنج تن (ائمه بقیع و عباس عموی پیامبر) در آن مدفون هستند. در ادامه گزارش سخن از ضریحی آهنین به میان آمده که ادعا می‌شود مقبره [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه زهرا(س)]] است و روی پرده گلابتون آن نوشته است: «سلطان احمد بن سلطان محمد بن سلطان ابراهیم بن سلطان احمد بن سلطان عثمان، سنه احدی و ثلثین و مائة بعد الالف۱۱۳۱»، اما فراهانی خود معتقد است این قبر فاطمه دختر [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن(ع)]] و مادر [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] است. او از دو چهلچراغ و شمعدان و حصیر کف بقعه نوشته و گفته که این مکان، متولی و خدامی دارد که به صورت موروثی، متولی مقبره هستند اما مراقبتی نمی‌کنند و فقط از حجاج، پول می‌گیرند.<ref>فراهانی، سفرنامه میرزا محمد حسین فراهانی، ص۲۲۸.</ref> | ||
در ادامه گزارش سخن از ضریحی آهنین به میان آمده که ادعا می‌شود مقبره [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه زهرا(س)]] است و روی پرده گلابتون آن نوشته است: «سلطان احمد بن سلطان محمد بن سلطان ابراهیم بن سلطان احمد بن سلطان عثمان، سنه احدی و ثلثین و مائة بعد | از دیگر نکات مهم این سفرنامه اشاره به اخذ پول از شیعیان برای زیارت قبور ائمه بقیع است. <ref group="یادداشت"> حجاج اهل تسنن بر سبیل ندرت در این بقعه متبرکه به زیارت می‌آیند و برای آنها ممانعتی در زیارت نیست و تنخواهی از آنها گرفته نمی‌شود اما حجاج شیعه هیچ یک را بی‌دادن وجه نمی‌گذارند داخل بقعه شوند مگر آنکه هر دفعه که می‌خواهند به زیارت بروند و داخل بقعه شوند تقریبا از یک قران الی پنج شاهی به خدام بدهند و از این تنخواهی که به این تفصیل خدام از حجاج می‌گیرند باید سهمی به نایب الحرم و سهمی به سید حسن پسر سید مصطفی که مطوف عجم است برسد و بعد از دادن تنخواه هیچ نوع تقیه در زیارت و نماز نیست و هر زیاری سرا یا جهرا می‌خواهد بکند آزاد است و ابدا لسانا و یدا صدمه به حجاج شیعه نمی‌رسانند.</ref> <ref>میراث اسلامی ما، مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام، ۱۳۹۳ش، ص ۱۷۹.</ref> | ||
از دیگر نکات مهم این سفرنامه اشاره به اخذ پول از شیعیان برای زیارت قبور ائمه بقیع است. <ref group="یادداشت"> حجاج اهل تسنن بر سبیل ندرت در این بقعه متبرکه به زیارت می‌آیند و برای آنها ممانعتی در زیارت نیست و تنخواهی از آنها گرفته نمی‌شود اما حجاج شیعه هیچ یک را بی‌دادن وجه نمی‌گذارند داخل بقعه شوند مگر آنکه هر دفعه که می‌خواهند به زیارت بروند و داخل بقعه شوند تقریبا از یک قران الی پنج شاهی به خدام بدهند و از این تنخواهی که به این تفصیل خدام از حجاج می‌گیرند باید سهمی به نایب الحرم و سهمی به سید حسن پسر سید مصطفی که مطوف عجم است برسد و بعد از دادن تنخواه هیچ نوع تقیه در زیارت و نماز نیست و هر زیاری سرا یا جهرا می‌خواهد بکند آزاد است و ابدا لسانا و یدا صدمه به حجاج شیعه نمی‌رسانند.</ref> <ref>میراث اسلامی ما، مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام، | |||
ریچارد فرانسیس برتون در سال ۱۳۰۷ق در مدینه بوده و در گزارش سفرش به بررسی تغییرات مدینه از هنگام سفر بورکهارت پرداخته و در فصلی از کتابش به قبرستان بقیع پرداخته و افزون بر بیان روایاتی درباره بقیع و دفن نخستین مدفون در آن که از صحابه پیامبر بوده، آن را گورستانی فاقد نظم هندسی و جایگاه مزارهای بزرگان اسلام معرفی کرده که بر خلاف گورستان مسیحیان، جایی بدون درخت و گل و گیاه است. وی از بارگاه امامان بقیع بازدید کرده و آن را زیباترین ساختمان بقیع شمرده و افزون بر این که برای هر یک از بقاع بقیع زیارتی را یاد نموده، به دلبستگی و شوق ایرانیان برای زیارت این قبور اشاره کرده است. همچنین در گزارش‌هایش از بقیع، به سه روایت از مکان دفن حضرت فاطمه سلام الله علیها اشاره کرده است.<ref>دانشنامه حج و حرمین شریفین.</ref> عکسی از بقاع بقیع در سال | ریچارد فرانسیس برتون در سال ۱۳۰۷ق در مدینه بوده و در گزارش سفرش به بررسی تغییرات مدینه از هنگام سفر بورکهارت پرداخته و در فصلی از کتابش به قبرستان بقیع پرداخته و افزون بر بیان روایاتی درباره بقیع و دفن نخستین مدفون در آن که از صحابه پیامبر بوده، آن را گورستانی فاقد نظم هندسی و جایگاه مزارهای بزرگان اسلام معرفی کرده که بر خلاف گورستان مسیحیان، جایی بدون درخت و گل و گیاه است. وی از بارگاه امامان بقیع بازدید کرده و آن را زیباترین ساختمان بقیع شمرده و افزون بر این که برای هر یک از بقاع بقیع زیارتی را یاد نموده، به دلبستگی و شوق ایرانیان برای زیارت این قبور اشاره کرده است. همچنین در گزارش‌هایش از بقیع، به سه روایت از مکان دفن حضرت فاطمه سلام الله علیها اشاره کرده است.<ref>دانشنامه حج و حرمین شریفین.</ref> عکسی از بقاع بقیع در سال ۱۳۰۸ق در اسناد تاریخی موجود است. | ||
سرلشکر ابراهیم رفعت پاشا، امیرالحاج مصریان و فرمانده پاسداران کاروان بوده که در سال‌های ۱۳۱۸، ۱۳۲۰، ۱۳۲۱و ۱۳۲۵ به سفر حج رفته و سفرنامه خود با نام مرآت الحرمین را نگاشته است. وی نیز درباره بقیع چنین گزارش داده که شیعیان برای زیارت ائمه بقیع باید ۵ قروش بپردازند.<ref>رفعت پاشا، مرآت الحرمین (ترجمه)، نشر مشعر، ۱۳۷۷ش، ص۴۸۰.</ref> | سرلشکر ابراهیم رفعت پاشا، امیرالحاج مصریان و فرمانده پاسداران کاروان بوده که در سال‌های ۱۳۱۸، ۱۳۲۰، ۱۳۲۱و ۱۳۲۵ به سفر حج رفته و سفرنامه خود با نام مرآت الحرمین را نگاشته است. وی نیز درباره بقیع چنین گزارش داده که شیعیان برای زیارت ائمه بقیع باید ۵ قروش بپردازند.<ref>رفعت پاشا، مرآت الحرمین (ترجمه)، نشر مشعر، ۱۳۷۷ش، ص۴۸۰.</ref> | ||
همچنین طبق سندی که در دست است، دولت ایران در ۱۷ جمادی الاول | همچنین طبق سندی که در دست است، دولت ایران در ۱۷ جمادی الاول ۱۳۲۰ق از دولت [[عثمانی]] برای نصب ضریح در بقعه ائمه بقیع، درخواست هماهنگی کرده است.<ref>میراث اسلامی ما، مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام، ۱۳۹۳ش، ص۱۸۶.</ref> این [[ضریح]] در [[اصفهان]] ساخته شده و با مشقات فراوانی بالاخره در بقعه ائمه بقیع، نصب می‌شود. گفتنی است تصویری نیز از ضریح بقیع، منتشر شده که هم‌اکنون در پاکستان است و هرگز به عربستان، منتقل نشده است. <ref>مصاحبه با احمد ابراهیمی، [http://www.farsnews.com/۱۳۹۶۰۴۱۳۰۰۱۳۷۵ خبرگزاری فارس].</ref> | ||
در سند دیگری به تاریخ | در سند دیگری به تاریخ ۱۳۲۳ق، فهرستی از مقابر شخصیت‌های مهم بقیع از سوی حاکم مدینه به سلطان عثمانی ارسال شده است. <ref>میراث اسلامی ما، مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام ۱۳۹۳ ص۱۸۷.</ref> فهرست تهیه روکش پارچه‌ای اعیانی برای مقابر مدینه و پرده برای درها و دیگر اشیا نیز موجود است.<ref>میراث اسلامی ما، مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام ۱۳۹۳ ص۱۸۲.</ref> در دوره اخیر، عبدالحمید دوم،۱۳۲۷ ق سلطان عثمانی، بوده است. <ref>اسماعیل احمد،دولت عثمانی از اقتدار تا انحلال، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۵ش.</ref> | ||
===دوره جدید=== | ===دوره جدید=== | ||
| خط ۱۳۱: | خط ۱۳۰: | ||
در طول تاریخ، ساخت و سازها، تعمیرات و بازسازی‌های زیادی در بقیع صورت گرفته است. اما با توجه به [[تخریب بقیع|تخریب عمدی بقیع]] به دست وهابی‌ها، افرادی تلاش کرده‌اند بقیع را دوباره آباد کنند. | در طول تاریخ، ساخت و سازها، تعمیرات و بازسازی‌های زیادی در بقیع صورت گرفته است. اما با توجه به [[تخریب بقیع|تخریب عمدی بقیع]] به دست وهابی‌ها، افرادی تلاش کرده‌اند بقیع را دوباره آباد کنند. | ||
پس از تخریب نخست بقیع در سال (۱۲۲۰ق) سلطان محمود دوم عثمانی، در (۱۲۳۳ق) به بازسازی بقیع، اهتمام ورزیده است.<ref>رفعت پاشا، مرآت الحرمین (ترجمه)، نشر مشعر، ۱۳۷۷ش، ص۴۷۸.</ref> پس از آن و تخریب دوم در [[۸ شوال|هشتم شوال]] ۱۳۴۴ که به [[یوم الهدم]] مشهور است، مسلمانان از سفر [[حج]]، امتناع کردند اما [[شیخ عبدالرحیم فصولی حائری]] نوه [[محمدحسین حائری اصفهانی|صاحب فصول]] در همان سال یا سال بعد، همراه با تعداد زیادی از شیعیان، از راه [[شام]]، عازم حج می‌شود و با استقبال [[عبدالعزیز بن عبدالرحمن بن سعود]] روبرو می‌گردد و از همین فرصت استفاده کرده و به [[تخریب بقیع]] اعتراض میکند. عبدالعزیز این کار را به ظاهر تقبیح کرده و آن را به تحریک پدر [[هویدا]] [[میرزاحبیب الله]] [[ | پس از تخریب نخست بقیع در سال (۱۲۲۰ق) سلطان محمود دوم عثمانی، در (۱۲۳۳ق) به بازسازی بقیع، اهتمام ورزیده است.<ref>رفعت پاشا، مرآت الحرمین (ترجمه)، نشر مشعر، ۱۳۷۷ش، ص۴۷۸.</ref> پس از آن و تخریب دوم در [[۸ شوال|هشتم شوال]] ۱۳۴۴ که به [[یوم الهدم]] مشهور است، مسلمانان از سفر [[حج]]، امتناع کردند اما [[شیخ عبدالرحیم فصولی حائری]] نوه [[محمدحسین حائری اصفهانی|صاحب فصول]] در همان سال یا سال بعد، همراه با تعداد زیادی از شیعیان، از راه [[شام]]، عازم حج می‌شود و با استقبال [[عبدالعزیز بن عبدالرحمن بن سعود]] روبرو می‌گردد و از همین فرصت استفاده کرده و به [[تخریب بقیع]] اعتراض میکند. عبدالعزیز این کار را به ظاهر تقبیح کرده و آن را به تحریک پدر [[هویدا]] [[میرزاحبیب الله]] [[بهائیت|بهایی]] پسر آقا رضا قناد شیرازی مقیم جده و [[امیر الحاج|سرپرست حجاج ایرانی]] نسبت می‌دهد. هر چند طبق سند دیگری، حبیب الله خان هویدا نقل کرده که عبدالعزیز، ویرانی اماکن مقدس بقیع را به «بدوی‌های جاهل» نسبت داده و خود را از این عمل بریء دانسته است.<ref>محقق، اسناد و تاریخ دیپلماسی، اسناد روابط ایران و عربستان سعودی (۱۳۰۴-۱۳۵۷ه.ش)، چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، ص۴۶-۵۴.</ref> | ||
به هر حال، شیخ عبدالرحیم فصولی پیشنهاد میکند دو صُفّه مسدّس از سنگ مرمر ساخته شود یکی بالاتر که صورت قبور روی آن باشد. یکی پایین‌تر که مردم بایستند و زیارت بخوانند. در اطراف این صفه بزرگ طاق نماهایی از سنگ مرمر ساخته شود برای استراحت و نشستن و طلا و نقره هم در آنها بکار نرود.نتیجه این جلسه حفظ محل و نشان قبور ائمه بقیع است و یک نامه رسمی از عبدالعزیز.<ref>ر.ک: [http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13960418001343 خبرگزاری فارس]، شمایل فعلی قبور ائمه بقیع را چه کسی ساخت؟.</ref> <ref>میراث اسلامی ما، مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام ۱۳۹۳ش، ص۱۷۶.</ref> | به هر حال، شیخ عبدالرحیم فصولی پیشنهاد میکند دو صُفّه مسدّس از سنگ مرمر ساخته شود یکی بالاتر که صورت قبور روی آن باشد. یکی پایین‌تر که مردم بایستند و زیارت بخوانند. در اطراف این صفه بزرگ طاق نماهایی از سنگ مرمر ساخته شود برای استراحت و نشستن و طلا و نقره هم در آنها بکار نرود.نتیجه این جلسه حفظ محل و نشان قبور ائمه بقیع است و یک نامه رسمی از عبدالعزیز.<ref>ر.ک: [http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13960418001343 خبرگزاری فارس]، شمایل فعلی قبور ائمه بقیع را چه کسی ساخت؟.</ref> <ref>میراث اسلامی ما، مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام ۱۳۹۳ش، ص۱۷۶.</ref> | ||
[[پرونده:نامه پادشاه سعودی درباره بقیع به فصولی.jpg|بندانگشتی|نامه رسمی پادشاه سعودی در باره بازسازی بقیع]] | [[پرونده:نامه پادشاه سعودی درباره بقیع به فصولی.jpg|بندانگشتی|نامه رسمی پادشاه سعودی در باره بازسازی بقیع]] | ||
| خط ۱۴۳: | خط ۱۴۲: | ||
در نتیجه این مذاکرات، امیر فیصل، نایب السلطنه وقت حجاز، همراه با [[مظفر اعلم]]، وزیر مختار (سفیر) ایران در کشور سعودی وارد مدینه شده و با حضور والی مدینه در مراسم آغاز تجدید بنای بقیع، در روز میلاد [[امام علی علیه‌السلام|امیرالمؤمنین]] علیه السلام ([[۱۳ رجب]] ۱۳۷۱)شرکت کردند. | در نتیجه این مذاکرات، امیر فیصل، نایب السلطنه وقت حجاز، همراه با [[مظفر اعلم]]، وزیر مختار (سفیر) ایران در کشور سعودی وارد مدینه شده و با حضور والی مدینه در مراسم آغاز تجدید بنای بقیع، در روز میلاد [[امام علی علیه‌السلام|امیرالمؤمنین]] علیه السلام ([[۱۳ رجب]] ۱۳۷۱)شرکت کردند. | ||
سید محمد تقی طالقانی خود، سطل گِل را بر دوش گرفته و چند نفر از شخصیت‌های برجسته شیعیان حجاز نیز داوطلبانه در ردیف کارگران مشغول بنائی می‌شوند. همچنین قرار می‌شود قبور [[همسران پیامبر|زوجات]] و پسران پیغمبر یعنی [[قاسم پسر رسول خدا|قاسم]] و [[ابراهیم پسر رسول خدا|ابراهیم]] و نیز [[عباس بن عبد المطلب|عباس]] عموی پیغمبر و برخی از صحابه را نیز تعمیر کرده و علائم مشخصی بر آنها بگذارند اما در عمل اقدام چندانی نمی‌شود و در حد سنگ چینی دور قبور ائمه علیهم السلام، سایه‌بان و راهی سنگچین برای عبور زائران، باقی ماند.<ref>اسناد روابط ایران و عربستان، ص۲۴۸-۲۶۰؛ نک: تخریب و بازسازی بقیع، ص۹۸-۱۴۷.</ref> گفته شده انتشار سخنان تحریک آمیز برخی شیعیان عراق، بهانه به دست سعودی‌ها داد و آنان هم مانع کار شدند. حاج سید محمد تقی طالقانی نیز ناگهان در [[۱۲ شعبان]] ۱۳۷۲ در [[نخاوله]] مدینه پس از شرکت در میهمانی ملک سعودی در کاخ البیضاء از دنیا می‌رود.<ref>ر.ک: [http://www.rasanews.ir/detail/News/195736/18 خبرگزاری رسا]؛ نماینده مرجع، کارگر بقیع!.</ref> | سید محمد تقی طالقانی خود، سطل گِل را بر دوش گرفته و چند نفر از شخصیت‌های برجسته شیعیان حجاز نیز داوطلبانه در ردیف کارگران مشغول بنائی می‌شوند. همچنین قرار می‌شود قبور [[همسران پیامبر(ص)|زوجات]] و پسران پیغمبر یعنی [[قاسم پسر رسول خدا|قاسم]] و [[ابراهیم پسر رسول خدا|ابراهیم]] و نیز [[عباس بن عبد المطلب|عباس]] عموی پیغمبر و برخی از صحابه را نیز تعمیر کرده و علائم مشخصی بر آنها بگذارند اما در عمل اقدام چندانی نمی‌شود و در حد سنگ چینی دور قبور ائمه علیهم السلام، سایه‌بان و راهی سنگچین برای عبور زائران، باقی ماند.<ref>اسناد روابط ایران و عربستان، ص۲۴۸-۲۶۰؛ نک: تخریب و بازسازی بقیع، ص۹۸-۱۴۷.</ref> گفته شده انتشار سخنان تحریک آمیز برخی شیعیان عراق، بهانه به دست سعودی‌ها داد و آنان هم مانع کار شدند. حاج سید محمد تقی طالقانی نیز ناگهان در [[۱۲ شعبان]] ۱۳۷۲ در [[نخاوله]] مدینه پس از شرکت در میهمانی ملک سعودی در کاخ البیضاء از دنیا می‌رود.<ref>ر.ک: [http://www.rasanews.ir/detail/News/195736/18 خبرگزاری رسا]؛ نماینده مرجع، کارگر بقیع!.</ref> | ||
همچنین [[امام موسی صدر]] در [[۲۸ محرم]] ۱۳۹۴ق، در نامه‌ای به امیر محسن عبدالمحسن بن عبدالعزیز سعودی، با یادآوری گفتگوهای پیشین، ساماندهی بقیع را از وی خواستار می‌شود.<ref>[http://www.imam-sadr.com/اخبار/نمایشاخبار/tabid/99/smid/420/ArticleID/16491/Default.aspx «ادبیات متفاوت امام موسی صدر در نامه‌ای به شاهزاده سعودی دربارهٔ بقیع»] سایت امام صدر.</ref> در بخشی از ترجمه این نامه آمده است: «ساختن بارگاه برای امامان اهل بیت، مورد اتفاق فقهای مسلمانان نیست و به همین سبب، برای پرهیز از حرج، چنین درخواستی نداریم، اما سر و سامان دادن به قبرستان و آسفالت یا سنگ‌فرش کردن راه‌های داخلی آن و کاشتن اطراف آن و تبدیل آن به بوستانی آزاد با فواره و آب‌نما و مرمت دیوارها و گذاشتن سنگ‌های زیبا در آنها و تعبیه سایه‌بان‌های مرتب گرداگرد آن و اقداماتی از این دست، موضع اتفاق فقهاست و موجب تکریم صدها هزار نفر زائر و عمره‌گزار و حج‌گزار و دوست‌دار است»<ref>[http://www.imam-sadr.com/اخبار/نمایشاخبار/tabid/99/smid/420/ArticleID/16491/Default.aspx «ادبیات متفاوت امام موسی صدر در نامه‌ای به شاهزاده سعودی دربارهٔ بقیع»] سایت امام صدر.</ref> | همچنین [[امام موسی صدر]] در [[۲۸ محرم]] ۱۳۹۴ق، در نامه‌ای به امیر محسن عبدالمحسن بن عبدالعزیز سعودی، با یادآوری گفتگوهای پیشین، ساماندهی بقیع را از وی خواستار می‌شود.<ref>[http://www.imam-sadr.com/اخبار/نمایشاخبار/tabid/99/smid/420/ArticleID/16491/Default.aspx «ادبیات متفاوت امام موسی صدر در نامه‌ای به شاهزاده سعودی دربارهٔ بقیع»] سایت امام صدر.</ref> در بخشی از ترجمه این نامه آمده است: «ساختن بارگاه برای امامان اهل بیت، مورد اتفاق فقهای مسلمانان نیست و به همین سبب، برای پرهیز از حرج، چنین درخواستی نداریم، اما سر و سامان دادن به قبرستان و آسفالت یا سنگ‌فرش کردن راه‌های داخلی آن و کاشتن اطراف آن و تبدیل آن به بوستانی آزاد با فواره و آب‌نما و مرمت دیوارها و گذاشتن سنگ‌های زیبا در آنها و تعبیه سایه‌بان‌های مرتب گرداگرد آن و اقداماتی از این دست، موضع اتفاق فقهاست و موجب تکریم صدها هزار نفر زائر و عمره‌گزار و حج‌گزار و دوست‌دار است»<ref>[http://www.imam-sadr.com/اخبار/نمایشاخبار/tabid/99/smid/420/ArticleID/16491/Default.aspx «ادبیات متفاوت امام موسی صدر در نامه‌ای به شاهزاده سعودی دربارهٔ بقیع»] سایت امام صدر.</ref> | ||