Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۰۰
ویرایش
محمدکاظم خراسانی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (اصلاح نام تصویر) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
آخوند خراسانی در سال [[سال ۱۲۵۵ هجری قمری|۱۲۵۵ق]] در [[مشهد]] به دنیا آمد. پدرش، [[ملا حسین هروی خراسانی]]، روحانی اهل [[هرات]] بود که قبل از ولادت پسرش محمد به [[مشهد]] هجرت کرد.<ref>کفایی، مرگی در نور زندگانی آخوند خراسانی،۱۳۵۹ش، ص۷۸.</ref> | آخوند خراسانی در سال [[سال ۱۲۵۵ هجری قمری|۱۲۵۵ق]] در [[مشهد]] به دنیا آمد. پدرش، [[ملا حسین هروی خراسانی]]، روحانی اهل [[هرات]] بود که قبل از ولادت پسرش محمد به [[مشهد]] هجرت کرد.<ref>کفایی، مرگی در نور زندگانی آخوند خراسانی،۱۳۵۹ش، ص۷۸.</ref> | ||
ملا محمدکاظم خراسانی در سحرگاه [[سه‌شنبه]] [[۲۰ ذی‌الحجه]] [[سال ۱۳۲۹ هجری قمری|۱۳۲۹ق]]، در منزل خود، پس از اقامه [[نماز]] صبح در ۷۴ سالگی درگذشت.<ref>عاقلی، روزشمار تاریخ ایران، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۶۰.</ref> برخی مرگ او را بر اثر مسمومیت دانسته‌اند.<ref>کفایی، | ملا محمدکاظم خراسانی در سحرگاه [[سه‌شنبه]] [[۲۰ ذی‌الحجه]] [[سال ۱۳۲۹ هجری قمری|۱۳۲۹ق]]، در منزل خود، پس از اقامه [[نماز]] صبح در ۷۴ سالگی درگذشت.<ref>عاقلی، روزشمار تاریخ ایران، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۶۰.</ref> برخی مرگ او را بر اثر مسمومیت دانسته‌اند.<ref>کفایی، مرگی در نور زندگانی آخوند خراسانی، ۱۳۵۹ش، ص۲۷۸۲۸۱.</ref> | ||
پس از [[تشییع]]، [[عبداللّه مازندرانی]] بر پیکر وی [[نماز]] گزارد و در مقبره [[حبیب الله رشتی|میرزا حبیب اللّه رشتی]] واقع در صحن [[حرم امیرالمومنین]] به خاک سپرده شد.<ref>آقابزرگ طهرانی، طبقات‌اعلام الشیعة،۱۳۸۸ش، قسم۵، ص۶۶.</ref> | پس از [[تشییع]]، [[عبداللّه مازندرانی]] بر پیکر وی [[نماز]] گزارد و در مقبره [[حبیب الله رشتی|میرزا حبیب اللّه رشتی]] واقع در صحن [[حرم امیرالمومنین]] به خاک سپرده شد.<ref>آقابزرگ طهرانی، طبقات‌اعلام الشیعة،۱۳۸۸ش، قسم۵، ص۶۶.</ref> | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
=== اساتید === | === اساتید === | ||
آخوند خراسانی بیش از دو سال شاگرد [[شیخ مرتضی انصاری]] بود.<ref>حرزالدین، ''معارف الرجال''، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۳۲۴.</ref> استاد دیگر او، [[میرزای شیرازی]] بود که آخوند خراسانی در درس‌های عمومی و نیز در درس‌های خصوصی او شرکت می‌کرد. خراسانی چند سال نیز در درس [[فقه]] [[سیدعلی شوشتری]]، که استاد [[اخلاق]] او نیز بود<ref>کفایی، عبدالرضا، «شرح و بیانی مختصر و موجز از حیات و شخصیت آخوند ملامحمدکاظم خراسانی»، ۱۳۸۶ش، ص۱۵، ۳۰.</ref> شرکت کرد. [[شیخ راضی نجفی]] از دیگر اساتید آخوند در فقه و [[اصول]] بود.<ref>نجفی قوچانی، برگی از تاریخ معاصر، | آخوند خراسانی بیش از دو سال شاگرد [[شیخ مرتضی انصاری]] بود.<ref>حرزالدین، ''معارف الرجال''، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۳۲۴.</ref> استاد دیگر او، [[میرزای شیرازی]] بود که آخوند خراسانی در درس‌های عمومی و نیز در درس‌های خصوصی او شرکت می‌کرد. خراسانی چند سال نیز در درس [[فقه]] [[سیدعلی شوشتری]]، که استاد [[اخلاق]] او نیز بود<ref>کفایی، عبدالرضا، «شرح و بیانی مختصر و موجز از حیات و شخصیت آخوند ملامحمدکاظم خراسانی»، ۱۳۸۶ش، ص۱۵، ۳۰.</ref> شرکت کرد. [[شیخ راضی نجفی]] از دیگر اساتید آخوند در فقه و [[اصول]] بود.<ref>نجفی قوچانی، برگی از تاریخ معاصر، ۱۳۷۸ش، ص۱۱.</ref> | ||
=== تدریس=== | === تدریس=== | ||
[[پرونده:درس خارج آخوند خراسانی.jpg|بندانگشتی|آخوند خراسانی در مجلس درس]] | [[پرونده:درس خارج آخوند خراسانی.jpg|بندانگشتی|آخوند خراسانی در مجلس درس]] | ||
وقتی [[میرزای شیرازی]] به [[سامراء]] هجرت کرد، آخوند خراسانی در نجف مدرسی مشهور بود.<ref>آقابزرگ طهرانی، ''طبقات‌اعلام الشیعة''، ۱۳۸۸ش، قسم۵، | وقتی [[میرزای شیرازی]] به [[سامراء]] هجرت کرد، آخوند خراسانی در نجف مدرسی مشهور بود.<ref>آقابزرگ طهرانی، ''طبقات‌اعلام الشیعة''، ۱۳۸۸ش، قسم۵، ص۶۵.</ref> بسیاری از شاگردان میرزا که در [[نجف]] مانده بودند، به سفارش او، در درس خراسانی که جانشین میرزای شیرازی شناخته می‌شد شرکت می‌کردند.<ref>کفایی، «شرح و بیانی مختصر و موجز از حیات و شخصیت آخوند ملامحمدکاظم خراسانی»، ۱۳۸۶ش، ص۷۲-۷۳.</ref> | ||
با درگذشت محمدحسن شیرازی در ۱۳۱۲ قمری و بازگشت بسیاری از [[حوزه سامرا]] به نجف و پیوستن بیشتر ایشان به درس خراسانی و نیز با رحلت عالمان معاصر وی در [[عتبات]]، به تدریج جایگاه خراسانی در مقام استاد برجسته [[حوزه علمیه نجف|حوزه نجف]]، تثبیت و درس او بزرگ‌ترین حوزه درسی نجف شناخته شد.<ref>شهرستانی، ''فاجعة حضرة آیة‌اللّه الخراسانی''،۱۳۳۰ق، ص۳۴۱.</ref> | با درگذشت محمدحسن شیرازی در ۱۳۱۲ قمری و بازگشت بسیاری از [[حوزه سامرا]] به نجف و پیوستن بیشتر ایشان به درس خراسانی و نیز با رحلت عالمان معاصر وی در [[عتبات]]، به تدریج جایگاه خراسانی در مقام استاد برجسته [[حوزه علمیه نجف|حوزه نجف]]، تثبیت و درس او بزرگ‌ترین حوزه درسی نجف شناخته شد.<ref>شهرستانی، ''فاجعة حضرة آیة‌اللّه الخراسانی''،۱۳۳۰ق، ص۳۴۱.</ref> | ||
در سفرنامه‌ای که در سال ۱۳۲۳ق نگاشته شده چنین آمده که در درس [[درس خارج|خارج فقه]] وی که در [[مسجد هندی]] برگزار | در سفرنامه‌ای که در سال ۱۳۲۳ق نگاشته شده چنین آمده که در درس [[درس خارج|خارج فقه]] وی که در [[مسجد هندی]] برگزار می‌شده تقریباً ششصد تا هفتصد نفر حاضر می‌شده‌اند. و در درس [[درس خارج|اصول]] وی که در [[مسجد طوسی]] برگزار می‌شده تقریباً هزار نفر بوده‌اند.<ref>بریری، نجف در سیزده سفرنامه، ۱۳۹۰ش، ص۱۸۰.</ref> | ||
====خصوصیات تدریس==== | ====خصوصیات تدریس==== | ||
آخوند خراسانی در برگزاری جلسات درس، بسیار جدّی بود و با هیچ عذری درس خود را تعطیل نمی‌کرد؛ حتی در ماجرای شیوع وبا در نجف، که بیشتر درس‌های [[حوزه]] تعطیل شد، درس خود را حتی در روز درگذشت سه تن از نزدیکانش، تعطیل نکرد.<ref>کفایی، | آخوند خراسانی در برگزاری جلسات درس، بسیار جدّی بود و با هیچ عذری درس خود را تعطیل نمی‌کرد؛ حتی در ماجرای شیوع وبا در نجف، که بیشتر درس‌های [[حوزه]] تعطیل شد، درس خود را حتی در روز درگذشت سه تن از نزدیکانش، تعطیل نکرد.<ref>کفایی، «شرح و بیانی مختصر و موجز از حیات و شخصیت آخوند ملامحمدکاظم خراسانی»، ۱۳۸۶ش، ص۲۹.</ref> | ||
در برخی از سالها که در نیمه نخست رجب برای [[زیارت]] به [[کربلا]] می‌رفت، در همانجا نیز درس دایر می‌کرد و در ماه [[رمضان]] نیز که درس‌های متداول حوزه تعطیل بود، مباحثی مانند اصول [[عقاید]] یا [[اخلاق]] تدریس می‌کرد.<ref>کفایی، «شرح و بیانی مختصر و موجز از حیات و شخصیت آخوند ملامحمدکاظم خراسانی»، ۱۳۸۶ش، ص۱۹.</ref> | در برخی از سالها که در نیمه نخست رجب برای [[زیارت]] به [[کربلا]] می‌رفت، در همانجا نیز درس دایر می‌کرد و در ماه [[رمضان]] نیز که درس‌های متداول حوزه تعطیل بود، مباحثی مانند اصول [[عقاید]] یا [[اخلاق]] تدریس می‌کرد.<ref>کفایی، «شرح و بیانی مختصر و موجز از حیات و شخصیت آخوند ملامحمدکاظم خراسانی»، ۱۳۸۶ش، ص۱۹.</ref> | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
خراسانی درس فقه را به زبان فارسی و درس [[اصول فقه]] را به زبان عربی می‌گفت.<ref>کفایی، مرگی در نور زندگانی آخوند خراسانی، ۱۳۵۹ش، ص۱۰۳-۱۰۴.</ref> | خراسانی درس فقه را به زبان فارسی و درس [[اصول فقه]] را به زبان عربی می‌گفت.<ref>کفایی، مرگی در نور زندگانی آخوند خراسانی، ۱۳۵۹ش، ص۱۰۳-۱۰۴.</ref> | ||
پس از درگذشت میرزای شیرازی و رجوع برخی از مقلدان او به آخوند خراسانی، وی برای پاسخگویی به [[استفتاء|استفتائات]] با حضور شاگردانش، از جمله [[سید ابوالحسن اصفهانی]]، [[محمد حسین غروی اصفهانی]]، [[سید حسین طباطبائی بروجردی]]، [[عبد الکریم حائری|عبدالکریم حائری یزدی]]، [[آقا ضیا عراقی|آقا ضیاءالدین عراقی]]، [[آقا حسین قمی]]، [[محمدحسین نائینی| | پس از درگذشت میرزای شیرازی و رجوع برخی از مقلدان او به آخوند خراسانی، وی برای پاسخگویی به [[استفتاء|استفتائات]] با حضور شاگردانش، از جمله [[سید ابوالحسن اصفهانی]]، [[محمد حسین غروی اصفهانی]]، [[سید حسین طباطبائی بروجردی]]، [[عبد الکریم حائری|عبدالکریم حائری یزدی]]، [[آقا ضیا عراقی|آقا ضیاءالدین عراقی]]، [[آقا حسین قمی]]، [[محمدحسین نائینی|میرزا محمدحسین نائینی]] مجلس مشورتی می‌گذاشتند.<ref>کفایی، مرگی در نور زندگانی آخوند خراسانی، ۱۳۵۹ش، ص۱۰۴.</ref> | ||
===شاگردان=== | ===شاگردان=== | ||
| خط ۹۱: | خط ۹۱: | ||
برخی از شاگردان او عبارت‌اند از:<ref>عبدالرحیم، ''المصلح المجاهد الشیخ محمدکاظم الخراسانی''، ۱۳۹۲ق، ص۳۵-۳۶.</ref> | برخی از شاگردان او عبارت‌اند از:<ref>عبدالرحیم، ''المصلح المجاهد الشیخ محمدکاظم الخراسانی''، ۱۳۹۲ق، ص۳۵-۳۶.</ref> | ||
{{ستون-شروع| | {{ستون-شروع|۴}} | ||
#[[محمدحسین نائینی| | #[[محمدحسین نائینی|میرزا محمدحسین نائینی]] | ||
#[[سید ابوالحسن اصفهانی|سید ابوالحسن اصفهانی]] | #[[سید ابوالحسن اصفهانی|سید ابوالحسن اصفهانی]] | ||
#[[حسین بروجردی|حاج آقا حسین طباطبایی بروجردی]] | #[[حسین بروجردی|حاج آقا حسین طباطبایی بروجردی]] | ||
| خط ۱۳۰: | خط ۱۳۰: | ||
آثار خراسانی سه‌گونه است: تألیفی استدلالی، فتوایی و تقریرات درس‌هایش. | آثار خراسانی سه‌گونه است: تألیفی استدلالی، فتوایی و تقریرات درس‌هایش. | ||
====آثار تألیفی | ====آثار تألیفی استدلالی==== | ||
درباره مباحث [[اصول]]، [[فقه]] و [[فلسفه]] است که مستقلا یا به صورت شرح و حاشیه بر آثار دیگران تألیف شده است. | درباره مباحث [[اصول]]، [[فقه]] و [[فلسفه]] است که مستقلا یا به صورت شرح و حاشیه بر آثار دیگران تألیف شده است. | ||
*بزرگ‌ترین و مشهوترین آن‌ها [[کفایة الاصول]] است که در ظرف دو سال (از ۱۳۲۱ به بعد) تألیف شده<ref>مختاری، نقد تصحیح فوائد الاصول آخوند خراسانی، | *بزرگ‌ترین و مشهوترین آن‌ها [[کفایة الاصول]] است که در ظرف دو سال (از ۱۳۲۱ به بعد) تألیف شده<ref>مختاری، نقد تصحیح فوائد الاصول آخوند خراسانی، ۱۳۶۷ش، ص۱۵۳.</ref> و از زمان تألیف تاکنون، مهم‌ترین متن درسی سطوح عالی و نیز محور مباحث بیشتر درس‌های دوره عالی(خارج) اصول در حوزه‌های علوم دینی بوده و شرح‌ها و حاشیه‌های بسیاری بر آن نوشته شده است. خراسانی از آن پس به صاحب کفایه نیز شهرت یافت و فرزندانش به کفایی مشهور شدند یا خود، این لقب را برگزیدند.<ref>بامداد، ''شرح حال رجال ایران''، ۱۳۵۷ش، ج۴، ص۱.</ref> | ||
[[پرونده: | [[پرونده:کفایه الاصول معروفترین اثر آخوند خراسانی.jpg|بندانگشتی|۱۵۰px|[[کفایه الاصول]] اثر معروف آخوند خراسانی]] | ||
*حواشی و تعلیقات بر [[فرائدالاصول]](مشهور به رسائل) [[شیخ انصاری]]، اثر دیگر خراسانی است. | *حواشی و تعلیقات بر [[فرائدالاصول]](مشهور به رسائل) [[شیخ انصاری]]، اثر دیگر خراسانی است. | ||
*اثر دیگر آخوند، [[الفوائد]]، یا [[رسالة الفوائد]]، مشتمل بر پانزده موضوع است: دو مورد فقهی، یازده مورد اصولی و دو مورد اصولی | *اثر دیگر آخوند، [[الفوائد]]، یا [[رسالة الفوائد]]، مشتمل بر پانزده موضوع است: دو مورد فقهی، یازده مورد اصولی و دو مورد اصولی کلامی. | ||
*یکی از آثار فقهی او حواشی و تعلیقات او بر بخش عمده [[مکاسب|المکاسب]] شیخ انصاری است و در [[محرّم]] ۱۳۱۹ به پایان رسیده<ref>آقابزرگ طهرانی، ''الذریعة''، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۲۲۰.</ref> و بارها چاپ شده است. | *یکی از آثار فقهی او حواشی و تعلیقات او بر بخش عمده [[مکاسب|المکاسب]] شیخ انصاری است و در [[محرّم]] ۱۳۱۹ به پایان رسیده<ref>آقابزرگ طهرانی، ''الذریعة''، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۲۲۰.</ref> و بارها چاپ شده است. | ||
| خط ۱۴۴: | خط ۱۴۴: | ||
*اثر فقهی دیگر خراسانی تکملة‌التبصرة است<ref>آقابزرگ طهرانی، ''الذریعة''، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۴۱۲.</ref> که مهم‌ترین رساله فتوایی او و بر اساس [[تبصرة المتعلمین]] [[علامه حلّی]] است. | *اثر فقهی دیگر خراسانی تکملة‌التبصرة است<ref>آقابزرگ طهرانی، ''الذریعة''، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۴۱۲.</ref> که مهم‌ترین رساله فتوایی او و بر اساس [[تبصرة المتعلمین]] [[علامه حلّی]] است. | ||
*خراسانی چندین رساله فقهی | *خراسانی چندین رساله فقهی استدلالی نیز در موضوعات گوناگون تألیف کرده که شماری از آن‌ها در یک مجلد گردآوری شده و با عنوان [[الرسائل الفقهیة]] به چاپ رسیده است. | ||
*یکی دیگر از آثار فقهی ولی ناتمام خراسانی، کتاب‌الاجارة (رسالة فی مسئلة الاجارة) است.<ref>آقابزرگ طهرانی، ''الذریعة''،۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۲۲.</ref> | *یکی دیگر از آثار فقهی ولی ناتمام خراسانی، کتاب‌الاجارة (رسالة فی مسئلة الاجارة) است.<ref>آقابزرگ طهرانی، ''الذریعة''،۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۲۲.</ref> | ||
| خط ۱۵۷: | خط ۱۵۷: | ||
====تقریرات ==== | ====تقریرات ==== | ||
*القضاء و الشهادات (تقریرات القضاء) به قلم فرزندش، میرزامحمد آقازاده.<ref>آقابزرگ طهرانی، ''الذریعة''، ۱۴۰۳ق، ج۱۷، ص۱۴۲ | *القضاء و الشهادات (تقریرات القضاء) به قلم فرزندش، میرزامحمد آقازاده.<ref>آقابزرگ طهرانی، ''الذریعة''، ۱۴۰۳ق، ج۱۷، ص۱۴۲ ۱۴۳.</ref> | ||
*بسیاری از شاگردان خراسانی، تقریرات درس‌های فقه و اصول او را نوشته‌اند که نام برخی از آن‌ها مشخص نیست.<ref>آقابزرگ طهرانی، ''الذریعة''، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۳۶۷.</ref> | *بسیاری از شاگردان خراسانی، تقریرات درس‌های فقه و اصول او را نوشته‌اند که نام برخی از آن‌ها مشخص نیست.<ref>آقابزرگ طهرانی، ''الذریعة''، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۳۶۷.</ref> | ||
| خط ۱۷۸: | خط ۱۷۸: | ||
از نخستین اقدامات آخوند خراسانی در این عرصه، اعلامیه مشترک او با سه عالم بزرگ دیگر، [[محمد شربیانی]]، [[محمدحسن مامقانی]] و [[میرزاحسین خلیلی تهرانی]] در [[۲۱ جمادی‌الثانی|۲۱ جمادی الآخر]] [[سال ۱۳۲۱ هجری قمری|۱۳۲۱ق]] است که در آن، با اظهار نارضایتی شدید از عملکرد صدراعظم [[مظفرالدین شاه]]، [[میرزاعلی‌اصغر خان امین‌السلطان]]، او را مسبب اصلی همه مفاسد و مسلط کردن اجانب بر کشور دانسته و [[تکفیر]] کرده‌اند.<ref>کسروی، ''تاریخ مشروطه ایران''، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۳۲۳۳.</ref> | از نخستین اقدامات آخوند خراسانی در این عرصه، اعلامیه مشترک او با سه عالم بزرگ دیگر، [[محمد شربیانی]]، [[محمدحسن مامقانی]] و [[میرزاحسین خلیلی تهرانی]] در [[۲۱ جمادی‌الثانی|۲۱ جمادی الآخر]] [[سال ۱۳۲۱ هجری قمری|۱۳۲۱ق]] است که در آن، با اظهار نارضایتی شدید از عملکرد صدراعظم [[مظفرالدین شاه]]، [[میرزاعلی‌اصغر خان امین‌السلطان]]، او را مسبب اصلی همه مفاسد و مسلط کردن اجانب بر کشور دانسته و [[تکفیر]] کرده‌اند.<ref>کسروی، ''تاریخ مشروطه ایران''، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۳۲۳۳.</ref> | ||
آخوند خراسانی به نظام مشروطه به عنوان | آخوند خراسانی به نظام مشروطه به عنوان وسیله‌ای برای جلوگیری از ظلم و ستم به مردم، می‌نگریست و شرکت در جنبش را بر همه مسلمین واجب می‌شمرد. خراسانی در نامهای به یکی از وعّاظ تهران نوشته: "غرض ما از این همه زحمت، ترضیه حال رعیت، و رفع ظلم از آنان، و اعانه مظلوم، و [[امر به معروف و نهی از منکر]] و غیرها از قوانین اسلامیه نافعه للقوم بوده است." | ||
البته بعضی علمای مشهور با مشروطیت مخالفت داشتند مثل [[سید محمدکاظم طباطبائی یزدی|سید کاظم یزدی]]، یا شیخ [[فضل الله نوری]] که در آغاز نهضت با آزادیخواهان همراه بود ولی در ادامه به خاطر اینکه می‌دید نهضت منحرف شده است، مخالفت خود را با مشروطه اعلام کرد. | البته بعضی علمای مشهور با مشروطیت مخالفت داشتند مثل [[سید محمدکاظم طباطبائی یزدی|سید کاظم یزدی]]، یا شیخ [[فضل الله نوری]] که در آغاز نهضت با آزادیخواهان همراه بود ولی در ادامه به خاطر اینکه می‌دید نهضت منحرف شده است، مخالفت خود را با مشروطه اعلام کرد. | ||
| خط ۱۸۶: | خط ۱۸۶: | ||
مشروطه پیروز شد و مظفرالدین شاه در [[جمادی الثانی]] ۱۳۲۴، مرداد ۱۲۸۴، مشروطه را پذیرفت و دستور داد سریعاً مجلس تشکیل شود که نخستین جلسه در ۱۴ مهر ۱۲۸۵ برگزار شد. | مشروطه پیروز شد و مظفرالدین شاه در [[جمادی الثانی]] ۱۳۲۴، مرداد ۱۲۸۴، مشروطه را پذیرفت و دستور داد سریعاً مجلس تشکیل شود که نخستین جلسه در ۱۴ مهر ۱۲۸۵ برگزار شد. | ||
در مواردی از خراسانی راجع به قانون مشروطه سوال شده است از جمله: درباره نظام ملّی (قانون نظام وظیفه عمومی) و مورد دیگر در جریان موافقتنامه اوت ۱۹۰۷ روس و انگلیس بود که آخوند طی | در مواردی از خراسانی راجع به قانون مشروطه سوال شده است از جمله: درباره نظام ملّی (قانون نظام وظیفه عمومی) و مورد دیگر در جریان موافقتنامه اوت ۱۹۰۷ روس و انگلیس بود که آخوند طی نامهای نمایندگان را به اجرای قوانین اسلامی و پرداخت بدهی‌های کشور و فقر زدایی سفارش کرد. | ||
بعد از به توپ بسته شدن مجلس در [[۲۳ جمادی‌الثانی|۲۳ جمادی الاول]] [[سال ۱۳۲۶ هجری قمری|۱۳۲۶ق]] توسط [[محمدعلی شاه]]، آخوند خراسانی، حکم به [[جهاد]] و مبارزه داد و در نهایت مشروطه خواهان قدرت را بدست گرفتند، اما بعد از اندک زمانی ناچار آخوند خراسانی مجبور به جبهه گیری علیه مشروطه شد، از جمله کارهای خلاف سران مشروطه: اعدام [[شیخ فضل الله نوری]]، در مجله حبل المتین به [[اسلام]] و روحانیون توهین و فحاشی شده بود که آخوند تلگرافی ارسال نمود و خواستار توقیف این روزنامه شد، تبعید [[ملا قربانعلی زنجانی]] از مجتهدان و ترور [[سید عبدالله بهبهانی|بهبهانی]] که گفته | بعد از به توپ بسته شدن مجلس در [[۲۳ جمادی‌الثانی|۲۳ جمادی الاول]] [[سال ۱۳۲۶ هجری قمری|۱۳۲۶ق]] توسط [[محمدعلی شاه]]، آخوند خراسانی، حکم به [[جهاد]] و مبارزه داد و در نهایت مشروطه خواهان قدرت را بدست گرفتند، اما بعد از اندک زمانی ناچار آخوند خراسانی مجبور به جبهه گیری علیه مشروطه شد، از جمله کارهای خلاف سران مشروطه: اعدام [[شیخ فضل الله نوری]]، در مجله حبل المتین به [[اسلام]] و روحانیون توهین و فحاشی شده بود که آخوند تلگرافی ارسال نمود و خواستار توقیف این روزنامه شد، تبعید [[ملا قربانعلی زنجانی]] از مجتهدان و ترور [[سید عبدالله بهبهانی|بهبهانی]] که گفته می‌شد به دستور تقی زاده بوده است. | ||
موردی که آخوند خراسانی به مبارزه با آن پرداخت و تا وفاتش نیز درگیر آن بود، مبارزه با حضور سربازان روس در ایران بود، با اینکه حدود ده ماه از تشکیل مجلس دوم می‌گذشت ولی برای خروج روس‌ها از کشور اقدامی نشده بود، بنابراین آخوند خراسانی طی پیامی به مردم ایران آن‌ها را از خرید اجناس روسی برحذر داشت. | موردی که آخوند خراسانی به مبارزه با آن پرداخت و تا وفاتش نیز درگیر آن بود، مبارزه با حضور سربازان روس در ایران بود، با اینکه حدود ده ماه از تشکیل مجلس دوم می‌گذشت ولی برای خروج روس‌ها از کشور اقدامی نشده بود، بنابراین آخوند خراسانی طی پیامی به مردم ایران آن‌ها را از خرید اجناس روسی برحذر داشت. | ||
در نهایت وقتی مجلس جلوی روسیه ایستاد، در اواخر سال ۱۳۲۸ق، روسیه شمال ایران تا [[قزوین]] را اشغال کرد. | در نهایت وقتی مجلس جلوی روسیه ایستاد، در اواخر سال ۱۳۲۸ق، روسیه شمال ایران تا [[قزوین]] را اشغال کرد. خراسانی نیز تمام دروس خود را تعطیل کرد و به پیروی از ایشان درس‌های نجف تعطیل شد و تصمیم گرفته شد تا اجناس روسی تحریم شود و با اعزام طلاب و عشایر نجف به ایران، آماده جهاد با [[روسیه]] گردند. | ||
بسیاری از علماء [[نجف]]، [[کربلا]] و [[کاظمین]] خود را برای سفر آماده کرده بودند و قرار بود شب چهارشنبه [[۲۱ ذی‌الحجه|۲۱ ذیحجه]] ۱۳۲۹ از نجف به [[مسجد سهله]] برای [[دعا]] و مناجات بروند و سپس راهی ایران شوند که مرگ آخوند خراسانی در این روز، مجال برای این کار را نداد. | بسیاری از علماء [[نجف]]، [[کربلا]] و [[کاظمین]] خود را برای سفر آماده کرده بودند و قرار بود شب چهارشنبه [[۲۱ ذی‌الحجه|۲۱ ذیحجه]] ۱۳۲۹ از نجف به [[مسجد سهله]] برای [[دعا]] و مناجات بروند و سپس راهی ایران شوند که مرگ آخوند خراسانی در این روز، مجال برای این کار را نداد. | ||
==فعالیت‌های اجتماعی== | ==فعالیت‌های اجتماعی== | ||
آخوند خراسانی در [[نجف]] سه مدرسه علمیه بنا کرد که به [[مدرسه آخوند]] شهرت پیدا کرد: مدرسه بزرگ (تاریخ بنا: ۱۳۲۱ق)، مدرسه متوسط (تاریخ بنا: ۱۳۲۶ق) و مدرسه کوچک (تاریخ بنا: ۱۳۲۸ق)،<ref>عبدالرحیم، ''المصلح المجاهد الشیخ محمدکاظم الخراسانی''، ۱۳۹۲ق، ص۱۳۵-۱۳۹.</ref> همچنین به تأسیس چند مدرسه علوم جدید نیز در نجف، [[کربلا]] و [[بغداد]]، که بیشتر محصلان آن‌ها ایرانیان بودند و زبان فارسی نیز از مواد درسی بود، کمک کرد.<ref>عبدالرحیم، ''المصلح المجاهد الشیخ محمدکاظم الخراسانی''، ۱۳۹۲ق، | آخوند خراسانی در [[نجف]] سه مدرسه علمیه بنا کرد که به [[مدرسه آخوند]] شهرت پیدا کرد: مدرسه بزرگ (تاریخ بنا: ۱۳۲۱ق)، مدرسه متوسط (تاریخ بنا: ۱۳۲۶ق) و مدرسه کوچک (تاریخ بنا: ۱۳۲۸ق)،<ref>عبدالرحیم، ''المصلح المجاهد الشیخ محمدکاظم الخراسانی''، ۱۳۹۲ق، ص۱۳۵-۱۳۹.</ref> همچنین به تأسیس چند مدرسه علوم جدید نیز در نجف، [[کربلا]] و [[بغداد]]، که بیشتر محصلان آن‌ها ایرانیان بودند و زبان فارسی نیز از مواد درسی بود، کمک کرد.<ref>عبدالرحیم، ''المصلح المجاهد الشیخ محمدکاظم الخراسانی''، ۱۳۹۲ق، ص۱۳۹ ۱۴۳.</ref> | ||
ملامحمدکاظم آخوند خراسانی برای ترویج تعالیم دینی به تأسیس و انتشار چند نشریه در نجف کمک بسیار کرد، از جمله مجله ''العلم'' به عربی، که شاگردش [[سید هبة الدین شهرستانی]] مؤسس آن بود و مجله فارسی ''نجف‌اشرف'' به همت تنی چند از شاگردانش.<ref>عبدالرحیم، ''المصلح المجاهد الشیخ محمدکاظم الخراسانی''، ۱۳۹۲ق، ص۱۴۳-۱۴۵.</ref> | ملامحمدکاظم آخوند خراسانی برای ترویج تعالیم دینی به تأسیس و انتشار چند نشریه در نجف کمک بسیار کرد، از جمله مجله ''العلم'' به عربی، که شاگردش [[سید هبة الدین شهرستانی]] مؤسس آن بود و مجله فارسی ''نجف‌اشرف'' به همت تنی چند از شاگردانش.<ref>عبدالرحیم، ''المصلح المجاهد الشیخ محمدکاظم الخراسانی''، ۱۳۹۲ق، ص۱۴۳-۱۴۵.</ref> | ||
| خط ۲۰۴: | خط ۲۰۴: | ||
کسانی که آخوند خراسانی را از نزدیک می‌شناختند او را پرهیزکار، شجاع، باهوش، نیک گفتار، گشاده‌روی و در عین حال با هیبت معرفی کرده‌اند. سلامت نفس، سعه صدر و گذشت وی نیز زبانزد بوده است. | کسانی که آخوند خراسانی را از نزدیک می‌شناختند او را پرهیزکار، شجاع، باهوش، نیک گفتار، گشاده‌روی و در عین حال با هیبت معرفی کرده‌اند. سلامت نفس، سعه صدر و گذشت وی نیز زبانزد بوده است. | ||
زندگی خراسانی در دوره تحصیل، همراه با سختی معیشت و پس از آن نیز زاهدانه گزارش شده و گفته‌اند با اینکه او برای دیگران، حتی مخالفانش، بسیار باسخاوت و گشاده‌دست بود ولی درباره معیشت خود و فرزندانش سختگیر بود و از [[وجوهات شرعی]] نیز استفاده نمی‌کرد.<ref>کفایی، مرگی در نور زندگانی آخوند خراسانی، ۱۳۵۹ش، | زندگی خراسانی در دوره تحصیل، همراه با سختی معیشت و پس از آن نیز زاهدانه گزارش شده و گفته‌اند با اینکه او برای دیگران، حتی مخالفانش، بسیار باسخاوت و گشاده‌دست بود ولی درباره معیشت خود و فرزندانش سختگیر بود و از [[وجوهات شرعی]] نیز استفاده نمی‌کرد.<ref>کفایی، مرگی در نور زندگانی آخوند خراسانی، ۱۳۵۹ش، ص۳۷۶ ۴۰۱.</ref> | ||
==همسران و فرزندان== | ==همسران و فرزندان== | ||
آخوند خراسانی به هنگام تحصیل در مشهد در سن هفده سالگی [[ازدواج]] کرد، از او صاحب پسری شد ولی از دنیا رفت. همسر آخوند به هنگام وضع حمل دوم، همراه با فرزندش درگذشت. آخوند خراسانی سالیان طولانی مجرد زیست و به پیشنهاد استادش [[میرزای شیرازی]] برای بار دوم ازدواج کرد. او از همسر دوم دارای چهار فرزند شد: سه پسر به نامهای مهدی، محمد و احمد و یک دختر به نام زهرا. همسر دوم آخوند در سال ۱۳۱۵ق پس از یک بیماری طولانی درگذشت. آخوند برای بار سوم ازدواج کرد و از همسر سوم صاحب دو پسر به نامهای حسین و حسن شد. همسر سوم آخوند در سال ۱۳۲۲ به وبا مبتلا شد و از دنیا رفت. آخوند برای چهارمین بار ازدواج کرد. چهارمین و آخرین همسر آخوند سالها پس از وی زنده بود و در سن نود سالگی درگذشت. | آخوند خراسانی به هنگام تحصیل در مشهد در سن هفده سالگی [[ازدواج]] کرد، از او صاحب پسری شد ولی از دنیا رفت. همسر آخوند به هنگام وضع حمل دوم، همراه با فرزندش درگذشت. آخوند خراسانی سالیان طولانی مجرد زیست و به پیشنهاد استادش [[میرزای شیرازی]] برای بار دوم ازدواج کرد. او از همسر دوم دارای چهار فرزند شد: سه پسر به نامهای مهدی، محمد و احمد و یک دختر به نام زهرا. همسر دوم آخوند در سال ۱۳۱۵ق پس از یک بیماری طولانی درگذشت. آخوند برای بار سوم ازدواج کرد و از همسر سوم صاحب دو پسر به نامهای حسین و حسن شد. همسر سوم آخوند در سال ۱۳۲۲ به وبا مبتلا شد و از دنیا رفت. آخوند برای چهارمین بار ازدواج کرد. چهارمین و آخرین همسر آخوند سالها پس از وی زنده بود و در سن نود سالگی درگذشت. | ||
| خط ۲۱۶: | خط ۲۱۵: | ||
# [[احمد کفایی خراسانی]]: سومین پسر آخوند بود او از نزدیک‌ترین مشاوران [[محمد تقی شیرازی]] و از مبارزان علیه استعمار [[انگلیس]] در [[عراق]] بود و به همین خاطر دو بار به اعدام محکوم شد. احمد کفایی خراسانی در سال ۱۳۴۲ق به مشهد هجرت کرد و پس از درگذشت برادرش محمد کفایی، زعامت حوزه علمیه خراسان را برعهده گرفت. | # [[احمد کفایی خراسانی]]: سومین پسر آخوند بود او از نزدیک‌ترین مشاوران [[محمد تقی شیرازی]] و از مبارزان علیه استعمار [[انگلیس]] در [[عراق]] بود و به همین خاطر دو بار به اعدام محکوم شد. احمد کفایی خراسانی در سال ۱۳۴۲ق به مشهد هجرت کرد و پس از درگذشت برادرش محمد کفایی، زعامت حوزه علمیه خراسان را برعهده گرفت. | ||
# حسین کفایی خراسانی: چهارمین فرزند آخوند بود که پس از رحلت برادر بزرگش مهدی خراسانی متصدی مدارس سه گانه آخوند خراسانی در نجف شد. | # حسین کفایی خراسانی: چهارمین فرزند آخوند بود که پس از رحلت برادر بزرگش مهدی خراسانی متصدی مدارس سه گانه آخوند خراسانی در نجف شد. | ||
# حسن کفایی خراسانی: پنجمین فرزند آخوند بود که در مجلس مؤسسان اول حضور داشت، شش دوره نماینده مردم مشهد در مجلس شورای ملی بود و به عنوان سناتور خراسان به مجلس سنا رفت.<ref>رجوع کنید به: کفایی، سیری در سیره علمی و عملی آخوند خراسانی، ۱۳۹۰ش، | # حسن کفایی خراسانی: پنجمین فرزند آخوند بود که در مجلس مؤسسان اول حضور داشت، شش دوره نماینده مردم مشهد در مجلس شورای ملی بود و به عنوان سناتور خراسان به مجلس سنا رفت.<ref>رجوع کنید به: کفایی، سیری در سیره علمی و عملی آخوند خراسانی، ۱۳۹۰ش، ص۷۳، ۱۰۰</ref> | ||
# تنها دختر آخوند به نام زهرا همسر میرزا اسماعیل رشتی و عروس [[میرزا حبیب الله رشتی]] بود.<ref>[http://www.akhondekhorasani.ir/portal/Home/ShowPage.aspx?Object=News&CategoryID=4bf749af-9a90-41d7-99be-459734c991e7&WebPartID=cca83bf3-91a5-4055-9149-56181c80ea90&ID=8976a08d-8cd5-4a23-bc4f-d7be3849a689 گفتگو با نوه آخوند خراسانی]</ref> | # تنها دختر آخوند به نام زهرا همسر میرزا اسماعیل رشتی و عروس [[میرزا حبیب الله رشتی]] بود.<ref>[http://www.akhondekhorasani.ir/portal/Home/ShowPage.aspx?Object=News&CategoryID=4bf749af-9a90-41d7-99be-459734c991e7&WebPartID=cca83bf3-91a5-4055-9149-56181c80ea90&ID=8976a08d-8cd5-4a23-bc4f-d7be3849a689 گفتگو با نوه آخوند خراسانی]</ref> | ||
| خط ۲۲۳: | خط ۲۲۲: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس۲}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۲۲۹: | خط ۲۲۸: | ||
{{ستون-شروع}} | {{ستون-شروع}} | ||
* آقابزرگ طهرانی، محمد محسن، الذریعه الی تصانیف‌الشیعة، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۰۳ق. | * آقابزرگ طهرانی، محمد محسن، الذریعه الی تصانیف‌الشیعة، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۰۳ق. | ||
* آقابزرگ طهرانی، محمد محسن، طبقات‌اعلام الشیعة نقباءالبشر فی‌القرن الرابع عشر، مشهد، آستان قدس | * آقابزرگ طهرانی، محمد محسن، طبقات‌اعلام الشیعة نقباءالبشر فی‌القرن الرابع عشر، مشهد، آستان قدس رضوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی، ۱۳۸۸ش. | ||
* بامداد، مهدی، شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ هجری، تهران، زوار، ۱۳۵۷ش. | * بامداد، مهدی، شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ هجری، تهران، زوار، ۱۳۵۷ش. | ||
* بریری، ابوذر، «نجف در سیزده سفرنامه، برشی از | * بریری، ابوذر، «نجف در سیزده سفرنامه، برشی از سفرنامه‌های علما ومشاهیر دوره قاجار»، فصلنامه فرهنگ زیارت، سال سوم، شماره ۷، تابستان ۱۳۹۰ش. | ||
* حائری، عبدالهادی، تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۴ش. | * حائری، عبدالهادی، تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۴ش. | ||
* حرزالدین، محمد حسین، معارف الرجال فی تراجم العلماء و الادباء، قم، | * حرزالدین، محمد حسین، معارف الرجال فی تراجم العلماء و الادباء، قم، مکتبه آیه الله العظمی المرعشی النجفی، ۱۴۰۵ق. | ||
* شهرستانی، هبة‌الدین، فاجعة حضرة آیة‌اللّه الخراسانی، العلم، شماره ۷، ۱۳۳۰ق. | * شهرستانی، هبة‌الدین، فاجعة حضرة آیة‌اللّه الخراسانی، العلم، شماره ۷، ۱۳۳۰ق. | ||
* عاقلی، باقر، روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلا، تهران،نامک، ۱۳۷۰ش. | * عاقلی، باقر، روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلا، تهران،نامک، ۱۳۷۰ش. | ||
| خط ۲۴۱: | خط ۲۴۰: | ||
* کفایی، عبدالحسین، مرگی در نور زندگانی آخوند خراسانی، تهران، زوار، ۱۳۵۹ش. | * کفایی، عبدالحسین، مرگی در نور زندگانی آخوند خراسانی، تهران، زوار، ۱۳۵۹ش. | ||
* کفایی، عبدالرضا، «شرح و بیانی مختصر و موجز از حیات و شخصیت آخوند ملامحمدکاظم خراسانی»، نشریه دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی، مشهد، ۱۳۸۶ش. | * کفایی، عبدالرضا، «شرح و بیانی مختصر و موجز از حیات و شخصیت آخوند ملامحمدکاظم خراسانی»، نشریه دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی، مشهد، ۱۳۸۶ش. | ||
* مختاری، رضا، نقد تصحیح فوائد الاصول آخوند خراسانی، حوزه، سال | * مختاری، رضا، نقد تصحیح فوائد الاصول آخوند خراسانی، حوزه، سال ۵،ش ۱، ۱۳۶۷ش. | ||
* نجفی قوچانی، محمد | * نجفی قوچانی، محمد حسن،برگی از تاریخ معاصر، تهران، چاپ رمضانعلی شاکری، ۱۳۷۸ش. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
| خط ۲۵۰: | خط ۲۴۹: | ||
{{ستون|۲}} | {{ستون|۲}} | ||
* منبع مقاله: [http://lib.eshia.ir/23022/1/109 دائرة المعارف بزرگ اسلامی] | * منبع مقاله: [http://lib.eshia.ir/23022/1/109 دائرة المعارف بزرگ اسلامی] | ||
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20100928184504-257.pdf سیره صالحان( آخوند ملا محمد کاظم خراسانی)] | * [http://www.ensani.ir/storage/Files/20100928184504-257.pdf سیره صالحان(آخوند ملا محمد کاظم خراسانی)] | ||
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20101123172139-%D9%86%D9%82%D8%B4%20%D8%A2%DB%8C%D8%AA%20%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%20%D8%A2%D8%AE%D9%88%D9%86%D8%AF%20%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%DB%8C%20%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA%20%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%DB%8C%D8%AA.pdf نقش آیت الله آخوند خراسانی در رهبری نهضت مشروطیت] | * [http://www.ensani.ir/storage/Files/20101123172139-%D9%86%D9%82%D8%B4%20%D8%A2%DB%8C%D8%AA%20%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%20%D8%A2%D8%AE%D9%88%D9%86%D8%AF%20%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%DB%8C%20%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA%20%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%DB%8C%D8%AA.pdf نقش آیت الله آخوند خراسانی در رهبری نهضت مشروطیت] | ||
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20121212083730-9512-2.pdf ولایت فقیه در اندیشه سیاسی آخوند خراسانی] | * [http://www.ensani.ir/storage/Files/20121212083730-9512-2.pdf ولایت فقیه در اندیشه سیاسی آخوند خراسانی] | ||
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120419191249-8036-32.pdf حاکمیت سیاسی فقیهان از دیدگاه آخوند خراسانی] | * [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120419191249-8036-32.pdf حاکمیت سیاسی فقیهان از دیدگاه آخوند خراسانی] | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{مراجع تقلید شیعه}} | {{مراجع تقلید شیعه}} | ||