اعضای سجده: تفاوت میان نسخه‌ها

'''اعضایِ سجده''' یا '''مساجد سبعه''' هفت عضو از بدن که در هنگام [[سجده]] بر روی زمین قرار می‌گیرند. بنا به نظر فقهای شیعه هنگام سجده، گذاشتن پیشانی، کف دو دست، سر زانوها و نوک انگشتان شست پا بر زمین [[واجب]] است. گذاشتن بینی بر زمین [[مستحب]] است.

*به گفته [[یوسف بحرانی]] فقیه شیعه (درگذشته ۱۱۸۶ق) بنا بر نظر مشهور فقیهان شیعه، در سجده، گذاشتن اعضای هفت‌گانه سجده بر زمین، [[واجب]] است.<ref>بحرانی،الحدائق الناضره، ۱۳۶۳ش، ج۸، ص۲۷۶.</ref>  

*در گذاشتن اعضای هفت‌گانه -غیر از پیشانی- بر روی زمین، گذاشتن همه عضو بر زمین واجب نیست؛ بلکه تماس حداقلی با زمین کفایت می‌کند.<ref>بحرانی، الحدائق الناضره، ۱۳۶۳ش، ج۸، ص۲۷۷.</ref> برخی از [[فقها]] بر این نظرند که تماس حداقلی پیشانی با زمین نیز کفایت می‌کند<ref>شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۱۸.</ref> و برخی دیگر گذاشتن پیشانی به‌اندازه یک [[درهم شرعی|درهم]] را واجب دانسته‌اند.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۰، ص۱۴۴.</ref>

*در هنگام گفتن ذکر سجده، برداشتن عمدی یکی از هفت عضو، موجب باطل شدن [[نماز]] می‌شود؛<ref>علامه حلی، تحریر الاحکام، مؤسسه آل البیت، ج۱، ص۴۰.</ref> البته به فتوای [[سید علی حسینی سیستانی|آیت‌الله سیستانی]] در هنگامی که مشغول ذکر گفتن نباشد؛ اگر غیر از پیشانی، اعضای دیگر را از زمین بردارد و دوباره بر زمین بگذارد، اشکال ندارد.<ref>سیستانی، توضیح المسائل، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۲۴.</ref>

*نهادن بینی بر زمین؛‌ [[مجتهد|فقها]] گذاشتن بینی بر زمین، در هنگام سجده را [[مستحب]] دانسته‌اند.<ref>مؤسسه دایره المعارف الفقه الاسلامی، موسوعة الفقه الاسلامی، ۱۴۲۳ق، ج۱۸، ص۲۸۸-۲۸۹.</ref> مستند این حکم روایاتی از امام صادق(ع) که در آنها به خاک نهادن بینی، سنت [[پیامبر(ص)]]<ref>حرعاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۶، ص۳۴۳؛ کلینی، الکافی، ۱۳۸۷ش، ج۶، ص۱۴۴.</ref> دانسته شده است.<ref> بحرانی، الحدائق الناضره، ۱۳۶۳ش، ج۸، ص۲۷۶.</ref> بنا به نظر [[علامه حلی]] گذاشتن بینی بر زمین [[مستحب مؤکد]] است.<ref>علامه حلی، تذکره الفقها، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۱۸۸.</ref>

 

==احکام جایی که اعضای سجده بر آن گذاشته می‌شود==

بنا به نظر مشهور فقیهان شیعه، از میان مواضع سجده، فقط طهارت موضع سجده-جایی یا چیزی که پیشانی بر آن گذاشته می‌شود-واجب است.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۷۷.</ref> البته [[ابوصلاح حلبی]]، از فقهای شیعه در قرن چهارم و پنجم قمری، [[ازاله نجاست]] از جاهایی که اعضای سجده بر آن گذاشته می‌شود را واجب دانسته است.<ref>ابوصلاح حلبی، الکافی فی الفقه، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۴۰.</ref>

همچنین محل سجده-جایی یا چیزی که نمازگزار پیشانی‌اش را بر آن می‌گذارد-واجب است که از جنس زمین و آنچه از آن می‌روید، باشد؛ مشروط به آن که خوردنی و پوشیدنی نباشد.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۳۸۸.</ref> مستند این حکم، [[حدیث|احادیث]] و [[اجماع|اجماع فقها]] است.<ref>سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۵، ص۴۳۴.</ref> از این‌رو گذاشتن پیشانی بر چیزی که عنوان زمین یا آنچه از زمین می‌روید بر آن‌ صدق نمی‌کند، صحیح نیست؛ مانند‌ طلا، نقره، عقیق و فیروزه که از معادن استخراج می‌شود.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۳۸۹.</ref>