کاربر ناشناس
محمدباقر بهبهانی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) |
imported>Mashg بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
==زندگی‌نامه== | ==زندگی‌نامه== | ||
محمدباقر بهبهانی در [[اصفهان]] و در سال [[سال ۱۱۱۸ قمری |۱۱۱۸ق]] متولد شد.<ref>علیاری، بهجة الامال، ج ۶، ص۵۷۲</ref> پدرش، [[محمداکمل اصفهانی]]، از شاگردان [[علامه مجلسی]] بود<ref>قمی، الکنی، ج۲، ص۹۷.</ref> و مادرش دختر آقانورالدین بن [[ملا صالح مازندرانی]] بوده است.<ref>بهبهانی، فوائدالوحید، ص۶۴ ؛ بهبهانی، الرسائل، ص۲۸، ۱۹۶؛ قمی، فوائد، ج۲، ص۴۰۸.</ref> برخی نسبِ وحید بهبهانی را به [[شیخ مفید]] (متوفی ۴۱۳) رسانده‌اند.<ref>امین، اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۳۶.</ref> البته کیوان سمیعی از [[سردار کابلی]] نقل می‌کند که سلسله سند انتساب بهبهانی به شیخ مفید جعلی است.{{مدرک}} | محمدباقر بهبهانی در [[اصفهان]] و در سال [[سال ۱۱۱۸ قمری |۱۱۱۸ق]] متولد شد.<ref>علیاری، بهجة الامال، ۱۳۶۶ش، ج ۶، ص۵۷۲</ref> پدرش، [[محمداکمل اصفهانی]]، از شاگردان [[علامه مجلسی]] بود<ref>قمی، الکنی، ج۲، ص۹۷.</ref> و مادرش دختر آقانورالدین بن [[ملا صالح مازندرانی]] بوده است.<ref>بهبهانی، فوائدالوحید، ص۶۴ ؛ بهبهانی، الرسائل، ۱۴۱۶ق، ص۲۸، ۱۹۶؛ قمی، فوائد، ج۲، ص۴۰۸.</ref> برخی نسبِ وحید بهبهانی را به [[شیخ مفید]] (متوفی ۴۱۳) رسانده‌اند.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۱۳۶.</ref> البته کیوان سمیعی از [[سردار کابلی]] نقل می‌کند که سلسله سند انتساب بهبهانی به شیخ مفید جعلی است.{{مدرک}} | ||
===فرزندان=== | ===فرزندان=== | ||
اولین فرزند وحید به نام [[محمدعلی بهبهانی|آقا محمد علی]]، فقیهی مشهور در [[کرمانشاه]] بوده است. فرزند دیگر وی آقا عبدالحسین نام داشته که اهل سلوک و [[ریاضت]] و مجاهده با نفس بوده، و در دوران [[مرجعیت]] پدرش امور مالی و بررسی [[استفتاء|استفتائات]] بر عهده او بوده است.<ref>بهبهانی، مرآت الاحوال جهان نما، | اولین فرزند وحید به نام [[محمدعلی بهبهانی|آقا محمد علی]]، فقیهی مشهور در [[کرمانشاه]] بوده است. فرزند دیگر وی آقا عبدالحسین نام داشته که اهل سلوک و [[ریاضت]] و مجاهده با نفس بوده، و در دوران [[مرجعیت]] پدرش امور مالی و بررسی [[استفتاء|استفتائات]] بر عهده او بوده است.<ref>بهبهانی، مرآت الاحوال جهان نما، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۱۶۸</ref> | ||
وی دختری نیز داشته که همسر [[میر سیدعلی طباطبایی]] (صاحب ریاض) بوده است و از فرزندان او [[سید محمد مجاهد]] (متوفی ۱۲۴۲) ، صاحب [[المناهل]] است که فتوای [[جهاد]] علیه روسیه تزاری را در زمان [[فتحعلی شاه قاجار]] صادر کرد.<ref>بهبهانی، مرآت الاحوال جهان نما، ج ۱، ص ۱۲۸، ۱۷۹ ؛ دوانی، آقامحمدباقر بن محمداکمل اصفهانی معروف به وحید بهبهانی، ص ۲۵۶ و ۲۷۲.</ref> | وی دختری نیز داشته که همسر [[میر سیدعلی طباطبایی]] (صاحب ریاض) بوده است و از فرزندان او [[سید محمد مجاهد]] (متوفی ۱۲۴۲) ، صاحب [[المناهل]] است که فتوای [[جهاد]] علیه روسیه تزاری را در زمان [[فتحعلی شاه قاجار]] صادر کرد.<ref>بهبهانی، مرآت الاحوال جهان نما، ۱۳۷۳ ش، ج ۱، ص ۱۲۸، ۱۷۹ ؛ دوانی، آقامحمدباقر بن محمداکمل اصفهانی معروف به وحید بهبهانی، ۱۳۶۲ش، ص ۲۵۶ و ۲۷۲.</ref> | ||
===وفات=== | ===وفات=== | ||
وحید بهبهانی هشتاد و سه سال عمر کرد و در اواخر عمر، درس و بحث را ترک نمود و تنها به تدریس [[شرح لمعه]] در [[کربلا]] اکتفا کرد و دستور داد که سرآمد شاگردانش، [[علامه بحرالعلوم]] به [[نجف]] بازگردد و مستقلا به تشکیل حوزه درس و بحث و رسیدگی به امور [[شیعیان]] بپردازد. | وحید بهبهانی هشتاد و سه سال عمر کرد و در اواخر عمر، درس و بحث را ترک نمود و تنها به تدریس [[شرح لمعه]] در [[کربلا]] اکتفا کرد و دستور داد که سرآمد شاگردانش، [[علامه بحرالعلوم]] به [[نجف]] بازگردد و مستقلا به تشکیل حوزه درس و بحث و رسیدگی به امور [[شیعیان]] بپردازد. | ||
سرانجام در [[۲۹ شوال]] [[سال ۱۲۰۵ هجری قمری|۱۲۰۵ق]] ([[جمعه]] [[۱۰ تیر]] [[سال ۱۱۷۰ شمسی|۱۱۷۰ش]]) وفات کرد و در [[کربلا]] در [[حرم امام حسین(ع)]] و در پایین‌پای [[شهدای کربلا]] به خاک سپرده شد.<ref>بهبهانی، مرآت الاحوال جهان نما، ج ۱، ص ۵۱</ref> | سرانجام در [[۲۹ شوال]] [[سال ۱۲۰۵ هجری قمری|۱۲۰۵ق]] ([[جمعه]] [[۱۰ تیر]] [[سال ۱۱۷۰ شمسی|۱۱۷۰ش]]) وفات کرد و در [[کربلا]] در [[حرم امام حسین(ع)]] و در پایین‌پای [[شهدای کربلا]] به خاک سپرده شد.<ref>بهبهانی، مرآت الاحوال جهان نما، ۱۳۷۳ ش، ج ۱، ص ۵۱</ref> | ||
==تحصیلات== | ==تحصیلات== | ||
وحید بهبهانی دوران کودکی و نوجوانی را در اصفهان گذراند و [[علوم عقلی]] را نخست نزد پدرش آموخت<ref>بهبهانی، مرآت الاحوال جهان نما، ج ۱، ص ۱۴۷</ref> و بعد از مرگ پدر و هجوم و تسلط [[محمود افغان]] بر اصفهان در ۱۱۳۵ق، از اصفهان خارج و راهی [[عراق]] شد. | وحید بهبهانی دوران کودکی و نوجوانی را در اصفهان گذراند و [[علوم عقلی]] را نخست نزد پدرش آموخت<ref>بهبهانی، مرآت الاحوال جهان نما، ج ۱، ص ۱۴۷</ref> و بعد از مرگ پدر و هجوم و تسلط [[محمود افغان]] بر اصفهان در ۱۱۳۵ق، از اصفهان خارج و راهی [[عراق]] شد. | ||
در [[نجف]] از اساتیدی چون [[سید محمد طباطبایی بروجردی]] (پدر همسرش)، [[سید صدرالدین قمی همدانی]] (شارح وافیه الاصول) بهره برد.<ref>بهبهانی، مرآت الاحوال جهان نما، ج۱، ص۱۴۷ـ۱۴۹؛ دوانی، آقامحمدباقر بن محمداکمل اصفهانی معروف به وحید بهبهانی، ص۱۱۲.</ref> | در [[نجف]] از اساتیدی چون [[سید محمد طباطبایی بروجردی]] (پدر همسرش)، [[سید صدرالدین قمی همدانی]] (شارح وافیه الاصول) بهره برد.<ref>بهبهانی، مرآت الاحوال جهان نما، ۱۳۷۳ ش، ج۱، ص۱۴۷ـ۱۴۹؛ دوانی، آقامحمدباقر بن محمداکمل اصفهانی معروف به وحید بهبهانی، ۱۳۶۲ش، ص۱۱۲.</ref> | ||
محمدباقر بهبهانی به ''استاد الکلّ فی الکلّ'' معروف است.<ref>مازندرانی، ج ۶، ص ۱۷۷ ؛ تنکابنی، قصص العلماء، ص ۱۹۸ ؛ جاپلقی، روضة البهیة فی طرق الشفیعیة، ص ۳۱ ؛ بهبهانی، مرآت الاحوال جهان نما، ج ۱، ص ۱۴۶ـ۱۴۷</ref> | محمدباقر بهبهانی به ''استاد الکلّ فی الکلّ'' معروف است.<ref>مازندرانی، ج ۶، ص ۱۷۷ ؛ تنکابنی، قصص العلماء، ص ۱۹۸ ؛ جاپلقی، روضة البهیة فی طرق الشفیعیة، ص ۳۱ ؛ بهبهانی، مرآت الاحوال جهان نما، ۱۳۷۳ ش، ج ۱، ص ۱۴۶ـ۱۴۷</ref> | ||
==اقامت== | ==اقامت== | ||
*'''بهبهان''' | *'''بهبهان''' | ||
محمدباقر بهبهانی پس از تکمیل تحصیل در عراق، راهی [[بهبهان]] شد و بین سال‌های ۱۱۴۰ تا ۱۱۷۰ق حدود سی سال در آنجا سکونت داشت.<ref>بهبهانی، مرآت الاحوال جهان نما، | محمدباقر بهبهانی پس از تکمیل تحصیل در عراق، راهی [[بهبهان]] شد و بین سال‌های ۱۱۴۰ تا ۱۱۷۰ق حدود سی سال در آنجا سکونت داشت.<ref>بهبهانی، مرآت الاحوال جهان نما، ۱۳۷۳ ش، ، ص۱۴۷ـ۱۴۹.</ref> | ||
مهم‌ترین عامل هجرت آقامحمدباقر بهبهانی به بهبهان، موقعیت آرام این منطقه بوده است که پس از آشفتگی اوضاع اصفهان پناهگاه اهل علم گردیده بود، عامل دیگر مقابله با مسلک [[اخباری]] بوده که در آن زمان توسط [[شیخ عبدالله سماهیجی بحرینی]] (متوفی ۱۱۳۵ق) در بهبهان رونق یافته و پس از او شاگردش [[سید عبدالله بلادی]] (متوفی ۱۱۶۵ق) آن را دنبال می‌کرد.<ref>جزایری، لاجازة الکبیرة، ص۲۰۵ ـ ۲۰۶ ؛ بحرانی، لؤلؤة البحرین، ص ۹۳ و ۹۸.</ref> | مهم‌ترین عامل هجرت آقامحمدباقر بهبهانی به بهبهان، موقعیت آرام این منطقه بوده است که پس از آشفتگی اوضاع اصفهان پناهگاه اهل علم گردیده بود، عامل دیگر مقابله با مسلک [[اخباری]] بوده که در آن زمان توسط [[شیخ عبدالله سماهیجی بحرینی]] (متوفی ۱۱۳۵ق) در بهبهان رونق یافته و پس از او شاگردش [[سید عبدالله بلادی]] (متوفی ۱۱۶۵ق) آن را دنبال می‌کرد.<ref>جزایری، لاجازة الکبیرة، ۱۴۰۹ق، ص۲۰۵ ـ ۲۰۶ ؛ بحرانی، لؤلؤة البحرین، ص ۹۳ و ۹۸.</ref> | ||
*'''کربلا''' | *'''کربلا''' | ||
وحید بهبهانی پس از مقابله علمی پیگیر با روش اخباری در بهبهان به اتفاق جمعی از بستگان و عشایر محلی به [[کربلا]] رفت و در آنجا ساکن شد و تا پایان عمر در آنجا ماند.<ref>بهبهانی، مرآت الاحوال جهان نما، ج ۱، ص ۱۴۸ ـ ۱۴۹.</ref> | وحید بهبهانی پس از مقابله علمی پیگیر با روش اخباری در بهبهان به اتفاق جمعی از بستگان و عشایر محلی به [[کربلا]] رفت و در آنجا ساکن شد و تا پایان عمر در آنجا ماند.<ref>بهبهانی، مرآت الاحوال جهان نما، ۱۳۷۳ ش، ج ۱، ص ۱۴۸ ـ ۱۴۹.</ref> | ||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
*[[شیخ محمدتقی اصفهانی]]، مؤلف [[هدایة المسترشدین]] (متوفی ۱۲۴۸) | *[[شیخ محمدتقی اصفهانی]]، مؤلف [[هدایة المسترشدین]] (متوفی ۱۲۴۸) | ||
*[[محمدابراهیم کلباسی اصفهانی]] (متوفی ۱۲۶۱) | *[[محمدابراهیم کلباسی اصفهانی]] (متوفی ۱۲۶۱) | ||
*[[سید محمدحسن زنوزی خویی]]، مؤلف [[ریاض الجنة|ریاض الجنّة]] (متوفی ۱۲۴۶) <ref>آقابزرگ طهرانی، | *[[سید محمدحسن زنوزی خویی]]، مؤلف [[ریاض الجنة|ریاض الجنّة]] (متوفی ۱۲۴۶) <ref>آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ۱۴۰۴ق، جزء۲، قسم ۱، ص ۱۷۲ ؛ قمی، فوائد، ج ۲، ص ۴۰۶ ؛ بهبهانی، الفوائد الحائریه، ۱۴۱۵ق، مقدمه ، ص ۱۹ ـ ۲۰</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
محمدباقر بهبهانی بر ابواب [[عبادات]] کتاب [[مفاتیح الشرایع]] اثر [[فیض کاشانی]] شرح و بر [[مدارک الاحکام]] نوشته [[سید محمد عاملی]] حواشی نوشته است. وی در [[علم رجال]] و [[حدیث]] نیز تبحّر داشت و در تحقیقات رجالی‌اش که به صورت تعلیقه بر کتاب ([[منهج المقال]]) است، کوشیده تا راویانی را که دلیل روشنی بر [[ثقه|وثاقت]] آنان نیست به کمک قرائن توثیق کند و از این جهت مورد نقد رجال‌شناسان متأخّر قرار گرفته است.<ref>خوئی، معجم رجال الحدیث، ج ۲، ص ۳۴۶ و ج ۵، ص ۱۲۹، ۱۳۳ و ج ۷، ص ۶۰ و ج ۱۶، ص ۴۵ ـ ۴۶</ref> | محمدباقر بهبهانی بر ابواب [[عبادات]] کتاب [[مفاتیح الشرایع]] اثر [[فیض کاشانی]] شرح و بر [[مدارک الاحکام]] نوشته [[سید محمد عاملی]] حواشی نوشته است. وی در [[علم رجال]] و [[حدیث]] نیز تبحّر داشت و در تحقیقات رجالی‌اش که به صورت تعلیقه بر کتاب ([[منهج المقال]]) است، کوشیده تا راویانی را که دلیل روشنی بر [[ثقه|وثاقت]] آنان نیست به کمک قرائن توثیق کند و از این جهت مورد نقد رجال‌شناسان متأخّر قرار گرفته است.<ref>خوئی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۰۳ق، ج ۲، ص ۳۴۶ و ج ۵، ص ۱۲۹، ۱۳۳ و ج ۷، ص ۶۰ و ج ۱۶، ص ۴۵ ـ ۴۶</ref> | ||
از وحید بهبهانی، ۱۱۹ رساله و کتاب برجای مانده که شماری از آنها عبارتند از: | از وحید بهبهانی، ۱۱۹ رساله و کتاب برجای مانده که شماری از آنها عبارتند از: | ||
| خط ۱۱۶: | خط ۱۱۶: | ||
# حاشیه [[مسالک الافهام]] | # حاشیه [[مسالک الافهام]] | ||
# حاشیه معالم | # حاشیه معالم | ||
# شرح مفاتیح الکلام<ref>مازندرانی، منتهی المقال، ج ۶، ص ۱۸۰ـ۱۸۲ ؛ بهبهانی، الفوائد الحائریه، مقدمه، ص ۲۰ ـ ۲۶</ref> | # شرح مفاتیح الکلام<ref>مازندرانی، منتهی المقال، ۱۴۱۶ق، ج ۶، ص ۱۸۰ـ۱۸۲ ؛ بهبهانی، الفوائد الحائریه، ۱۴۱۵ق، مقدمه، ص ۲۰ ـ ۲۶</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
| خط ۱۲۷: | خط ۱۲۷: | ||
وحیدبهبهانی در [[کربلا]] که آن زمان محل تجمّع اخباریان بود، چند روز به درس [[شیخ یوسف بحرانی]] (متوفی ۱۱۸۶) ، سرآمد فقهای عصر و آخرین نماینده مسلک اخباری‌گری، حاضر شد. سپس اعلام کرد که مایل است اندک زمانی به جای بحرانی درس بگوید و از وی خواست تا شاگردانش را به حضور در درس وی سفارش کند. | وحیدبهبهانی در [[کربلا]] که آن زمان محل تجمّع اخباریان بود، چند روز به درس [[شیخ یوسف بحرانی]] (متوفی ۱۱۸۶) ، سرآمد فقهای عصر و آخرین نماینده مسلک اخباری‌گری، حاضر شد. سپس اعلام کرد که مایل است اندک زمانی به جای بحرانی درس بگوید و از وی خواست تا شاگردانش را به حضور در درس وی سفارش کند. | ||
بحرانی که اخباری معتدلی بود و به تعبیر خودش راه میانه<ref>بحرانی، الحدائق، ج ۱، ص ۱۵</ref> را برگزیده بود، خود به دسته‌بندی علمای [[شیعه]] به [[اخباری]] و [[اصول|اصولی]] و بدگویی از مجتهدان بزرگ شیعه انتقاد داشت. از این‌رو مجلس درس خود را که بزرگترین حلقه درسی در آن زمان بود به آقامحمدباقر بهبهانی واگذار کرد و او ظرف سه روز با تبیین نظریه اجتهاد و نقد نظریات اخباریان، نزدیک به دو سوم شاگردان بحرانی را از مرام اخباری رویگردان ساخت.<ref>مامقانی، | بحرانی که اخباری معتدلی بود و به تعبیر خودش راه میانه<ref>بحرانی، الحدائق، ۱۳۶۳ش، ج ۱، ص ۱۵</ref> را برگزیده بود، خود به دسته‌بندی علمای [[شیعه]] به [[اخباری]] و [[اصول|اصولی]] و بدگویی از مجتهدان بزرگ شیعه انتقاد داشت. از این‌رو مجلس درس خود را که بزرگترین حلقه درسی در آن زمان بود به آقامحمدباقر بهبهانی واگذار کرد و او ظرف سه روز با تبیین نظریه اجتهاد و نقد نظریات اخباریان، نزدیک به دو سوم شاگردان بحرانی را از مرام اخباری رویگردان ساخت.<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۴۹ق، ج ۲، ص ۲۸۵</ref> | ||
محمدباقر بهبهانی بیش از سی سال در کربلا ماند و سرانجام موفق شد تا جریان اخباری‌گری را کنار زده، حوزه اجتهادی خود را بر پا کند.<ref>آقابزرگ طهرانی، | محمدباقر بهبهانی بیش از سی سال در کربلا ماند و سرانجام موفق شد تا جریان اخباری‌گری را کنار زده، حوزه اجتهادی خود را بر پا کند.<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج ۱۶، ص ۳۳۰ ـ ۳۳۱</ref> | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
{{ستون|۳}} | {{ستون|۳}} | ||