حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها: تفاوت میان نسخه‌ها

پیامبر از خدیجه دو پسر به نام‌های [[قاسم پسر رسول خدا|قاسم]] و [[عبدالله فرزند رسول خدا|عبدالله]] و نیز چهار دختر به نام‌های [[زینب دختر پیامبر(ص)|زینب]]، [[رقیه دختر پیامبر(ص)|رقیه]]، [[ام کلثوم دختر پیامبر(ص)|ام کلثوم]] و [[فاطمه(س)]] داشت. البته برخی از محققان بر این باورند که فاطمه(س) تنها دختر خدیجه(س) و پیامبر(ص) بوده است و سه دختر دیگر، یعنی زینب، رقیه و ام کلثوم فرزندان رسول خدا(ص) و خدیجه نبوده‌اند، بلکه دخترخوانده‌های ([[ربیبه]]) پیامبر(ص) بوده‌اند.

همه منابع تاریخی، خدیجه را اولین همسر [[پیامبر(ص)]] معرفی کرده‌اند. با این حال، زمان دقیق ازدواج این دو روشن نیست. سن پیامبر(ص) در هنگام ازدواج با خدیجه(س)، ۲۱ تا ۳۷ سال ذکر شده است.<ref>ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج‏۵، ص۲۹۳.</ref> ولی آنچه مورد اعتماد مورخین است ۲۵ سال می‌باشد.<ref> ابن شهرآشوب، المناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۶ق، ج۱، ص۱۴۹؛ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت، ج۲، ص۲۰؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک،، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۲۸۰. </ref> چنانکه در منابع آمده است، خدیجه(س)، پیشنهاد ازدواج با پیامبر(ص)‌ را مطرح کرده است. این پیشنهاد پس از آن روی داد که با درستکاری، درست‌گفتاری، امانت‌داری و کرامت اخلاقی محمد(ص) آشنا شد، و او را [[امین]] بر مالش قرار داد و پس از برگشتن پیامبر(ص) از سفر تجاری [[شام]]، توسط [[میسره]]، غلامش، با ویژگی‌های محمد(ص) آشنا شد.<ref>ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۹۳.</ref> برخی از مورخان بر این باورند که خدیجه، به دلیل صداقت، [[امانت‌داری|امانت]]، [[حسن خلق]] و درست‌کاری پیامبر(ص)، پیشنهاد ازدواج را مطرح ساخته است.<ref>ابن سیدالناس، عیون الاثر، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۶۳.</ref> [[ابن اثیر]] در کتاب اسد الغابه، همین عوامل را بیان کرده است.<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۳.</ref>

در منابع تاریخی [[اهل سنت]] از ازدواج خدیجه(س) پیش از ازدواج با پیامبر(ص) و داشتن فرزندانی گزارش‌ شده است؛ در این منابع از دو شخص به نام‌های «ابوهاله هند بن نباش»<ref>بلاذری، الانساب الاشراف ، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۰۶؛ ابن حبیب، المنمّق، ۱۴۹۵ق، ص۲۴۷.</ref> و «عتیق بن عابد»<ref>ابن حبیب، المحبّر، بیروت، ص۴۵۲.</ref> با عنوان همسر خدیجه پیش از ازدواج با پیامبر(ص) یاد کرده‌اند. در مقابل برخی عالمان شیعه بر این باورند که خدیجه(س) پیش از ازدواج با پیامبر، ازدواج نکرده است. [[ابن شهرآشوب]] از قول [[سید مرتضی]] در [[الشافی فی الامامة (کتاب)|شافی]] و [[شیخ طوسی]] در [[التلخیص]]، به دوشیزه بودن خدیجه(س) هنگام ازدواج با پیامبر(ص) اشاره کرده است.<ref>ابن شهرآشوب، المناقب آل ابی طالب، قم، ج۱، ص۱۵۹.</ref> برخی از محققان، بر این باورند که با توجه به تعصبات قبیله‌ای در [[حجاز]]، ازدواج خدیجه که از بزرگان قریش بود، با دو اعرابی از قبایل [[تمیم]] و [[مخزوم]]، پذیرفتنی نیست<ref> عاملی، الصحیح، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۱۲۳.</ref> و فرزندانی که برای خدیجه برشمرده شده، در حقیقت فرزندان خواهرش هاله بوده‌اند که پس از مرگ او به سرپرستی خدیجه درآمده‌اند.<ref>عاملی، الصحیح، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۱۲۵.</ref>

درباره سن خدیجه(س) هنگام ازدواج با پیامبر(ص)، دیدگاه‌های مختلفی از ۲۵ سال تا ۴۶ سال مطرح شده است. بسیاری سن خدیجه(س) را هنگام ازدواج با پیامبر(ص)، ۴۰ سال دانسته‌اند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸ ، ص۱۷۴؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۳؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۹۸ و ج۹، ص۴۵۹؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۲۸۰.</ref> اما [[حدیث|روایات]] دیگری نیز در این باره وجود دارد.<ref> مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۲۸۷.</ref> منابع تاریخی سن خدیجه(س) هنگام ازدواج با پیامبر(ص) را ۲۵<ref>بیهقی، دلائل النبوة، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۷۲؛ البدایة و النهایة، ج۲، ص۲۹۴: «‌وکان عمرها إذ ذاک خمسا و ثلاثین و قیل خمسا و عشرین سنه»؛ بلاذری انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۹۸.</ref>،۲۸ <ref> حاکم نیشابوری، مستدرک، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۲۰۰: «و کان لها یوم تزوجها ثمان و عشرون سنة»؛ دولابی، الذریة الطاهرة النبویة، ۱۴۰۷ق، ص۵۲ </ref>،۳۰ <ref>عاملی، الصحیح، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۱۱۵. به نقل از تهذیب تاریخ دمشق، ج۱، ص۳۰۳؛ تاریخ الخمیس، ج۱، ص۲۶۴.</ref>،۳۵ <ref>ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۹۵؛ ابن هشام، السیرة النبویة، بیروت، ج۱، ص۲۶۵.</ref>،۴۴ ،۴۵ <ref>ابن منظور، مختصر تاریخ دمشق لابن عساکر، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص ۲۷۴.</ref> و یا ۴۶ سال<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۹۸.</ref> دانسته‌اند.

برخی از منابع، هفت یا هشت فرزند برای خدیجه از پیامبر نام برده‌اند؛<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۸۱.</ref> برای مثال، ابن اسحاق، ابن هشام، و [[کلینی]] می‌گویند که رسول خدا سه پسر از خدیجه داشت، قاسم پیش از [[بعثت]] و طیب و سپس طاهر بعد از بعثت به دنیا آمدند.<ref>ابن هشام، سیرة النبی، بیروت، ج ۱، ص ۲۰۶.</ref> برخی از مورخان علت اختلاف در تعداد فرزندان پیامبر(ص) از خدیجه(س) را اشتباه بین اسم و لقب فرزندانِ آنها دانسته‌اند؛ زیرا عبدالله را به دلیل ولادتش بعد از بعثت پیامبر(ص) و ظهور اسلام، طیب و طاهر لقب داده بودند<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت، ج۲، ص۲۰؛ زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۹م، ج۲، ص۳۰۲.</ref> و عده‌ای گمان کرده‌اند که طیب و طاهر اسم دیگر فرزندان پیامبر هستند.<ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۳۷۶ش، ج۱، ص۲۷۵.</ref>

منابع همچنین در تعیین مصادیق السّابقون در اسلام، خدیجه(س) و [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]] را اولین ایمان‌آورندگان برشمرده‌اند.<ref>مقریزی، امتاع الاسماء، ۱۴۲۰ق، ج۹، ص۸۸ .</ref> این منابع همچنین به پیشگامی خدیجه(س) به همراه علی (ع) در برپایی [[نماز]] به همراه پیامبر(ص) اشاره کرده و آنان را اولین نمازگزاران در اسلام معرفی کرده‌اند.<ref>ابن اثیر، أسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج‏۶، ص۷۸؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۰۸۹</ref>

در ماجرای محاصره [[شعب ابی‌طالب]]، اموال حضرت خدیجه(س) در حمایت از بنی‌هاشم مصرف شد، تا آنجا که در روایت آمده است: «‌[[ابوطالب]] و خدیجه(س) همه اموال خود را برای حفظ اسلام و محاصره‌شدگان [[انفاق]] نمودند.» <ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۹، ص۱۶.</ref> در جریان محاصره شعب ابی‌طالب، [[حکیم بن حزام]] برادرزاده خدیجه (س)، شترها را می‌آورد و با آن شترها، گندم و خرما را حمل می‌کرد و با زحمت و خطر زیاد، آنها را به [[بنی‌هاشم]] می‌رساند.<ref> ابن هشام، السیرة النبویة، بیروت، ج۱، ص۳۵۳-۳۵۴.</ref> خدا این کار خدیجه(س) را در ردیف نعمت‌ها و مواهب بزرگ خود به بنده برگزیده‌اش محمد(ص) برشمرد.<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۵، ص۴۲۵؛ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، قم، ج۳، ص۳۲۰.</ref> پیامبر(ص) نیز همواره از بخشندگی و ایثار ایشان، با عظمت و بزرگی یاد می‌کرد.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج‏۴، ص۱۸۱۷.</ref>

خدیجه را بانویی شریف، ثروتمند و دارای اعتبار در روزگار خود معرفی کرده‌اند.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۲۸۱. </ref> [[جابر بن عبدالله انصاری]] در روایتی از پیامبر (ص)، سرور زنان جهان را خدیجه(س)، [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه(س)]]، [[مریم دختر عمران|مریم]] و [[آسیه همسر فرعون|آسیه]] معرفی نموده است.<ref>ابن کثیر، البدایة والنهایة، ۱۴۰۷ق، ج‏۲، ص۱۲۹. </ref> همچنین پیامبر (ص)، خدیجه(س) را از زنان کامل در جهان <ref>ابن کثیر، البدایة والنهایة، ۱۴۰۷ق، ج‏۲، ص۱۲۹.</ref> و نیز از بهترین زنان معرفی کرده است.<ref> مقریزی، إمتاع‏ الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج‏۱۵، ص۶۰.</ref> در منابع اسلامی، از خدیجه با القابی همچون طاهره، زکیه، مرضیه، صِدّیقه، سیده نساء قریش<ref>ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۱۵؛ بیهقی، دلائل النبوة، ۱۴۰۵ق، مقدمه کتاب، ص۱۶.</ref>، خیرالنساء<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج‏۶، ص۸۳.</ref> و بانوی بلندمرتبه<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۰، ص۱۸۹.</ref> و نیز با کنیه‌ [[ام المؤمنین]] یاد شده است.<ref>سیلاوی، الأنوار الساطعة، ۱۴۲۴ق، ص۲۴.</ref>