پرش به محتوا

اسماء سبعه: تفاوت میان نسخه‌ها

۴ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۰
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵: خط ۵:
حافظ رجب بُرسی، [[آدم (پیامبر)|آدم(ع)]]، [[ادریس (پیامبر)|ادریس(ع)]]، [[ابراهیم (پیامبر)|ابراهیم(ع)]]، [[یوسف (پیامبر)|یوسف(ع)]]، [[موسی(ع)]]، [[هارون (پیامبر)|هارون(ع)]] و [[عیسی(ع)]] را مظهر اسماء سبعه و [[پیامبر اسلام(ص)]] را مظهر اسم جامع دانسته است.
حافظ رجب بُرسی، [[آدم (پیامبر)|آدم(ع)]]، [[ادریس (پیامبر)|ادریس(ع)]]، [[ابراهیم (پیامبر)|ابراهیم(ع)]]، [[یوسف (پیامبر)|یوسف(ع)]]، [[موسی(ع)]]، [[هارون (پیامبر)|هارون(ع)]] و [[عیسی(ع)]] را مظهر اسماء سبعه و [[پیامبر اسلام(ص)]] را مظهر اسم جامع دانسته است.


در عرفان اسلامی،‌ اسم‌های [[خدا|خداوند]]، چینش منظم و خاصی دارند و نظام خارجی جهان براساس آن چینش ایجاد شده است. به گفته [[سیدیدالله یزدان پناه]]، استاد علوم عقلی و عرفانی معاصر [[ایران|ایرانی]]، چینش اسماء الهی بدین گونه است: در سرسلسله اسماء، اسم جامع [[الله]] قرار داد و سپس به ترتیب اسماء ذاتی، اسماء هفت‌گانه، اسماء صفات، اسماء افعال و اسماء جزئی قرار دارند.
در عرفان اسلامی،‌ اسم‌های [[خدا|خداوند]]، چینش منظم و خاصی دارند و نظام خارجی جهان براساس آن چینش ایجاد شده است. به گفته [[سید یدالله یزدان پناه]]، استاد علوم عقلی و عرفانی معاصر [[ایران|ایرانی]]، چینش اسماء الهی بدین گونه است: در سرسلسله اسماء، اسم جامع [[الله]] قرار داد و سپس به ترتیب اسماء ذاتی، اسماء هفت‌گانه، اسماء صفات، اسماء افعال و اسماء جزئی قرار دارند.
==مفهوم‌شناسی==
==مفهوم‌شناسی==
اسماء سبعه، اصطلاح عرفانی که مراد از آن اسماء هفت‌گانه کلی(نسبت به اسماء دیگر) هستند که ریشه سایر [[اسماء الحسنی|اسماء الهی]] شمرده می‌شوند و عبارتند از: [[حی|حیّ]]، [[علم خدا|عالِم]]، [[اراده الهی|مرید]]، [[قدرت خدا|قادر‌]]، [[سمیع و بصیر|سمیع، بصیر]] و [[کلام خدا|متکلم]].<ref>قیصری، شرح فصوص الحکم، ۱۳۷۵ش، ص۴۴؛ کاشانی، اصطلاحات الصوفیة، ۱۳۷۰ش، ص۳۳؛ یزدان‌پناه، مبانی و اصول عرفان نظری، ۱۳۸۹ش، ص۴۵۰.</ref> [[حافظ رجب برسی|حافظ رجب بُرسی]]، [[محدث]] و عارف [[شیعه]] قرن هشتم قمری، و عبدالرحمن جامی، [[تصوف|صوفی]] اهل [[ایران]] در قرن نهم قمری، به جای سمیع و بصیر، جواد و [[عدل (کلام)|مقسط]](عدل) را ذکر کرده‌اند.<ref>برسی، مشارق انوار الیقین، ۱۴۲۷ق، ص۴۸؛ جامی، نقد النصوص، مؤسسه حکمت و فلسفه ایران، ص۴۱.</ref> شرف الدین داوود قیصری،‌ از [[عرفان|عارفان]] بنام [[قرن هشتم قمری]]، اسماء سبعه را صفاتی شمرده که بر همه اشیاء احاطه تام دارند.<ref>قیصری، شرح فصوص الحکم، ۱۳۷۵ش، ص۴۴.</ref>
اسماء سبعه، اصطلاح عرفانی که مراد از آن اسماء هفت‌گانه کلی(نسبت به اسماء دیگر) هستند که ریشه سایر [[اسماء الحسنی|اسماء الهی]] شمرده می‌شوند و عبارتند از: [[حی|حیّ]]، [[علم خدا|عالِم]]، [[اراده الهی|مرید]]، [[قدرت خدا|قادر‌]]، [[سمیع و بصیر|سمیع، بصیر]] و [[کلام خدا|متکلم]].<ref>قیصری، شرح فصوص الحکم، ۱۳۷۵ش، ص۴۴؛ کاشانی، اصطلاحات الصوفیة، ۱۳۷۰ش، ص۳۳؛ یزدان‌پناه، مبانی و اصول عرفان نظری، ۱۳۸۹ش، ص۴۵۰.</ref> [[حافظ رجب برسی|حافظ رجب بُرسی]]، [[محدث]] و عارف [[شیعه]] قرن هشتم قمری، و عبدالرحمن جامی، [[تصوف|صوفی]] اهل [[ایران]] در قرن نهم قمری، به جای سمیع و بصیر، جواد و [[عدل (کلام)|مقسط]](عدل) را ذکر کرده‌اند.<ref>برسی، مشارق انوار الیقین، ۱۴۲۷ق، ص۴۸؛ جامی، نقد النصوص، مؤسسه حکمت و فلسفه ایران، ص۴۱.</ref> شرف الدین داوود قیصری،‌ از [[عرفان|عارفان]] بنام [[قرن هشتم قمری]]، اسماء سبعه را صفاتی شمرده که بر همه اشیاء احاطه تام دارند.<ref>قیصری، شرح فصوص الحکم، ۱۳۷۵ش، ص۴۴.</ref>
خط ۲۴: خط ۲۴:
==چینش اسماء الهی==
==چینش اسماء الهی==
در [[عرفان اسلامی]]، اسم‌های [[خداوند]]، چینش منظم و خاصی دارند که آن چینش منظم، منشأ پیدایش نظام خارجی عالَم براساس همان نظم موجود است.<ref>امینی‌نژاد و دیگران، مبانی و فلسفه عرفان نظری، ۱۳۹۰ش، ص۲۳۷.</ref>  
در [[عرفان اسلامی]]، اسم‌های [[خداوند]]، چینش منظم و خاصی دارند که آن چینش منظم، منشأ پیدایش نظام خارجی عالَم براساس همان نظم موجود است.<ref>امینی‌نژاد و دیگران، مبانی و فلسفه عرفان نظری، ۱۳۹۰ش، ص۲۳۷.</ref>  
به گفته [[سیدیدالله یزدان پناه]]، عرفان‌پژوه و استاد علوم عقلی و عرفانی معاصر [[ایران|ایرانی]]، چینش اسماء الهی بدین گونه است: در سرسلسله اسماء، اسم جامع [[الله]] قرار داد و سپس اسماء ذاتی و بعد از آنها، اسماء هفت‌گانه که از اسم الله پدید می‌آیند. اسماء سبعه نیز منشأ اسماء صفات و اسماء افعال{{یادداشت|اسماء الهی در یک تقسیم‌بندی به اسماء ذاتی، اسماء صفاتی و اسماء افعالی تقسیم می‌شوند. اسماء ذات، اسمائی هستند که محتوای اصلی آنها اشاره به ذات خداوند دارد مانند قدّوس. مراد از اسماء صفات، اسمائی هستند که جلوه وصفی آنها غلبه دارد مانند حیّ و عالم که وصف حیات و علم جلوه بیشتری دارند. در اسماء افعال، جنبه فعلی غلبه دارد و محتوای آنها را فعل‌های مختلف خداوند پر کرده‌اند همچون رازق و خالق. اسماء افعال برخلاف اسماء صفاتی، مستلزم طرف مقابل و اضافه به غیر هستند.(یزدان پناه، مبانی و اصول عرفان نظری، ۱۳۸۹ش، ص۴۴۶؛ امینی‌نژاد و دیگران، مبانی و فلسفه عرفان نظری، ۱۳۹۰ش، ص۳۲۰)}} هستند و سرانجام از طریق نکاح این اسماء(ترکیب اسماء با یکدیگر) اسماء جزئی نامتناهی پدید می‌آیند.<ref>یزدان پناه، مبانی و اصول عرفان نظری، ۱۳۸۹ش، ص۴۵۵ و ۴۶۰.</ref> با توجه به اینکه اسماء سبعه، جزو اسماء صفاتی شمرده شده‌اند، اسماء ذاتی تحت اسماء سبعه قرار نمی‌‌گیرند؛ بلکه اسماء سبعه فقط منشأ اسماء صفات و افعالی هستند و نسبت به آنها احاطه دارند و کلی هستند.<ref>یزدان پناه، مبانی و اصول عرفان نظری، ۱۳۸۹ش، ص۴۵۳.</ref>
به گفته [[سید یدالله یزدان پناه]]، عرفان‌پژوه و استاد علوم عقلی و عرفانی معاصر [[ایران|ایرانی]]، چینش اسماء الهی بدین گونه است: در سرسلسله اسماء، اسم جامع [[الله]] قرار داد و سپس اسماء ذاتی و بعد از آنها، اسماء هفت‌گانه که از اسم الله پدید می‌آیند. اسماء سبعه نیز منشأ اسماء صفات و اسماء افعال{{یادداشت|اسماء الهی در یک تقسیم‌بندی به اسماء ذاتی، اسماء صفاتی و اسماء افعالی تقسیم می‌شوند. اسماء ذات، اسمائی هستند که محتوای اصلی آنها اشاره به ذات خداوند دارد مانند قدّوس. مراد از اسماء صفات، اسمائی هستند که جلوه وصفی آنها غلبه دارد مانند حیّ و عالم که وصف حیات و علم جلوه بیشتری دارند. در اسماء افعال، جنبه فعلی غلبه دارد و محتوای آنها را فعل‌های مختلف خداوند پر کرده‌اند همچون رازق و خالق. اسماء افعال برخلاف اسماء صفاتی، مستلزم طرف مقابل و اضافه به غیر هستند.(یزدان پناه، مبانی و اصول عرفان نظری، ۱۳۸۹ش، ص۴۴۶؛ امینی‌نژاد و دیگران، مبانی و فلسفه عرفان نظری، ۱۳۹۰ش، ص۳۲۰)}} هستند و سرانجام از طریق نکاح این اسماء(ترکیب اسماء با یکدیگر) اسماء جزئی نامتناهی پدید می‌آیند.<ref>یزدان پناه، مبانی و اصول عرفان نظری، ۱۳۸۹ش، ص۴۵۵ و ۴۶۰.</ref> با توجه به اینکه اسماء سبعه، جزو اسماء صفاتی شمرده شده‌اند، اسماء ذاتی تحت اسماء سبعه قرار نمی‌‌گیرند؛ بلکه اسماء سبعه فقط منشأ اسماء صفات و افعالی هستند و نسبت به آنها احاطه دارند و کلی هستند.<ref>یزدان پناه، مبانی و اصول عرفان نظری، ۱۳۸۹ش، ص۴۵۳.</ref>
برخی چینش اسماء الهی را چنین برشمرده‌اند: در سرسلسله اسماء الهی، اسم جامع الله جای دارد و پس از آن، اسماء چهارگانه (اول، آخِر، ظاهر و باطن){{یادداشت|در یک تقسیم‌بندی، اسماء الهی به اسماء چهارگانه و غیر آن تقسیم شده‌اند. اسماء چهارگانه که عبارتند از: اول، آخِر، ظاهر و باطن، ریشه تمام اسماء الهی هستند و تمامی اسماء الهی زیر عنوان یکی از اسماء چهارگانه می‌گنجند.(قیصری، شرح فصوص الحکم، ۱۳۷۵ش، ص۴۵) }} و سپس اسماء سبعه قرار دارند.<ref>امینی‌نژاد و دیگران، مبانی و فلسفه عرفان نظری، ۱۳۹۰ش، ص۲۳۸ و ۲۳۹.</ref>
برخی چینش اسماء الهی را چنین برشمرده‌اند: در سرسلسله اسماء الهی، اسم جامع الله جای دارد و پس از آن، اسماء چهارگانه (اول، آخِر، ظاهر و باطن){{یادداشت|در یک تقسیم‌بندی، اسماء الهی به اسماء چهارگانه و غیر آن تقسیم شده‌اند. اسماء چهارگانه که عبارتند از: اول، آخِر، ظاهر و باطن، ریشه تمام اسماء الهی هستند و تمامی اسماء الهی زیر عنوان یکی از اسماء چهارگانه می‌گنجند.(قیصری، شرح فصوص الحکم، ۱۳۷۵ش، ص۴۵) }} و سپس اسماء سبعه قرار دارند.<ref>امینی‌نژاد و دیگران، مبانی و فلسفه عرفان نظری، ۱۳۹۰ش، ص۲۳۸ و ۲۳۹.</ref>


خط ۳۵: خط ۳۵:
* برسی، حافظ رجب، مشارق انوار الیقین فی اسرار امیرالمؤمنین، تحقیق علی عاشور، قم، ذوی القربی، ۱۴۲۷ق.
* برسی، حافظ رجب، مشارق انوار الیقین فی اسرار امیرالمؤمنین، تحقیق علی عاشور، قم، ذوی القربی، ۱۴۲۷ق.
* جامی، عبدالرحمن بن احمد، نقد النصوص فی شرح نقض الفصوص، تصحیح و تعلیق ویلیام چیتیک، تهران، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، بی‌تا.
* جامی، عبدالرحمن بن احمد، نقد النصوص فی شرح نقض الفصوص، تصحیح و تعلیق ویلیام چیتیک، تهران، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، بی‌تا.
* قیصری، محمد داوود، شرح فصوص الحکم، تحقیق و تصحیح سیدجلال الدین آشتیانی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.
* قیصری، محمد داوود، شرح فصوص الحکم، تحقیق و تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.
* کاشانی، عبدالرزاق، اصطلاحات الصوفیة، تصحیح محمد کمال ابراهیم جعفر، قم، بیدار، چاپ دوم، ۱۳۷۰ش.
* کاشانی، عبدالرزاق، اصطلاحات الصوفیة، تصحیح محمد کمال ابراهیم جعفر، قم، بیدار، چاپ دوم، ۱۳۷۰ش.
* یزدان پناه، سید یدالله، مبانی و اصول عرفان نظری، نگارش سیدعطا انزلی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ دوم، ۱۳۸۹ش.
* یزدان پناه، سید یدالله، مبانی و اصول عرفان نظری، نگارش سید عطا انزلی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ دوم، ۱۳۸۹ش.
{{پایان}}
{{پایان}}
{{خداشناسی}}
{{خداشناسی}}
Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۵۸۷

ویرایش