کاربر ناشناس
امر بین الامرین: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
اصلاح بخش دلیل عقلی
imported>Salvand جز (←توضیح برخی احادیث) |
imported>Salvand جز (اصلاح بخش دلیل عقلی) |
||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
=== دلایل عقلی === | === دلایل عقلی === | ||
[[علم کلام| | [[علم کلام|مُتکلِّمان]] و [[حکمت|حُکما]] نیز برای اثبات نظریه امر بین الأمرین استدلال‌های عقلی مختلفی آورده‌اند. در ادامه برخی از آنها می‌آید: | ||
یکی از استدلال‌های [[علم کلام|متکلمان]] این است که در مسئله رابطه اراده انسان با اراده الهی بیش از سه قول | یکی از استدلال‌های [[علم کلام|متکلمان]] این است که در مسئله رابطه اراده انسان با اراده الهی بیش از سه قول نمی‌توان تصور کرد؛ زیرا وقتی دو اراده (اراده خدا و اراده عبد) را نسبت به کاری در نظر بگیریم، یا در تحقق فعل، فقط یک اراده دخالت دارد یا هر دو اراده. اگر بگوییم فقط یک اراده دخالت دارد و آن هم اراده خداوند است، نتیجه آن جبر است و اگر فقط اراده انسان مؤثر باشد، به تفویض می‌رسیم؛ اما اگر بگوییم هر دو اراده مؤثرند، نتیجه آن امر بین الامرین است. باید توجه داشت که نمی‌توان گفت هیچ‌یک از دو اراده دخالت ندارند؛ زیرا این حالت، خلاف فرض است.<ref>فیاض لاهیجی، ''گوهر مراد''، ص۳۲۷</ref> | ||
استدلال حکما نیز از این قرار است: خداوند متعال بر هر چیزی قادر است و لکن اشیا در قبول وجود متفاوتند، بعضی بدون واسطه از قدرت خداوند صادر می‌شود و قبول وجود در بعضی از آنها با واسطه وجودی دیگر است و این واسطه، گاهی واحد است و گاهی متعدد، لکن معنای لزوم واسطه ، نیازمندی خدا به آن در افعالش نیست ، بلکه لزوم واسطه به علت نقصان قابل می‌باشد. اما خداوند خود مسبب الأسباب بوده و در ایجاد اشیا محتاج چیزی نیست. بنابراین افعال اختیاری انسان به علت نقصان در قابل ، بدون واسطه از خداوند صادر نمی‌شوند و اراده انسان از جمله واسطه‌هاست ، پس جبر باطل می‌شود و از آنجا که تمام واسطه‌ها مخلوق خداوند و مسبّب از اراده او هستند ، تفویض مردود است.<ref>ملاصدرا، ''الحکمة المتعالیه''، ج۶، ص۳۷۱ـ ۳۷۲.</ref> | استدلال حکما نیز از این قرار است: خداوند متعال بر هر چیزی قادر است و لکن اشیا در قبول وجود متفاوتند، بعضی بدون واسطه از قدرت خداوند صادر می‌شود و قبول وجود در بعضی از آنها با واسطه وجودی دیگر است و این واسطه، گاهی واحد است و گاهی متعدد، لکن معنای لزوم واسطه ، نیازمندی خدا به آن در افعالش نیست ، بلکه لزوم واسطه به علت نقصان قابل می‌باشد. اما خداوند خود مسبب الأسباب بوده و در ایجاد اشیا محتاج چیزی نیست. بنابراین افعال اختیاری انسان به علت نقصان در قابل ، بدون واسطه از خداوند صادر نمی‌شوند و اراده انسان از جمله واسطه‌هاست ، پس جبر باطل می‌شود و از آنجا که تمام واسطه‌ها مخلوق خداوند و مسبّب از اراده او هستند ، تفویض مردود است.<ref>ملاصدرا، ''الحکمة المتعالیه''، ج۶، ص۳۷۱ـ ۳۷۲.</ref> | ||