Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۰۰
ویرایش
امامت امامان شیعه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
امامان و جانشینان [[محمد|پیامبر خاتم (ص)]] در اعتقاد [[امامیه|شیعه امامیه]]، دوازده نفر از [[اهل بیت (ع)]] پیامبرند که همگى داراى مقام [[عصمت]] هستند. به همین دلیل شیعه امامیه، [[شیعه | امامان و جانشینان [[محمد|پیامبر خاتم (ص)]] در اعتقاد [[امامیه|شیعه امامیه]]، دوازده نفر از [[اهل بیت (ع)]] پیامبرند که همگى داراى مقام [[عصمت]] هستند. به همین دلیل شیعه امامیه، [[شیعه اثنی عشری]] نیز نامیده شده است. | ||
از دیدگاه | از دیدگاه امامیه، خداوند این دوازده بزرگوار را به مقام امامت و جانشینى پیامبر اکرم (ص) برگزیده و پیامبر (ص) آنان را به مردم معرفى كرده است. | ||
امامان دوازده‌گانه شیعه بدین ترتیب‌اند: | امامان دوازده‌گانه شیعه بدین ترتیب‌اند: | ||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
[[علی|امیرمؤمنان على (ع)]]، [[امام حسن مجتبی (ع)]]، [[امام حسین (ع)]]، [[امام سجاد (ع)]]، [[امام محمد باقر (ع)]]، [[امام جعفر صادق (ع)]]، [[امام موسی کاظم (ع)]]، [[امام رضا (ع)]]، [[امام جواد|امام محمدتقى (ع)]]، [[امام هادی|امام على النقى (ع)]]، [[امام حسن عسکری (ع)]] و [[امام مهدی (عج)]]. | [[علی|امیرمؤمنان على (ع)]]، [[امام حسن مجتبی (ع)]]، [[امام حسین (ع)]]، [[امام سجاد (ع)]]، [[امام محمد باقر (ع)]]، [[امام جعفر صادق (ع)]]، [[امام موسی کاظم (ع)]]، [[امام رضا (ع)]]، [[امام جواد|امام محمدتقى (ع)]]، [[امام هادی|امام على النقى (ع)]]، [[امام حسن عسکری (ع)]] و [[امام مهدی (عج)]]. | ||
دلایل امامت ائمه را می‌توان در در دو بخش کلی روایات و ویژگی‌های خود ائمه دسته‌بندی کرد. برخی روایات تأكيد مي‌كنند كه ائمه دوازده نفر و از قريش هستند و پاره‌ای ديگر از احاديث ضمن شمردن نام امامان ايشان را از اهل بیت معرفی می‌كند. | دلایل امامت ائمه را می‌توان در در دو بخش کلی روایات و ویژگی‌های خود ائمه دسته‌بندی کرد. برخی روایات تأكيد مي‌كنند كه ائمه دوازده نفر و از [[قریش|قريش]] هستند و پاره‌ای ديگر از احاديث ضمن شمردن نام امامان ايشان را از اهل بیت معرفی می‌كند. | ||
==روایات نوع اول== | ==روایات نوع اول== | ||
نوع اول احادیثى است که در آنها تعداد جانشینان پیامبر (ص) منحصر در دوازده نفر که همگى از [[قریش]] هستند، ذکر شده است. | نوع اول احادیثى است که در آنها تعداد جانشینان پیامبر (ص) منحصر در دوازده نفر که همگى از [[قریش]] هستند، ذکر شده است. | ||
این احادیث علاوه بر منابع حدیثى شیعه، در منابع حدیثى [[اهل سنت]] نظیر [[صحیح مسلم]]، [[صحیح ابن‌حبان]]، [[جامع ترمذى]]، [[سنن | این احادیث علاوه بر منابع حدیثى شیعه، در منابع حدیثى [[اهل سنت]] نظیر [[صحیح مسلم]]، [[صحیح ابن‌حبان]]، [[جامع ترمذى]]، [[سنن ابن داوود]]، [[سنن ابن‌ماجه]]، [[مسند احمد]] بن‌حنبل، [[مسند ابن‌جعد]]، [[مسند ابویعلى]]، ''[[کنزالعمال]]'' و... نقل شده است. | ||
پیامبر (ص) در برخى از این احادیث، از این دوازده نفر با عنوان «اثناعشر خلیفة» یاد کرده است، مثل حدیث: «یکون من بعدى اثنا عشر خلیفة کلّهم من قریش» ،<ref>''مسند'' احمد، ج5، ص92؛ ''مسند'' ابن‌جعد، ص390؛ ''صحیح'' ابن‌حبان، ج5، ص44.</ref> «لا یزال هذا الدین عزیزاً منیعاً إلى اثنی عشر خلیفة کلّهم من قریش»،<ref>''صحیح'' مسلم، ج6، ص 4؛ ''مسند'' ابوداود، ص105؛ ابن‌ابی‌عاصم، ''الآحاد والمثانى''، ج3، ص126.</ref> «لا یزال الدین قائماً حتى یکون اثنا عشر خلیفة من قریش»<ref>''مسند'' احمد، ج5، ص86؛ ''مسند'' ابویعلى، ج13، ص456.</ref> و احادیث مشابه دیگر. | پیامبر (ص) در برخى از این احادیث، از این دوازده نفر با عنوان «اثناعشر خلیفة» یاد کرده است، مثل حدیث: «یکون من بعدى اثنا عشر خلیفة کلّهم من قریش» ،<ref>''مسند'' احمد، ج5، ص92؛ ''مسند'' ابن‌جعد، ص390؛ ''صحیح'' ابن‌حبان، ج5، ص44.</ref> «لا یزال هذا الدین عزیزاً منیعاً إلى اثنی عشر خلیفة کلّهم من قریش»،<ref>''صحیح'' مسلم، ج6، ص 4؛ ''مسند'' ابوداود، ص105؛ ابن‌ابی‌عاصم، ''الآحاد والمثانى''، ج3، ص126.</ref> «لا یزال الدین قائماً حتى یکون اثنا عشر خلیفة من قریش»<ref>''مسند'' احمد، ج5، ص86؛ ''مسند'' ابویعلى، ج13، ص456.</ref> و احادیث مشابه دیگر. | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
2. در دسته دیگر از احادیث، پیامبر (ص) نه نفر از دوازده امام بعد از خود را از نسل امام حسین (علیه السلام) ذکر کرده است که آخرین آنان حضرت قائم است. | 2. در دسته دیگر از احادیث، پیامبر (ص) نه نفر از دوازده امام بعد از خود را از نسل امام حسین (علیه السلام) ذکر کرده است که آخرین آنان حضرت قائم است. | ||
[[ابوذر]] از پیامبر (ص) نقل مى‌کند که فرمود: | [[ابوذر]] از پیامبر (ص) نقل مى‌کند که فرمود: «'''الأئمة من بعدى اثنا عشر، تسعة من صلب الحسین تاسعهم قائمهم، ثم قال: ألا انّ مثلهم فیکم مثل سفینة نوح من رکبها نجى ومن تخلف عنها هلک'''»:<ref>سیدهاشم بحرانی، ''غایة المرام''، ج3، ص22.</ref> امامان بعد از من دوازده نفرند. نه نفر آنان از نسل حسین‌اند که نهمین آنان قائم آنان است. آگاه باشید که داستان امامان دوازده‌گانه در میان شما همانند قضیه کشتى نوح است؛ هر کس بر آن سوار شود نجات مى‌یابد و هر کس از آن دورى گزیند، هلاک مى‌شود. | ||
3. در دسته دیگر احادیث، پیامبر (ص) فقط اسامى مشترک میان امامان (ع) را بیان کرده است، مثل حدیث: | 3. در دسته دیگر احادیث، پیامبر (ص) فقط اسامى مشترک میان امامان (ع) را بیان کرده است، مثل حدیث: «'''الأئمة بعدى اثنا عشر أوّلهم على ورابعهم علىّ وثامنهم علىّ وعاشرهم علىّ وآخرهم مهدى'''(عج)»:<ref>سبزواری، ''معارج الیقین''، ص62.</ref> امامان بعد از من دوازده نفرند اولین آنان على و چهارمین آنان على و هشتمین آنان على و دهمین آنان على و آخرین آنان مهدى است. | ||
یا حدیث: | یا حدیث: «'''انّ الأئمة من بعدى اثنى عشر من اهل بیتى على أوّلهم وأوسطهم محمد وآخرهم محمد ومهدى هذا الأُمّة الذی سیصلى خلفه عیسى بن مریم'''»:<ref>سیدهاشم بحرانی، ''غایة المرام''، ج2، ص238.</ref> امامان بعد از من دوازده نفر از اهل‌بیت من‌اند که اولین آنان على و وسط آنان محمد و آخر آنان محمد و مهدى این امت است کسى که عیسى‌بن‌مریم در نماز بر او اقتدا مى‌کند. | ||
4. در دسته دیگر هم پیامبر (ص)، امامان دوازده‌گانه را با ذکر اسامى و القاب به طور کامل معرفى کرده است.<ref>صدوق، ''کمال الدین و تمام النعمه''، ص258؛ طبرسی، ''الاحتجاج''، ج1، ص87؛ خزاز قمی، ''کفایة الاثر''، ص145.</ref> | 4. در دسته دیگر هم پیامبر (ص)، امامان دوازده‌گانه را با ذکر اسامى و القاب به طور کامل معرفى کرده است.<ref>صدوق، ''کمال الدین و تمام النعمه''، ص258؛ طبرسی، ''الاحتجاج''، ج1، ص87؛ خزاز قمی، ''کفایة الاثر''، ص145.</ref> | ||
در حدیث معروف به حدیث لوح نیز اسامى امامان دوازده‌گانه با توصیفات خاص هر کدام ذکر شده است.<ref>کلینی، ''کافى''، ج1، ص8؛ ابن‌بابویه قمی، ''الإمامة والتبصره''، ص104؛ مفید، ''الاختصاص''، ص210.</ref> | در حدیث معروف به [[حدیث لوح]] نیز اسامى امامان دوازده‌گانه با توصیفات خاص هر کدام ذکر شده است.<ref>کلینی، ''کافى''، ج1، ص8؛ ابن‌بابویه قمی، ''الإمامة والتبصره''، ص104؛ مفید، ''الاختصاص''، ص210.</ref> | ||
==دلیل دوم: عصمت== | ==دلیل دوم: عصمت== | ||
دلیل دوم امامت ائمه (ع) عصمت ایشان است. در احادیثی از امامان اهل‌بیت (ع) با ویژگى عصمت یاد شده است.<ref>صدوق، ''کمال الدین''، ص280؛ همو، ''عیون اخبارالرضا''، ج2، ص66؛ سیدهاشم بحرانی، ''غایة المرام''، ج1، ص195؛ خزاز قمی، ''کفایة الأثر''، ص135؛ محمدباقر مجلسی، ''بحارالانوار''، ج36، ص331.</ref> این روایات در حقیقت به برهان عقلى بر امامت ائمه اهل‌بیت (علیهم السلام) دلالت دارند؛ زیرا از نظر عقلى، امام باید معصوم باشد و چون در میان امت کسى جز امامان اهل‌بیت (علیهم السلام)از ویژگى عصمت برخوردار نبوده است، امامت آنان قطعى خواهد بود. | دلیل دوم [[امامت]] [[ائمه]](ع) [[عصمت]] ایشان است. در احادیثی از امامان اهل‌بیت (ع) با ویژگى عصمت یاد شده است.<ref>صدوق، ''کمال الدین''، ص280؛ همو، ''عیون اخبارالرضا''، ج2، ص66؛ سیدهاشم بحرانی، ''غایة المرام''، ج1، ص195؛ خزاز قمی، ''کفایة الأثر''، ص135؛ محمدباقر مجلسی، ''بحارالانوار''، ج36، ص331.</ref> این روایات در حقیقت به برهان عقلى بر امامت ائمه اهل‌بیت (علیهم السلام) دلالت دارند؛ زیرا از نظر عقلى، امام باید معصوم باشد و چون در میان امت کسى جز امامان اهل‌بیت (علیهم السلام)از ویژگى عصمت برخوردار نبوده است، امامت آنان قطعى خواهد بود. | ||
==دلیل سوم: افضلیت== | ==دلیل سوم: افضلیت== | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
علما و بزرگان اهل سنت نیز بر افضلیت و برترى امامان اهل‌بیت (ع) اعتراف کرده‌اند. این اعترافات دو گونه است: برخى بر برترى اهل‌بیت پیامبر (صلى الله علیه وآله و سلم) به طور عام دلالت مى‌کند و برخى دیگر بیانگر برترى هر یک از امامان اهل‌بیت (علیهم السلام) بر دیگران است که به چند نمونه اشاره مى‌شود: | علما و بزرگان اهل سنت نیز بر افضلیت و برترى امامان اهل‌بیت (ع) اعتراف کرده‌اند. این اعترافات دو گونه است: برخى بر برترى اهل‌بیت پیامبر (صلى الله علیه وآله و سلم) به طور عام دلالت مى‌کند و برخى دیگر بیانگر برترى هر یک از امامان اهل‌بیت (علیهم السلام) بر دیگران است که به چند نمونه اشاره مى‌شود: | ||
[[محى الدین عربى]] در مورد برترى و جایگاه اهل‌بیت (ع) تصریح مى‌کند: هیچ مخلوقى در عالم آفرینش، هم‌وزن اهل‌بیت پیامبر (صلى الله علیه وآله و سلم) پدید نیامده است. آنان سزاوار سرورى و سیادت‌اند. دشمنى با آنان خسران واقعى و محبت آنان عبادت حقیقى است.<ref>عربی، ''فتوحات مکیه''، ج4، ص139.</ref> | |||
عبداللّه بن‌محمد شبراوى از فقهاى | عبداللّه بن‌محمد شبراوى از فقهاى [[اهل سنت]] مى‌گوید: اهل‌بیت رسول اللّه (ص) تمامى فضائل را یکجا داشتند. هر کس بخواهد فضائل آنان را بپوشاند، گو اینکه مى‌خواهد نور آفتاب را بپوشاند! هیچ‌کس از آنان سؤالى نکرد، مگر اینکه جواب کافى و معقول شنید و کسى با آنان معارضه و محاجه ننمود، مگر اینکه مغلوب گردید.<ref>شافعی شبراوی، ''الاتحاف''، ص17.</ref> | ||
امام شافعى، پیشواى مذهب | امام شافعى، پیشواى [[مذهب شافعى]]، خطاب به اهل‌بیت پیامبر (صلى الله علیه وآله و سلم) مى‌گوید: اى خاندان پیامبر (ص)، دوستى شما را خداوند در قرآن واجب کرده و در عظمت و فضیلت شما همین بس که فرستادن صلوات بر شما، شرط قبولى نماز شمرده شده است.<ref>قندوزی، ''ینابیع الموده''، ج3، ص103.</ref> | ||
محمدحسین ذهبى، استاد دانشگاه الأزهر و صاحب کتاب معروف ''التفسیر والمفسرون''، در خصوص شخصیت ممتاز امیرمؤمنان على (ع) مى‌گوید: على دریاى بى‌پایان علم و دانش بود، از استدلال قوى و فصاحت و بلاغت بى‌نظیرى برخوردار بود. او داراى عقل کامل و بصیرت نافذ بود که در بسیارى موارد صحابه براى حل مشکلات و فهم مسائل علمى و دینى به او مراجعه مى‌کردند و از آن پناهگاه و مرجع در حل مشکلات کمک مى‌گرفتند.<ref>ذهبی، ''التفسیر والمفسرون''، ج1، ص89.</ref> | محمدحسین ذهبى، استاد دانشگاه الأزهر و صاحب کتاب معروف ''التفسیر والمفسرون''، در خصوص شخصیت ممتاز امیرمؤمنان على (ع) مى‌گوید: على دریاى بى‌پایان علم و دانش بود، از استدلال قوى و فصاحت و بلاغت بى‌نظیرى برخوردار بود. او داراى عقل کامل و بصیرت نافذ بود که در بسیارى موارد صحابه براى حل مشکلات و فهم مسائل علمى و دینى به او مراجعه مى‌کردند و از آن پناهگاه و مرجع در حل مشکلات کمک مى‌گرفتند.<ref>ذهبی، ''التفسیر والمفسرون''، ج1، ص89.</ref> | ||
[[ابن صباغ مالکى]] (متوفاى 855) در کتاب [[الفصول المهمة]] مى‌گوید: على (ع) بر همه [[حلال]] و [[حرام]] احاطه داشت و از احکام پیچیده و حقایق امور با خبر بود، هر حکمى را در محل خود به طور واضح مى‌دانست.<ref>ابن‌صباغ، ''الفصول المهمه''، ص30ـ 34.</ref> | |||
محمدبن‌مسلم ذهرى (متوفاى 124ق) جزو [[تابعین]] و فقیهی بود که علوم فقهاى هفت‌گانه اهل سنت را از حفظ داشت. او در مورد مقام علمى امام سجاد (ع) مى‌گوید: | محمدبن‌مسلم ذهرى (متوفاى 124ق) جزو [[تابعین]] و فقیهی بود که علوم فقهاى هفت‌گانه اهل سنت را از حفظ داشت. او در مورد مقام علمى [[امام سجاد]](ع) مى‌گوید: «'''ما رأیت أفقه من زین العابدین'''»: من هرگز فردى داناتر از زین‌العابدین ندیدم.ذهبی، ''تذکرة الحفاظ''، ج1، ص75.</ref> | ||
عبداللّه بن‌عطا از دانشمندان بزرگ و هم‌عصر با امام باقر (ع) در توصیف مقام رفیع علمى امام باقر (علیه السلام) مى‌گوید: من علما و دانشمندان را نزد هیچ‌کس حقیرتر و کوچک‌تر از آنچه در برابر ابوجعفر دیدم نیافتم. من عالم بزرگى مثل حکم‌بن‌عتیبه را با همه مراتب علمى که در میان مردم داشت، در برابر [[امام باقر|ابوجعفر]] همانند کودکى نوآموز دیدم که در برابر استادش زانو زده است.<ref>ابن‌عساکر، ''تاریخ مدینه دمشق''، ج54، ص278؛ شافعی، ''مطالب السئول''، ص430.</ref> | عبداللّه بن‌عطا از دانشمندان بزرگ و هم‌عصر با [[امام باقر]] (ع) در توصیف مقام رفیع علمى امام باقر (علیه السلام) مى‌گوید: من علما و دانشمندان را نزد هیچ‌کس حقیرتر و کوچک‌تر از آنچه در برابر ابوجعفر دیدم نیافتم. من عالم بزرگى مثل حکم‌بن‌عتیبه را با همه مراتب علمى که در میان مردم داشت، در برابر [[امام باقر|ابوجعفر]] همانند کودکى نوآموز دیدم که در برابر استادش زانو زده است.<ref>ابن‌عساکر، ''تاریخ مدینه دمشق''، ج54، ص278؛ شافعی، ''مطالب السئول''، ص430.</ref> | ||
وقتی از | وقتی از [[ابوحنیفه]]، یکى از امامان [[مذاهب اربعه اهل سنت|مذاهب چهارگانه اهل سنت]]، در مورد داناترین فرد زمان سؤال شد، در پاسخ تصریح گفت: «ما رأیت أحداً أفقه من [[امام صادق|جعفربن‌محمد]] (ع)»: من هرگز عالم و فقیهى داناتر از جعفربن‌محمد الصادق (علیه السلام) ندیدم.<ref>ذهبی، ''سیر اعلام النبلاء''، ج6، ص258؛ همو، ''تاریخ الاسلام''، ج9، ص89.</ref> | ||
مالک‌بن‌انس (174ق) رئیس مذهب مالکى مى‌گوید: | مالک‌بن‌انس (174ق) رئیس مذهب مالکى مى‌گوید: «'''ما رأت عین ولا سمعت اذن ولا خطر على قلب بشر أفضل من جعفر بن محمد الصادق علماً وعبادةً وورعاً'''»: هیچ چشمى ندیده و هیچ گوشى نشنیده و بر قلب هیچ بشرى خطور نکرده است که کسى از جهت علم و عبادت و تقوا، افضل و برتر از جعفربن‌محمد صادق باشد.<ref>''قسمات التاریخ''، ص197.</ref> | ||
ابوعثمان عمربن‌بحر (متوفاى 255ق) مى‌گوید: جعفربن‌محمد کسى است که دنیا را پر از علم و فقه خود کرد و اشخاصى مثل ابوحنیفه و سفیان ثورى و دیگران، مفتخر به شاگردى ایشان بوده‌اند.<ref>''رسائل جاحظ''، ص106.</ref> و دیگر اعترافات و تصریحاتى که بزرگان اهل سنت در مورد عظمت و مقام رفیع امامان شیعه کرده‌اند. | ابوعثمان عمربن‌بحر (متوفاى 255ق) مى‌گوید: جعفربن‌محمد کسى است که دنیا را پر از علم و فقه خود کرد و اشخاصى مثل ابوحنیفه و سفیان ثورى و دیگران، مفتخر به شاگردى ایشان بوده‌اند.<ref>''رسائل جاحظ''، ص106.</ref> و دیگر اعترافات و تصریحاتى که بزرگان اهل سنت در مورد عظمت و مقام رفیع امامان شیعه کرده‌اند. | ||
==دلیل چهارم: معجزات== | ==دلیل چهارم: [[معجزه|معجزات]]== | ||
دلیل دیگر بر اثبات امامت ائمه دوازده‌گانه شیعه، معجزه‌هایى است که از آنان در موارد متعددى صادر شده است. صدور این معجزات به صورت‌های زیر بوده است: | دلیل دیگر بر اثبات امامت ائمه دوازده‌گانه شیعه، معجزه‌هایى است که از آنان در موارد متعددى صادر شده است. صدور این معجزات به صورت‌های زیر بوده است: | ||
| خط ۹۳: | خط ۹۳: | ||
#اعطاى بینایى کامل به [[ابوبصیر]] توسط [[امام باقر]] (علیه السلام) و بازگرداندن او به حال اول به تقاضاى خود وى.<ref>طبرسی، ''اعلام الورى''، ج1، ص503.</ref> | #اعطاى بینایى کامل به [[ابوبصیر]] توسط [[امام باقر]] (علیه السلام) و بازگرداندن او به حال اول به تقاضاى خود وى.<ref>طبرسی، ''اعلام الورى''، ج1، ص503.</ref> | ||
و صدها معجزه دیگرى که از امامان معصوم (علیهم السلام) حکایت شده و در کتاب‌های حدیثى و تاریخى معتبر مانند ''[[اصول کافی]]''، ''[[مناقب آل ابی طالب|مناقب]]'' [[ابن شهر آشوب]]، ''[[اثبات | و صدها معجزه دیگرى که از امامان معصوم (علیهم السلام) حکایت شده و در کتاب‌های حدیثى و تاریخى معتبر مانند ''[[اصول کافی]]''، ''[[مناقب آل ابی طالب|مناقب]]'' [[ابن شهر آشوب]]، ''[[اثبات الوصیة]]'' [[مسعودى]]، ''[[دلائل الامامة]]'' [[طبرى]] و... ثبت شده است. | ||
صدور این معجزات از امامان معصوم (علیهم السلام) که همراه با ادعاى امامت است، دلیل امامت آنان است، همان‌گونه که [[معجزه]] هاى پیامبران دلیلی قاطع بر صحت ادعاى [[نبوت]] آنان بوده است. | صدور این معجزات از امامان معصوم (علیهم السلام) که همراه با ادعاى امامت است، دلیل امامت آنان است، همان‌گونه که [[معجزه]] هاى پیامبران دلیلی قاطع بر صحت ادعاى [[نبوت]] آنان بوده است. | ||
| خط ۹۹: | خط ۹۹: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
<references /> | <references /> | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
#ابن‌بابویه قمى، ابوالحسن بن على‌بن‌الحسین (متوفاى 329)، ''الامامة والتبصرة من الحیره''، تحقیق: على‌اکبر غفارى، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1363ش. | #ابن‌بابویه قمى، ابوالحسن بن على‌بن‌الحسین (متوفاى 329)، ''الامامة والتبصرة من الحیره''، تحقیق: على‌اکبر غفارى، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1363ش. | ||