اسماعیلیه: تفاوت میان نسخه‌ها
←جایگاه و اهمیت
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
{{اسلام-عمودی}} | {{اسلام-عمودی}} | ||
{{دیگرکاربردها|باطنیه}} | {{دیگرکاربردها|باطنیه}} | ||
'''اسماعیلیه''' فرقه‌هایی از شیعه که بعد از [[امام صادق(ع)]] به [[امامت]] فرزندش [[اسماعیل بن جعفر|اسماعیل]] یا نواده‌اش [[محمد بن اسماعیل بن جعفر الصادق|محمد بن اسماعیل]] اعتقاد پیدا کردند. اسماعیلیه به نام‌های مختلفی چون باطنیه و تعلیمیه نیز خوانده شده است. این مذهب به دلیل اعتقاد به جدایی میان ظاهر و باطن تمام آیات قرآن و همه تعالیم دینی زیرمجموعه مذاهب باطنی اسلامی قرار گرفته است. اسماعیلیانی که عمدتاً به شاخه [[نزاریان|نزاری]] این فرقه تعلق دارند، در بیش از ۲۵ کشور در قاره‌های مختلف پراکنده‌اند. | '''اسماعیلیه''' فرقه‌هایی از شیعه که بعد از [[امام صادق(ع)]] به [[امامت]] فرزندش [[اسماعیل بن جعفر|اسماعیل]] یا نواده‌اش [[محمد بن اسماعیل بن جعفر الصادق|محمد بن اسماعیل]] اعتقاد پیدا کردند. اسماعیلیه به نام‌های مختلفی چون باطنیه و تعلیمیه نیز خوانده شده است. این مذهب به دلیل اعتقاد به جدایی میان ظاهر و باطن تمام آیات قرآن و همه تعالیم دینی زیرمجموعه مذاهب باطنی اسلامی قرار گرفته است. | ||
اسماعیلیان در دوره‌هایی توانستند به حکومت دست پیدا کنند: حکومت فاطمیان در مصر و حکومت اسماعیلیان نزاری در ایران از جمله این حکومت‌ها هستند. امروزه، اسماعیلیانی که عمدتاً به شاخه [[نزاریان|نزاری]] این فرقه تعلق دارند، در بیش از ۲۵ کشور در قاره‌های مختلف پراکنده‌اند. | |||
گفته شده که ابوالخطاب محمد بن ابی‌زینب یا [[مقلاص بن ابی‌الخطاب]] در منابع اسماعیلیه به‌عنوان شخصی یاد شده که در تثبیت امامت اسماعیل نقش داشته است. تفصیل عقاید ابوالخطاب در [[ام الکتاب (اسماعیلیه)|ام‌الکتاب]] ذکر شده، که به‌عنوان کتاب سری اسماعیلیان است. | گفته شده که ابوالخطاب محمد بن ابی‌زینب یا [[مقلاص بن ابی‌الخطاب]] در منابع اسماعیلیه به‌عنوان شخصی یاد شده که در تثبیت امامت اسماعیل نقش داشته است. تفصیل عقاید ابوالخطاب در [[ام الکتاب (اسماعیلیه)|ام‌الکتاب]] ذکر شده، که به‌عنوان کتاب سری اسماعیلیان است. | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۶: | ||
اسماعیلیه، از فرقه‌های مهم مذهب شیعه که گفته شده پس از شیعه امامیه، بیشترین تعداد پیروان را دارد و خود در طول تاریخ به شاخه‌های مختلف تقسیم شده و در بیش از ۲۵ کشور، در آسیا، افریقا، اروپا و امریکای شمالی گسترده شده‌اند.<ref>دفتری، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ۱۳۸۶ش، ص یازده.</ref> گفته شده که بیشتر اسماعیلیان در هند، پاکستان و شرق افریقا ساکن‌اند.<ref>دفتری، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ۱۳۸۶ش، ص۳.</ref> | اسماعیلیه، از فرقه‌های مهم مذهب شیعه که گفته شده پس از شیعه امامیه، بیشترین تعداد پیروان را دارد و خود در طول تاریخ به شاخه‌های مختلف تقسیم شده و در بیش از ۲۵ کشور، در آسیا، افریقا، اروپا و امریکای شمالی گسترده شده‌اند.<ref>دفتری، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ۱۳۸۶ش، ص یازده.</ref> گفته شده که بیشتر اسماعیلیان در هند، پاکستان و شرق افریقا ساکن‌اند.<ref>دفتری، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ۱۳۸۶ش، ص۳.</ref> | ||
اسماعیلیان در دوره‌هایی به قدرت سیاسی دست یافتند: از جمله در دوره [[فاطمیان|حکومت فاطمیان]] در افریقا (۲۹۷-۵۶۷ق) که عصر طلایی فکری و ادبی اسماعیلیان خوانده شده است.<ref>دفتری، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ۱۳۸۶ش، ص دوازده.</ref> از نظر محققان، در این دوره مبلغان (در ادبیات اسماعیلیان: داعیان) و متکلمان اسماعیلی به تألیف کتاب‌های فراوانی در علوم مختلف اسلامی پرداختند.<ref>دفتری، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ۱۳۸۶ش، ص دوازده.</ref> به نظر برخی | اسماعیلیان در دوره‌هایی به قدرت سیاسی دست یافتند: از جمله در دوره [[فاطمیان|حکومت فاطمیان]] در افریقا (۲۹۷-۵۶۷ق) که عصر طلایی فکری و ادبی اسماعیلیان خوانده شده است.<ref>دفتری، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ۱۳۸۶ش، ص دوازده.</ref> از نظر محققان، در این دوره مبلغان (در ادبیات اسماعیلیان: داعیان) و متکلمان اسماعیلی به تألیف کتاب‌های فراوانی در علوم مختلف اسلامی پرداختند.<ref>دفتری، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ۱۳۸۶ش، ص دوازده.</ref> به نظر برخی محققان، اسماعیلیان در این دوره تحت مدیریت فاطمیان درگیری پردامنه سیاسی و عقیدیی با عباسیان و حکومت‌های سنی تحت سیطره معنوی عباسیان در ایران و برخی دیگر از نواحی جهان اسلام به راه انداختند و حتی توانستند به مدت یکسال بغداد را تصرف کنند.<ref>دفتری، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ۱۳۸۶ش، ص دوازده؛ هاجسن، فرقه اسماعیلیه، ۱۳۷۸ش، ص۴۷-۴۸؛ جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۸ش، ص۴۵۰-۴۵۷.</ref> | ||
با بروز اختلاف میان فاطمیان بر سر قدرت سیاسی و معنوی پس از مرگ هشتمین امام فاطمی، المستنصر بالله در سال ۴۸۷ق، اسماعیلیان فعال در ایران به رهبری حسن صباح از دولت فاطمیان تحت خلافت مستعلی جدا شدند و حکومتی محدود در ایران به راه انداختند که تا زمان براندازی آنان توسط هلاکوخان، در سال ۶۵۴ق، منشأ تأثیرات سیاسی و عقیدتی مختلفی در ایران شدند.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ۱۳۸۸ش، ص۴۵۷-۴۶۸.</ref> | |||
اسماعیلیه در مناطق و منابع مختلف به نام‌های گوناگون شناخته | اسماعیلیه در مناطق و منابع مختلف به نام‌های گوناگون شناخته می‌شوند: از جمله [[باطنی‌گری|باطنیه]]، به اعتبار اعتقاد آنان بر معانی باطنی متون دینی؛<ref>مینوی، «باطنیه اسماعیلیه»، ص۱-۳.</ref> تعلیمیه، به‌خاطر اعتقاد اسماعیلیان بر اینکه مطالب دینی باید به دست [[امام معصوم]] و داعیان وی تعلیم شود، [[سبعیه]]، به اعتبار اینکه یکی از عمده‌ترین گروه‌های هفت‌امامی [[شیعه|شیعیان]] بودند، [[حشیشیه]]، [[ملاحده]] و [[قرامطه]] به‌اعتبار پیروی برخی از آنان از حمدان قرمط. | ||
==منشأ پیدایش== | ==منشأ پیدایش== | ||
| خط ۱۹۰: | خط ۱۹۴: | ||
*بدوی، عبدالرحمن، تاریخ اندیشه‌های کلامی در اسلام، ترجمه حسین صابری، بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی، مشهد، ۱۳۷۴ش. | *بدوی، عبدالرحمن، تاریخ اندیشه‌های کلامی در اسلام، ترجمه حسین صابری، بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی، مشهد، ۱۳۷۴ش. | ||
*جعفریان، رسول، اطلس شیعه، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۸۷ش. | *جعفریان، رسول، اطلس شیعه، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۸۷ش. | ||
*جعفریان، رسول، تاریخ تشیع در ایران، تهران، نشر علم، ۱۳۸۸ش. | |||
*دفتری، فرهاد، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ترجمه فریدون بدره‌ای، فرزان روز، تهران، ۱۳۷۵ش. | *دفتری، فرهاد، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ترجمه فریدون بدره‌ای، فرزان روز، تهران، ۱۳۷۵ش. | ||
*الشهرستانی، محمد بن عبدالکریم، کتاب الملل و النحل، تخریج محمد بن فتح‌الله بدران، مکتبه الانجلو المصریه، القاهرة، ۱۹۵۶م. | *الشهرستانی، محمد بن عبدالکریم، کتاب الملل و النحل، تخریج محمد بن فتح‌الله بدران، مکتبه الانجلو المصریه، القاهرة، ۱۹۵۶م. | ||