سرمه کشیدن: تفاوت میان نسخه‌ها

سرمه کشیدن از زینت‌های ممنوعه زنان در برابر نامحرم، دانسته نشده است. برخی از [[فقها]] معتقدند که سرمه کشیدن برای روزه‌دار در صورتی که بو یا مزه آن به حلق برسد، [[مکروه]] است. عده‌ای سرمه را مانع رسیدن آب [[وضو]] به بدن دانسته‌اند.

سرمه کشیدن چشم که به آن در [[فقه]]، اکتحال گفته می‌شود،<ref>وجدانی فخر، الجواهر الفخریة، ۱۴۲۶ق، ج‌۴، ص۲۵۵.</ref> از روش‌های زینت<ref>عاملی، معالم الدین، ۱۴۱۸ق، ج‌۲، ص۹۰۶؛ جمعی از مؤلفان، مجله فقه اهل‌بیت(ع)، قم، ج‌۲۲، ص۶۹.</ref> و از اعمال [[مستحب|مستحبی]] است که به مردان و زنان سفارش شده است.<ref> نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج‌۱، ص۳۹۶.</ref> اکتحال در لغت به معنای قراردادن چیزی بر روی چشم است<ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج‌۱۱، ص۵۸۴؛ محمود، معجم المصطلحات، ج‌۱، ص۲۷۰.</ref> و یا هر چیز مفیدی که برای درمان، روی چشم گذاشته می‌شود.<ref> ازدی، كتاب الماء، ۱۳۸۷ش، ج‏۳، ص۱۱۰۲؛ زبیدی، تاج العروس، ۱۴۱۴ق، ج‏۱۵، ص۶۴۹.</ref>  

در منابع [[اسلام|اسلامی]] از سرمه کشیدن به‌عنوان یکی از [[سنت|سنت‌ها]] در [[سیره نبوی]] یاد شده<ref> نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج‌۱، ص۳۹۶.</ref> و [[امامان شیعه|ائمه(ع)]] نیز بر آن تأکید کرده<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج‌۶، ص۴۹۳.</ref> و آن را از نشانه‌های [[ایمان]] دانسته‌اند؛<ref> حر عاملی، هدایة الأمة، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۵۰‌؛ طبرسی، مکارم الأخلاق، ۱۴۱۲ق، ص۴۶.</ref> و یاران خود را به سرمه کشیدن تشویق می‌کردند.<ref> حر عاملی، هدایة الأمة، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۴۹.</ref> برخی از کتب روایی، فصلی را به روایات در زمینه سرمه کشیدن اختصاص داده‌اند<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج‌۶، ص۴۹۳.</ref> و به دسته‌بندی روایات در این زمینه پرداخته‌اند.<ref> حر عاملی، هدایة الأمة، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۴۹-۱۵۲؛ نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج‌۱، ص۳۹۶-۳۹۸.</ref>

عده‌ای از [[مجتهد|فقها]] سرمه کشیدن را جز زینت‌های ممنوعه برای زنان در برابر [[نامحرم]] نمی‌دانند.<ref> برای نمونه نگاه کنید به: امام خمینی، توضیح المسائل (محشی)، ۱۴۲۴ق، ج‌۲، ص۹۲۸-۹۲۹.</ref> همچنین برخی از محققان سرمه کشیدن را از مصادیق «إِلّا ما ظَهَرَ مِنْها»(زینت‌هایی که پوشاندنشان بر زنان در برابر نامحرم واجب نیست) در آیه «وَ لا یبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلّا ما ظَهَرَ مِنْها»<ref>سوره نور، آیه۳۱.</ref> دانسته‌اند<ref> جمعی از مؤلفان، مجله فقه اهل‌بیت(ع)، قم، ج‌۵۴، ص۱۵۵.</ref> در [[تفسیر]] آیه مذکور روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج‌۵، ص۵۲۱؛ فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۴۳۰؛ قرشی، قاموس قرآن، ۱۴۱۲ق، ج‌۳، ص۱۹۷.</ref> و [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] نقل شده<ref> قمی، تفسیر قمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۱۰۱؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۱، ص۳۳.</ref> که سرمه چشم از زینت‌های ظاهری [[مباح]] برای زنان، معرفی شده است.

در [[حرام|حرمت]] و [[مکروه|کراهت]] استفاده از سرمه سیاه در حال [[احرام]] اختلاف‌نظر وجود دارد.<ref> جمعی از پژوهشگران، موسوعه الفقه الاسلامی، ۱۴۲۳، ج‌۶، ص۶۱۳.</ref> عده‌ای از فقها سرمه کشیدن به سرمه سیاه در حال احرام را  برای مردان و زنان<ref>جمعی از پژوهشگران، موسوعة الفقه الإسلامی، ۱۴۲۳ق، ج‌۶، ص۶۱۳؛ امام خمینی، مناسک حج، بی‌تا، ص۱۰۱؛ خامنه‌ای، مناسک حج، بی‌تا، ص۲۶.</ref> حرام دانسته‌اند؛<ref> وجدانی فخر، الجواهر الفخریة، ۱۴۲۶ق، ج‌۴، ص۲۵۵؛ انصاری، مناسک حج محشی، ۱۴۲۵ق، ص۳۶؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، قم، ج‌۱، ص۴۲۲؛ خامنه‌ای، مناسک حج، بی‌تا، ص۲۶؛ وحید خراسانی، مناسک حج، ۱۴۲۸ق، ص۱۲۴؛ محمودی، مناسک عمره مفرده محشی، ۱۴۲۹ق، ص۶۵-۶۶.</ref> هرچند به قصد زینت نباشد،<ref>جمعی از پژوهشگران، موسوعة الفقه الإسلامی، ۱۴۲۳ق، ج‌۶، ص۶۱۳؛ امام خمینی، مناسک حج، بی‌تا، ص۱۰۱؛ خامنه‌ای، مناسک حج، بی‌تا، ص۲۶.</ref> البته اگر مجبور به استفاده از آن باشد، حرام نخواهد بود.<ref> خمینی، تحریر الوسیلة، قم، ج‌۱، ص۴۲۲؛ محمودی، مناسک عمره مفرده محشی، ۱۴۲۹ق، ص۶۵-۶۶.</ref>

عده‌ای برای حرام بودن اکتحال در حال احرام ادعای شهرت و [[اجماع]] کرده‌اند؛<ref> جمعی از پژوهشگران، موسوعة الفقه الإسلامی، ۱۴۲۳ق، ج‌۶، ص۶۱۳.</ref> هرچند [[شیخ طوسی]] آن را از [[مکروه|مکروهات]] احرام دانسته است.<ref> طوسی، الجمل و العقود، ۱۳۸۷ق، ص۱۳۶.</ref>

در برخی از کتاب‌های روایی چون [[وسائل الشیعة (کتاب)|وسائل الشیعه]]<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹ق، ج‌۱۲، ص۴۶۸.</ref> و [[مستدرک الوسائل (کتاب)|مستدرک الوسائل]]<ref> نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج‌۹، ص۲۱۷.</ref> فصلی به روایات حرام بودن اکتحال در احرام اختصاص یافته است.

بعضی از فقها معتقدند که سرمه کشیدن در حال احرام [[کفاره]] ندارد؛ اما اگر بوی خوشی داشته باشد بنا بر اقوی کفاره خواهد داشت.<ref> وجدانی فخر، الجواهر الفخریة، ۱۴۲۶ق، ج‌۴، ص۲۵۵؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، قم، ج‌۱، ص۴۲۲؛ محمودی، مناسک عمره مفرده محشی، ۱۴۲۹ق، ص۶۵-۶۶.</ref>

عده‌ای سرمه کشیدن در حال [[روزه]] را جایز و عده‌ای دیگر از [[مبطلات روزه]] دانسته‌اند؛<ref>لاری، مجموعه مقالات، ۱۴۱۸ق، ص۵۹۱.</ref> اما شماری از فقها معتقدند که سرمه کشیدن روزه‌دار در صورتی که مزه یا بوی آن به حلق برسد، [[مکروه]] است.<ref> جمعی از پژوهشگران، فرهنگ فقه، ۱۴۲۶ق، ج‌۳، ص۱۷۸؛ امام خمینی، توضیح المسائل، ۱۴۲۶ق، ص۳۴۵.</ref>  

در [[حدیث|روایات]] اسلامی به استفاده از سرمه و فوائد آن برای چشم اشاره<ref>برای نمونه نگاه کن به: صدوق، ثواب الأعمال، ۱۴۰۶ق، ص۲۲؛ شهید اول، الدروس الشرعیة، ۱۴۱۷ق، ج‌۳، ص۵۱.</ref> و در پاره‌ای از روایات برای پیشگیری<ref> صدوق، ثواب الأعمال، ۱۴۰۶ق، ص۲۲.</ref> و درمان برخی از بیماری‌های چشم سفارش شده است.<ref> ابنا بسطام، طب الأئمة، ۱۴۱۱ق، ص۸۳؛ طبرسی، مکارم الأخلاق، ۱۴۱۲ق، ص۴۶.</ref> [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] سرمه کشیدن در شب را برای بدن مفید و در روز زینت دانسته است.<ref> عاملی، معالم الدین، ۱۴۱۸ق، ج‌۲، ص۹۰۶؛ اصفهانی، لوامع صاحبقرانی، ۱۴۱۴ق، ج‌۱، ص۴۶۱.</ref> همچنین در روایتی دیگر، کمک به رشد مو، جلوگیری از ریزش اشک زیاد، گوارایی آب دهان و جلای چشم از فوائد سرمه کشیدن معرفی شده است.<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۴۹۲؛ صدوق، ثواب الأعمال، ۱۴۰۶ق، ص۲۲.</ref>

افزایش قدرت [[آمیزش]]،<ref> طبرسی، مکارم الأخلاق، ۱۴۱۲ق، ص۴۶</ref> محکمی<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۴۹۴.</ref> و رشد مژه‌ها، تیزبینی چشم،<ref>طبرسی، مکارم الأخلاق، ۱۴۱۲ق، ص۴۵.</ref> در امان ماندن از آب سیاه چشم،<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۴۹۳.</ref> از بین برنده خار و خاشاک‌های داخل چشم<ref>ابن حیون، دعائم الإسلام، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۱۴۶.</ref> و آثار معنوی چون کمک به [[عبادت]] و [[احیا|شب زنده‌داری]]،<ref> طبرسی، مکارم الأخلاق، ۱۴۱۲ق، ص۴۵.</ref> سجده‌های طولانی<ref>اصفهانی، لوامع صاحبقرانی، ۱۴۱۴ق، ج‌۱، ص۴۶۱.</ref> و نورانیت سیمای انسان<ref> صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۲۳۷.</ref> از دیگر فوائد سرمه کشیدن در روایات است.