پرش به محتوا

سرمه کشیدن: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۶۸ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۸ مهٔ ۲۰۲۰
جز
تمیزکاری
جز (تمیزکاری)
خط ۴: خط ۴:
'''سُرمِه کشیدن''' (به عربی اِکتحال) از اعمال [[مستحب|مستحب]] و سنت‌های [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] و [[امامان شیعه]]  که دیگران را به انجام آن سفارش می‌کردند.
'''سُرمِه کشیدن''' (به عربی اِکتحال) از اعمال [[مستحب|مستحب]] و سنت‌های [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] و [[امامان شیعه]]  که دیگران را به انجام آن سفارش می‌کردند.


سرمه کشیدن به سرمه سیاه در حال [[احرام]]، برای مردان و زنان [[حرام]] دانسته شده است. برخی از [[فقها]] معتقدند که سرمه کشیدن روزه‌دار در صورتی که بو یا مزه آن به حلق برسد، [[مکروه|کراهت]] دارد. عده‌ای سرمه را مانع رسیدن آب [[وضو]] دانسته که باید از روی چشم پاک شود.
سرمه کشیدن به سرمه سیاه در حال [[احرام]]، برای مردان و زنان [[حرام]] دانسته شده است. برخی از [[فقها]] معتقدند که سرمه کشیدن برای روزه‌دار در صورتی که بو یا مزه آن به حلق برسد، [[مکروه]] است. عده‌ای سرمه را مانع رسیدن آب [[وضو]] دانسته‎اند.


بر اساس روایات اکتحال فایده‌هایی دارد. کمک به رشد مو، جلوگیری از ریزش اشک زیاد، گوارایی آب دهان، تیزبینی و جلای چشم از جمله آنها است.
بر اساس روایات اکتحال فایده‌هایی دارد. کمک به رشد مو، جلوگیری از ریزش اشک زیاد، گوارایی آب دهان، تیزبینی و جلای چشم از جمله آنها است.


== معرفی ==
== معرفی ==
سرمه کشیدن چشم که به آن در [[فقه]]، اکتحال گفته می‌شود،<ref>وجدانی فخر، الجواهر الفخریة، ۱۴۲۶ق، ج‌۴، ص۲۵۵.</ref> از روش‌های زینت<ref>عاملی، معالم الدین، ۱۴۱۸ق، ج‌۲، ص۹۰۶؛ جمعی از مؤلفان، مجله فقه اهل‌بیت(ع)، قم، ج‌۲۲، ص۶۹.</ref> و از اعمال [[مستحب|مستحبی]] است که به مردان و زنان سفارش شده است.<ref> نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج‌۱، ص۳۹۶.</ref> اکتحال در لغت به معنای قراردادن چیزی بر روی چشم است<ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج‌۱۱، ص۵۸۴؛ محمود، معجم المصطلحات، ج‌۱، ص۲۷۰.</ref> و یا هر چیز مفیدی که برای درمان، روی چشم گذاشته می‌شود.<ref> أزدی، كتاب الماء، ۱۳۸۷ش، ج‏۳، ص۱۱۰۲؛ زبیدی، تاج العروس، ۱۴۱۴ق، ج‏۱۵، ص۶۴۹.</ref>  
سرمه کشیدن چشم که به آن در [[فقه]]، اکتحال گفته می‌شود،<ref>وجدانی فخر، الجواهر الفخریة، ۱۴۲۶ق، ج‌۴، ص۲۵۵.</ref> از روش‌های زینت<ref>عاملی، معالم الدین، ۱۴۱۸ق، ج‌۲، ص۹۰۶؛ جمعی از مؤلفان، مجله فقه اهل‌بیت(ع)، قم، ج‌۲۲، ص۶۹.</ref> و از اعمال [[مستحب|مستحبی]] است که به مردان و زنان سفارش شده است.<ref> نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج‌۱، ص۳۹۶.</ref> اکتحال در لغت به معنای قراردادن چیزی بر روی چشم است<ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج‌۱۱، ص۵۸۴؛ محمود، معجم المصطلحات، ج‌۱، ص۲۷۰.</ref> و یا هر چیز مفیدی که برای درمان، روی چشم گذاشته می‌شود.<ref> ازدی، كتاب الماء، ۱۳۸۷ش، ج‏۳، ص۱۱۰۲؛ زبیدی، تاج العروس، ۱۴۱۴ق، ج‏۱۵، ص۶۴۹.</ref>  


در منابع [[اسلام|اسلامی]] از سرمه کشیدن به‌عنوان یکی از [[سنت|سنت‌ها]] در [[سیره]] و رفتار [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] یاد شده<ref>  نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج‌۱، ص۳۹۶.</ref> و [[امامان شیعه|ائمه(ع)]] نیز بر آن تأکید کرده<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج‌۶، ص۴۹۳.</ref> و آن را از نشانه‌های [[ایمان]] دانسته‌اند؛<ref> حر عاملی، هدایة الأمة، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۵۰‌؛ طبرسی، مکارم الأخلاق، ۱۴۱۲ق، ص۴۶.</ref> و یاران خود را به سرمه کشیدن تشویق می‌کردند.<ref> حر عاملی، هدایة الأمة، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۴۹.</ref>
در منابع [[اسلام|اسلامی]] از سرمه کشیدن به‌عنوان یکی از [[سنت|سنت‌ها]] در [[سیره نبوی]] یاد شده<ref>  نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج‌۱، ص۳۹۶.</ref> و [[امامان شیعه|ائمه(ع)]] نیز بر آن تأکید کرده<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج‌۶، ص۴۹۳.</ref> و آن را از نشانه‌های [[ایمان]] دانسته‌اند؛<ref> حر عاملی، هدایة الأمة، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۵۰‌؛ طبرسی، مکارم الأخلاق، ۱۴۱۲ق، ص۴۶.</ref> و یاران خود را به سرمه کشیدن تشویق می‌کردند.<ref> حر عاملی، هدایة الأمة، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۴۹.</ref>


در [[تفسیر]] آیه «وَ لا یبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلّا ما ظَهَرَ مِنْها»<ref>سوره نور، آیه۳۱.</ref> روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]<ref>قرشی، قاموس قرآن، ۱۴۱۲ق، ج‌۳، ص۱۹۷.</ref> و [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] نقل شده<ref>جمعی از مؤلفان، مجله فقه اهل‌بیت(ع)، قم، ج‌۲۲، ص۶۹.</ref> که سرمه چشم را از زینت‌های ظاهری [[مباح]] برای زنان، معرفی کرده‌اند؛ از این‌رو برخی از محققان سرمه کشیدن را از احتمالات جمله «إِلّا ما ظَهَرَ مِنْها» دانسته‌<ref> جمعی ازمؤلفان، مجله فقه اهل‌بیت(ع)، قم، ج‌۵۴، ص۱۵۵.</ref> و عده‌ای از [[مجتهد|فقها]] جز زینت‌های ممنوعه برای زنان در برابر [[نامحرم]] نمی‌دانند.<ref> امام خمینی، توضیح المسائل محشی، ۱۴۲۴ق، ج‌۲، ص۹۲۸-۹۲۹.</ref>
در [[تفسیر]] آیه «وَ لا یبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلّا ما ظَهَرَ مِنْها»<ref>سوره نور، آیه۳۱.</ref> روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]<ref>قرشی، قاموس قرآن، ۱۴۱۲ق، ج‌۳، ص۱۹۷.</ref> و [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] نقل شده<ref>جمعی از مؤلفان، مجله فقه اهل‌بیت(ع)، قم، ج‌۲۲، ص۶۹.</ref> که سرمه چشم را از زینت‌های ظاهری [[مباح]] برای زنان، معرفی کرده‌اند؛ از این‌رو برخی از محققان سرمه کشیدن را از احتمالات جمله «إِلّا ما ظَهَرَ مِنْها» دانسته‌<ref> جمعی ازمؤلفان، مجله فقه اهل‌بیت(ع)، قم، ج‌۵۴، ص۱۵۵.</ref> و عده‌ای از [[مجتهد|فقها]] جز زینت‌های ممنوعه برای زنان در برابر [[نامحرم]] نمی‌دانند.<ref> امام خمینی، توضیح المسائل محشی، ۱۴۲۴ق، ج‌۲، ص۹۲۸-۹۲۹.</ref>
خط ۲۷: خط ۲۷:
در [[حرام|حرمت]] و [[مکروه|کراهت]] استفاده از سرمه سیاه در حال [[احرام]] اختلاف‌نظر وجود دارد.<ref> جمعی از پژوهشگران، موسوعه الفقه الاسلامی، ۱۴۲۳، ج‌۶، ص۶۱۳.</ref> عده‌ای از فقها سرمه کشیدن به سرمه سیاه در حال احرام را حرام برای مردان و زنان<ref>جمعی از پژوهشگران، موسوعة الفقه الإسلامی، ۱۴۲۳ق، ج‌۶، ص۶۱۳؛ امام خمینی، مناسک حج، بی‌تا، ص۱۰۱؛ خامنه‌ای، مناسک حج، بی‌تا، ص۲۶.</ref> دانسته‌اند؛<ref> وجدانی فخر، الجواهر الفخریة، ۱۴۲۶ق، ج‌۴، ص۲۵۵؛ انصاری، مناسک حج محشی، ۱۴۲۵ق، ص۳۶؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، قم، ج‌۱، ص۴۲۲؛ خامنه‌ای، مناسک حج، بی‌تا، ص۲۶؛ وحید خراسانی، مناسک حج، ۱۴۲۸ق، ص۱۲۴؛ محمودی، مناسک عمره مفرده محشی، ۱۴۲۹ق، ص۶۵-۶۶.</ref> هرچند به قصد زینت نباشد،<ref>جمعی از پژوهشگران، موسوعة الفقه الإسلامی، ۱۴۲۳ق، ج‌۶، ص۶۱۳؛ امام خمینی، مناسک حج، بی‌تا، ص۱۰۱؛ خامنه‌ای، مناسک حج، بی‌تا، ص۲۶.</ref>
در [[حرام|حرمت]] و [[مکروه|کراهت]] استفاده از سرمه سیاه در حال [[احرام]] اختلاف‌نظر وجود دارد.<ref> جمعی از پژوهشگران، موسوعه الفقه الاسلامی، ۱۴۲۳، ج‌۶، ص۶۱۳.</ref> عده‌ای از فقها سرمه کشیدن به سرمه سیاه در حال احرام را حرام برای مردان و زنان<ref>جمعی از پژوهشگران، موسوعة الفقه الإسلامی، ۱۴۲۳ق، ج‌۶، ص۶۱۳؛ امام خمینی، مناسک حج، بی‌تا، ص۱۰۱؛ خامنه‌ای، مناسک حج، بی‌تا، ص۲۶.</ref> دانسته‌اند؛<ref> وجدانی فخر، الجواهر الفخریة، ۱۴۲۶ق، ج‌۴، ص۲۵۵؛ انصاری، مناسک حج محشی، ۱۴۲۵ق، ص۳۶؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، قم، ج‌۱، ص۴۲۲؛ خامنه‌ای، مناسک حج، بی‌تا، ص۲۶؛ وحید خراسانی، مناسک حج، ۱۴۲۸ق، ص۱۲۴؛ محمودی، مناسک عمره مفرده محشی، ۱۴۲۹ق، ص۶۵-۶۶.</ref> هرچند به قصد زینت نباشد،<ref>جمعی از پژوهشگران، موسوعة الفقه الإسلامی، ۱۴۲۳ق، ج‌۶، ص۶۱۳؛ امام خمینی، مناسک حج، بی‌تا، ص۱۰۱؛ خامنه‌ای، مناسک حج، بی‌تا، ص۲۶.</ref>


عده‌ای برای حرمت اکتحال در حال احرام ادعای شهرت و [[اجماع]] کرده‌اند؛<ref> جمعی از پژوهشگران، موسوعة الفقه الإسلامی، ۱۴۲۳ق، ج‌۶، ص۶۱۳.</ref> هرچند برخی چون [[شیخ طوسی]] آن را از موارد [[مکروه]] دانسته‌اند.<ref> طوسی، الجمل و العقود، ۱۳۸۷ق، ص۱۳۶.</ref>
عده‌ای برای حرام بودن اکتحال در حال احرام ادعای شهرت و [[اجماع]] کرده‌اند؛<ref> جمعی از پژوهشگران، موسوعة الفقه الإسلامی، ۱۴۲۳ق، ج‌۶، ص۶۱۳.</ref> هرچند [[شیخ طوسی]] آن را از [[مکروه|مکرهات]] احرام دانسته است.<ref> طوسی، الجمل و العقود، ۱۳۸۷ق، ص۱۳۶.</ref>
در پاره‌ای از کتب روایی چون [[وسائل الشیعة (کتاب)|وسائل الشیعه]]<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹ق، ج‌۱۲، ص۴۶۸.</ref> و [[مستدرک الوسائل (کتاب)|مستدرک الوسائل]]<ref> نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج‌۹، ص۲۱۷.</ref> بخشی از کتاب را به روایات تحریم اکتحال در حال احرام اختصاص داده‌اند.
در برخی از کتاب‌های روایی چون [[وسائل الشیعة (کتاب)|وسائل الشیعه]]<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹ق، ج‌۱۲، ص۴۶۸.</ref> و [[مستدرک الوسائل (کتاب)|مستدرک الوسائل]]<ref> نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج‌۹، ص۲۱۷.</ref> فصلی به روایات حرام بودن اکتحال اختصاص یافته است.


بعضی از فقها معتقدند که سرمه کشیدن در حال احرام [[کفاره]] ندارد؛ اما اگر بوی خوشی داشته باشد بنا بر اقوی کفاره خواهد داشت.<ref> وجدانی فخر، الجواهر الفخریة، ۱۴۲۶ق، ج‌۴، ص۲۵۵؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، قم، ج‌۱، ص۴۲۲؛ محمودی، مناسک عمره مفرده محشی، ۱۴۲۹ق، ص۶۵-۶۶.</ref>
بعضی از فقها معتقدند که سرمه کشیدن در حال احرام [[کفاره]] ندارد؛ اما اگر بوی خوشی داشته باشد بنا بر اقوی کفاره خواهد داشت.<ref> وجدانی فخر، الجواهر الفخریة، ۱۴۲۶ق، ج‌۴، ص۲۵۵؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، قم، ج‌۱، ص۴۲۲؛ محمودی، مناسک عمره مفرده محشی، ۱۴۲۹ق، ص۶۵-۶۶.</ref>


عده‌ای سرمه کشیدن در حال [[روزه]] را جایز و عده‌ای دیگر از [[مبطلات روزه]] دانسته‌اند؛<ref>لاری، مجموعه مقالات، ۱۴۱۸ق، ص۵۹۱.</ref> اما شمار دیگری از فقها معتقدند که سرمه کشیدن روزه‌دار در صورتی که مزه یا بوی آن به حلق برسد، [[مکروه]] است.<ref> جمعی از پژوهشگران، فرهنگ فقه، ۱۴۲۶ق، ج‌۳، ص۱۷۸؛ امام خمینی، توضیح المسائل، ۱۴۲۶ق، ص۳۴۵.</ref>  
عده‌ای سرمه کشیدن در حال [[روزه]] را جایز و عده‌ای دیگر از [[مبطلات روزه]] دانسته‌اند؛<ref>لاری، مجموعه مقالات، ۱۴۱۸ق، ص۵۹۱.</ref> اما شماری از فقها معتقدند که سرمه کشیدن روزه‌دار در صورتی که مزه یا بوی آن به حلق برسد، [[مکروه]] است.<ref> جمعی از پژوهشگران، فرهنگ فقه، ۱۴۲۶ق، ج‌۳، ص۱۷۸؛ امام خمینی، توضیح المسائل، ۱۴۲۶ق، ص۳۴۵.</ref>  


سرمه از موانع رسیدن آب [[وضو]] به بدن دانسته شده که باید قبل از وضو از روی چشم پاک شود.<ref> کابلی، رساله توضیح المسائل، ۱۴۲۶ق، ص۴۰.</ref>
سرمه از موانع رسیدن آب [[وضو]] به بدن دانسته شده که باید قبل از وضو از روی چشم پاک شود.<ref> کابلی، رساله توضیح المسائل، ۱۴۲۶ق، ص۴۰.</ref>