تنبیه بدنی زنان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (ویکی سازی) |
Khoshnoudi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
=== زدن زنان === | === زدن زنان === | ||
به نظر مشهور [[مفسران]] و [[فقیهان]] شیعه و [[اهل سنت]]، «ضرب» در آیه ۳۴ سوره نساء به معنای کتک زدن است و آن‌را حکمی دائمی دانسته‌اند؛<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۶۹؛ ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۴۰۸ق، ج۵، ص۳۵۰؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۴، ص۳۴۵؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۳۷۲؛ فخر رازی، تفسیر الکبیر،۱۴۲۰ق، ج۱۰، ص۷۲؛ صدوق، من لا یحضر، ۱۴۱۳ق، ج۳، | به نظر مشهور [[مفسران]] و [[فقیهان]] شیعه و [[اهل سنت]]، «ضرب» در آیه ۳۴ سوره نساء به معنای کتک زدن است و آن‌را حکمی دائمی دانسته‌اند؛<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۶۹؛ ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۴۰۸ق، ج۵، ص۳۵۰؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۴، ص۳۴۵؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۳۷۲؛ فخر رازی، تفسیر الکبیر،۱۴۲۰ق، ج۱۰، ص۷۲؛ صدوق، من لا یحضر، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۵۲۱؛ شهید ثانی، مسالک، ۱۴۱۳ق، ج۸، ص۳۵۶.</ref> البته بیشتر کسانی که قائل به این نظر شده با استناد به برخی [[روایات]]<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۱، ص۵۸.</ref> برای «ضرب» رعایت شرایطی را لازم می‌دانند. ارتکاب خلاف (نشوز) توسط زن، رعایت ترتیب میان موعظه، قهر و زدن، زدن به قصد اصلاح نه انتقام،<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۱۷ق، ج۳۱، ص۳۰۶؛ امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۳۰۵.</ref> اکتفا به حداقل<ref>فخر رازی، تفسیر الکبیر،۱۴۲۰ق، ج۱۰، ص۷۲.</ref> و اجتناب از زدن به گونه‌ای که موجب [[دیه]] (خون‌ریزی، کبودی یا شکستگی بدن) شود،<ref>مفید، المقنعه، ۱۴۱۳ق، ص۵۱۸.</ref> ازجمله شرایطی است که برای زدن زن لحاظ کرده‌اند.<ref>مهریزی، «تطور دیدگاه‌ها در تفسیر آیه ۳۴ سوره نساء»، ص۱۱.</ref> | ||
برخی از [[مفسران]] در مواجهه با پرسش‌های دنیای جدید درباره موضوع زدن زنان در این [[آیه]]، برای توجیه نظر مشهور | برخی از [[مفسران]] در مواجهه با پرسش‌های دنیای جدید درباره موضوع زدن زنان در این [[آیه]]، برای توجیه نظر مشهور به مواردی چون مصلحت خانواده و تئوری‌های روان‌شناسان روی آورده‌اند. [[محمد عبده]] از علمای اهل سنت مشروع بودن کتک زدن زنان را امری ناپسند از منظر [[عقل]] و [[فطرت]] نمی‌داند، زمانی که خانواده به خاطر سرپیچی او رو به تباهی گذاشته است؛ البته اگر بازگشتن از نافرمانی با زدن قابل اصلاح باشد.<ref>رشید رضا، المنار، ۱۴۱۴ق، ج۵، ص۷۵.</ref> [[مکارم شیرازی]] نیز در پاسخ به این ایراد که چگونه [[اسلام]] به مردان اجازه زدن زنان را داده است، می‌گوید: این تنبیه فقط درباره افراد وظیفه‌ناشناس جایز است؛ همانگونه که در تمام قوانین دنیا افراد خاطی مجازات می‌شوند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۳، ۳۷۳-۳۷۴.</ref> [[سید محمدحسین حسینی تهرانی]] تنبیه زن را راهکاری برای اعتدال و بازگرداندن او به مسیر فطرت می داند براین باور است که براساس آیات [[قرآن]] زن صالحه زنی است كه زندگی‌اش را بر پايه حقّ و عدالت و پيروی از قانون نظام فطرت و شرع نهاده و مطيع همسرش می‌باشد، و اين اطاعت را در حضور او همواره ادامه می‌دهد و در غياب شوهر، خود و مال او را حفظ می‌كند.و امّا زنی كه از اطاعت همسرش بيرون می‌رود و از وي تمكين نمی‌كند و در اداء حقوق همسری [[نشوز]] (سركشی و امتناع) دارد، چون از مسير حيات فطری خارج گشته و ضروری است كه حكم به تأديب او شود تا به راه اعتدال و مستقيم باز آيد. <ref>رساله بدیعه، حسینی طهرانی، سیدمحمدحسین، ص۸۱ | ||
</ref> | </ref> | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
===نَسْخ تمهیدی=== | ===نَسْخ تمهیدی=== | ||
عده‌ای از پژوهشگران از جمله [[محمدهادی معرفت]] و مهدی مهریزی بر این باورند که احکام مندرج در آیه ۳۴ [[سوره نساء]] به ویژه مسأله ضرب زنان از احکام تمهیدی هستند که برای آماده‌سازی جامعه برای مقصود واقعی دیگری وضع شده‌اند.<ref>معرفت، | عده‌ای از پژوهشگران از جمله [[محمدهادی معرفت]] و مهدی مهریزی بر این باورند که احکام مندرج در آیه ۳۴ [[سوره نساء]] به ویژه مسأله ضرب زنان از احکام تمهیدی هستند که برای آماده‌سازی جامعه برای مقصود واقعی دیگری وضع شده‌اند.<ref>معرفت، شبهات وردود حول القران الكريم، ۱۳۸۸ش، ص۱۵۷-۱۵۸.</ref> بر اساس این نظر، اسلام برای ریشه‌کن کردن برخی رسوم جاهلی مانند برده‌داری و برخورد خشن با زنان، چاره‌اندیشی‌های درازمدت یا کوتاه‌مدتی داشته که در اصطلاح به آن نَسخ تمهیدی زمان‌بندی‌شده گفته می‌شود که زمینه‌های آن در عهد پیامبر آماده شده است.<ref>[http://jqr.isca.ac.ir/article_22327_e25669d7df4a8d470b2fdd3f2826c7f9.pdf معرفت، «زن در نگاه قرآن و در فرهنگ زمان نزول»]</ref> معرفت با بیان قرائنی، از جمله تنبیه بدنی زن با چوب مسواک، نهی از زدن زنان و تأکید فراوان جهت حفظ کرامت زنان در [[روایات]]، به این نتیجه می‌رسد که اطلاق آیه ۳۴ سوره نسا [[نسخ]] شده است.<ref>معرفت، شبهات وردود حول القران الكريم، ۱۳۸۸ش، ص۱۵۸.</ref> | ||
مهدی مهریزی نیز با تأیید نظر آیت‌الله معرفت می‌گوید: مجموع روایت‌هایی که درباره این آیه صادر شده، به‌گونه‌ای است که زدنی محقق نشود و حتی روایتی که زدن را تجویز می‌کند، آن را به بَدان امت نسبت می‌دهد نه خوبان امت.<ref>مهریزی، شخصیت و حقوق زن در اسلام، ۱۳۸۲ش، ص۲۷۵-۲۷۶.</ref> | مهدی مهریزی نیز با تأیید نظر آیت‌الله معرفت می‌گوید: مجموع روایت‌هایی که درباره این آیه صادر شده، به‌گونه‌ای است که زدنی محقق نشود و حتی روایتی که زدن را تجویز می‌کند، آن را به بَدان امت نسبت می‌دهد نه خوبان امت.<ref>مهریزی، شخصیت و حقوق زن در اسلام، ۱۳۸۲ش، ص۲۷۵-۲۷۶.</ref> | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
== رواج خشونت خانگی == | == رواج خشونت خانگی == | ||
چگونگی برخورد با زنان ناشزه بر اساس راهکارهای موجود در آیه ۳۴ سوره نساء، چنانچه واژه «واضربوهن» طبق نظر مشهور به معنای کتک زدن محسوب شود، از منظر عده‌ای باعث رواج خشونت خانگی علیه زنان شده است. در این دیدگاه آیه ۳۴ سوره نساء از احکام خشونت آمیز [[قرآن]] تلقی و از آن با عنوان «تاکید بر خشونت» یاد شده است.<ref>مدبر، «نقد شبهه تاکید بر خشونت خانگی در آیه ۳۴ سوره نساء»، به نقل از افشاری، خشونت زنان و اسلام، | چگونگی برخورد با زنان ناشزه بر اساس راهکارهای موجود در آیه ۳۴ سوره نساء، چنانچه واژه «واضربوهن» طبق نظر مشهور به معنای کتک زدن محسوب شود، از منظر عده‌ای باعث رواج خشونت خانگی علیه زنان شده است. در این دیدگاه آیه ۳۴ سوره نساء از احکام خشونت آمیز [[قرآن]] تلقی و از آن با عنوان «تاکید بر خشونت» یاد شده است.<ref>مدبر، «نقد شبهه تاکید بر خشونت خانگی در آیه ۳۴ سوره نساء»، به نقل از افشاری، خشونت زنان و اسلام، ص۴۲.</ref> | ||
در پاسخ به این شبهه چند نکته توسط نظریه‌پردازان اسلامی مورد تاکید قرار گرفته شده است: | در پاسخ به این شبهه چند نکته توسط نظریه‌پردازان اسلامی مورد تاکید قرار گرفته شده است: | ||
# فضای کلی [[آیات]] و [[روایات]] اسلامی درباره روابط میان زن و شوهر، تصویری از یک رابطه کاملا مسالمت‌آمیز و محبت‌آمیز است؛ به صورتی که در آیات آن دو را مایه آرامش و تکمیل‌کننده یکدیگر معرفی کرده و از مردان می‌خواهد با زنان معاشرت نیکو داشته باشند. در روایات نیز بر مواردی چون رعایت احترام متقابل، حفظ شأن و کرامت طرفین به ویژه زنان، نهی از برخورد خشن با زنان، تقبیح عملکرد خشن مردان نسبت به زنان و ... بسیار زیاد دیده می‌شود.<ref>معرفت، شبهات و ردود حول قرآن الکریم، ۱۳۸۸ش، ص۱۴۹-۱۵۸.</ref> | # فضای کلی [[آیات]] و [[روایات]] اسلامی درباره روابط میان زن و شوهر، تصویری از یک رابطه کاملا مسالمت‌آمیز و محبت‌آمیز است؛ به صورتی که در آیات آن دو را مایه آرامش و تکمیل‌کننده یکدیگر معرفی کرده و از مردان می‌خواهد با زنان معاشرت نیکو داشته باشند. در روایات نیز بر مواردی چون رعایت احترام متقابل، حفظ شأن و کرامت طرفین به ویژه زنان، نهی از برخورد خشن با زنان، تقبیح عملکرد خشن مردان نسبت به زنان و ... بسیار زیاد دیده می‌شود.<ref>معرفت، شبهات و ردود حول قرآن الکریم، ۱۳۸۸ش، ص۱۴۹-۱۵۸.</ref> | ||
# تجویز این حکم را به دلیل پیشگیری از فروپاشی خانواده (مصلحت بزرگ‌تر) و بروز خشونت‌های | # تجویز این حکم را به دلیل پیشگیری از فروپاشی خانواده (مصلحت بزرگ‌تر) و بروز خشونت‌های لجام گسیخته دانسته‌اند؛ چراکه با تعیین حدود برخورد با زن در آیات و روایات، از خشونت بی‌حد و حصر مردان نسبت به زنان جلوگیری می‌کند.<ref>مدبر، «نقد شبهه تاکید بر خشونت خانگی در آیه ۳۴ سوره نساء»، ص۴۳.</ref> | ||
# تجاوز زن ناشزه به حق شوهر را از مصادیق منکر دانسته‌اند که راهکارهای سه‌گانه یادشده در آیه ۳۴ سوره نساء مصادیقی از [[نهی از منکر]] و مراحل آن هستند.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۳ق، ج۳۱، ص۲۰۳-۲۰۶.</ref> البته مرحله تنبیه بدنی در نهی از منکر در جامعه که توسط حکومت اسلامی اعمال می‌شود با اجازه [[خداوند]] در درون خانواده به عهده شوهر خواهد بود تا پای دیگران به حریم خانواده باز نشود.<ref>جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۸۷ش، ج۲۱، ص۵۴۸.</ref> | # تجاوز زن ناشزه به حق شوهر را از مصادیق منکر دانسته‌اند که راهکارهای سه‌گانه یادشده در آیه ۳۴ سوره نساء مصادیقی از [[نهی از منکر]] و مراحل آن هستند.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۳ق، ج۳۱، ص۲۰۳-۲۰۶.</ref> البته مرحله تنبیه بدنی در نهی از منکر در جامعه که توسط حکومت اسلامی اعمال می‌شود با اجازه [[خداوند]] در درون خانواده به عهده شوهر خواهد بود تا پای دیگران به حریم خانواده باز نشود.<ref>جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۸۷ش، ج۲۱، ص۵۴۸.</ref> | ||
# در نهایت به این نکات اشاره شده که اولا تنبیه در مورد زنانی قابل اعمال است که نسبت به وظایف خاص همسری خود کوتاهی می‌کنند؛<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۳ق، ج۳۱، ص۲۰۲؛ اردبیلی، زیدة البیان، مکتبه المرتضویه، ج۱، ص۵۳۷.</ref> ثانیا حدود تنبیه هم در روایات به شدت محدود شده چنانچه حتی نباید به کبودی یا سرخی بدن زن منجر شود و اگر بیشتر از این حد شد عواقب حقوقی و کیفری برای مرد در پی خواهد داشت؛<ref>حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۸۲؛ فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱۳۷۳ش، ج۲، ص۲۱۲-۲۱۳.</ref> ضمن اینکه اصل چنین حکمی را لزومی نمی‌دانند، بلکه مرد بهتر است این حکم را اجرا نکند و اجرای آن در روایات کار مردان بد امت دانسته شده است.<ref>امین، مخزن العرفان، ۱۳۶۱ش، ج۴، ص۶۳-۶۴؛ سیوطی، درالمنثور، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۱۵۵.</ref> | # در نهایت به این نکات اشاره شده که اولا تنبیه در مورد زنانی قابل اعمال است که نسبت به وظایف خاص همسری خود کوتاهی می‌کنند؛<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۳ق، ج۳۱، ص۲۰۲؛ اردبیلی، زیدة البیان، مکتبه المرتضویه، ج۱، ص۵۳۷.</ref> ثانیا حدود تنبیه هم در روایات به شدت محدود شده چنانچه حتی نباید به کبودی یا سرخی بدن زن منجر شود و اگر بیشتر از این حد شد عواقب حقوقی و کیفری برای مرد در پی خواهد داشت؛<ref>حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۸۲؛ فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱۳۷۳ش، ج۲، ص۲۱۲-۲۱۳.</ref> ضمن اینکه اصل چنین حکمی را لزومی نمی‌دانند، بلکه مرد بهتر است این حکم را اجرا نکند و اجرای آن در روایات کار مردان بد امت دانسته شده است.<ref>امین، مخزن العرفان، ۱۳۶۱ش، ج۴، ص۶۳-۶۴؛ سیوطی، درالمنثور، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۱۵۵.</ref> | ||
| خط ۹۱: | خط ۹۱: | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* [https://tqh.alzahra.ac.ir/article_3432_ac7f6d313e2a493d23c396e46c3fd0c1.pdf تطور دیدگاه‌ها در تفسیر آیه ۳۴ سوره نساء، مهدی مهریزی] | * [https://tqh.alzahra.ac.ir/article_3432_ac7f6d313e2a493d23c396e46c3fd0c1.pdf تطور دیدگاه‌ها در تفسیر آیه ۳۴ سوره نساء، مهدی مهریزی] | ||
* [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1307922 | * [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1307922 مدیریت خانوداه در قرآن، محمدهادی عبدخدایی] | ||
* [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1343738 نقد شبهه تاکید بر خشونت خانگی در آیه ۳۴ سوره نساء، علی مدبر] | * [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1343738 نقد شبهه تاکید بر خشونت خانگی در آیه ۳۴ سوره نساء، علی مدبر] | ||
* [http://ptt.qom.ac.ir/article_755_2f940745c8d5cdfb4138777d8bf9aba7.pdf بررسی تطبیقی تنبیه بدنی زن در تفاسیر فریقین ﺑﺎ توجه به آیه ۳۴ سوره نساء، رضا باقی‌زاده] | * [http://ptt.qom.ac.ir/article_755_2f940745c8d5cdfb4138777d8bf9aba7.pdf بررسی تطبیقی تنبیه بدنی زن در تفاسیر فریقین ﺑﺎ توجه به آیه ۳۴ سوره نساء، رضا باقی‌زاده] | ||