Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۳۵
ویرایش
آیه لا اکراه فی الدین: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
| آیات مرتبط= آیه ۹۹ [[سوره یونس]] | | آیات مرتبط= آیه ۹۹ [[سوره یونس]] | ||
}} | }} | ||
'''آیه لا | '''آیه لا اِکْراهَ فِی الدّین''' ([[سوره بقره]]: ۲۵۶) بخشی از [[آیة الکرسی]] است که به [[مسلمانان]] توصیه می‌کند، غیرمسلمانان را به پذیرش [[دین اسلام]] مجبور نکنند. این [[آیه]] هنگامی نازل شد که عده‌ای از [[انصار]] قصد اجبار فرزندان خود به پذیرش دین اسلام را داشتند. برخی از [[مفسران]] این آیه را پاسخ به افرادی دانسته‌اند که زور و شمشیر را عامل پذیرش دین اسلام معرفی می‌کردند. برخی نیز گفته‌اند این آیه با نزول [[آیه قتال]] و آیه ۷۴و۷۵ [[سوره توبه]]، [[نسخ]] شده است. [[متکلمان]] نیز به این آیه در موضوعاتی نظیر [[عصمت پیامبران(ع)]]، انکار [[جبر]]، امتحان [[خداوند]] و [[آزادی عقیده]] در اسلام استناد نموده‌اند. | ||
== متن و ترجمه آیه == | == متن و ترجمه آیه == | ||
{{گفت و گو | {{گفت و گو | ||
|عرض= | |عرض=۱۰۰ | ||
|شکل بندی عنوان=line-height:200%; font-size:115%; font-weight: normal; | |شکل بندی عنوان=line-height:200%; font-size:115%; font-weight: normal; | ||
|شکل بندی ستون راست=text-align:center; line-height:170% | |شکل بندی ستون راست=text-align:center; line-height:170% | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
|تورفتگی=۰ | |تورفتگی=۰ | ||
|تراز=وسط | |تراز=وسط | ||
|عنوان={{عربی|اندازه=۱۰۰%| لَا | |عنوان={{عربی|اندازه=۱۰۰%| لَا إِکرَاهَ فِی الدِّینِ ۖ قَد تَّبَینَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَی ۚ فَمَن یکفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَیؤْمِن بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَک بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَیٰ لَا انفِصَامَ لَهَا ۗ وَاللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ ﴿۲۵۶﴾}} | ||
|در دین هیچ اجباری نیست. و راه از بیراهه بخوبی آشکار شده است. پس هر کس به طاغوت کفر ورزد، و به خدا ایمان آورد، به یقین، به دستاویزی استوار، که آن را گسستن نیست، چنگ زده است. و خداوند شنوای داناست. | |در دین هیچ اجباری نیست. و راه از بیراهه بخوبی آشکار شده است. پس هر کس به طاغوت کفر ورزد، و به خدا ایمان آورد، به یقین، به دستاویزی استوار، که آن را گسستن نیست، چنگ زده است. و خداوند شنوای داناست. | ||
}} | }} | ||
== معرفی اجمالی == | == معرفی اجمالی == | ||
«آیه لا اکراه فی الدین» آیه ۲۵۶ [[سوره بقره]] است. این [[آیه]] همراه با آیة الکرسی [[تلاوت]] می‌شود و از پرکاربردترین آیات [[قرآن کریم]] است.<ref>فانی و رجبی، «موارد استدلال تفسیری-کلامی به آیه لا اکراه فی الدین»، ص۹۴.</ref> در نگاه اولیه، آیه نشان‌دهنده اجباری نبودن پذیرش [[دین]] و تاکید بر آزادی و اختیار انسان در پذیرش دین است.<ref>فانی و رجبی، «موارد استدلال تفسیری-کلامی به آیه لا اکراه فی الدین»، ص۹۴.</ref> [[امام خمینی]] فضایل اخلاقی را در معنای کلمه دین در آیه لا اکراه فی الدین دخیل دانسته است.<ref>امام خمینی، آداب الصلاه، ۱۳۷۸ش، ص۳۷.</ref> برخی نیز محتوای [[آیه]] را به صورت قاعده عقلی پذیرفته‌اند.<ref>موسوی سبزواری، مواهب الرحمان، | «آیه لا اکراه فی الدین» آیه ۲۵۶ [[سوره بقره]] است. این [[آیه]] همراه با آیة الکرسی [[تلاوت]] می‌شود و از پرکاربردترین آیات [[قرآن کریم]] است.<ref>فانی و رجبی، «موارد استدلال تفسیری-کلامی به آیه لا اکراه فی الدین»، ص۹۴.</ref> در نگاه اولیه، آیه نشان‌دهنده اجباری نبودن پذیرش [[دین]] و تاکید بر آزادی و اختیار انسان در پذیرش دین است.<ref>فانی و رجبی، «موارد استدلال تفسیری-کلامی به آیه لا اکراه فی الدین»، ص۹۴.</ref> [[امام خمینی]] فضایل اخلاقی را در معنای کلمه دین در آیه لا اکراه فی الدین دخیل دانسته است.<ref>امام خمینی، آداب الصلاه، ۱۳۷۸ش، ص۳۷.</ref> برخی نیز محتوای [[آیه]] را به صورت قاعده عقلی پذیرفته‌اند.<ref>موسوی سبزواری، مواهب الرحمان، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۲۹۸.</ref> | ||
=== آیة الکرسی === | === آیة الکرسی === | ||
[[آیه]] ۲۵۵ [[سوره بقره]]، [[آیة الکرسی]] خوانده می‌شود. با توجه به برخی [[روایات]] و بنابر عقیده عده‌ای از [[مفسران]]، آیات ۲۵۶ و ۲۵۷ سوره بقره هم جزء آیة الکرسی است.<ref>معینی، «آیة الکرسی»، ص۱۰۰.</ref> | [[آیه]] ۲۵۵ [[سوره بقره]]، [[آیة الکرسی]] خوانده می‌شود. با توجه به برخی [[روایات]] و بنابر عقیده عده‌ای از [[مفسران]]، آیات ۲۵۶ و ۲۵۷ سوره بقره هم جزء آیة الکرسی است.<ref>معینی، «آیة الکرسی»، ص۱۰۰.</ref> | ||
[[سید محمدحسین طباطبائی|محمد حسین طباطبایی]] علت عظمت | [[سید محمدحسین طباطبائی|محمد حسین طباطبایی]] علت عظمت آیة الکرسی را شامل‌بودن آن بر مطالب دقیقی درباره [[توحید]] خالص و قیمومیت مطلق [[خدا]] می‌داند.<ref>طباطبایی، المیزان،۱۴۱۷ق، ج۲، ص۳۳۷.</ref> | ||
بنا بر روایات [[معصومین(ع)]]، خواندن این آیه در همه حال، برای دفع [[چشم‌زخم]]، سلامتی و... [[مستحب]] است.<ref> | بنا بر روایات [[معصومین(ع)]]، خواندن این آیه در همه حال، برای دفع [[چشم‌زخم]]، سلامتی و... [[مستحب]] است.<ref>غزالی، جواهر القرآن، ۱۴۱۱ق، ص۷۳-۷۵.</ref> | ||
== شأن نزول == | == شأن نزول == | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
مفسران چند گونه آیه لا اکراه فی الدین را تفسیر نموده‌اند: | مفسران چند گونه آیه لا اکراه فی الدین را تفسیر نموده‌اند: | ||
دسته اول معتقدند این آیه [[نسخ]] شده است. میبدی<ref>خواجه عبدالله انصاری، کشف | دسته اول معتقدند این آیه [[نسخ]] شده است. میبدی<ref>خواجه عبدالله انصاری، کشف الاسرار، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۸۰۶.</ref> و [[ابوالفتوح رازی]]<ref>ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۴۱۴.</ref> گفته‌اند، این آیه با [[آیه قتال]] و آیات ۷۴و۷۵ [[سوره توبه]] نسخ شده است. | ||
دسته دوم در [[تفسیر]] این [[آیه]] گفته‌اند در پذیرش دین، نوعی از اجبار قابل تصور است، مثلا اینکه در بیان راه حق و رساندن آن به گوش افراد می‌توان اجبار را بکار برد؛<ref>ثقفی تهرانی، تفسیر روان جاوید، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۳۳۰؛ قمی، تفسیر قمی، ۱۳۶۷ش، ج۱، ص۳۸۴.</ref> و یا اینکه اگر فرد به تعالی روحی رسیده باشد، اجبار مفهوم پیدا نمی‌کند.<ref>صدرای شیرازی، تفسیر القرآن الکریم، ۱۳۶۶ش، ج۴، ص۱۹۳؛ </ref> | دسته دوم در [[تفسیر]] این [[آیه]] گفته‌اند در پذیرش دین، نوعی از اجبار قابل تصور است، مثلا اینکه در بیان راه حق و رساندن آن به گوش افراد می‌توان اجبار را بکار برد؛<ref>ثقفی تهرانی، تفسیر روان جاوید، ۱۳۸۹ق، ج۱، ص۳۳۰؛ قمی، تفسیر قمی، ۱۳۶۷ش، ج۱، ص۳۸۴.</ref> و یا اینکه اگر فرد به تعالی روحی رسیده باشد، اجبار مفهوم پیدا نمی‌کند.<ref>صدرای شیرازی، تفسیر القرآن الکریم، ۱۳۶۶ش، ج۴، ص۱۹۳؛ </ref> | ||
دسته سوم کسانی که معتقدند بر اساس این آیه، [[ایمان]] با اکراه نمی‌تواند در یک جا جمع شود<ref>قرشی، تفسیر احسن الحدیث، ۱۳۷۷ش، ج۶، ص۱۰۸.</ref> و اجبار تنها می‌تواند در رفتار ظاهری تأثیر بگذارد.<ref>علامه طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۲، ص۳۴۶-۳۴۹.</ref> این آیه نیز پاسخی به افرادی است که زور و شمشیر را عامل پذیرش دین اسلام می‌دانستند <ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۲، ص۲۷۹و۲۸۰؛ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۱.</ref> در تفسیر [[مجمع البیان]] گفته شده زجاج (ابواسحاق، ابراهیم بن سری صاحب کتاب اعراب القرآن)<ref>ابراهیم بن سری، اعراب القرآن، ۱۳۷۴ش، ص۱.</ref> معتقد است با این [[آیه]] مشخص می‌شود، اگر کسی پس از جنگ [[اسلام]] آورد، به اکراه اسلام نیاورده است. <ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۶۳۱و۶۳۲. </ref> | دسته سوم کسانی که معتقدند بر اساس این آیه، [[ایمان]] با اکراه نمی‌تواند در یک جا جمع شود<ref>قرشی، تفسیر احسن الحدیث، ۱۳۷۷ش، ج۶، ص۱۰۸.</ref> و اجبار تنها می‌تواند در رفتار ظاهری تأثیر بگذارد.<ref>علامه طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۲، ص۳۴۶-۳۴۹.</ref> این آیه نیز پاسخی به افرادی است که زور و شمشیر را عامل پذیرش دین اسلام می‌دانستند<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۲، ص۲۷۹و۲۸۰؛ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۱.</ref> در تفسیر [[مجمع البیان]] گفته شده زجاج (ابواسحاق، ابراهیم بن سری صاحب کتاب اعراب القرآن)<ref>ابراهیم بن سری، اعراب القرآن، ۱۳۷۴ش، ص۱.</ref> معتقد است با این [[آیه]] مشخص می‌شود، اگر کسی پس از جنگ [[اسلام]] آورد، به اکراه اسلام نیاورده است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۶۳۱و۶۳۲. </ref> بیضاوی نیز در [[تفسیر]] این آیه گفته است با توجه به این آیه خیری در الزام افراد به دین نیست<ref>بیضاوی، انوار التنزیل، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۵۴.</ref> | ||
دسته چهارم مفسرانی که معتقدند مقصود از دین، | دسته چهارم مفسرانی که معتقدند مقصود از دین، [[تشیع]] است و «لااکراه» اشاره به عدم اجبار بر پذیرش [[ولایت]] [[امام]] عادل دارد.<ref>فیض کاشانی، تفسیر الاصفی، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۲۱.</ref> | ||
در تفاسیر دیگر مانند [[تفسیر نورالثقلین]] با توجه به اینکه این عبارت قرآنی بخشی از [[آیة الکرسی]] است، به ثواب و آثار قرائت آیة الکرسی اشاره نموده و چگونگی نزول آن را با [[روایات]] مختلف بررسی نموده است.<ref>حویزی، تفسیر نورالثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۵۸.</ref> | در تفاسیر دیگر مانند [[تفسیر نورالثقلین]] با توجه به اینکه این عبارت قرآنی بخشی از [[آیة الکرسی]] است، به ثواب و آثار قرائت آیة الکرسی اشاره نموده و چگونگی نزول آن را با [[روایات]] مختلف بررسی نموده است.<ref>حویزی، تفسیر نورالثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۵۸.</ref> | ||
===کاربرد فقهی=== | ===کاربرد فقهی=== | ||
برخی از مفسران در آثار خود به کاربرد [[فقه|فقهی]] آیه لا اکراه فی الدین اشاره نموده‌اند.<ref>ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۴۱۴؛ طوسی، | برخی از مفسران در آثار خود به کاربرد [[فقه|فقهی]] آیه لا اکراه فی الدین اشاره نموده‌اند.<ref>ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۴۱۴؛ طوسی، التبیان، بیروت، ج۲، ص۳۱۱ ؛مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۲، ص۲۷۹و۲۸۰؛ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۱.</ref> | ||
[[علامه طباطبایی]] معتقد است بی‌قید و شرط بودن [[آیه]]، نشان می‌دهد همه انسان‌ها از جمله کفرپیشگان نیز نمی‌بایست با اکراه [[دین اسلام]] را بپذیرند و آیه به ممنوعیت شرعی (حکم انشائی تشریعی) اشاره دارد و جمله بعدی «قدتبین..» علت این حکم عنوان شده که عبارت است از بارز بودن حقیقت.<ref>علامه طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۲، ص۳۴۲و۳۴۳.</ref> | [[علامه طباطبایی]] معتقد است بی‌قید و شرط بودن [[آیه]]، نشان می‌دهد همه انسان‌ها از جمله کفرپیشگان نیز نمی‌بایست با اکراه [[دین اسلام]] را بپذیرند و آیه به ممنوعیت شرعی (حکم انشائی تشریعی) اشاره دارد و جمله بعدی «قدتبین..» علت این حکم عنوان شده که عبارت است از بارز بودن حقیقت.<ref>علامه طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۲، ص۳۴۲و۳۴۳.</ref> | ||
بسیاری از مفسران نیز معتقدند این [[آیه]] درصدد بیان ممنوعیت اجبار در پذیرش دین است.<ref>ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۴۱۴؛ طوسی، | بسیاری از مفسران نیز معتقدند این [[آیه]] درصدد بیان ممنوعیت اجبار در پذیرش دین است.<ref>ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۴۱۴؛ طوسی، التبیان، بیروت، ج۲، ص۳۱۱ ؛مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۲، ص۲۷۹و۲۸۰؛ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۱.</ref> فخر رازی هم در تفسیر کبیر خود معتقد است این آیه صراحتا دین بر مبنای اجبار را نمی‌پذیرد و مبنای دین را پذیرش از روی [[اختیار]] دانسته است؛ چرا که اگر پذیرش دین اجباری بود، دیگر امکان امتحان و آزمایش وجود نداشت.<ref>فخررازی، تفسیر کبیر، ۱۴۲۰ق، ج۷، ص۱۵.</ref> | ||
[[علامه حلی]] محتوای آیه را در [[احکام]] نیز جاری دانسته و در تکلیف نداشتن [[مکلف]] در مواردی که از توان او خارج است ( تکلیف به مالایطاق )، به این آیه استدلال می‌کند.<ref>علامه حلی، الفین الفارق بین الصدق و المین، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۴۱۶و۴۱۷؛ شبر، الاصول الاصلیه، ۱۴۰۴ق، ص۳۰۶و۳۰۷.</ref> | [[علامه حلی]] محتوای آیه را در [[احکام]] نیز جاری دانسته و در تکلیف نداشتن [[مکلف]] در مواردی که از توان او خارج است (تکلیف به مالایطاق)، به این آیه استدلال می‌کند.<ref>علامه حلی، الفین الفارق بین الصدق و المین، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۴۱۶و۴۱۷؛ شبر، الاصول الاصلیه، ۱۴۰۴ق، ص۳۰۶و۳۰۷.</ref> | ||
==دیدگاه متکلمان== | ==دیدگاه متکلمان== | ||
گفته شده مطالبی که [[امامان شیعه(ع)]] در [[تفسیر]] این [[آیه]] بیان کرده‌اند، بحث آزادی تکوینی انسان در انتخاب عقیده بوده است و این مطلب جزو اولین [[کلام اسلامی|مباحث کلامی]] است که در میان [[مسلمانان]] رایج شده است.<ref>فانی و رجبی، «موارد استدلال تفسیری-کلامی به آیه لا اکراه فی الدین»، ص۹۴و۹۵.</ref> [[متکلمان]] موضوعات مختلفی را با استناد به آیه لا اکراه فی الدین بررسی کرده‌اند: | گفته شده مطالبی که [[امامان شیعه(ع)]] در [[تفسیر]] این [[آیه]] بیان کرده‌اند، بحث آزادی تکوینی انسان در انتخاب عقیده بوده است و این مطلب جزو اولین [[کلام اسلامی|مباحث کلامی]] است که در میان [[مسلمانان]] رایج شده است.<ref>فانی و رجبی، «موارد استدلال تفسیری-کلامی به آیه لا اکراه فی الدین»، ص۹۴و۹۵.</ref> [[متکلمان]] موضوعات مختلفی را با استناد به آیه لا اکراه فی الدین بررسی کرده‌اند: | ||
* اختیار در عصمت پیامبران(ع): علامه حلی معتقد است بر اساس این آیه، [[عصمت پیامبران|عصمت پیامبران(ع)]] که از ضروریات ابلاغ پیام است، از روی اختیار و بدون اجبار می‌باشد. کلمه دین در این برداشت تفسیری به معنای پرهیز از [[گناه]] است.<ref>علامه حلی، أجوبة المسائل | * اختیار در عصمت پیامبران(ع): علامه حلی معتقد است بر اساس این آیه، [[عصمت پیامبران|عصمت پیامبران(ع)]] که از ضروریات ابلاغ پیام است، از روی اختیار و بدون اجبار می‌باشد. کلمه دین در این برداشت تفسیری به معنای پرهیز از [[گناه]] است.<ref>علامه حلی، أجوبة المسائل المهنائیة، ۱۴۰۱ق، ص۷۳و۷۴.</ref> | ||
* انکار جبر: [[متکلمین|متکلمانی]] که ادعای مجبور بودن انسان در رفتار(افعال) را رد می‌کنند، از جمله دلایل آنها استناد به آیه لا اکراه فی الدین است.<ref>زنجانی، عقائد | * انکار جبر: [[متکلمین|متکلمانی]] که ادعای مجبور بودن انسان در رفتار(افعال) را رد می‌کنند، از جمله دلایل آنها استناد به آیه لا اکراه فی الدین است.<ref>زنجانی، عقائد الإمامیة الأثنی عشریة، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۳۳.</ref> | ||
* امتحان خداوندی: برخی [[متکلمان]] معتقدند دنیا ظرفی برای امتحان انسان است و کسی امتحان می‌شود که دارای اختیار باشد و به همین دلیل [[خداوند]] انسان را دارای اختیار آفریده است.<ref>شوشتری، احقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴۱۴؛ علامه طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۲، ص۳۴۸-۳۵۰.</ref> | * امتحان خداوندی: برخی [[متکلمان]] معتقدند دنیا ظرفی برای امتحان انسان است و کسی امتحان می‌شود که دارای اختیار باشد و به همین دلیل [[خداوند]] انسان را دارای اختیار آفریده است.<ref>شوشتری، احقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴۱۴؛ علامه طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۲، ص۳۴۸-۳۵۰.</ref> | ||
* [[آزادی عقیده]]: گروهی از متکلمان نظیر [[آیت‌الله سبحانی]] بر اساس این آیه نتیجه گرفته‌اند که در اسلام فکر و عقیده آزاد است و هیچ کس نمی‌تواند دیگری را مجبور به پذیرش اعتقاد خود کند و وظیفه [[پیامبران]] نیز تنها تذکر و ارشاد بوده است. آزادی‌های پیروان ادیان دیگر در [[اسلام]] نیز با همین مبنا دانسته شده است.<ref>سبحانی، مفاهیم القرآن، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۴۰۴و۴۰۵.</ref> | * [[آزادی عقیده]]: گروهی از متکلمان نظیر [[آیت‌الله سبحانی]] بر اساس این آیه نتیجه گرفته‌اند که در اسلام فکر و عقیده آزاد است و هیچ کس نمی‌تواند دیگری را مجبور به پذیرش اعتقاد خود کند و وظیفه [[پیامبران]] نیز تنها تذکر و ارشاد بوده است. آزادی‌های پیروان ادیان دیگر در [[اسلام]] نیز با همین مبنا دانسته شده است.<ref>سبحانی، مفاهیم القرآن، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۴۰۴و۴۰۵.</ref> | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
* [[سوره بقره]] | * [[سوره بقره]] | ||
* [[آزادی عقیده]] | * [[آزادی عقیده]] | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس۲}} | {{پانویس۲}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* ابراهیم بن سری، زجاج، اعراب القرآن، قم، دارالتفسیر، چاپ سوم، ۱۳۷۴ش. | * ابراهیم بن سری، زجاج، اعراب القرآن، قم، دارالتفسیر، چاپ سوم، ۱۳۷۴ش. | ||
* ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی | * ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۱ش. | ||
* امام خمینی، روح‌الله الموسوی، آداب الصلاه، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار، ۱۳۷۸ش. | * امام خمینی، روح‌الله الموسوی، آداب الصلاه، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار، ۱۳۷۸ش. | ||
* بیضاوی، عبدالله بن عمر، انوار التنزیل و اسرار التاویل، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۱۸ق. | * بیضاوی، عبدالله بن عمر، انوار التنزیل و اسرار التاویل، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۱۸ق. | ||
| خط ۹۲: | خط ۸۵: | ||
* حویزی، عبد علی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، قم، اسماعیلیان، چاپ چهارم، ۱۴۱۵ق. | * حویزی، عبد علی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، قم، اسماعیلیان، چاپ چهارم، ۱۴۱۵ق. | ||
* خواجه عبدالله انصاری، رشیدالدین میبدی، کشف الاسرار و عده الابرار، تهران، نشر امیرکبیر، ۱۳۷۱ش. | * خواجه عبدالله انصاری، رشیدالدین میبدی، کشف الاسرار و عده الابرار، تهران، نشر امیرکبیر، ۱۳۷۱ش. | ||
* زنجانی، ابراهیم، عقائد | * زنجانی، ابراهیم، عقائد الإمامیة الأثنی عشریة، بیروت، موسسة الاعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق. | ||
* سبحانی، جعفر، مفاهیم القرآن، قم، موسسه امام صادق، چاپ سوم، ۱۴۰۴ق. | * سبحانی، جعفر، مفاهیم القرآن، قم، موسسه امام صادق، چاپ سوم، ۱۴۰۴ق. | ||
* شبر، اصول الاصلیه و القواعد الشرعیه، قم، مکتبة المفید، چاپ اول، ۱۴۰۴ق. | * شبر، اصول الاصلیه و القواعد الشرعیه، قم، مکتبة المفید، چاپ اول، ۱۴۰۴ق. | ||
* شوشتری، قاضی نورالله، احقاق الحق وازهاق الباطل، قم، کتابخانه آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۴۰۹ق. | * شوشتری، قاضی نورالله، احقاق الحق وازهاق الباطل، قم، کتابخانه آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۴۰۹ق. | ||
* صدرای شیرازی، | * صدرای شیرازی، تفسیر القرآن الکریم، محمد بن ابراهیم، قم، نشر بیدار، تفسیر القرآن الکریم، چاپ دوم، ۱۳۶۶ش، | ||
* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، بیروت، دارالمعرفه، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق. | * طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، بیروت، دارالمعرفه، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق. | ||
* * طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفة، چاپ اول، ۱۴۱۲ق. | * * طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفة، چاپ اول، ۱۴۱۲ق. | ||
* طوسی، محمد بن حسن، | * طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا. | ||
* علامه طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسة الاعلمی للمطبوعات، چاپ سوم، ۱۳۹۳ق. | * علامه طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسة الاعلمی للمطبوعات، چاپ سوم، ۱۳۹۳ق. | ||
* علامه حلی، حسن بن یوسف، الفین الفارق بین الصدق و المین، قم، موسسه الاسلامیه للبحوث و المعلومات، چاپ اول، ۱۳۸۱ش. | * علامه حلی، حسن بن یوسف، الفین الفارق بین الصدق و المین، قم، موسسه الاسلامیه للبحوث و المعلومات، چاپ اول، ۱۳۸۱ش. | ||
* علامه حلی، حسن بن یوسف، أجوبة المسائل | * علامه حلی، حسن بن یوسف، أجوبة المسائل المهنائیة، قم، نشر خیام، چاپ اول، ۱۴۰۱ق. | ||
* | * غزالی، محمد بن محمد، جواهر القرآن، بیروت، دار إحیاء العلوم، ۱۴۱۱ق. | ||
* فخررازی، محمد بن عمر، تفسیر کبیر، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق. | * فخررازی، محمد بن عمر، تفسیر کبیر، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق. | ||
* فیض کاشانی، محمدمحسن، تفسیر الاصفی، قم، مکتبة الاعلام الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۸ق. | * فیض کاشانی، محمدمحسن، تفسیر الاصفی، قم، مکتبة الاعلام الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۸ق. | ||
| خط ۱۱۳: | خط ۱۰۶: | ||
* موسوی سبزواری، عبدالعلی، مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسه اهل بیت(ع)، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق. | * موسوی سبزواری، عبدالعلی، مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسه اهل بیت(ع)، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== پیوند به بیرون == | |||
* [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/400423/%d9%84%d8%a7-%d8%a5%da%a9%d8%b1%d8%a7%d9%87-%d9%81%db%8c-%d8%a7%d9%84%d8%af%db%8c%d9%86?q=%D9%84%D8%A7%20%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%87%20%D9%81%DB%8C%20%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86&score=617.87036&rownumber=1: لا اکراه فی الدین] | |||
* [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1096571/%d8%a2%d8%b2%d8%a7%d8%af%db%8c-%d8%b9%d9%82%db%8c%d8%af%d9%87-%d9%88-%d8%a2%d8%b2%d8%a7%d8%af%db%8c-%d8%a8%db%8c%d8%a7%d9%86-%d8%a8%d8%a7-%d8%aa%da%a9%db%8c%d9%87-%d8%a8%d8%b1-%d9%88%d8%a7%da%a9%d8%a7%d9%88%db%8c-%d8%aa%d9%81%d8%b3%db%8c%d8%b1%db%8c-%d8%a2%db%8c%d9%87-%db%8c-%d9%84%d8%a7-%d8%a5%da%a9%d8%b1%d8%a7%d9%87-%d9%81%db%8c-%d8%a7%d9%84%d8%af%db%8c%d9%86?q=%D9%84%D8%A7%20%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%87%20%D9%81%DB%8C%20%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86&score=473.61224&rownumber=2: آزادی بیان و آزادی عقیده با تکیه بر واکاوی تفسیر لا اکراه فی الدین] | |||
* [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1244068/%d9%84%d8%a7-%d8%a7%da%a9%d8%b1%d8%a7%d9%87-%d9%81%db%8c-%d8%a7%d9%84%d8%af%db%8c%d9%86-%d8%af%d8%b1%d8%a7%d8%b3%d8%a9-%d8%aa%d9%81%d8%b3%db%8c%d8%b1%db%8c%d8%a9-%d9%85%d9%82%d8%a7%d8%b1%d9%86%d8%a9?q=%D9%84%D8%A7%20%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%87%20%D9%81%DB%8C%20%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86&score=469.7688&rownumber=3: لا اکراه فی الدین دراسة تفسیریة مقارنة] | |||
{{آیات مشهور قرآن}} | {{آیات مشهور قرآن}} | ||