مجوس: تفاوت میان نسخه‌ها

درباره خاستگاه این واژه اختلاف نظر است: گروهی مجوس را واژه‌ای عربی از ماده «مجس»<ref>فراهیدی، کتاب العین،‌ دار و مکتبة الهلال، ج۶، ص۶۰ ؛ صاحب، المحیط فی اللغۀ، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۱۹.</ref> و گروهی از ماده «جوس» می‌دانند<ref>راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۲۱۲.</ref>. اما برخی نیز این واژه را دارای ریشه فارسی «میخ گوش» یا «مگوش» و یا «موغو» دانسته که به زبان عربی وارد شده است<ref>ابن فارس، معجم مقاییس اللغۀ، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۲۹۸؛ فیومی، المصباح المنیر، ۱۴۱۴ق، ص۵۶۴؛ازهری، تهذیب اللغۀ، ۱۴۲۱ق، ج۱۰، ص۳۱۷؛ فیروز آبادی، القاموس المحیط، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۳۹۰؛ تهانوی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ۱۹۹۶م، ج۲، ص۱۴۷۹؛ خاتمی، فرهنگ‌نامه موضوعی قرآن کریم، ۱۳۸۴ش، ذیل واژه «مجوس»؛ معین، فرهنگ فارسی معین، ۱۳۷۱ش، ج۶، ص۱۹۰۶.</ref>.<br />  

بنا به گزارش‌های تاریخی در صدر اسلام، گروهی از مجوسیان در قبیله تمیم در [[حجاز]]<ref>دینوری،المعارف، ۱۳۷۳ش، ص۶۲۱.</ref> و گروهی نیز در [[یمن]] می‌زیستند که به حکم [[پیامبر(ص)]] از آنها [[جزیه]] گرفته می‌شد.<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ج۱، ص۸۶.</ref> برخی از منابع مسیحی نیز از نفوذ قابل‌توجه مجوسیان در [[فلسطین]]، و [[ایمان]] گروهی از آنها به [[عیسی(ع)]] خبر می‌دهند.<ref>هاکس، قاموس کتاب مقدس، ۱۳۹۴ش، واژه «مجوس»</ref> در عصر حاضر، گزارشی از وجود مجوسیان در دست نیست؛ مگر این که مجوسیان را همان زرتشتیان بدانیم که عمدتاً در مناطق مختلف [[ایران]] و [[هند]] حضور دارند.{{مدرک}}

دینوری<ref>الدینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۷۳ش، ص۲۵.</ref> و بیهقی<ref>بیهقی، تاریخ بیهق، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۴۸۵و۴۹۸.</ref>- از تاریخ‌نگاران قرن سوم و چهارم هجری قمری، [[زرتشت]] را پیامبر مجوس می‌دانند. اما گروهی دیگر از تاریخ‌نگاران-از جمله [[شهرستانی]] و برخی از نویسندگان معاصر- با این دیدگاه مخالفند<ref>علیمردی، «مجوس در روایات اسلامی»، ۱۳۹۴ش، صص۹-۱۰.</ref> و برخی از آنها، با استناد به روایات نقل شده از [[امامان شیعه(ع)]]<ref>حر عاملی، وسائل الشیعۀ، مؤسسة آل البیت، ج۱۵، ص۱۲۷.</ref>، مجوس را دارای پیامبری با نام «داماست» و کتابی با نام «جاماست» می‌دانند.<ref>علیمردی، «مجوس در روایات اسلامی»، ۱۳۹۴ش، صص۹-۱۰.</ref>

در تاریخ فرق و مذاهب اسلامی، گاهی به «[[قدریه]]» و «[[معتزله]]» -که معتقد به تفویض هستند و فاعلیت خدا در افعال اختیاری انسان را منکرند- مجوس امت اسلامی گفته شده است که ظاهرا دلیلش، شباهت قدریه به مجوس در دوگانه‌باوری بوده است؛ یعنی همانطور که تصور می‌شد مجوس به دو فاعل خیر و شرّ معتقدند، [[قدریه]] نیز با قبول تفویض و انکار فاعلیت خدا در حوزه افعال اختیاری انسان، به این دو گانه‌باوری مبتلا شده‌اند.<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۹۸؛ طباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۱۹، ص۸۹.</ref> [[قدریه]] و [[معتزله]] نیز به [[اشاعره]] و طرفداران [[جبرگرایی|جبر]]، مجوس امت می‌گویند چرا که آنها نیز همانند مجوس، ازدواج با محارم را مشمول [[قضا و قدر]] و خواست خدا می‌دانند.<ref>جهانگیری، «قدریان نخستین»، ۱۳۶۷ش، ص۱۳.</ref><br />{{منبع بهتر}}