کربلا: تفاوت میان نسخه‌ها

کربلا از شهرهای [[زیارت|زیارتی]] و مقدس [[شیعه|شیعیان]] در [[عراق]] است.<ref>[http://www.yjc.ir/fa/news/5058757 «راهنمای سفر به کربلای معلی».]</ref> این شهر در مرکز استانی به همین نام و در نیمه جنوبی عراق و حدود ۱۰۰ کیلومتری [[بغداد]]، پایتخت این کشور، واقع شده است.<ref>[http://www.aljazeera.net/encyclopedia/citiesandregions/2015/12/15/كربلاء «کربلا».]</ref>

[[شهادت]] [[امام حسین(ع)]] و [[شهدای کربلا|یارانش]] در [[واقعه کربلا]]، وجود [[حرم امام حسین(ع)]]، [[حرم حضرت عباس(ع)]] و دیگر اماکن زیارتی، این شهر را به یکی از پربازدیدترین شهرهای زیارتی شیعیان به‌ویژه در ایام [[سوگواری محرم|عزاداری محرم]] و مراسم [[پیاده‌روی اربعین|اربعین حسینی]] تبدیل کرده است.<ref>[http://www.aljazeera.net/encyclopedia/citiesandregions/2015/12/15/كربلاء «کربلا».]</ref>

کربلا پس از سقوط امپراطوری عثمانی در ۱۹۱۴م و همچنین پس از سقوط حکومت [[صدام حسین|صدام]] در ۲۰۰۳م جایگاه سیاسی خاصی در [[عراق]] پیدا کرد. [[فتوا|فتوای]] [[جهاد]] [[محمدتقی شیرازی|آیت الله محمدتقی شیرازی]]، مرجع شیعیان در کربلا، علیه [[بریتانیا]] و رهبری وی در [[جنبش ۱۹۲۰م]] مردم عراق در اعتراض به ادامه حضور بریتانیا در این کشور، بیانگر نقش سیاسی کربلا در تاریخ معاصر عراق است.<ref>آل طعمة، میراث کربلا، ۱۳۷۳ش، ص۸۴-۱۸۶.</ref> پس از سقوط صدام نیز مواضع [[مرجع تقلید|مرجعیت]] شیعه عراق در قبال تحولات سیاسی و اجتماعی این کشور و جهان اسلام در [[نماز جمعه]] این شهر اعلام می‌شود. اعلام فتوای [[جهاد]] آیت الله سیستانی علیه [[داعش]] از تریبون نماز جمعه کربلا از آن جمله است.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/03/24/400198 «اعلام جهاد علمای شیعه و سنی».]</ref>  

وجود [[حرم امام حسین(ع)]] و [[حرم حضرت عباس(ع)]] شهر کربلا را در ردیف مهمترین [[فهرست شهرهای زیارتی|شهرهای زیارتی]] برای [[شیعه|شیعیان]] قرار داده است.<ref>[http://www.andisheqom.com/public/application/index/viewData?c=4435&t=article اصلانی، «شهرهای مقدس شیعه».]</ref>

حرم امام حسین محل دفن امام حسین(ع)، شماری از [[بنی‌هاشم|بنی‌هاشم]] و [[شهدای کربلا|یاران امام]] است که در [[واقعه کربلا]] به [[شهادت]] رسیدند.<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، دارالمعرفه، ص۱۱۸.</ref>زیارت حرم امام حسین(ع) همواره یکی از اعمال مورد توجه شیعیان بوده است. سفارش به [[زیارت امام حسین(ع)]] در برخی از روزهای خاص نظیر [[روز عاشورا|عاشورا]]<ref>ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۱۷۳.</ref>، [[اربعین حسینی|اربعین]]<ref>شیخ مفید، کتاب المزار، ۱۴۱۳ق، ص۵۳.</ref> و [[نیمه شعبان]]<ref>ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۱۸۱.</ref>، موجب شده بیشترین جمعیت زائران مربوط به این ایام باشد.<ref>[http://www.mehrnews.com/news/4101673 «به مناسبت عاشورای حسینی؛ ۳ میلیون زائر در کربلای معلی».]؛[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/09/11/932927 «تعداد زائران امام حسین(ع) از مرز ۲۶ میلیون نفر گذشت».]</ref> در [[فقه شیعه]]، حرم و [[تربت امام حسین(ع)]] احکام خاصی دارد.<ref>برای نمونه رجوع کنید به: فلاح‌زاده، احکام فقهی سفر زیارتی عتبات، مرکز تحقیقات حج، ص۱۴، ۱۷، ۱۸ و ۳۶.</ref>

[[حرم امام حسین(ع)]]، بارها از سوی مخالفان شیعه از جمله [[بنی‌عباس|خلفای عباسی]] و [[وهابیت|وهابیان]] تخریب شد. یکی از نخستین [[تخریب حرم امام حسین(ع)|تخریب‌های حرم امام حسین(ع)]] در زمان [[متوکل عباسی|متوکل]]<ref>آل طعمة، کربلا و حرم‌های مطهر، ۱۳۸۸ش، ص۹۵ و ۹۴.</ref> و آخرین آن در سال [[سال ۱۴۱۱ هجری قمری|۱۴۱۱ق]] توسط حکومت [[رژیم بعث عراق|بعث عراق]] در جریان [[انتفاضه شعبانیه عراق|انتفاضه شعبانیه]] صورت گرفت.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/03/06/1418609/ «روایتی از روزهای جسارت صدام به کربلا».]</ref>

حرم حضرت عباس(ع) نیز در ۳۷۸ متری شمال شرقی حرم امام حسین(ع) قرار دارد. زائران کربلا علاوه بر زیارت امام حسین(ع)، [[حرم حضرت عباس(ع)]] را نیز زیارت می‌کنند.<ref>[http://www.asreshia.com/fa/imagereport/1637 «کربلا بدون حرم و زیارت حضرت ابوالفضل(ع)، کربلا نمی‌شود».]؛ [http://ashora.ir/حرم-حضرت-عباس-ع/ «زیارت حرم حضرت عباس(ع)».]</ref> شیعیان در [[روز تاسوعا]] در حرم حضرت عباس عزاداری می‌کنند. در تقویم عزاداری شیعه [[روز تاسوعا]] منتسب به ابوالفضل‌العباس(ع) است.<ref>[http://www.isna.ir/photo/96070804275 «حرم حضرت ابوالفضل(ع) در روز تاسوعا».]</ref>  

پس از آنکه اهالی کربلا حاکمیت [[عثمانیان|عثمانی‌ها]] را در ۱۲۸۵ق نپذیرفتند [[نجیب پاشا]] حاکم عثمانی در عراق مهلت چندروزه‌ای به ساکنان کربلا برای پذیرش حاکمیت عثمانی‌ها و تسلیم شدن به آنها داد. پس از شکست میانجیگری [[سید کاظم رشتی|سیدکاظم رشتی]]، از علمای ساکن در کربلا و دومین رهبر [[شیخیه]]، برای جلوگیری از حمله عثمانی‌ها به داخل شهر و تسلیم نشدن اهالی کربلا، نجیب پاشا دستور حمله به کربلا را صادر کرد. سربازان عثمانی مجوز حمله به همه اماکن به جز [[حرم امام حسین(ع)]] و [[حرم حضرت عباس(ع)]] و منزل سیدکاظم رشتی را داشتند. برخی از اهالی کربلا برای آسیب ندیدن به حرم حضرت ابوالفضل پناه آوردند. با این همه این مکان نیز از هجوم عثمانی‌ها در امان نماند. بر اساس برخی گزارش‌ها حدود ۱۰ هزار نفر در این حادثه کشته شدند. این حادثه به [[واقعة غدیر الدم]](ترجمه: غدیر خون) شهرت یافت.<ref>آل طعمة، تراث کربلا، ۱۴۳۵ق، ص۱۲۵-۱۳۲؛[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/09/07/928823 «گزارش یک کشتار؛ روایتی مستند از قتل‌عام ۱۰ هزار نفری شیعیان در حمله به کربلا».]</ref>

کربلا در زمان حمله [[آمریکا|آمریکایی‌ها]] به [[عراق]] در ۲۰۰۳م شاهد درگیری نظامی پراکنده اهالی کربلا با نیروهای آمریکایی در خیابان‌های منتهی به [[حرم امام حسین(ع)]] و [[حرم حضرت عباس(ع)]] بود. همچنین در سال ۲۰۰۴م به دنبال درگیری نظامی گروهی از [[شیعه|شیعیان]] وابسته به [[جریان صدر]] موسوم به [[جیش المهدی]] با آمریکایی‌ها در [[نجف]]، [[بصره]] و [[شهرک صدر بغداد]]، آمریکایی‌ها برای دفع حمله احتمالی طرفداران صدر در کربلا با تجهیزات زرهی وارد شهر کربلا شدند و ضمن حمله به دفتر جریان صدر، خیابان‌های اطراف حرم را مسدود کردند. علت اصلی درگیری‌ها مخالفت با اشغالگری ارتش آمریکا در عراق عنوان شده بود.<ref>[http://www.gettyimages.com/detail/news-photo/tanks-roar-along-the-street-if-front-of-the-imam-hussein-news-photo/50843766?et=CNG3A86ITVF32yrT4wvgfA&referrer=http%3A%2F%2Fwww.gettyimages.com%2Fdetail%2Fnews-photo%2Ftanks-roar-along-the-street-if-front-of-the-imam-hussein-news-photo%2F50843766%3Fet%3Ds21EsAOyT7VQ0zG1fBY76Q%26referrer%3Dhttp%253A%252F%252Fwww.gettyimages.com%252Fdetail%252Fnews-photo%252Fmilitary-tanks-roar-along-the-street-if-front-of-the-imam-news-photo%252F50843775#tanks-roar-along-the-street-if-front-of-the-imam-hussein-holy-shrine-picture-id50843766 «حضور تانک‌های آمریکایی در کربلا».]</ref> شیعیان طرفدار جیش‌المهدی در کربلا در ۲۰۰۷م نیز با آمریکایی‌ها درگیر شدند با این تفاوت که طرف اصلی درگیری با جیش المهدی پلیس عراق بود و آمریکایی به عنوان نیروی پشتیبان پلیس عراق وارد صحنه درگیری در شهر کربلا شدند.<ref>[http://www.isna.ir/news/8605-02766 «درگیری نیروهای آمریكایی با شبه‌نظامیان ارتش مهدی در کربلا».]</ref>

پس از سقوط رژیم بعث در عراق، گروه‌های تروریستی و [[تکفیر|تکفیری]] وابسته به [[القاعده]] با همکاری گروهی از افسران سابق وابسته [[حزب بعث]] به عملیات‌های متعدد تروریستی در کربلا دست زدند.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/776777 «آمریکا چگونه القاعده‌ای‌ها را تکفیری کرد؟/ افسر اطلاعاتی رژیم بعث چگونه داعش را بوجود آورد؟»]</ref> این حملات تروریستی که در شهرهای دیگر عراق نیز صورت می‌گرفت تلفات مالی و جانی زیادی را به دنبال داشت. بیشتر اقدامات تروریستی در کربلا در ایام [[سوگواری محرم|عزاداری امام حسین]] و مراسم [[پیاده‌روی اربعین]] به وقوع پیوست.<ref>[http://www.bbc.com/persian/interactivity/debate/story/2004/03/040303_h_ali_karbala.shtml «یادداشت‌های یک ایرانی از عاشورای خونین در کربلا».]</ref>

شهر کربلا در دو سده اخیر به دلیل اقامت [[مراجع تقلید شیعه]] و رونق [[حوزه علمیه کربلا]] نقش مهمی در تحولات سیاسی و اجتماعی [[عراق]] ایفا کرد. فعالیت تشکیلات سیاسی اجتماعی در کربلا با تحولات سیاسی عراق و گاه [[ایران]] همراه بود. واکنش علمای ساکن در [[نجف]] و کربلا در قبال [[جنبش مشروطه ایران]] از آن جمله است. ماجرای مشروطه همانگونه که علما و حوزه نجف را متلاطم کرد بر کربلا نیز تأثیر گذاشت با این تفاوت که کربلایی‌ها موضع منفی نسبت به مشروطه داشتند.<ref>[http://mobahesat.ir/4197 «رفتارشناسی سیاسی حوزه کربلا در قرن اخیر».]</ref>  

یکی از مناسک شیعیان کربلا برپایی [[دسته عزاداری طویریج]] است. [[طویریج (شهر)|طویریج]] نام شهری است در ده کیلومتری کربلا که بیشتر به مراسم شیعیان کربلا در [[روز عاشورا]] اشاره دارد. شیعیان کربلا در عصر عاشورا از شهرستان طویریج با پای پیاده به سمت [[حرم امام حسین(ع)]] و [[حرم حضرت عباس(ع)]] می‌روند و زمانی که به نزدیکی [[حرم امام حسین(ع)]] می‌رسند مسیر [[بین‌الحرمین]] تا داخل حرم را هروله‌کنان بر سر و سینه می‌زنند. این رسم به یاد دیر رسیدن اهالی این شهر در عصر عاشورا به كربلا انجام می‌شود.<ref>[http://vareth.ir/fa/news/7385 «داستان دسته طویریج چیست؟»]</ref>

یکی از مراسم‌های مذهبی [[شیعه|شیعیان]] [[زیارت اربعین]] در کربلا است. شیعیان از قرون نخستین بر اساس توصیه [[امامان معصوم]] توجه ویژه‌ای به زیارت اربعین داشته‌اند.<ref>طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۵۲.</ref> بسیاری از شیعیان در [[عراق]] و برخی از شیعیان در [[ایران]] و سایر مناطق جهان برای حضور در اربعین حسینی، از [[نجف]] به صورت پیاده‌روی روانه کربلا می‌شوند. این مراسم به [[پیاده‌روی اربعین]] مشهور است. روز [[اربعین حسینی|اربعین]] تجمع گسترده‌ای از عزادارانی که از شهرهای دور و نزدیک عراق و یا از سایر مناطق جهان در کربلا حاضر شدند، شکل می‌گیرد.<ref>[http://www.isna.ir/news/93091710163 «چرا پیاده‌روی اربعین ثواب دارد».]</ref>

[[تربت|تربت کربلا]] یا تربت امام حسین(ع) که معمولاً خاک یا غباری است که از اطراف قبر امام حسین(ع) برداشته می‌شود به سبب فضیلتی که در [[حدیث|روایات]] نقل شده است مورد احترام شیعیان است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۸، ص۱۲۸ و۱۳۲.</ref> شیعیان از تربت کربلا برای ساختن [[مهر نماز|مهر نماز]] و [[تسبیح]] استفاده می‌کنند.<ref>[http://www.smtnews.ir/report/13160 «ساخت مهر، تسبیح و انگشتری‌های عقیق در شهرهای مذهبی».]</ref> در منابع [[فقه|فقهی]] [[سجده]] بر تربت کربلا در [[نماز]]، [[مستحب]] دانسته شده است.<ref>[http://makarem.ir/compilation/Reader.aspx?mid=11939 «فضیلت تربت امام حسین(ع) و آداب استفاده از آن».]</ref>

احداث حسینیه برای اسکان زائران کربلا از جمله اقداماتی بود که در سده‌های گذشته صورت گرفت. تاریخ ساخت نخستین [[حسینیه]] در کربلا به [[قرن یازدهم هجری قمری|سده یازدهم قمری]] برمی‌گردد. همزمان با بازسازی بخشی از [[عتبات عالیات|عتبات عراق]] در دوره [[قاجار]]، والی عثمانی در [[عراق]] در سال [[سال ۱۱۲۷ هجری قمری|۱۱۲۷ق]] حسینیه‌ای را برای رفاه زائران کربلا احداث کرد.<ref>نوینی، اضواء علی معالم محافظة کربلا، ۱۳۹۱ق، ص۸۳.</ref> بعدها در سال [[سال ۱۳۶۸ هجری قمری|۱۳۶۸ق]] گروهی از تجاری که [[ایران|ایرانی]] بودند این مکان را از سازمان اوقاف عراق خریدند و به همراه گروهی از بازرگانان عراقی و [[کویت|کویتی]] این حسینیه را بازسازی کردند. این حسینیه پس از بازسازی [[حسینیه تهرانی‌ها]] نام گرفت و بعدها نام آن به حسینیه حیدریه تغییر کرد.<ref>«الحسینیة الحیدریة (الطهرانیة سابقاً)».</ref> قبل از این تاریخ گزارشی از وجود اماکنی با عنوان حسینیه یافت نشده است. پس از این تاریخ بیشتر حسینیه‌های مشهور کربلا پس از دهه دوم و سوم سده چهاردهم قمری بنا شد.<ref>آل طعمة، تراث کربلا، ۱۴۳۵ق، ص۳۹۱-۳۹۳.</ref> شماری از این حسینیه‌های تاریخی توسط علما و تجار ایرانی و برخی از آنان توسط شیعیان هندی ساخته شده است.<ref>[http://holykarbala.net/karbalacity/mash/hosainiyat/ «الحسینیات».]</ref> پس از سقوط [[حکومت بعث]] تأسیس حسینیه و زائرسرا گسترش یافت و ساخت هتل‌ها نیز نتوانست از روند ساخت حسینیه بکاهد.<ref>[http://jamejamonline.ir/online/1837771021192258399 «مسیر نجف - کربلا، جاده حسینیه‌ها».]؛[https://tnews.ir/news/405e93444603.html «حسینیه قزوینی‌ها در کربلا ساخته می‌شود».]</ref>

هنر [[تعزیه]] به مثابه نمایش مذهبی در شهرهای عراق از جمله کربلا رواج دارد. تعزیه به شکل امروزی آن، پس از گسترش آن در دوره [[قاجار]] در [[ایران]]، در حدود سده بیستم میلادی وارد [[عراق]] شد.<ref>[https://raseef22.com/life/2015/10/24/tazieh-or-condolence-theater-a-ritual-of-ashura/ «مسرح "التعزیة"، أحد طقوس عاشوراء».]</ref> این مراسم در کربلا و [[نجف]] علاوه بر تعزیه با نام تشابیه یا مسرح الحسینی نیز شناخته می‌شود.<ref>[http://ahewar.org/rate/bindex.asp?yid=1680 لطیف، «فصول من تاریخ المسرح العراقی؛ کربلاء و تشابیه المقتل و التعازی الحسینیة فی عاشوراء».]</ref> برگزاری هنر تعزیه مانند دیگر مراسم‌های شیعیان با به قدرت رسیدن حزب بعث در دهه هفتاد میلادی محدود و در نهایت ممنوع شد.<ref>[http://annabaa.org/arabic/ashuraa/8233 «الطاغیة صدام و محاربة الشعائر الحسینیة».]</ref> پس از سقوط حکومت [[صدام حسین]] در ۲۰۰۳م مراسم تعزیه نیز در مناطق مختلف عراق احیا شد.

بر اساس منابع ادبی و تاریخی عراق، شاعران کربلانقش مهمی در نهضت‌های ادبی و سیاسی عراق ایفا کرده‌اند. بخشی از فعالیت‌های ادبی، سیاسی و اجتماعی آنان با حضور در انجمن‌های ادب و شعر در کربلا و دیگر شهرها در [[عراق]] نمود داشت. جمعیة الندوة الشباب العربی، ندوة الخمیس العربی، المنتدی الثقافی و جمعیة الشعراء الشعبیین نمونه‌ای از انجمن‌های ادبی در کربلا بوده‌اند.<ref>آل طعمة، تراث کربلا، ۱۴۳۵ق، ص۴۵۶-۴۶۰. </ref> شماری از این انجمن‌ها همچنان به فعالیت خود می‌پردازند.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/480961 «نویسنده‌ای که کربلا را مثل کف دستش می‌شناسد».]</ref> در این میان [[شعر آیینی]] در کربلانیز همزمان با سبک‌های دیگر شعر در کربلا رایج بوده است. این سبک شعر با حمایت [[حرم امام حسین(ع)|آستان قدس حسینی]] و [[حرم حضرت عباس(ع)|آستان مقدس حضرت عباس]] در میان شاعران جوان عراقی محبوبیت دارد.

در حوزه علمیه کربلا دو مکتب [[اخباریان|اخباری]] و [[اصول|اصولی]] فعالیت داشتند اما مکتب اخباری طرفداران زیادی نداشت.<ref>[http://mobahesat.ir/8712 «بررسی جمعیت‌شناختی علمای نجف و کربلا».]</ref> با ظهور [[صفویان|صفویه]] مکتب اخباری توسط [[محمدامین استرآبادی]] احیا شد. پس از سقوط صفویان، آزار و اذیت‌های افغان‌های [[اهل سنت و جماعت|سنی‌مذهب]] و فشارهای [[نادرشاه]]، علمای ایرانی را مجبور به مهاجرت به [[عراق]] به ویژه کربلا کرد. در این دوره مکتب اخباری در کربلا به اوج خود رسیده بود و شمار زیادی از علمای ایرانی مرام اخباری داشتند. با این همه مکتب اخباری به دلایلی رو به افول نهاد.<ref>[http://mobahesat.ir/8712 «بررسی جمعیت‌شناختی علمای نجف و کربلا».]</ref>

حوزه کربلا در [[قرن سیزدهم هجری قمری|سده سیزدهم هجری]] به دلیل مهاجرت علمای ایران به [[نجف]] یا بازگشت به [[ایران]] دیگر رونق سابق خود را نداشت تا آنکه [[محمدتقی شیرازی]] از [[سامرا]] به [[کاظمین]] و در نهایت به کربلا مهاجرت کرد. رهبری وی در مبارزه با اشغالگری بریتانیا در عراق و شرکت برخی از روحانیان و [[طلبه|طلاب]] حوزه علمیه کربلا در جنبش فراگیر ضد [[بریتانیا]]، جان تازه‌ای به حوزه علمیه کربلا بخشید.<ref>[http://mobahesat.ir/4197 «رفتارشناسی سیاسی حوزه کربلا در قرن اخیر».]؛[http://mobahesat.ir/8712 «بررسی جمعیت‌شناختی علمای نجف و کربلا».]</ref>  

در سده‌های مختلف [[مدرسه علمیه|مدارس علمیه]] متعددی در کربلا تأسیس شد. شمار زیادی از این مدارس از سوی علمای ایرانی مقیم در [[عراق]] بنا شد. مدرسه سید مجاهد، مدرسه صدر اعظم نوری و مدرسه خوئی از جمله این مدارس است.<ref>انصاری، معماری کربلا در گذر تاریخ، ۱۳۸۹ش، ص۱۶۹-۱۶۱.</ref> علاوه بر مدارس علمیه کتابخانه‌های متعددی نیز در کربلا ساخته شد که تعدادی از آنان به دلیل وجود نسخه‌های خطی جایگاه ویژه‌ای برای محققان شیعه دارد.<ref> آل طعمة، تراث کربلا، ۱۴۳۵ق، ص۴۱۴.</ref> برخی مورخان ۷۸ کتابخانه در کربلا را فهرست کرده‌اند که شماری از آنان از سوی علمای مقیم کربلا احداث شده است.<ref> آل طعمة، تراث کربلا، ۱۴۳۵ق، ص۴۱۴-۴۴۰.</ref> در کنار مدارس علمیه، دانشگاه کربلا، [[دانشگاه اهل‌بیت(کربلا)|دانشگاه اهل‌البیت]] و پژوهشکده‌های وابسته به [[حرم امام حسین(ع)|آستان مقدس امام حسین]] و [[حرم حضرت عباس(ع)]] نیز پس از سقوط [[حکومت بعث]] فعالیت‌های علمی و پژوهش‌های متعددی را در زمینه [[شیعه|تشیع]] انجام داده‌اند.<ref>[http://abu.edu.iq/islamic-sciences «دانشکده علوم اسلامی دانشگاه اهل‌بیت کربلا».]؛[https://www.c-karbala.com/ «مرکز کربلاء للدراسات و البحوث».]؛ [http://cois.uokerbala.edu.iq/ «دانشکده علوم اسلامی کربلاء»]</ref>

شهر کربلا از قرون نخستین و شکل‌گیری آن تا دوره معاصر، خاندان‌های بسیاری را در خود جای داده است. برخی از این خاندان‌ها از سده‌های نخستین در کربلا اقامت کردند. خاندان [[آل طعمة]] و [[آل‌نقیب]] از این دسته است. آل طعمة که نسل‌شان به [[سید ابراهیم مجاب|ابراهیم مجاب]]، نخسین [[علویان|علوی]] ساکن در کربلا می‌رسد، از قدیمی‌ترین خاندان علوی‌اند که در سده [[قرن سوم هجری قمری|سوم هجری]] در کربلا ساکن شدند.<ref>آل طعمة، تراث کربلا، ۱۴۳۵ق، ص۳۰۶-۳۰۸.</ref> آل‌نقیب نیز منسوب به [[امام کاظم]] و از سده [[قرن پنجم هجری قمری| پنجم قمری]] در کربلا اقامت کردند.<ref>آل طعمة، تراث کربلا، ۱۴۳۵ق، ص۳۱۳-۳۱۵.</ref> بیشترین شهرت به خاندان‌های علمی اختصاص دارد که برای کسب علوم دینی از مناطق مختلف [[عراق]]، [[ایران]]، کشورهای عربی و [[هند]] در این شهر اقامت می‌کردند. برخی از خانواده‌های عالمان دینی پس از کسب [[اجتهاد]] و یا گذراندن دروس مقدماتی در مدارس علمیه به کشور خود برمی‌گشتند.<ref>[http://mobahesat.ir/8712 بررسی جمعیت‌شناختی علمای نجف و کربلا.]</ref> خاندان [[آل آقا|بهبهانی]]، [[خاندان صدر|صدر]]، [[خاندان شیرازی|شیرازی]]، [[خاندان شهرستانی|شهرستانی]]، کشمیری، رشتی، مرعشی تنها بخشی از خاندان مشهور در کربلا شناخته می‌شوند.<ref>آل طعمة، تراث کربلا، ۱۴۳۵ق، ص۲۹۵-۳۶۳.</ref>

در دوره کنونی برخی از شخصیت‌های سیاسی شیعه در عراق و ایران از اهالی کربلا بوده‌‌اند. [[ابراهیم جعفری]] و [[نوری مالکی]] از سیاستمداران شیعه در [[عراق]] و [[علی‌اکبر صالحی]] از سیاستمداران در [[ایران]] متولد کربلا هستند.<ref>[http://www.aeoi.org.ir/Portal/home/?48803/ «زندگینامه دکتر علی‌اکبر صالحی».]؛[http://fa.alkawthartv.com/news/89152 «آشنایی با نوری مالکی».]؛[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/06/17/489799 «زندگینامه ابراهیم جعفری وزیر خارجه عراق».]</ref>

افزایش حجم تبادلات بازرگانی میان [[ایران]] و [[عراق]] موجب شد بین یکی از شهرهای ایران و کربلاتفاهم‌‌نامه خواهرخواندگی منعقد شود. شهرهای [[قم]]، [[مشهد]] و [[قزوین]] داوطلب این تفاهم‌نامه بودند. با انتخاب شهر قزوین در نهایت تفاهم‌نامه‌ خواهرخواندگی میان شهر کربلا و قزوین منعقد شد. بر اساس این تفاهم‌نامه قرار شد طرفین اقدامات لازم را برای تقویت روابط بازرگانی، توریسم درمانی، توسعه و عمران شهری انجام دهند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/3877669 «سرکنسول ایران در کربلا: مفاد خواهرخواندگی قزوین و کربلا را عملیاتی کنید».]</ref>