ملا حسین واعظ کاشفی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''حسین بن علی واعظ کاشفی'''، (متوفی [[سال ۹۱۰قمری|۹۱۰ق]]) عالم [[قرن نهم هجری قمری|قرن نهم]] و [[قرن دهم هجری قمری|دهم]] قمری در [[خراسان]]. معروفیت وی به دلیل تألیف کتاب [[روضه الشهدا]] است که آن را در اواخر عمر خود نگاشته است. کاشفی واعظ بوده و شعر نیز می‌گفته است. مجالس وعظ و سخنرانی‌های وی در آن دوره شهرت داشته و معاصران وی از جایگاه او نزد مردم و همچنین حاکمان وقت سخن گفته‌اند. مذهب کاشفی مورد اختلاف است و در این زمینه سه نظر -[[اهل سنت و جماعت|سُنّی]]، [[شیعه|شیعی]] و [[سنی دوازده‌امامی]]- مطرح شده است.  

کاشفی  دارای آثار متعددی است که مشهورترین آن کتاب روضة الشهداء است. در نقد این کتاب، ضعف‌های محتوایی، نقل‌های نادرست، مطالب بدون سند و نگرش صوفیانه گفته شده است.

حسین ملقب به کمال‌الدین<ref>خواندمیر، حبیب السیر، ۱۳۳۳ش، ج۴، ۳۶۴</ref> فرزند علی در نیمه اول قرن نهم قمری در [[سبزوار]] متولد شد.<ref>عنبرانی، مروری بر زندگی کاشفی، ۱۳۷۰ش، ص۲۵</ref> او شهرت به کاشفی و البیهقی دارد.<ref>کاشفی، فتوت نامه سلطانی، ۱۳۵۰ش، ص۱۷</ref> گاهی از او سبزواری،<ref>خواند میر، حبیب السیر، ۱۳۳۳ش، ج۴، ۳۶۴</ref>هروی<ref>افندی، ریاض العلماء، ۱۴۰۱ق، ص۱۸۵</ref> و بیهقی<ref>افندی، ریاض العلماء، ۱۴۰۱ق، ص۱۸۵</ref> نیز یاد شده‌ است.

حسین، تعلیم مقدماتی را در سبزوار گذراند، سپس به [[نیشابور]] و [[مشهد]] رفت.<ref>صفی، رشحات عین الحیات، ۱۳۵۶ش، ج۱، ص۱۴۵-۱۴۴.</ref> فرزندش فخرالدین علی صفی نوشته: پدرش در ماه ذی‌الحجه سال ۸۶۰ق در مشهد سعدالدین کاشغری، از عارفان [[نقشبندی]] را در خواب دید که او را به هرات دعوت کرد. ملا حسین به [[هرات]] رفت و در آنجا به وعظ پرداخت و در خدمت [[علیشیر نوایی]]، وزیر و همراه [[حسین بایقرا]]، سلطان [[تیموریان|تیموری]] مکان و مرتبتی یافت.<ref>صفی، رشحات عین الحیات، ۱۳۵۶ش، ج۱، ص۱۴۵-۱۴۴.</ref> حسین عمر خود را در هرات سپری کرده و در آنجا به وعظ و ارشاد می‌پرداخته‌است. گفته شده در مجلس وعظ او ازدحام می‌شد، علاوه بر آن آواز خوشی داشت و از آن هنگام سخن گفتن بهره می‌برد.<ref>عنبرانی، مروری بر زندگی کاشفی، ۱۳۷۰ش، ص۸۴</ref>

در سال وفات کاشفی اختلاف است. برخی سال وفات وی را ۹۰۰ق، و بعضی دیگر ۹۰۶ق<ref>کشف الظنون، ج۱، ۴۴۶، ۶۱۳</ref>و یا۹۱۰ق دانسته‌اند.<ref>خواندمیر، حبیب السیر، ۱۳۳۳ش، ج۴، ص۳۲۵</ref> برخی محل دفن وی را هرات و در نزدیکی قبر عبدالرحمن جامی می‌دانند.<ref>تاریخ روضة الصفا, ج۷, ص۲۷۷.</ref> {{یادداشت|بنایی در سبزوار نزدیک مرقد ملاهادی سبزواری وجود دارد که بنام مرقد ملا حسین واعظ کاشفی سبزواری معروف است که در تایید آن، سند و مدرک موثق وجود ندارد}}

کاشفی تحصیلات مقدماتی خود را در سبزوار آغاز کرد.<ref>عنبرانی، مروری بر زندگی کاشفی، ۱۳۷۰ش، ص۸۴</ref> وی در پایان حکومت تیموریان و هم‌دوره سلطان حسین میرزا بایقرا وزیر [[علیشیر نوایی]] می‌زیسته و از نویسندگان زبردست زمان خود به شمار می‌رود.<ref>عنبرانی، مروری بر زندگی کاشفی، ۱۳۷۰ش، ص۸۴ </ref>

کاشفی علوم دینی، ریاضی و خوشنویسی را در نوجوانی آموخت، سپس به عرفان روی آورد. به گفته برخی، وی در همه دانش‌های متداول آن روز سر آمد دوران بود.<ref>عنبرانی، مروری بر زندگی کاشفی، ۱۳۷۰ش، ص۸۴ </ref> وی شعر نیز می‌سرود و از تخلص کاشفی استفاده می‌کرد.<ref>عنبرانی، مروری بر زندگی کاشفی، ۱۳۷۰ش، ص۸۶</ref> [[شهید مطهری]] ضمن وارد دانستن نقدهایی به وی<ref>مجموعه‌آثاراستادشهید مطهری، ج۱۷، ص: ۹۴</ref>از او تمجید کرده‌ است.<ref>مجموعه‌آثاراستادشهید مطهری، ج۱۷، ص: ۹۴و ۱۳۲</ref>

در مورد مذهب کاشفی اختلاف نظر است، و نمی‌توان به طور یقین اظهار نظر کرد، وی در سبزوار متهم به تسنن و در هرات متهم به [[تشیع]] بود.<ref>جعفریان،‌ تاریخ تشیع در ایران،‌ ۱۳۹۰ش، ص۸۴۴.</ref> سه دیدگاه در مورد مذهب کاشفی مطرح است.

وی در کتاب ''فتوت نامه'' عنوان می‌کند: «اصل شیعه سه است:اول متابعت سخن حق تعالی، دوم مراعات شریعت [[پیامبر(ص‌)]] و سوم اعتقاد داشتن به [[ولایت]] [[حضرت علی(ع)]]»<ref>کاشفی، فتوت نامه سلطانی، ۱۳۵۰ش، ص۱۳۸</ref>

 

* وی در هرات حضور داشته و با [[امیر علیشیر نوایی]] و [[عبدالرحمن جامی]] که از صوفیان [[نقشبندی]] هستند، همنشین بوده‌است. فرزندش فخرالدین نیز او را پیرو فرقه نقشبندی می‌داند.<ref>صفی، رشحات عین الحیات، ۱۳۵۶ش، ج۱، ص۲۵۲</ref>

* برخی آثار کاشفی بر طبق آموزه‌های اهل سنت تدوین شده از جمله [[جواهر التفسیر]] که [[مذهب حنفی]] را به عنوان مذهب برتر معرفی کرده است.<ref>کاشفی، روضة الشهداء، ۱۳۸۲ش، ص۸۴</ref>

* وی شاگردانی داشته که با وجود گرایش ضد شیعی، از کاشفی تمجید می‌کنند.<ref>جعفریان،‌ تاریخ تشیع در ایران،‌ ۱۳۹۰ش، ص۱۷۸</ref>

* کاشفی در آثارش به [[خلفای سه گانه|خلفا]]، [[صحابه]] و علمای اهل سنت احترام گذاشته است.<ref>کاشفی، روضة الشهداء، ۱۳۸۲ش، ص۲۹۴</ref>

* بیان فضیلت [[روز عاشورا]] با تکیه بر منابع اهل سنت.<ref>کاشفی، روضة الشهداء، ۱۳۸۲ش، ص۲۹۴</ref>

*‌ دیدگاه وی درباره [[امام مهدی(عج)]] که می‌نویسد: «به قول بعضی که او را زنده می‌دانند، می‌گویند در اقصی بلاد مغرب شهرها در تصرف اوست.»<ref>کاشفی، روضة الشهداء، ۱۳۸۲ش، ص۵۰۶</ref>

 

===سنی دوازده امامی===

رسول جعفریان،‌ پژوهشگر تاریخ اهل ایران، برآن است وی، در عین حال که از اهل سنت به شمار می‌آمده، به [[امامان شیعه|دوازده امام]] نیز ارادات داشته است. ازاین‌رو، باید وی و امثال وی را [[سنی دوازده امامی]] نامید.<ref>جعفریان،‌ تاریخ تشیع در ایران،‌ ۱۳۹۰ش، ص۱۷۹</ref>

کاشفی نشان داد که سنت [[سوگواری محرم|عزاداری]] برای [[امام حسین(ع)]]،‌ در ادب فارسی جایگاه بلندی داشته و پیش از عصر [[صفویان|صفوی]] در میان اهل‌سنت و شیعیان ایرانی رواج داشته است. برخی تالیف کتاب روضة الشهدا را موجب تسریع در گرایش به تشیع، در بعضی از نقاط [[ایران]] دانسته‌اند.<ref>جعفریان،‌ تاریخ تشیع در ایران،‌ ۱۳۹۰ش، ص۸۴۵</ref>

ملا حسین واعظ کاشفی آثار بسیاری از خود به یادگار گذاشته است،<ref>عنبرانی، مروری بر زندگی کاشفی، ۱۳۷۰ش، ص۸۶</ref>