حرم مکی: تفاوت میان نسخه‌ها

حدود منطقه حرم از دیرباز معهود بوده است؛ از این رو، درباره تعیین محدوده آن، احادیث اندکی وجود دارد. طبق یکی از این احادیث، طول و عرض حرم یک برید (۴ فرسخ) است و [[مسجدالحرام]] در مرکز آن قرار دارد<ref>حر عاملی، ج ۱۲، ص ۵۵۵.</ref> بر پایه گزارش‌های تاریخی، نخست [[حضرت ابراهیم]] (ع) طبق [[وحی]] و با راهنمایی [[جبرئیل]]، محدوده حرم را علامت گذاشت<ref>ازرقی، ج ۲، ص ۱۲۸؛ فاکهی، ج ۲، ص۲۷۳، ۲۷۵؛ کلینی، ج ۴، ص۱۹۵ـ ۱۹۷؛ احمد بن عبدالله طبری، ص۶۵۲ـ ۶۵۳.</ref> در متون حدیثی و تاریخی، به نشانه‌هایی که محدوده حرم [[مکه]] را مشخص می‌کند، اَعلام، اَنصاب، مَنار، مَعالم، اَزلام و اَمْیال حرم گفته شده است<ref>طوسی، التبیان، ج ۲، ص۱۷۳ـ ۱۷۴؛ ابن اثیر، النهایه، ذیل «علم»، «نور»؛ ابن منظور، ذیل «علم»؛ زبیدی، تاج العروس، ذیل «نصب»، «حرم».</ref>

پس از [[حضرت ابراهیم]]، [[اسماعیل(ع)|اسماعیل]]، نشانه‌های حرم را بازسازی کرد. در [[عصر جاهلیت]]، [[عدنان بن اُدَد]] و [[قُصَی بن کلاب]] به این کار مبادرت کردند. [[قریش]] در آغاز [[بعثت]] پیامبر، نشانه‌های حرم را بازسازی کردند. پس از [[فتح مکه]] در سال هشتم، [[تمیم بن اسد خزاعی]] و [[اسود بن خلف قرشی]] زُهری، به دستور [[پیامبر اکرم]]، نشانه‌های حرم را تعمیر و بازسازی کردند. در ادوار بعد کسانی به دستور برخی خلفا -از جمله [[عمر بن خطاب]] در سال ۱۷ق، [[عثمان بن عفان]] در سال ۲۶ق، [[معاویة بن ابی سفیان]] (حکومت: ۴۱ـ۶۰)، [[عبدالملک بن مروان]] (حک: ۶۵ـ ۸۶) و [[مهدی عباسی]] (حک: ۱۵۸ـ۱۶۹)، نشانه‌های حرم را بازسازی و تکمیل کردند<ref>ازرقی، ج ۲، ص۱۲۸ـ۱۳۰؛ فاکهی، ج ۲، ص۲۷۳ـ ۲۷۶؛ فاسی، ج ۱، ۱۰۶ـ۱۰۷؛ ابن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۱، ص۷۲، ۳۶۷، ج ۶، ص۵۰؛ مطر، ص۱۹.</ref> پس از دوره [[مهدی عباسی]]، نشانه‌هایی که بر روی کوه‌ها بود، بازسازی نشدند و تنها آنها که در راه های ورودی [[مکه]] (یعنی مسیرهای [[مدینه]]، [[یمن]]، [[عراق]]، [[طائف]]، [[جعرانه]] و [[جده]]) قرار داشتند، مرمت شدند<ref>ابن دِهیش، الحرم المکی، ص۵۱ـ۵۲.</ref>

در ادوار بعدتر، کسانی به بازسازی یا ساختن نشانه‌های حرم اقدام کردند، از جمله [[راضی عباسی]] در ۳۲۵ق، [[مظفر بن ابوبکر]]، پادشاه ایوبی در ۶۱۶، ملک [[مظفر یوسف بن عمر]]، حاکم یمن، در ۶۸۳، [[قایتبای محمودی]] از پادشاهان چرکس‌های مصر در ۸۷۴، [[سلطان احمدخان]] اول عثمانی در حدود ۱۰۲۳، [[شریف زید بن محسن]] امیر [[مکه]] در ۱۰۷۳، و [[سلطان عبدالمجید]] اول عثمانی در ۱۲۶۲<ref>فاسی، ج ۱، ص۱۰۷؛ ابن فهد، اتحاف الوری، ج۲، ص۳۸۶، ج۳، ص۱۱۷؛ ابن دهیش، الحرم المکی، ص۵۲ـ۵۵.</ref>