ماجرای تهنیت: تفاوت میان نسخه‌ها

{{امام علی}}

'''حَدیث تَهنیَت''' به تبریک [[صحابه|اصحاب حضرت محمد(ص)]] به‌ویژه [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|خلیفه اول]] و [[عمر بن خطاب|دوم]] به [[علی ابن ابی طالب|امام علی(ع)]] بعد از اعلام [[ولایت]] او از سوی [[حضرت محمد(ص)]] در [[واقعه غدیر]] اشاره دارد. این خبر دلیلی بر حقانیت امام علی(ع) و منظور پیامبر(ص) در اعلام جانشینی او در [[روز غدیر]] دانسته شده است.

حدیث تهنیت به تبریک [[صحابه|اصحاب حضرت محمد(ص)]] بعد از اعلام ولایت [[علی بن ابی‌طالب|حضرت علی(ع)]] از سوی [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] اشاره دارد.<ref> امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۵۰۸.</ref> خلیفه دوم با عبارت «بَخْ بَخْ لَک یا عَلِی أَصْبَحْتَ مَوْلَای وَ مَوْلَی کلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ» به او تبریک گفت.<ref> هلالی، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۸۲۹؛ فرات کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ۱۴۱۰ق، ص۵۱۶؛ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۷۷.</ref> در برخی نقل‌ها به جای کلمه علی، «ابن ابی‌طالب»<ref> التفسیر المنسوب الی الإمام العسکری، ۱۴۰۹ق، ص۱۱۲؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۸، ص۲۸۴؛ ابن عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۲۳۳.</ref> یا [[امیرالمؤمنین (لقب)|«امیرالمؤمنین»]]<ref> خصیبی، الهدایة الکبری، ۱۴۱۹ق، ص۱۰۴.</ref> به‌کار رفته است. در برخی متون به جای مؤمن و مؤمنه، واژه مسلم آمده است.<ref> صدوق، الأمالی، ۱۳۷۶ش، ص۲؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۸، ص۲۸۴؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۴۹.</ref> [[احمد بن حنبل]] نیز گفته خلیفه دوم را این چنین آورده است: «هَنِیئًا یا ابْنَ أَبِی طَالِبٍ، أَصْبَحْتَ وَأَمْسَیتَ مَوْلَی کلِّ مُؤْمِنٍ وَمُؤْمِنَة»<ref>ابن حنبل، مسند احمد بن حنبل، ۱۴۱۶ق، ج۳۰، ص۴۳۰.</ref>  

بعضی از نویسندگان آورده‌اند که [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|خلیفه اول]] و دوم به دستور پیامبر(ص)<ref> التفسیر المنسوب الی الإمام العسکری، ۱۴۰۹ق، ص۱۱۲.</ref> و تذکر این نکته که مخالفت با این مسئله سبب [[کفر]] خواهد شد، به حضرت علی(ع) تبریک گفتند؛<ref> هلالی، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۸۲۹.</ref> اما در متون دیگر ضمن آن که از خوشحالی بسیار خلیفه دوم سخن گفته‌اند،<ref> اربلی، کشف الغمة، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۲۳۷.</ref> از تهنیت پررنگ‌تر وی به امام نسبت به دیگران خبر داده<ref> مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۷۷؛ طبرسی، إعلام الوری، ۱۳۹۰ق، ص۱۳۳.</ref> و یا او را اولین<ref> مفید، مسار الشیعة، ۱۴۲۲ق، ص۴۴؛ بحرانی، مدینة معاجز، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۶۹.</ref> و یا از نخستین افرادی<ref> ابن طاووس، طرف من الأنباء و المناقب، ۱۴۲۰ق، ص۳۶۲.</ref> دانسته‌اند که به امام تبریک گفته است. بر اساس نقلی او پس از اعلام ولایت امام علی(ع) به رسول خدا(ص) خبر از دیدن جوانی می‌دهد که اعلام می‌دارد بی‌اعتنایی به این فرمان فقط از سوی [[منافقان]] صورت می‌گیرد و پیامبر(ص) به او خبر می‌دهد که این جوان، [[جبرئیل]] بوده است.<ref> شامی، الدر النظیم، ۱۴۲۰ق، ص۲۵۳. </ref>

تبریک خلیفه دوم به امام علی(ع) دلیلی بر منظور پیامبر(ص) از معرفی علی(ع) به عنوان جانشین خود در روز غدیر<ref> کراجکی، کنز الفوائد، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۹۶.</ref> افضلیت<ref> شامی، الدر النظیم، ۱۴۲۰ق، ص۲۶۸.</ref> و اعلمیت او از دیگران دانسته شده است.<ref> دیلمی، غرر الاخبار، ۱۴۲۷ق، ص۳۴۹.</ref> در بعضی از متون آمده که امام علی(ع) بعدها در ملاقات با خلیفه اول این گفته را دلیلی بر حقانیت خود نسبت به خلافت دانسته است.<ref>دیلمی، ارشاد القلوب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۲۶۴؛ خصیبی، الهدایة الکبری، ۱۴۱۹ق، ص۱۰۳ – ۱۰۴.</ref> به گفته [[محمدمحسن فیض کاشانی|فیض کاشانی]] خلیفه دوم پس از گفتن این جمله، با عنوان امیرالمؤمنین به علی(ع) سلام کرد.<ref> فیض کاشانی، نوادر الأخبار، ۱۳۷۱ش، ص۱۶۶.</ref>