۱۷٬۱۹۲
ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (افزایش جزیی) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (تمیزکاری) |
||
خط ۴: | خط ۴: | ||
==چرایی تبریک گفتن== | ==چرایی تبریک گفتن== | ||
حدیث تهنیت به تبریک [[صحابه|اصحاب حضرت محمد(ص)]] بعد از اعلام ولایت [[علی بن | حدیث تهنیت به تبریک [[صحابه|اصحاب حضرت محمد(ص)]] بعد از اعلام ولایت [[علی بن ابیطالب|حضرت علی(ع)]] از سوی [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] اشاره دارد.<ref> امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۵۰۸.</ref> خلیفه دوم با عبارت «بَخْ بَخْ لَک یا عَلِی أَصْبَحْتَ مَوْلَای وَ مَوْلَی کلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ» به او تبریک گفت.<ref> هلالی، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۸۲۹؛ فرات کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ۱۴۱۰ق، ص۵۱۶؛ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۷۷.</ref> در برخی نقلها به جای کلمه علی، «ابن ابیطالب»<ref> التفسیر المنسوب الی الإمام العسکری، ۱۴۰۹ق، ص۱۱۲؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۸، ص۲۸۴؛ ابن عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۲۳۳.</ref> یا [[امیرالمؤمنین (لقب)|«امیرالمؤمنین»]]<ref> خصیبی، الهدایة الکبری، ۱۴۱۹ق، ص۱۰۴.</ref> بهکار رفته است. در برخی متون به جای مؤمن و مؤمنه، واژه مسلم آمده است.<ref> صدوق، الأمالی، ۱۳۷۶ش، ص۲؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۸، ص۲۸۴؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۴۹.</ref> [[احمد بن حنبل]] نیز گفته خلیفه دوم را این چنین آورده است: «هَنِیئًا یا ابْنَ أَبِی طَالِبٍ، أَصْبَحْتَ وَأَمْسَیتَ مَوْلَی کلِّ مُؤْمِنٍ وَمُؤْمِنَة»<ref>ابن حنبل، مسند احمد بن حنبل، ۱۴۱۶ق، ج۳۰، ص۴۳۰.</ref> | ||
==چه کسانی به علی(ع) تبریک گفتند؟== | ==چه کسانی به علی(ع) تبریک گفتند؟== | ||
[[طلحة بن عبیدالله|طلحه]]، [[زبیر بن عوام|زبیر]] و بهویژه [[ابوبکر بن ابیقحافه|خلیفه اول]] و [[عمر بن خطاب|دوم]] از صحابهای بودند که به [[علی ابن | [[طلحة بن عبیدالله|طلحه]]، [[زبیر بن عوام|زبیر]] و بهویژه [[ابوبکر بن ابیقحافه|خلیفه اول]] و [[عمر بن خطاب|دوم]] از صحابهای بودند که به [[علی ابن ابیطالب|حضرت علی(ع)]] تبریک گفتند؛<ref>حلی، العدد القویة، ۱۴۰۸ق، ص۱۸۳.</ref> هرچند در منابع فراوانی جمله تهنیت را به عمر بن خطاب نسبت دادهاند.<ref> هلالی، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۸۲۹؛ التفسیر المنسوب الی الإمام العسکری، ۱۴۰۹ق، ص۱۱۲؛ خصیبی، الهدایة الکبری، ۱۴۱۹ق، ص۱۰۴؛ صدوق، الأمالی، ۱۳۷۶ش، ص۲؛ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۷۷.</ref> با این حال در بعضی مآخذ آمده که ابوبکر و عمر به صورت یکسان به حضرت علی(ع) تهنیت گفتند.<ref> امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۵۱۲.</ref> | ||
در برخی کتب نیز آمده که حدیث تهنیت توسط سید آل عدی<ref> شامی، الدر النظیم، ۱۴۲۰ق، ص۴۴۴.</ref> و یا سید بنی عدی<ref> دیلمی، غرر الاخبار، ۱۴۲۷ق، ص۳۵۶.</ref> {{یادداشت| نسب خلیفه دوم به عدی بن کعب میرسد. (ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۱۴۴.)}} و یا فردی بدون قید نام<ref> فرات کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ۱۴۱۰ق، ص۵۱۶.</ref> گفته شده است. | در برخی کتب نیز آمده که حدیث تهنیت توسط سید آل عدی<ref> شامی، الدر النظیم، ۱۴۲۰ق، ص۴۴۴.</ref> و یا سید بنی عدی<ref> دیلمی، غرر الاخبار، ۱۴۲۷ق، ص۳۵۶.</ref> {{یادداشت| نسب خلیفه دوم به عدی بن کعب میرسد. (ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۱۴۴.)}} و یا فردی بدون قید نام<ref> فرات کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ۱۴۱۰ق، ص۵۱۶.</ref> گفته شده است. | ||
در [[روایت|روایتی]] از [[امام صادق علیهالسلام|امام صادق(ع)]]<ref> دیلمی، ارشاد القلوب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۲۶۴.</ref> و [[امام موسی کاظم علیهالسلام|امام کاظم(ع)]]<ref> التفسیر المنسوب الی الإمام العسکری، ۱۴۰۹ق، ص۱۱۱.</ref> به این خبر اشاره شده است. [[ابوسعید خدری]]،<ref> هلالی، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۸۲۸.</ref> [[عمار بن یاسر]] به نقل از [[ابوذر غفاری]]<ref> فرات کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ۱۴۱۰ق، ص۵۱۵؛ حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۳۹۰.</ref> و [[براء بن عازب|براء بن عازب]]<ref> ابن حنبل، مسند احمد بن حنبل، ۱۴۱۶ق، ج۳۰، ص۴۳۰.</ref> از یاران امام علی(ع) این ماجرا را نقل کردهاند. همچنین [[ابوهریره]]<ref> صدوق، الأمالی، ۱۳۷۶ش، ص۲؛ ابن عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۲۳۳؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۴۹.</ref> و [[انس بن مالک]]<ref> مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۸، ص۳۴۴.</ref> از راویان اهل سنت این حدیث را نقل کردهاند. [[عبدالحسین امینی|علامه امینی]] در [[الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب (کتاب)|الغدیر]]، اطلاعاتی از راویان و [[اسناد]] این خبر در کتابهای اهل سنت ارائه کرده است.<ref> امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۵۰۸ – ۵۲۷.</ref> | در [[روایت|روایتی]] از [[امام صادق علیهالسلام|امام صادق(ع)]]<ref> دیلمی، ارشاد القلوب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۲۶۴.</ref> و [[امام موسی کاظم علیهالسلام|امام کاظم(ع)]]<ref> التفسیر المنسوب الی الإمام العسکری، ۱۴۰۹ق، ص۱۱۱.</ref> به این خبر اشاره شده است. [[ابوسعید خدری]]،<ref> هلالی، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۸۲۸.</ref> [[عمار بن یاسر]] به نقل از [[ابوذر غفاری]]<ref> فرات کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ۱۴۱۰ق، ص۵۱۵؛ حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۳۹۰.</ref> و [[براء بن عازب|براء بن عازب]]<ref> ابن حنبل، مسند احمد بن حنبل، ۱۴۱۶ق، ج۳۰، ص۴۳۰.</ref> از یاران امام علی(ع) این ماجرا را نقل کردهاند. همچنین [[ابوهریره]]<ref> صدوق، الأمالی، ۱۳۷۶ش، ص۲؛ ابن عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۲۳۳؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۴۹.</ref> و [[انس بن مالک]]<ref> مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۸، ص۳۴۴.</ref> از راویان اهل سنت این حدیث را نقل کردهاند. [[عبدالحسین امینی|علامه امینی]] در [[الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب (کتاب)|الغدیر]]، اطلاعاتی از راویان و [[اسناد]] این خبر در کتابهای اهل سنت ارائه کرده است.<ref> امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۵۰۸ – ۵۲۷.</ref> | ||
==زمان == | |||
== دلالت بر حضرت علی(ع)== | |||
تبریک خلیفه دوم به امام علی(ع) دلیلی بر منظور پیامبر(ص) از معرفی علی(ع) به عنوان جانشین خود در روز غدیر<ref> کراجکی، کنز الفوائد، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۹۶.</ref> افضلیت<ref> شامی، الدر النظیم، ۱۴۲۰ق، ص۲۶۸.</ref> و اعلمیت او از دیگران دانسته شده است.<ref> دیلمی، غرر الاخبار، ۱۴۲۷ق، ص۳۴۹.</ref> در بعضی از متون آمده که امام علی(ع) بعدها در ملاقات با خلیفه اول این گفته را دلیلی بر حقانیت خود نسبت به خلافت دانسته است.<ref>دیلمی، ارشاد القلوب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۲۶۴؛ خصیبی، الهدایة الکبری، ۱۴۱۹ق، ص۱۰۳ – ۱۰۴.</ref> به گفته [[محمدمحسن فیض کاشانی|فیض کاشانی]] خلیفه دوم پس از گفتن این جمله، با عنوان امیرالمؤمنین به علی(ع) سلام کرد.<ref> فیض کاشانی، نوادر الأخبار، ۱۳۷۱ش، ص۱۶۶.</ref> | |||
==زمان واقعه== | |||
در بیشتر منابع تبریکگویی [[صحابه|اصحاب]] بعد از اعلام جانشینی امام علی(ع) به جای پیامبر در واقعه غدیر گزارش شده است.<ref> هلالی، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۸۲۸-۸۲۹؛ التفسیر المنسوب الی الإمام العسکری، ۱۴۰۹ق، ص۱۱۲؛ فرات کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ۱۴۱۰ق، ص۵۱۶؛ صدوق، الأمالی، ۱۳۷۶ش، ص۲؛ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۷۵؛ ابن عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۲۳۴.</ref> بنا به روایات پس از اعلام جانشینی امام علی(ص)، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] دستور داد خیمهای برای [[علی بن ابیطالب|علی(ع)]] نصب شود و اصحاب یک به یک برای عرض تبریک به او درون خیمه روند.<ref> هلالی، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۸۲۹؛ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۷۶؛ طبرسی، إعلام الوری، ۱۳۹۰ق، ص۱۳۲.</ref> بعضی از نویسندگان آوردهاند که [[ابوبکر بن ابیقحافه|خلیفه اول]] و دوم به دستور پیامبر(ص)<ref> التفسیر المنسوب الی الإمام العسکری، ۱۴۰۹ق، ص۱۱۲.</ref> و تذکر این نکته که مخالفت با این مسئله سبب [[کفر]] خواهد شد، به حضرت علی(ع) تبریک گفتند؛<ref> هلالی، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۸۲۹.</ref> اما در متون دیگر ضمن آن که از خوشحالی بسیار خلیفه دوم سخن گفتهاند،<ref> اربلی، کشف الغمة، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۲۳۷.</ref> از تهنیت پررنگتر وی به امام نسبت به دیگران خبر داده<ref> مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۷۷؛ طبرسی، إعلام الوری، ۱۳۹۰ق، ص۱۳۳.</ref> و یا او را اولین<ref> مفید، مسار الشیعة، ۱۴۲۲ق، ص۴۴؛ بحرانی، مدینة معاجز، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۶۹.</ref> و یا از نخستین افرادی<ref> ابن طاووس، طرف من الأنباء و المناقب، ۱۴۲۰ق، ص۳۶۲.</ref> دانستهاند که به امام تبریک گفته است. {{یادداشت| چنانکه بر اساس نقلی او بعد از اعلام ولایت امام علی(ع) به رسول خدا(ع) خبر از رویت جوانی میدهد که اعلام میدارد بیاعتنایی بدین فرمان فقط از سوی منافقان صورت میگیرد و پیامبر(ص) به او خبر میدهد که این جوان، جبرئیل بوده است. (شامی، الدر النظیم، ۱۴۲۰ق، ص۲۵۳.)}} | در بیشتر منابع تبریکگویی [[صحابه|اصحاب]] بعد از اعلام جانشینی امام علی(ع) به جای پیامبر در واقعه غدیر گزارش شده است.<ref> هلالی، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۸۲۸-۸۲۹؛ التفسیر المنسوب الی الإمام العسکری، ۱۴۰۹ق، ص۱۱۲؛ فرات کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ۱۴۱۰ق، ص۵۱۶؛ صدوق، الأمالی، ۱۳۷۶ش، ص۲؛ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۷۵؛ ابن عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۲۳۴.</ref> بنا به روایات پس از اعلام جانشینی امام علی(ص)، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] دستور داد خیمهای برای [[علی بن ابیطالب|علی(ع)]] نصب شود و اصحاب یک به یک برای عرض تبریک به او درون خیمه روند.<ref> هلالی، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۸۲۹؛ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۷۶؛ طبرسی، إعلام الوری، ۱۳۹۰ق، ص۱۳۲.</ref> بعضی از نویسندگان آوردهاند که [[ابوبکر بن ابیقحافه|خلیفه اول]] و دوم به دستور پیامبر(ص)<ref> التفسیر المنسوب الی الإمام العسکری، ۱۴۰۹ق، ص۱۱۲.</ref> و تذکر این نکته که مخالفت با این مسئله سبب [[کفر]] خواهد شد، به حضرت علی(ع) تبریک گفتند؛<ref> هلالی، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۸۲۹.</ref> اما در متون دیگر ضمن آن که از خوشحالی بسیار خلیفه دوم سخن گفتهاند،<ref> اربلی، کشف الغمة، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۲۳۷.</ref> از تهنیت پررنگتر وی به امام نسبت به دیگران خبر داده<ref> مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۷۷؛ طبرسی، إعلام الوری، ۱۳۹۰ق، ص۱۳۳.</ref> و یا او را اولین<ref> مفید، مسار الشیعة، ۱۴۲۲ق، ص۴۴؛ بحرانی، مدینة معاجز، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۶۹.</ref> و یا از نخستین افرادی<ref> ابن طاووس، طرف من الأنباء و المناقب، ۱۴۲۰ق، ص۳۶۲.</ref> دانستهاند که به امام تبریک گفته است. {{یادداشت| چنانکه بر اساس نقلی او بعد از اعلام ولایت امام علی(ع) به رسول خدا(ع) خبر از رویت جوانی میدهد که اعلام میدارد بیاعتنایی بدین فرمان فقط از سوی منافقان صورت میگیرد و پیامبر(ص) به او خبر میدهد که این جوان، جبرئیل بوده است. (شامی، الدر النظیم، ۱۴۲۰ق، ص۲۵۳.)}} | ||
در برخی منابع، این واقعه را به [[مباهله|روز مباهله]] و [[عقد اخوت|پیمان اخوت]] مرتبط کردهاند که [[عمر بن خطاب]] بعد از آن که پیامبر(ص)، ولایت امام علی(ع) را اعلام نمود، به دو تبریک گفت.<ref> ابن بطریق، عمدة عیون، ۱۴۰۷ق، ص۱۶۹؛ ابن شاذان، الروضة، ۱۴۲۳ق، ص۷۶ – ۷۷؛ اربلی، کشف الغمة، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۲۸.</ref> | |||
در برخی | |||
==پانویس== | ==پانویس== |
ویرایش