رؤیت خدا: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
E.keshavarzi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
'''رؤیت خدا''' مسئله‌ای کلامی درباره امکان دیدن [[خدا]] با چشم است. متکلمان [[امامیه]] و [[معتزله]] معتقدند خدا نه در دنیا و نه در [[آخرت]]، با چشم ظاهری دیده نمی‌شود. از دیدگاه اینان، دیدن خدا با چشم ظاهری مستلزم جسمانیت خداست. در مقابل بیشتر [[مذاهب کلامی اهل‌سنت]] مانند [[اشاعره]]، [[اصحاب حدیث|اهل‌حدیث]]، مجسمه، [[کرامیه|کَرّامِیّه]] و [[سلفیه]] برآن‌اند که امکان دیدن خداوند وجود دارد. | '''رؤیت خدا''' مسئله‌ای کلامی درباره امکان دیدن [[خدا]] با چشم است. متکلمان [[امامیه]] و [[معتزله]] معتقدند خدا نه در دنیا و نه در [[آخرت]]، با چشم ظاهری دیده نمی‌شود. از دیدگاه اینان، دیدن خدا با چشم ظاهری مستلزم جسمانیت خداست. در مقابل بیشتر [[مذاهب کلامی اهل‌سنت]] مانند [[اشاعره]]، [[اصحاب حدیث|اهل‌حدیث]]، مجسمه، [[کرامیه|کَرّامِیّه]] و [[سلفیه]] برآن‌اند که امکان دیدن خداوند وجود دارد. | ||
سابقه مسئله رؤیت خدا به قرن دوم قمری باز می‌گردد. از دیدگاه برخی، این مسئله توسط [[یهودیت|یهودیان]] و [[مسیحیت|مسیحیان]] متظاهر به | سابقه مسئله رؤیت خدا در [[اسلام]] به قرن دوم قمری باز می‌گردد. از دیدگاه برخی، این مسئله توسط [[یهودیت|یهودیان]] و [[مسیحیت|مسیحیان]] متظاهر به اسلام وارد مباحث اسلامی شد. رؤیت خدا افزون بر [[کلام اسلامی|کلام]]، در [[قرآن]]، [[حدیث|روایات]] و [[عرفان]] نیز مورد بحث بوده و در این باره، کتب متعددی، ازجمله «رؤیة الله فی ضوء الکتاب و السنّة و العقل الصریح» اثر [[جعفر سبحانی]] به نگارش درآمده است. | ||
==مفهوم و جایگاه== | ==مفهوم و جایگاه== | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
در اسلام، سابقه مباحث کلامی درباره رؤیت خدا به قرن دوم قمری بازمی‌گردد.<ref>سبحانی، رؤیة الله فی ضوء الکتاب و السنة و العقل الصریح، ص۲۴و۲۵؛ ذاکری و دیگران، «رؤیت»، ص۸۰۴.</ref> در این قرن، دو فرقه کلامیِ [[جهمیه|فرقه جَهْمیّه]] و [[معتزله]] رؤیت خدا با چشم سر را انکار کردند. در اوایل قرن سوم، امکان دیدن خدا از عقاید اصلی [[احمد بن حنبل]]، از ائمه چهارگانه اهل‌سنت و پیروانش شد. دیگر فرقه‌های کلامی همچون [[ماتریدیه|ماتُریدیه]]، [[اشاعره]]، مُجَسّمه، [[مشبهه|مُشَبّهه]]، [[کرامیه|کَرّامِیّه]] و سلفیه<ref>ابن‌تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۳۱۶، ۳۲۹-۳۴۹، ج۳، ص۳۴۱، ۳۴۴و۳۴۷.</ref> امکان رؤیت خدا با چشم سر را پذیرفتند.<ref>ذاکری و دیگران، «رؤیت خدا»، ص۸۰۴.</ref> | در اسلام، سابقه مباحث کلامی درباره رؤیت خدا به قرن دوم قمری بازمی‌گردد.<ref>سبحانی، رؤیة الله فی ضوء الکتاب و السنة و العقل الصریح، ص۲۴و۲۵؛ ذاکری و دیگران، «رؤیت»، ص۸۰۴.</ref> در این قرن، دو فرقه کلامیِ [[جهمیه|فرقه جَهْمیّه]] و [[معتزله]] رؤیت خدا با چشم سر را انکار کردند. در اوایل قرن سوم، امکان دیدن خدا از عقاید اصلی [[احمد بن حنبل]]، از ائمه چهارگانه اهل‌سنت و پیروانش شد. دیگر فرقه‌های کلامی همچون [[ماتریدیه|ماتُریدیه]]، [[اشاعره]]، مُجَسّمه، [[مشبهه|مُشَبّهه]]، [[کرامیه|کَرّامِیّه]] و سلفیه<ref>ابن‌تیمیه، منهاج السنة النبویة، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۳۱۶، ۳۲۹-۳۴۹، ج۳، ص۳۴۱، ۳۴۴و۳۴۷.</ref> امکان رؤیت خدا با چشم سر را پذیرفتند.<ref>ذاکری و دیگران، «رؤیت خدا»، ص۸۰۴.</ref> | ||
برخی [[متکلم|متکلمان]]، از جمله [[جعفر سبحانی]]، متکلم شیعه قرن ۱۴، معتقدند اندیشه دیدن خدا توسط برخی از [[یهود|یهودیان]] و [[مسیحیت|مسیحیانی]] که تظاهر به [[اسلام]] می‌کردند مانند [[کعب الاحبار|کَعْبُ الاَحْبار]] به [[حدیث|احادیث]] و مباحث اسلامی وارد شد.<ref>نگاه کنید به سبحانی، الهیات، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۱۳۸و۱۳۹؛ سبحانی، رؤیة الله فی ضوء الکتاب و السنة و العقل الصریح، ص۱۵-۲۴؛ بهبهانی، رؤیة الله بین التنزیه و التشبیه، ۱۴۲۶ق، ص۹۹ و ۱۰۰.</ref> از دیدگاه جعفر سبحانی، تمام احادیث مرتبط با رؤیت خدا توسط مسلمان‌نماهای یهودی و مسیحی وارد منابع روایی مسلمانان شده است.<ref>نگاه کنید به سبحانی، رؤیة الله فی ضوء الکتاب و السنة و العقل الصریح، ص۱۶.</ref> | |||
===رؤیت خدا در ادیان دیگر=== | ===رؤیت خدا در ادیان دیگر=== | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
سه دیدگاه اصلی درباره مسئله رؤیت خدا مطرح شده است: مُجَسّمه و [[کَرّامِیّه|کَرّامیّه]] از فرقه‌های کلامی اهل‌سنت دیدن خدا در دنیا و آخرت را ممکن می‌دانند؛ زیرا خداوند را جسمانی و مکانمند توصیف می‌کنند.<ref>سبحانی، الالهیات، مؤسسه امام صادق(ع)، ج۲، ص۱۲۵؛ فخر رازی، الاربعین فی اصول الدین، ۱۹۸۶م، ج۱، ص۲۶۶و۲۶۷؛ بهبهانی، رؤیة الله بین التنزیه و التشبیه، ۱۴۲۶ق، ص۱۵.</ref> | سه دیدگاه اصلی درباره مسئله رؤیت خدا مطرح شده است: مُجَسّمه و [[کَرّامِیّه|کَرّامیّه]] از فرقه‌های کلامی اهل‌سنت دیدن خدا در دنیا و آخرت را ممکن می‌دانند؛ زیرا خداوند را جسمانی و مکانمند توصیف می‌کنند.<ref>سبحانی، الالهیات، مؤسسه امام صادق(ع)، ج۲، ص۱۲۵؛ فخر رازی، الاربعین فی اصول الدین، ۱۹۸۶م، ج۱، ص۲۶۶و۲۶۷؛ بهبهانی، رؤیة الله بین التنزیه و التشبیه، ۱۴۲۶ق، ص۱۵.</ref> | ||
دیگر فرقه‌های کلامی اهل‌سنت، همچون [[اشاعره]]،<ref>اشعری، الإبانة عن اصول الدّیانة، ۱۳۹۷ق، ص۲۵و۵۱؛ آمدی، غایة المرام، ۱۴۱۳ق، ص۱۴۲.</ref> و [[اصحاب حدیث|اهل‌حدیث]]<ref>سبحانی، رؤیة الله فی ضوء الکتاب و السنة و العقل الصریح، ص۲۷.</ref> | دیگر فرقه‌های کلامی اهل‌سنت، همچون [[اشاعره]]،<ref>اشعری، الإبانة عن اصول الدّیانة، ۱۳۹۷ق، ص۲۵و۵۱؛ آمدی، غایة المرام، ۱۴۱۳ق، ص۱۴۲.</ref> و [[اصحاب حدیث|اهل‌حدیث]]<ref>سبحانی، رؤیة الله فی ضوء الکتاب و السنة و العقل الصریح، ص۲۷.</ref> می‌گویند خدا تنها در [[آخرت]] با چشم سر دیده می‌شود؛ هرچند قائل به جسمانی بودن خدا نیستند.<ref>سبحانی، الالهیات، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۱۲۵.</ref> | ||
[[امامیه]]،<ref>علامه حلی، کشف المراد، ۱۳۸۲ش، ص۴۶؛ سبحانی، رؤیة الله فی ضوء الکتاب و السنة و العقل الصریح، ص۲۷؛ جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۲۵۶و۲۵۷.</ref>، [[زیدیه]]<ref>سبحانی، رؤیة‌الله فی ضوء الکتاب و السنة و العقل الصریح، ص۲۷؛ اشعری، مقالات الاسلامیین، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۱۷۲.</ref> و [[معتزله]]<ref>قاضی عبدالجبار، المختصر فی اصول الدین، ۱۹۷۱م، ص۱۹۰؛ شهرستانی، الملل و النحل، ۱۳۶۴ش، ج۱، ص۵۷ و ۱۱۴.</ref> رؤیت خدا در دنیا و آخرت را محال می‌دانند و در این باره اتفاق‌نظر دارند.<ref>اشعری، مقالات الاسلامیین، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۱۳۱و۱۷۲؛ آمدی، غایة المرام، ۱۴۱۳ق، ص۱۴۲؛ شهرستانی، الملل و النحل، ۱۳۶۴ش، ج۱، ص۵؛ سبحانی، الالهیات، مؤسسه امام صادق(ع)، ج۲، ص۱۲۵.</ref> | [[امامیه]]،<ref>علامه حلی، کشف المراد، ۱۳۸۲ش، ص۴۶؛ سبحانی، رؤیة الله فی ضوء الکتاب و السنة و العقل الصریح، ص۲۷؛ جوادی آملی، توحید در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۲۵۶و۲۵۷.</ref>، [[زیدیه]]<ref>سبحانی، رؤیة‌الله فی ضوء الکتاب و السنة و العقل الصریح، ص۲۷؛ اشعری، مقالات الاسلامیین، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۱۷۲.</ref> و [[معتزله]]<ref>قاضی عبدالجبار، المختصر فی اصول الدین، ۱۹۷۱م، ص۱۹۰؛ شهرستانی، الملل و النحل، ۱۳۶۴ش، ج۱، ص۵۷ و ۱۱۴.</ref> رؤیت خدا در دنیا و آخرت را محال می‌دانند و در این باره اتفاق‌نظر دارند.<ref>اشعری، مقالات الاسلامیین، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۱۳۱و۱۷۲؛ آمدی، غایة المرام، ۱۴۱۳ق، ص۱۴۲؛ شهرستانی، الملل و النحل، ۱۳۶۴ش، ج۱، ص۵؛ سبحانی، الالهیات، مؤسسه امام صادق(ع)، ج۲، ص۱۲۵.</ref> | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
===دلایل عقلی=== | ===دلایل عقلی=== | ||
برخی از دلایل عقلی موافقان رؤیت خدا از این قرار است: | برخی از دلایل عقلی موافقان رؤیت خدا از این قرار است: | ||
* برای کسی که خودش و اشیاء را مشاهده می‌کند، این امکان هست که دیگران نیز او را ببینند. از آنجا که خداوند خودش و اشیاء را می‌بیند، امکان دارد ما | * برای کسی که خودش و اشیاء را مشاهده می‌کند، این امکان هست که دیگران نیز او را ببینند. از آنجا که خداوند خودش و اشیاء را می‌بیند، امکان دارد به ما هم توانایی دیدن خودش را عطا کند.<ref>اشعری، الإبانة عن اصول الدیانة، ۱۳۹۷ق، ص۵۳.</ref> | ||
*موجودات مختلف قابل‌دیدن هستند و قابل‌رؤیت بودن آنها مربوط به ذات و وجود آنهاست. در این صورت، خداوند هم که موجود است، باید قابل‌رؤیت باشد.<ref>آمدی، غایة المرام، ۱۴۱۳ق، ص۱۴۲و۱۴۳؛ شهرستانی، الملل و النحل، ۱۳۶۴ش، ج۱، ص۱۱۳.</ref> | *موجودات مختلف قابل‌دیدن هستند و قابل‌رؤیت بودن آنها مربوط به ذات و وجود آنهاست. در این صورت، خداوند هم که موجود است، باید قابل‌رؤیت باشد.<ref>آمدی، غایة المرام، ۱۴۱۳ق، ص۱۴۲و۱۴۳؛ شهرستانی، الملل و النحل، ۱۳۶۴ش، ج۱، ص۱۱۳.</ref> | ||