قیام صاحب زنج: تفاوت میان نسخه‌ها

== زمینه‌ها و آغاز قیام ==

زنگیان غلامان سیاهی بودند که بیشتر از مناطق شرقی آفریقا آورده می‌شدند.<ref name=":9" /> شورش زنگیان بیشتر توسط برده‌های سیاهی بود که در زمین‌های کشاورزی کار می‌کردند.<ref>جعفریان، از طلوع طاهریان تا غروب خوارزمشاهیان، ۱۳۷۹ش، ص۵۸. </ref> غلامان سیاه در مقایسه با غلامان سفید، زندگی سخت و پر مشقتی داشتند. گفته شده همین زندگی سخت، عاملی در جذب آن‌ها توسط صاحب الزنج شد.<ref>علی‌بیگی، «صاحب الزنج؛ چالشی دیگر در برابر دستگاه خلافت عباسی»، ص۷۶. </ref>

صاحب زنج در [[رمضان المبارک|ماه رمضان]]<ref name=":4">ابن‌جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۱۲، ص۲۳۵.</ref> سال ۲۵۵ق قیامش را شروع کرد.<ref name=":1" /> در [[نماز عید فطر]]، بیش از ۱۵ هزار نفر با او [[بیعت]] کردند.<ref name=":0">جعفریان، از طلوع طاهریان تا غروب خوارزمشاهیان، ۱۳۷۹ش، ص۵۹.</ref> آغاز قیام در زمان خلافت «المهتدی بالله» بوده است.<ref name=":3">مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق،، ج۴، ص۱۰۸.</ref> فرمانده نیروهای نظامی او را سلیمان بن جامع بر عهده داشت.<ref> ابن‌اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۷، ص۲۰۶.</ref>

== ماهیت قیام ==

محققان شورش زنگیان را شورشی اجتماعی - اقتصادی دانسته‌اند<ref name=":0" /> و معتقدند این قیام تنها بر پایه اختلاف طبقاتی میان اشراف و بردگان شکل گرفت.<ref>جعفریان، از طلوع طاهریان تا غروب خوارزمشاهیان، ۱۳۷۹ش، ص۶۰.</ref>

صاحب زنج ادعای علوی بودن داشت<ref name=":11">مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۳، ص۱۹۷.</ref> با این حال قیام وی را قیام شیعی حساب نکرده‌اند.<ref name=":0" /> بنابر روایتی که ابن‌شهر آشوب از [[امام حسن عسکری علیه‌السلام|امام حسن عسکری(ع)]] نقل کرده، ایشان صاحب زنج را پیرو [[اهل البیت علیهم السلام|اهل بیت]] ندانسته است.<ref>ابن‌شهر آشوب، مناقب آل أبی طالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۴۲۹.</ref> [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] نیز صاحب زنج را در نَسَب، اعتقاد و عمل دور از اهل بیت دانسته است.<ref name=":11" /> در حکومت صاحب زنج، زنان شیعه و علوی با قیمتی اندک به عنوان کنیز فروخته می‌شدند.<ref name=":2" />