پرش به محتوا

واقعه مسجد گوهرشاد: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۹: خط ۹:
===دستور تغییر کلاه پهلوی به کلاه شاپو===
===دستور تغییر کلاه پهلوی به کلاه شاپو===


دستور تغییر لباس و تبدیل «کلاه پهلوی» به «کلاه بین المللی» موسوم به «شاپو» به فتح الله پاکروان، استاندار [[خراسان]] ابلاغ گردید. او نیز بدون کمترین تاملی، دستور رضاخان را به اجرا گذاشت و در این زمینه، دستورات اکیدی به شهربانی خراسان و دیگر ادارات وعوامل تابعه صادر کرد. بنا به گفته محمدعلی شوشتری، خفیه نویس عصر رضاشاه که در این موقع در [[مشهد]] ماموریت داشته: «اجرای حکم در [[مشهد]] تا حدی مشکل بود؛ زیرا عوامل مخفیه و متدینین و مجاورین به جنب و جوش افتاده، عنوان «من تشبه بقوم فهو منهم» را پیش گرفته سرا و علنا بنای اعتراض را گذاردند.»<ref>محمدعلی شوشتری، ۱۳۷۹، ص ۳۹.</ref>
دستور تغییر لباس و تبدیل «کلاه پهلوی» به «کلاه بین المللی» موسوم به «شاپو» به فتح الله پاکروان، استاندار [[خراسان]] ابلاغ گردید. او نیز بدون کمترین تاملی، دستور رضاخان را به اجرا گذاشت و در این زمینه، دستورات اکیدی به شهربانی خراسان و دیگر ادارات وعوامل تابعه صادر کرد. محمدعلی شوشتری، خفیه نویس عصر رضاشاه که در این موقع در [[مشهد]] ماموریت داشته در این باره می‌نویسد: «اجرای حکم در [[مشهد]] تا حدی مشکل بود؛ زیرا عوامل مخفیه و متدینین و مجاورین به جنب و جوش افتاده، عنوان «من تشبه بقوم فهو منهم» را پیش گرفته سرا و علنا بنای اعتراض را گذاردند.»<ref>محمدعلی شوشتری، ۱۳۷۹، ص ۳۹.</ref>


===واکنش علما===
===واکنش علما===
[[پرونده:آیت الله سید حسین قمی.jpg|بندانگشتی|آیت الله سید حسین قمی در کنار جمعی از شاگردانش]]
[[پرونده:آیت الله سید حسین قمی.jpg|بندانگشتی|آیت الله سید حسین قمی در کنار جمعی از شاگردانش]]
علمای مشهد، جلساتی برای بحث و گفت‌وگو در مورد این بخشنامه برپا کردند. در یکی از این جلسات که در منزل آیت الله [[سید یونس اردبیلی]] تشکیل شده بود، پیشنهاد شد که [[آیت الله سید حسین قمی|آیت الله حسین قمی]] به تهران برود و با رضاخان در مورد توقف اجرای بخشنامه یادشده و تغییرلباس مذاکره کند. وی در هشتم یا نهم تیرماه به تهران آمد؛ و پس از ورود به باغ سراج الملک، باغ توسط نیروهای دولتی به محاصره درآمد و تحت کنترل مامورین قرار گرفته و ممنوع الملاقات شد.<ref>حسین مکی، همان، ج۶، ص ۲۵۳.</ref>
علمای مشهد، جلساتی برای بحث و گفت‌وگو در مورد این بخشنامه برپا کردند. در یکی از این جلسات که در منزل آیت الله [[سید یونس اردبیلی]] تشکیل شده بود، پیشنهاد شد که [[آیت الله سید حسین قمی|آیت الله حسین قمی]] به تهران برود و با رضاخان در مورد توقف اجرای بخشنامه یادشده و تغییرلباس مذاکره کند. وی در هشتم یا نهم تیرماه به تهران آمد؛ و پس از ورود به باغ سراج الملک، باغ توسط نیروهای دولتی به محاصره درآمد و تحت کنترل مامورین قرار گرفته و ممنوع الملاقات شد.<ref>حسین مکی، همان، ج۶، ص ۲۵۳.</ref>
روحانیون مشهد در اطلاعیه‌هایی از مردم خواستند که با اعتراض به سیاست مذهبی و اجتماعی رضاخان و محدودیتی که برای آیت الله قمی به‌وجود آورده، دست به اعتصاب و تحصن بزنند و در [[مسجد گوهرشاد]] گرد هم آیند. خود نیز تصمیم گرفتند، در آن مسجد به مردم بپیوندند و هر روز، یکی از آن‌ها در خصوص اوضاع جاری کشور برای مردم سخنرانی کند.<ref>حمید بصیرتمنش، ۱۳۷۶، ص۴۵۹.</ref>
روحانیون مشهد در اطلاعیه‌هایی از مردم خواستند که با اعتراض به سیاست مذهبی و اجتماعی رضاخان و محدودیتی که برای آیت الله قمی به‌وجود آورده، دست به اعتصاب و تحصن بزنند و در [[مسجد گوهرشاد]] گرد هم آیند. خود نیز تصمیم گرفتند در آن مسجد به مردم بپیوندند و هر روز، یکی از آن‌ها در خصوص اوضاع جاری کشور برای مردم سخنرانی کند.<ref>حمید بصیرتمنش، ۱۳۷۶، ص۴۵۹.</ref>


==تجمع در مسجد گوهرشاد==
==تجمع در مسجد گوهرشاد==
خط ۵۹: خط ۵۹:
محمدعلی شوشتری به نقل از شاهدان عینی تعداد کشته‌ها را ۱۶۷۰ نفر ثبت کرده است: «عباس نام، شوفر شاهزاده سردار ساعد... به آقای سردار ساعد اظهار کرده بود، آنچه که کشته بود، ما حمل کردیم و بردیم زیر باغ خونی و مقابل اراضی معجونی و عسکریه، بالغ بر یک هزار و ششصد و هفتاد نفر بودند.»<ref>خاطرات سیاسی محمدعلی شوشتری، ۱۳۷۹، ص۸۲-۸۳.</ref>
محمدعلی شوشتری به نقل از شاهدان عینی تعداد کشته‌ها را ۱۶۷۰ نفر ثبت کرده است: «عباس نام، شوفر شاهزاده سردار ساعد... به آقای سردار ساعد اظهار کرده بود، آنچه که کشته بود، ما حمل کردیم و بردیم زیر باغ خونی و مقابل اراضی معجونی و عسکریه، بالغ بر یک هزار و ششصد و هفتاد نفر بودند.»<ref>خاطرات سیاسی محمدعلی شوشتری، ۱۳۷۹، ص۸۲-۸۳.</ref>


احمد بهار در روزنامه بهار به تاریخ ۷/۳/۱۳۲۱ تعداد کشته‌ها را ۱۷۵۰ نفر ذکر کرده و علیرضا بایگان نیز که از شاهدان واقعه بوده، عده ۱۶۷۰ را تایید کرده است. بایگان می‌گوید: «تعداد آن‌ها ۱۶۷۰ نفر بوده و حدود ۷۰ نفر افراد سالم که در گوشه و کنار خود را مخفی کرده بودند و به دنبال فرصت برای فرار می‌گشتند، به دست مامورین افتاده، جزو کشته‌شدگان در کامیون ریخته و در گودال‌هایی ریخته و به داد و فریاد و التماس آن‌ها که ما زنده هستیم، وقعی نگذارده و آن مردم بیچاره را زنده به گور کردند.»<ref>واقعه گوهرشاد به روایت دیگر، ۱۳۷۹، صص ۱۳۷ ۱۳۸.</ref>
احمد بهار در روزنامه بهار به تاریخ ۱۳۲۱/۳/۷ تعداد کشته‌ها را ۱۷۵۰ نفر ذکر کرده و علیرضا بایگان نیز که از شاهدان واقعه بوده، عده ۱۶۷۰ را تایید کرده است. بایگان می‌گوید: «تعداد آن‌ها ۱۶۷۰ نفر بوده و حدود ۷۰ نفر افراد سالم که در گوشه و کنار خود را مخفی کرده بودند و به دنبال فرصت برای فرار می‌گشتند، به دست مامورین افتاده، جزو کشته‌شدگان در کامیون ریخته و در گودال‌هایی ریخته و به داد و فریاد و التماس آن‌ها که ما زنده هستیم، وقعی نگذارده و آن مردم بیچاره را زنده به گور کردند.»<ref>واقعه گوهرشاد به روایت دیگر، ۱۳۷۹، صص ۱۳۷ ۱۳۸.</ref>


==دستگیری و تبعید روحانیون==
==دستگیری و تبعید روحانیون==
confirmed، protected، templateeditor
۱۷۶

ویرایش