ناصبی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''ناصبی''' کسی که با [[امام علی(ع)]] یا یکی دیگر از [[اهل بیت]] دشمنی بورزد و دشمنی خود با آنان را آشکار کند. انکار فضایل اهل بیت، [[لعن]] و سب ائمه و نیز دشمنی با [[شیعه|شیعیان]] از مصادیق ناصبی‌گری دانسته شده است.  

عالمان شیعی آثاری درباره نواصب و ناصبی‌گری نوشته‌اند؛ النصب و النواصب نوشته محسن معلم، رساله «الشهاب الثاقب فی بیان معنی النواصب» اثر [[محدث بحرانی]] و رساله «مال الناصب و انه لیس کل مخالف ناصباً» اثر [[سید عبدالله جزایری]] از این موارد است.

نصب، به معنای دشمنی کردن با اهل بیت و یا دوستداران آنان و آشکار کردن آن است.<ref> طریحی، مجمع البحرین، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۱۷۴.</ref> البته دشمنی با دوستداران اهل بیت<ref> شهید ثانی، روض الجنان، ۱۴۰۲ق، ج۱، ص۴۲۰.</ref> و [[شیعه|شیعیان]] آنان<ref>ابن ادریس حلی، اجوبة مسائل و رسائل، ۱۴۲۹ق، ص۲۲۷؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۶۴.</ref> را در صورتی نصب دانسته‌اند که دشمنی با آنان به خاطر محبت<ref>شهید ثانی، روض الجنان، ۱۴۰۲ق، ج۱، ص۴۲۰.</ref> و پیرویشان از اهل بیت باشد.<ref> طریحی، مجمع البحرین، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۱۷۴.</ref>

مشهور عالمان مسلمان، ناصبی را کسی می‌دانند که با اهل بیت دشمن باشد و دشمنی خود را با آنان آشکار کند<ref>برای نمونه نگاه کنید به: شهید ثانی، روض الجنان، ۱۴۰۲ق، ج۱، ص۴۲۰؛ بحرانی، الحدائق الناضره، ۱۴۰۵ق، ج۵، ص۱۸۶، ج۲۴، ص۶۰؛ سبحانی، الخمس، ۱۴۲۰ق، ص۶۰.</ref> و به گفته برخی بغض [[امام علی(ع)]] را هم جزو دین خود قرار داده باشد.<ref>ابن تیمیه، مجموعة الفتاوی، طبعة عبدالرحمن بن قاسم، ج۴، ص۴۲۹؛ فیروز آبادی، قاموس المحیط، ماده نصب، به نقل از طریحی، مجمع البحرین، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۱۷۳.</ref> آنان، اعتقاد به [[فسق]] یا [[کفر]] امام علی،<ref>ابن تیمیه، مجموعة الفتاوی، طبعة عبدالرحمن بن قاسم، ج۴، ص۴۲۹.</ref> اعتقاد به برتری دیگران بر او،<ref>فاضل مقداد، التنقیح الرائع، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۴۲۱.</ref> سب و لعن اهل بیت،<ref>فاضل مقداد، التنقیح الرائع، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۴۲۱.</ref> انکار فضایل آنان<ref>فاضل مقداد، التنقیح الرائع، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۴۲۱.</ref> و کراهت داشتن از ذکر و نشر آنها<ref> شهید ثانی، روض الجنان، ۱۴۰۲ق، ج۱، ص۴۲۰.</ref> را از مصادیق نصب شمرده‌اند.  

[[حسن بن فرحان مالکی]] از علمای [[اهل سنت]]، هر گونه انحراف از امام علی(ع) و اهل بیت را نصب دانسته است.<ref>مالکی، انقاذ التاریخ الاسلامی، ۱۴۱۸ق، ص۲۹۸.</ref> او تضعیف احادیث صحیح در مدح امام علی، اعتقاد به اشتباه کردن او در جنگ‌های دوره [[خلافت]]، زیاده‌روی در ستایش دشمنان او، تشکیک در خلافت و خودداری از [[بیعت]] با او را، به مصادیق نصب افزوده است.<ref>مالکی، انقاذ التاریخ الاسلامی، ۱۴۱۸ق، ص۲۹۸.</ref> [[محدث بحرانی]] از فقیهان شیعه، مقدم کردن دیگران بر امام علی در [[امامت]](پذیرفتن امامت آنان) را، بغض با حضرت علی و مصداق نصب دانسته است.<ref> بحرانی، الحدائق الناضره، ۱۴۰۵ق، ج۲۴، ص۶۰.</ref>

مشهور فقیهان شیعه، ناصبی را کسی می‌دانند که با اهل بیت دشمنی داشته باشد و دشمنی خود را آشکار کند از این‌رو به اعتقاد آنان، [[اهل سنت|اهل سنتی]] که محبت اهل بیت را پذیرفته‌اند، ناصبی نیستند.<ref> برای نمونه نگاه کنید به: صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۴۰۸؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۶۴.</ref> اما [[محدث بحرانی]] بر این باور است ناصبی کسی است که دیگران را بر امام علی مقدم کند و معتقد به [[امامت]] آنان باشد، بر این اساس، از نظر او همه اهل سنت که امامت [[خلفای سه‌گانه]] را پذیرفته‌اند، ناصبی هستند.<ref> بحرانی، الحدائق الناضره، ۱۴۰۵ق، ج۲۴، ص۶۰. </ref> مستند او روایتی است که اعتقاد به امامت غیر ائمه شیعه را نصب معرفی می‌کند.<ref> بحرانی، الحدائق الناضره، ۱۴۰۵ق، ج۱۸، ص۱۵۷.</ref> [[صاحب جواهر]]، این قول را بر خلافت [[سیره متشرعه|سیره]] و عمل شیعیان دانسته<ref> نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۶۴.</ref> و در صحیح بودن سند و دلالت این روایت نیز تردید شده است.<ref>تولایی، «ملاک ناصب‌انگاری، احکام و آثار مترتب بر نصب در فقه امامیه»، ص۵۲.</ref> رساله‌ای با عنوان «مال الناصب و انه لیس کل مخالف ناصباً» به [[سید عبدالله جزایری]]، عالم شیعی، منسوب است.<ref>آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۱۹، ص۷۶.</ref>

از نظر فقیهان شیعه، نواصب [[نجس]]<ref>صدر، ما وراء الفقه، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۱۴۵.</ref> و در حکم [[کفر|کفّارند]]<ref>برای نمونه نگاه کنید به: طوسی، النهایه، ۱۴۰۰ق، ص۵.</ref> در کتاب‌های فقهی در مبحث [[نجاست کفار]] به نصب و ناصبی نیز پرداخته شده است.<ref> برای نمونه، نگاه کنید به: نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۶۳-۶۵؛ بحرانی، الحدائق الناضره، ۱۴۰۵ق، ج۵، ص۱۸۵-۱۷۷.</ref> برخی از احکام نواصب عبارتند از؛

* جایز نبودن خواندن [[نماز میت]] بر آنان<ref>ابن براج، المهذب، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۲۹.</ref>

* جایز نبودن اقتدا به ناصب در [[نماز]] <ref> طوسی، النهایه، ۱۴۰۰ق، ص۱۱۲.</ref>

* عدم جواز [[نیابت]] از ناصبی در [[حج]]<ref> محقق حلی، المعتبر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۷۶۶.</ref>

* ارث نبردن از [[مسلمانان]]<ref> بهجت، جامع المسائل، ۱۴۲۶ق، ج۶، ص۱۵۶.</ref>

*جایز نبودن دادن [[صدقه]] به نواصب<ref> امام خمینی، رسالة النجاة، ۱۳۸۵ش‏، ص۳۰۹.</ref>

* جایز نبودن دادن کفاره به نواصب<ref> طوسی، النهایه، ۱۴۰۰ق، ص۵۷۰.</ref>

:::زمانه ما را گرفتار رهبرانی کرده که مردم برای تقرب به آنان، به بغض آل رسول توسل می‌جویند و آنان را کوچک می‌شمارند.<ref>حاکم نیشابوری، ۱۴۲۹ق،  فضائل فاطمة الزهراء، ص۳۰.</ref>

* ورود [[روایات جعلی]] به کتب اهل سنت درباره تنقیص اهل بیت و انکار فضایل آنان به وسیله راویان ناصبی.<ref>کوثری، «بررسی ریشه‌های تاریخی ناصبی‌گری»، ص۱۰۴.</ref>

*مجازات و قتل افرادی که فضایل امام علی را بیان می‌کردند یا از سب او طفره می‌رفتند و یا اینکه برای معاویه فضیلتی نقل نمی‌کردند. شلاق خوردن [[عطیه بن سعد بن جناده عوفی|عطیة بن سعد]] از شیعیان امام علی(ع)، به دستور [[حجاج بن یوسف ثقفی]]<ref> ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۶، ص۳۰۵.</ref> و قتل [[احمد بن علی نسائی]] از نویسندگان [[صحاح سته]] اهل سنت،<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۷ق، ج۱۱، ص۱۲۴.</ref> از این موارد است.<ref>کوثری، «بررسی ریشه‌های تاریخی ناصبی‌گری»، ص۱۰۴-۱۰۵.</ref>

* [[عثمانیه]]: کسانی که بر این باور بودند که امام علی عثمان را به قتل رسانده یا به این امر کمک کرده است.<ref>معلم، النصب و النواصب، ۱۴۱۸ق، ص۵۹۱.</ref> از این رو از بیعت با او سر باززدند.<ref> طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۴۳۰.</ref> ابن حجر عسقلانی، رجال‌شناس اهل سنت در قرن نهم قمری، نواصب را گروهی معرفی کرده که اعتقاد دارند امام علی، عثمان را به قتل رسانده یا در قتل او کمک کرده است.<ref>ابن حجر، تهذیب التهذیب، دار صادر، ج۸، ص۴۵۸.</ref> این گروه به خاطر غلو در محبت عثمان به تنقیص امام علی روی آوردند.<ref>ابن حجر، فتح الباری، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۱۳.</ref>  

* [[خوارج]]: گروهی از سپاه امام علی(ع) در [[جنگ صفین]] بودند که علی بن ابیطالب را متهم به کفر کردند و علیه او شوریدند. آنان را به سبب دشمنی با امام علی(ع)، نواصب یا ناصبه نیز خوانده‌اند.<ref> مقریزی، المواعظ و الاعتبار، ۱۴۲۲-۱۴۲۵ق، ج۴، قسم ۱، ص۴۲۸.</ref>

* [[حریز بن عثمان]]؛ حریز امام علی را بر منبر سب می‌کرد.<ref> سمعانی، الانساب، ۱۳۸۲ق، ج۶، ص۹۵.</ref> او حدیث [[حدیث منزلت|انت منی بمنزلة هارون من موسی]] را به «انت منی بمنزلة قارون من موسی» تحریف می‌کرد.<ref>ابن حجر، تهذیب التهذیب، دار صادر، ج۲، ص۲۳۹.</ref> به گفته ابن حبان از رجالیان اهل سنت، حریز هر روز صبح، و هر شب [[علی|علی بن ابی‌طالب]] را ۷۰ بار [[لعن]] می‌کرد.<ref>ابن حجر، تهذیب التهذیب، دار صادر، ج۲، ص۲۴۰.</ref>

*[[مغیرة بن شعبه]]؛ هنگامی که از سوی معاویه حاکم کوفه بود، امام علی(ع) و شیعیان او را بر [[منبر]] ناسزا می‌گفت و لعن می‌کرد.<ref> ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۵۰.</ref> او از [[صحابه]] پیامبر بود که در ماجرای هجوم به خانه [[حضرت زهرا]] نیز نقش داشت.<ref>مفید، الجمل، ۱۴۱۳ق، ص۱۱۷.</ref>

* النصب و النواصب؛ نوشته محسن معلم به زبان عربی، نویسنده در این کتاب به مباحثی همچون معنای نصب، مصادیق آن،<ref>معلم، النصب و النواصب، ۱۴۱۸ق، ص۳۱-۳۸.</ref> حکم نواصب<ref>معلم، النصب و النواصب، ۱۴۱۸ق، ص۶۰۵-۶۲۴.</ref> و آثار درباره نصب<ref>معلم، النصب و النواصب، ۱۴۱۸ق، ص۵۸۸-۵۹۰.</ref> پرداخته است. او بغض و دشمنی امام علی را معیار ناصبی بودن ذکر کرده<ref>معلم، النصب و النواصب، ۱۴۱۸ق، ص۳۷.</ref> و از بیش از ۲۵۰ تن به عنوان ناصبی یا متهم به نصب نام برده است.<ref>معلم، النصب و النواصب، ص۲۶۱-۵۲۸.</ref> همچنین نام مناطقی که در آنجا نواصب زندگی می‌کرده‌اند در این کتاب آمده است.<ref>معلم، النصب و النواصب، ۱۴۱۸ق، ص۲۴۴-۲۲۹.</ref> این کتاب به وسیله انتشارات دار الهادی در سال ۱۴۱۸ق در بیروت منتشر شده است.<ref>[http://pdf.lib.eshia.ir/94626/1/1 النصب و النواصب]</ref>

* «الشهاب الثاقب فی بیان معنی النواصب»؛ محدث بحرانی.<ref>بحرانی، الحدائق الناضره، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص۴۰۵.</ref>  

* رساله «اصول الاسلام و الایمان و حکم الناصب و ما یتعلق به» اثر [[وحید بهبهانی]]<ref>آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۱۷۶.</ref>

همچنین در عناوین برخی از ردیه‌هایی که عالمان شیعی در نقد آثار مخالفان نوشته‌اند، از تعبیر نواصب استفاده شده است.<ref> معلم، النصب و الناصبی، ۱۴۱۸ق، ص۵۸۸-۵۹۰.</ref> مصائب النواصب فی الرد علی النواقض الروافض اثر [[قاضی نورالله شوشتری]]<ref>آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۱۹، ص۷۶.</ref> و [[النقض (کتاب)|بعض مثالب النواصب فی نقض بعض فضائح الروافض]] اثر [[عبدالجلیل قزوینی]]<ref>آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۱۳۰.</ref> از این موارد است. در کتاب النصب و النواصب نیز از ۲۹ اثر درباره نصب و نواصب یاد شده است.<ref> معلم، النصب و الناصبی، ۱۴۱۸ق، ص۵۸۸-۵۹۰.</ref>

* آقا بزرگ تهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعه، قم و تهران، اسماعیلیان کتابخانه اسلامیه تهران، ۱۴۰۸ق.

* ابن ادریس حلی، محمد بن منصور، اجوبة مسائل و رسائل فی مختلف فنون المعرفه، تصحیح: سید محمدمهدی بن سید حسن موسوی خرسان، قم، دلیل ما، ۱۴۲۹ق.

* [https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/image/16892/1/199 مغنیه، محمدجواد، الشیعه و الحاکمون، بیروت، دار الجواد، ۲۰۰۰م.]