گناه: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
Khoshnoudi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۲: | خط ۲: | ||
'''گُناه''' نافرمانی از دستورات خدا است و به سخن دیگر انجام کاری که خدا از آن نهی کرده یا ترک کاری که به انجام آن فرمان داده است. گناهان را به دو دسته [[گناه کبیره|کبیره]] (بزرگ) و [[صغیره]] (کوچک) تقسیم میکنند. گناه کبیره گناهی است که در [[قرآن]] یا [[حدیث|روایات]] به کبیرهبودن آن تصریح شده یا به انجامدهنده آن وعده عذاب داده شده باشد؛ مانند قتل نفس، [[زنا|زِنا]]، خوردن مال [[یتیم]] و [[ربا| رباخواری]]. | '''گُناه''' نافرمانی از دستورات خدا است و به سخن دیگر انجام کاری که خدا از آن نهی کرده یا ترک کاری که به انجام آن فرمان داده است. گناهان را به دو دسته [[گناه کبیره|کبیره]] (بزرگ) و [[صغیره]] (کوچک) تقسیم میکنند. گناه کبیره گناهی است که در [[قرآن]] یا [[حدیث|روایات]] به کبیرهبودن آن تصریح شده یا به انجامدهنده آن وعده عذاب داده شده باشد؛ مانند قتل نفس، [[زنا|زِنا]]، خوردن مال [[یتیم]] و [[ربا| رباخواری]]. | ||
بنابر آموزههای دینی، برخی گناهان دارای آثار ویژهای چون ازدستدادن نعمتها، ازبینرفتن آبرو و شتابیافتن مرگ هستند. | بنابر آموزههای دینی، برخی گناهان دارای آثار ویژهای چون ازدستدادن نعمتها، ازبینرفتن آبرو و شتابیافتن مرگ هستند. | ||
با توجه به آیات قرآن، برخی از اعمال نیک، موجب پاکشدن گناهان میشوند. به این اتفاق [[تکفیر گناهان|تکفیر]] میگویند. طبق برخی روایات، خداوند به وسیله چیزهایی چون بیماری و فقر گناهان بندگانش را محو میکند. همچنین در قرآن آمده است اگر گناهکاری [[توبه]] کند، خداوند از گناهان او درمیگذرد. | با توجه به آیات قرآن، برخی از اعمال نیک، موجب پاکشدن گناهان میشوند. به این اتفاق [[تکفیر گناهان|تکفیر]] میگویند. طبق برخی روایات، خداوند به وسیله چیزهایی چون بیماری و فقر گناهان بندگانش را محو میکند. همچنین در قرآن آمده است اگر گناهکاری [[توبه]] کند، خداوند از گناهان او درمیگذرد. | ||
خط ۸: | خط ۸: | ||
به اعتقاد شیعیان، [[چهارده معصوم]] و [[پیامبران]] از گناه مُبرا هستند. | به اعتقاد شیعیان، [[چهارده معصوم]] و [[پیامبران]] از گناه مُبرا هستند. | ||
==واژهشناسی== | == واژهشناسی == | ||
گناه بهمعنای نافرمانی از دستورات خداوند است.<ref>قرائتی، گناهشناسی، ۱۳۷۷ش، ص۷.</ref> به سخن دیگر انجامدادن کاری که خدا از آن نهی کرده یا ترک کاری که به آن امر کرده است.<ref>سجادی، فرهنگ معارف اسلامی، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۴۲۹.</ref> این واژه را معادل واژههایی چون ذَنْب، معصیت، اِثم، سَیّئه و خَطیئه در زبان عربی میدانند.<ref>نگاه کنید به قرائتی، گناهشناسی، ۱۳۷۷ش، ص۷.</ref> | گناه بهمعنای نافرمانی از دستورات خداوند است.<ref>قرائتی، گناهشناسی، ۱۳۷۷ش، ص۷.</ref> به سخن دیگر انجامدادن کاری که خدا از آن نهی کرده یا ترک کاری که به آن امر کرده است.<ref>سجادی، فرهنگ معارف اسلامی، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۴۲۹.</ref> این واژه را معادل واژههایی چون ذَنْب، معصیت، اِثم، سَیّئه و خَطیئه در زبان عربی میدانند.<ref>نگاه کنید به قرائتی، گناهشناسی، ۱۳۷۷ش، ص۷.</ref> | ||
==اقسام== | == اقسام == | ||
===به لحاظ کبیره و صغیره بودن=== | === به لحاظ کبیره و صغیره بودن === | ||
در برخی کتابهای اخلاقی، گناهان به دو قسم صغیره و کبیره تقسیم شدهاند.<ref>نگاه کنید به دستغیب، گناهان کبیره، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۳۱؛ قرائتی، گناهشناسی، ۱۳۷۷ش، ص۱۳تا۱۵.</ref> ریشه این تقسیم را [[قرآن]] و [[حدیث|روایات]] میدانند.<ref>قرائتی، گناهشناسی، ۱۳۷۷ش، ص۱۳.</ref> برای نمونه در [[آیه]] ۳۱ [[سوره نساء]] آمده است: «اگر از گناهان بزرگی که از آنها نهی شدهاید دوری گزینید، بدیهای شما را از شما میزداییم.»<ref>سوره نساء، آیه ۳۱.</ref> به گفته [[سید محمدحسین طباطبائی]] مفسر قرآن | در برخی کتابهای اخلاقی، گناهان به دو قسم صغیره و کبیره تقسیم شدهاند.<ref>نگاه کنید به دستغیب، گناهان کبیره، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۳۱؛ قرائتی، گناهشناسی، ۱۳۷۷ش، ص۱۳تا۱۵.</ref> ریشه این تقسیم را [[قرآن]] و [[حدیث|روایات]] میدانند.<ref>قرائتی، گناهشناسی، ۱۳۷۷ش، ص۱۳.</ref> برای نمونه در [[آیه]] ۳۱ [[سوره نساء]] آمده است: «اگر از گناهان بزرگی که از آنها نهی شدهاید دوری گزینید، بدیهای شما را از شما میزداییم.»<ref>سوره نساء، آیه ۳۱.</ref> به گفته [[سید محمدحسین طباطبائی]] مفسر قرآن | ||
، مراد از «بدیها» در آیه، | ، مراد از «بدیها» در آیه، گناهان صغیره است؛ چراکه در مقابل گناهان کبیره آمده است. این آیه بیانکننده آن است که گناهان به دو قسم کوچک و بزرگ تقسیم میشوند.<ref>نگاه کنید به طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۴، ص۳۲۳.</ref> | ||
در کتاب [[العروة الوثقی (کتاب)| عروةالوثقی]]، گناه کبیره به گناهی گفته شده است که در قرآن یا روایات به | در کتاب [[العروة الوثقی (کتاب)| عروةالوثقی]]، گناه کبیره به گناهی گفته شده است که در قرآن یا روایات به کبیره بودن آن تصریح شده یا به مرتکب آن وعده عذاب داده شده یا در قرآن و روایات از یکی از گناهان کبیره بزرگتر دانسته شده است.<ref>یزدی، العروةالوثقی، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۶۸۱.</ref> | ||
قتل نفس، [[زنا|زِنا]]، [[تهمت|تهمتزدن]] به زن پاکدامن، خوردن مال [[یتیم]]، [[ربا|رباخواری]]، ترک [[نماز]]، دزدی و ناامیدی از رحمت | قتل نفس، [[زنا|زِنا]]، [[تهمت|تهمتزدن]] به زن پاکدامن، خوردن مال [[یتیم]]، [[ربا|رباخواری]]، ترک [[نماز]]، دزدی و ناامیدی از رحمت خدا، از جمله گناهان کبیرهای هستند که در روایات مطرح شدهاند.<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۷۶تا۲۷۸.</ref> | ||
===تقسیم گناهان به لحاظ آثار=== | === تقسیم گناهان به لحاظ آثار === | ||
در برخی از [[حدیث|روایات]]، گناهان باتوجه به پیامدهای آنها تقسیم شدهاند. برای نمونه در [[معانی الاخبار (کتاب)| معانی الاخبار]] در حدیثی از [[امام سجاد علیهالسلام| امام سجاد(ع)]]، گناهان به چند دسته تقسیم شدهاند که برخی از آنها به شرح زیر است: | در برخی از [[حدیث|روایات]]، گناهان باتوجه به پیامدهای آنها تقسیم شدهاند. برای نمونه در [[معانی الاخبار (کتاب)| معانی الاخبار]] در حدیثی از [[امام سجاد علیهالسلام| امام سجاد (ع)]]، گناهان به چند دسته تقسیم شدهاند که برخی از آنها به شرح زیر است: | ||
* گناهانی که نعمتها را از انسان میگیرند: زورگویی، ترک [[امر به معروف و نهی از منکر]] و [[کفران نعمت]]. | * گناهانی که نعمتها را از انسان میگیرند: زورگویی، ترک [[امر به معروف و نهی از منکر]] و [[کفران نعمت]]. | ||
* گناهانی که موجب پشیمانی میشوند: قتل نفس، [[قطع رحم|ترک صله رحم]]، ترک [[نماز]] و [[زکات|زکاتندادن]]. | * گناهانی که موجب پشیمانی میشوند: قتل نفس، [[قطع رحم|ترک صله رحم]]، ترک [[نماز]] و [[زکات|زکاتندادن]]. | ||
خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
* گناهانی که آبروی انسان را میبرند: [[شرابخواری]]، [[قمار|قِماربازی]]، عمل لغو، [[عیبجویی]] از دیگران. | * گناهانی که آبروی انسان را میبرند: [[شرابخواری]]، [[قمار|قِماربازی]]، عمل لغو، [[عیبجویی]] از دیگران. | ||
* گناهانی که بلاء نازل میکنند: یارینکردن مظلوم و ترک امر به معروف و نهی از منکر. | * گناهانی که بلاء نازل میکنند: یارینکردن مظلوم و ترک امر به معروف و نهی از منکر. | ||
* گناهانی که [[مرگ]] را شتاب میدهند: | * گناهانی که [[مرگ]] را شتاب میدهند: ترک [[صله رحم|رابطه با خویشاوندان]]، [[زنا|زِنا]] و [[قسم دروغ |سوگندِدروغ]].<ref>صدوق، معانیالاخبار، ۱۴۰۳ق، ص۲۷۰و۲۷۱.</ref> | ||
==اثرات مادی و معنوی | == اثرات مادی و معنوی گناه == | ||
براساس [[حدیث|حدیثی]] از [[امام صادق علیهالسلام| امام صادق(ع)]]، زمانی که انسان گناهی مرتکب میشود، نقطهای سیاه در [[قلب]] او ایجاد میشود. اگر [[توبه]] کند پاک میشود؛ اما اگر بر گناهان خود بیفزاید بر آن سیاهی نیز افزوده میشود تا جائی که تمام قلب او را فرا گیرد. در این صورت هیچگاه رستگار نخواهد شد.<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۷۱؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۰، ص۳۲۷.</ref>{{یادداشت| [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] در شرح این روایت میگوید: خداوند قلب [[ایمان|مؤمن]] را نورانی و پذیرای صفات نورانی آفریده است و با هر [[گناه]] بخشی از این نورانیت به سیاهی(تاریکی) تبدیل میشود و با هر توبه به حالت قبلی برمیگردد و اگر گناه ادامه یابد سیاهی گسترده | براساس [[حدیث|حدیثی]] از [[امام صادق علیهالسلام| امام صادق (ع)]]، زمانی که انسان گناهی مرتکب میشود، نقطهای سیاه در [[قلب]] او ایجاد میشود. اگر [[توبه]] کند پاک میشود؛ اما اگر بر گناهان خود بیفزاید بر آن سیاهی نیز افزوده میشود تا جائی که تمام قلب او را فرا گیرد. در این صورت هیچگاه رستگار نخواهد شد.<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۷۱؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۰، ص۳۲۷.</ref>{{یادداشت| [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] در شرح این روایت میگوید: خداوند قلب [[ایمان|مؤمن]] را نورانی و پذیرای صفات نورانی آفریده است و با هر [[گناه]] بخشی از این نورانیت به سیاهی (تاریکی) تبدیل میشود و با هر توبه به حالت قبلی برمیگردد و اگر گناه ادامه یابد سیاهی گسترده میشود تا جایی که تمام قلب را فرامیگیرد و قلب قابلیتش را برای دریافت صفات نورانی از دست میدهد ونتیجهاش همان محرومیت ابدی از رستگاری است.}} | ||
[[امام علی علیهالسلام| امام علی(ع)]] در حدیثی با استناد به این آیه قرآن که «اگر شما را مصیبتی رسد، به خاطر کارهایی است که | [[امام علی علیهالسلام| امام علی (ع)]] در حدیثی با استناد به این آیه قرآن که «اگر شما را مصیبتی رسد، به خاطر کارهایی است که میکنید»،<ref>سوره شوری، آیه ۳۰.</ref> گناهان را علت هر بلایی دانسته است که در زندگی نصیب انسان میشود؛ حتی خراشبرداشتن و به زمینخوردن.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۰، ص۳۶۲.</ref> | ||
==عوامل پاککننده گناه== | == عوامل پاککننده گناه == | ||
در کتاب [[میزان الحکمه (کتاب)|میزانالحکمه]]، در بخشی با عنوان «مُکَفِّرات ذُنوب» (پاککنندههای گناهان)، برخی عوامل محوکننده گناهان براساس [[حدیث|روایات]] بیان شده است.<ref>نگاه کنید به محمدی ریشهری، میزانالحکمه، ۱۳۷۹ش، ج۴، ص۱۹۰۶تا۱۹۱۳.</ref> به گزارش این کتاب فقر، بیماری، خوشرویی، فریادرسی مظلومان، [[سجده]] زیاد و [[صلوات]] از این عوامل هستند.<ref>نگاه کنید به محمدی ریشهری، میزانالحکمه، ۱۳۷۹ش، ج۴، ص۱۹۰۶تا۱۹۱۳.</ref> | در کتاب [[میزان الحکمه (کتاب)|میزانالحکمه]]، در بخشی با عنوان «مُکَفِّرات ذُنوب» (پاککنندههای گناهان)، برخی عوامل محوکننده گناهان براساس [[حدیث|روایات]] بیان شده است.<ref>نگاه کنید به محمدی ریشهری، میزانالحکمه، ۱۳۷۹ش، ج۴، ص۱۹۰۶تا۱۹۱۳.</ref> به گزارش این کتاب فقر، بیماری، خوشرویی، فریادرسی مظلومان، [[سجده]] زیاد و [[صلوات]] از این عوامل هستند.<ref>نگاه کنید به محمدی ریشهری، میزانالحکمه، ۱۳۷۹ش، ج۴، ص۱۹۰۶تا۱۹۱۳.</ref> | ||
==توبه از گناه== | == توبه از گناه == | ||
{{اصلی|توبه}} | {{اصلی|توبه}} | ||
در منابع فقهی شیعه، همواره بر وجوب توبه از گناهان تأکید شده است و وجوب آن فوری دانسته شده است.[[محمدحسن نجفی]] | در منابع فقهی شیعه، همواره بر وجوب توبه از گناهان تأکید شده است و وجوب آن فوری دانسته شده است. [[محمدحسن نجفی]]، فقیه مشهور<ref>جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۳۳، ص۱۶۸.</ref> [[سید محمدکاظم طباطبایی یزدی |سید یزدی]] توبه از گناه را مهمترین مسئله و واجبترینِ [[واجب]]ها میداند.<ref>نگاه کنید به یزدی، عروةالوثقی، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۲۸۷.</ref> با توجه به آیات [[قرآن]] ازجمله [[آیه]] ۸۲ [[سوره طه|سوره طاها]]، خداوند توبه گناهکار را میپذیرد و گناهان او را هرچه باشد، میبخشاید.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۴، ص۱۸۷و۱۸۸.</ref> | ||
==عصمت، مقام دوری از گناه== | == عصمت، مقام دوری از گناه == | ||
{{اصلی|عصمت}} | {{اصلی|عصمت}} | ||
در فرهنگ دینی عصمت مقامی است که در آن فرد گناه مرتکب نمیشود.<ref>مصباح یزدی، آموزش عقاید، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۳۱.</ref> چنین فردی را معصوم مینامند.<ref>مصباح یزدی، آموزش عقاید، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۳۱.</ref> به اعتقاد [[شیعه|شیعیان]]، معصوم به جهت آگاهی کامل و همیشگی از زشتی گناه و اراده قوی، از روی اختیار [[گناه]] نمیکند.<ref>مصباح یزدی، آموزش عقاید، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۳۱.</ref> شیعیان [[امامیه|امامی]] بر این باورند که [[پیامبران]]، [[امامان شیعه |امامان دوازدهگانه]] و [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها| حضرت زهرا(س)]] دارای مقام عصمتاند.<ref>مصباح یزدی، آموزش عقاید، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۳۰و۳۱.</ref> | در فرهنگ دینی عصمت مقامی است که در آن فرد گناه مرتکب نمیشود.<ref>مصباح یزدی، آموزش عقاید، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۳۱.</ref> چنین فردی را معصوم مینامند.<ref>مصباح یزدی، آموزش عقاید، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۳۱.</ref> به اعتقاد [[شیعه|شیعیان]]، معصوم به جهت آگاهی کامل و همیشگی از زشتی گناه و اراده قوی، از روی اختیار [[گناه]] نمیکند.<ref>مصباح یزدی، آموزش عقاید، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۳۱.</ref> شیعیان [[امامیه|امامی]] بر این باورند که [[پیامبران]]، [[امامان شیعه |امامان دوازدهگانه]] و [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها| حضرت زهرا (س)]] دارای مقام عصمتاند.<ref>مصباح یزدی، آموزش عقاید، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۳۰و۳۱.</ref> | ||
== | == برای مطالعهٔ بیشتر == | ||
* گناهان کبیره، نوشته [[سید عبدالحسین دستغیب]] | * گناهان کبیره، نوشته [[سید عبدالحسین دستغیب]] | ||
* گناهشناسی، نوشته [[محسن قرائتی]] | * گناهشناسی، نوشته [[محسن قرائتی]] | ||
خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس}} | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* جوادی آملی، عبدالله، تسنیم، تحقیق علی اسلامی، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش. | * جوادی آملی، عبدالله، تسنیم، تحقیق علی اسلامی، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش. | ||
* خویی سیدابوالقاسم، صراطالنجاة، جمعآوری و تصحیح موسی مفیدالدین عاصی | * خویی سیدابوالقاسم، صراطالنجاة، جمعآوری و تصحیح موسی مفیدالدین عاصی عاملی، قم، مکتب نشرالمنتخب، چاپ اول، ۱۴۱۶ق. | ||
* دستغیب، سیدعبدالحسین، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ نهم، ۱۳۷۵ش. | * دستغیب، سیدعبدالحسین، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ نهم، ۱۳۷۵ش. | ||
* سبحانی، جعفر، بحوث فی الملل و النحل؛ دراسة موضوعیة مقارنة للمذاهب الاسلامیه، قم، مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، چاپ اول، ۱۳۷۰ش. | |||
* صدوق، محمدبنعلی، معانیالأخبار، تحقیق علیاکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۳ق. | |||
* طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیرالقرآن، قم، انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق. | |||
* قرائتی، محسن، گناهشناسی، تنظیم محمد محمد اشتهاردی، تهران، مرکز فرهگنی درسهایی از قرآن، چاپ اول، ۱۳۷۷ش. | * قرائتی، محسن، گناهشناسی، تنظیم محمد محمد اشتهاردی، تهران، مرکز فرهگنی درسهایی از قرآن، چاپ اول، ۱۳۷۷ش. | ||
* کاشفالغطاء، حسن بن جعفر، انوارالفقاهه، نجف، مؤسسه کاشفالغطاء، چاپ اول، ۱۴۲۲ق. | * کاشفالغطاء، حسن بن جعفر، انوارالفقاهه، نجف، مؤسسه کاشفالغطاء، چاپ اول، ۱۴۲۲ق. | ||
* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علیاکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق. | * کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علیاکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق. | ||
* مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، بیروت، دارالوفاء، ۱۴۰۳ق. | * مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، بیروت، دارالوفاء، ۱۴۰۳ق. | ||
* محمدی ریشهری، محمد، میزانالحکمه همراه با ترجمه فارسی، ترجمه حمیدرضا شیخی، قم، دارالحدیث، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش. | * محمدی ریشهری، محمد، میزانالحکمه همراه با ترجمه فارسی، ترجمه حمیدرضا شیخی، قم، دارالحدیث، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش. | ||
* مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش عقاید، تهران، شرکت چاپ و نشر | * مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش عقاید، تهران، شرکت چاپ و نشر بینالملل سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش. | ||
* یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، قم، انتشارات مدرسه امام علیبنابیطالب، چاپ اول، ۱۴۲۸ق. | * یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، قم، انتشارات مدرسه امام علیبنابیطالب، چاپ اول، ۱۴۲۸ق. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==پیوند به بیرون== | == پیوند به بیرون == | ||
* [http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=37418= «گناه»، وبگاه پژوهه، پژوهشکده باقرالعلوم]. | * [http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=37418= «گناه»، وبگاه پژوهه، پژوهشکده باقرالعلوم]. | ||
{{گناهان}} | {{گناهان}} | ||
<onlyinclude>{{درجهبندی | <onlyinclude>{{درجهبندی |