محمدعلی مدرس افغانی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''محمدعلی مُدَرِّس افغانی''' (۱۳۶۵-۱۲۸۴ش) استاد [[ادبیات عرب]] در [[حوزه نجف]] و [[حوزه قم]]، [[مجتهد|فقیه]] و نویسنده تألیفات متعدد در زمینه ادبیات عرب است. شاگردان او از کشورهای [[ایران]]، [[پاکستان]]، [[افغانستان]]، [[عراق]] و [[هند]] بوده‌اند. بسیاری او را در [[ادبیات عرب]] توانا و زبده دانسته‌اند. نخستین کتاب‌های مدرس در سال‌های ۱۳۴۳ تا ۱۳۴۶ش در [[نجف]] چاپ و منتشر شد. تصحیح و تعلیق [[جامع المقدمات]]، قواعد الادبیه و قواعد النحویه (هر دو در توضیح و شرح عوامل فی النحو)، رفع الغاشیه من غوامض الحاشیه (شرح حاشیه ملاعبدالله) و الشواهد المنتخبة (شرح سیوطی) از کتاب‌های وی است. کتاب المدرس الافضل مدرس مورد توجه و تمجید [[الازهر]] قرار گرفت و پیشنهاد تدریس به او داده شد.

مدرس در ۱۳۵۴ش از عراق اخراج شد و به [[قم]] آمد. پیش از آن، او دو بار به توصیه [[سیدابوالحسن اصفهانی]] به [[افغانستان]] بازگشت و به فعالیت اجتماعی و تدریس و تاسیس مدرسه پرداخت. مدرس در جریان قیام [[ابراهیم گاوسوار]]، تلاش نمود بین او و دولت [[کابل]] آشتی ایجاد کند. او در نجف نزد [[سیدابوالحسن اصفهانی|اصفهانی]]، [[محمدحسین نائینی|نائینی]]، [[کاشف الغطاء]]، [[سیدمحسن حکیم|حکیم]] درس خوانده، و از آنان و نیز از [[آقابزرگ تهرانی]] و [[سیدمحمدباقر صدر|صدر]] [[اجازه اجتهاد|گواهی اجتهاد]] یا [[اجازه روایت]] دریافت نمود. مدرس در ۵شهریور (سنبله) ۱۳۶۵ش در قم فوت کرد.

محمدعلی غزنوی، فرزند مرادعلی در ۱۲۸۴ش در جاغوری ولایت غزنی [[افغانستان]] متولد شد. مرادعلی در ارتش افغانستان خدمت می‌کرد.<ref>فصیحی، شریفی، «عالمان شیعه غزنی»، ۱۳۹۳، ص۳۹۱-۳۸۴.</ref> مدرس افغانی در ۵ شهریور سال ۱۳۶۵ش در سن ۸۱ سالگی در [[قم]] از دنیا رفت و در آرام‌گاه باغ بهشت در مقبره خانوادگی [[سید محمدصادق روحانی]]<ref>[http://www.almodares.com/fa/biography پایگاه اینترنتی اثار استاد مدرس افغانی، «زندگی‌نامه»]</ref> به خاک سپرده شد.<ref>جواهرالکلام، تربت پاکان قم، ۱۳۸۲ش، ج۳، ص۱۷۵۹-۱۷۶۱.</ref>

محمدعلی در کودکی همراه پدرش به [[مشهد]] آمد و یادگیری [[علوم حوزوی]] را آغاز نمود.<ref>ناصری، مشاهیر تشیع در افغانستان، ۱۳۹۰ش، ص ۲۱۹-۲۱۱.</ref> او شرح نظام را نزد عبدالجواد، [[ادیب نیشابوری]] اول و دیگر متون ادبیات عرب را با [[محمدتقی هروی]]، ادیب نیشابوری دوم آموخت. مدرس در ۱۳۰۴خورشیدی، پس از فوت پدر، به قصد تحصیل در [[حوزه علمیه نجف]] و بخاطر نداشتن توان مالی و پاسپورت، پیاده به سوی [[نجف]] حرکت می‌کند<ref>فصیحی، شریفی، «عالمان شیعه غزنی»، ۱۳۹۳، ص۳۹۱-۳۸۴.</ref> و یک‌سال بعد به [[کربلا]] و سپس نجف می‌رسد.<ref>جواهرالکلام، تربت پاکان قم، ۱۳۸۲ش، ج۳، ص۱۷۵۹-۱۷۶۱.</ref>  

شیخ مدرس در [[نجف]] با وجود شروع تحصیل، تا حدود دو سال موفق به سکونت در مدرسه و دریافت شهریه نمی‌شود.<ref>فصیحی، شریفی، «عالمان شیعه غزنی»، ۱۳۹۳، </ref> او بعدها در نجف، مدرسه‌ای برای اسکان و تحصیل طلاب افغانستانی تاسیس کرد.<ref>امینی، معجم رجال الفکر و الادب فی النجف خلال الف عام، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۸۱.</ref> مدرس اولین شهریه را از [[سید ابوالحسن اصفهانی]] می‌گیرد.<ref>ناصری، مشاهیر تشیع در افغانستان، ۱۳۹۰ش، ص ۲۱۹-۲۱۱.</ref> مدرس تا ۱۳۱۸ش دروس سطح و عالی حوزه را با محمد رشتی، بادکوبه‌ای، اصفهانی، [[سیدمحسن حکیم|حکیم]]، [[ضیاءالدین عراقی|عراقی]]، [[محمدحسین نائینی|نائینی]]، [[کاشف الغطاء]]، [[خویی]] و کاظمی فراگرفت.<ref>خدابنده‌لو، «مدرس افغانی، محمدعلی»، ص۲۱۹.</ref> در این سال، ابوالحسن اصفهانی از او می‌خواهد به [[افغانستان]] بازگردد و فعالیت کند.<ref>ناصری، مشاهیر تشیع در افغانستان، ۱۳۹۰ش، ص ۲۱۹-۲۱۱.</ref>

نخستین کتاب‌های مدرس بنام‌های الکلام المفید للمدرس و المستفید (شرح صمدیه)، مکررات المدرس (شرح سیوطی) و المدرس الافضل فیها یرمز و یشار الیه (شرح مطول) اولین بار در سال‌های ۱۳۴۳تا۱۳۴۶ در [[نجف]] چاپ و منتشر شد.<ref>عواد، معجم المؤلفین العراقیین، بغداد، ج۳، ص۲۰۷-۲۰۸.</ref> او کتاب‌های دیگری نیز نوشته است: تصحیح و تعلیق [[جامع المقدمات]]، کتاب‌های قواعد الادبیه و قواعد النحویه (هر دو در توضیح و شرح عوامل فی النحو)، رفع الغاشیه من غوامض الحاشیه (شرح حاشیه ملاعبدالله)، اعراب [[سوره حمد|سورة الفاتحه]] و الشواهد المنتخبة (شرح سیوطی).<ref>ناصری، مشاهیر تشیع در افغانستان، ۱۳۹۰ش، ص ۲۱۹-۲۱۱.</ref>

مدرس با تاسیس موسسه‌ای در [[قم]] برای تولید و پخش نوارهای صوتی درس‌های خود، حدود ۳هزار نوار درسی در [[ادبیات عرب ]] برجای گذاشت.<ref>خدابنده‌لو، «مدرس افغانی، محمدعلی»، ص۲۱۹.</ref> شرح و توضیح دروس امثله، صرف میر، عوامل جرجانی، عوامل ملاحسن، منطق کبری، شرح انموذج، شرح جامی، مغنی اللبیب و  [[معالم الدین|معالم دین]] از جمله درس‌های ضبط شده وی است.<ref>خدابنده‌لو، «مدرس افغانی، محمدعلی»، ص۲۱۹.</ref>

یکی از شاگردان مدرس نقل می‌کند که دانشگاه الازهر مصر، پس از انتشار کتاب المدرس الافضل، ضمن تمجید، آن را چندبار چاپ کرده و با فرستادن هیات رسمی به نجف برای دیدار با مدرس، جهت دعوت رسمی از وی برای پذیرفتن ریاست بخش ادبیات عرب آن دانشگاه اقدام کردند و مجموعه‌ای از نوارهای صوتی درس وی را با خود بردند. <ref>ناصری، مشاهیر تشیع در افغانستان، ۱۳۹۰ش، ص۲۱۸.</ref>

 

*امینی، محمد هادی، معجم رجال الفکر و الادب فی النجف خلال الف عام، ، ج۳، ۱۴۱۵ق.

*خدابنده‌لو، غلام‌رضا، «مدرس افغانی، محمدعلی»، در دایرة المعارف تشیع، تهران، حکمت، ۱۳۹۴ش.