کاربر ناشناس
کابل: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
ایجاد و اضافه کردن بخش تاریخ
imported>Fayaz جز (وارد کردن منابع) |
imported>Fayaz جز (ایجاد و اضافه کردن بخش تاریخ) |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
| استان = کابل | | استان = کابل | ||
| مساحت = | | مساحت = | ||
| جمعیت کل = بیش از ۴. | | جمعیت کل = بیش از ۴.۲ میلیون نفر (برآورد ۱۳۹۸ش) | ||
| نام محلی = | | نام محلی = | ||
| زبان =فارسی و پشتو | | زبان =فارسی و پشتو | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
==موقعیت کابل== | ==موقعیت کابل== | ||
شهر کابل، پایتخت افغانستان و مرکز ولایتی به همین نام است. شهر کابل در شرق افغانستان قرار دارد.<ref>دانشنامه بریتانیکا، مدخل کابل</ref> شهرهای پَغمان، بَگرامی، ده سبز، شَکر دره و چهار آسیاب در همسایگی این شهر قرار دارد. ارتفاع کابل از سطح دریا، حدود ۱۸۰۰ متر است. رود کابل، از میان پایتخت افغانستان می‌گذرد و به سمت جلال آباد و پاکستان روان است.<ref>دانشنامه بریتانیکا، مدخل کابل</ref> این شهر محل تقاطع سه راه مهم افغانستان است:راه شمال به مزار شریف و همسایگان شمالی، راه شرق به جلال‌آباد، و راه جنوب به غزنی و قندهار و هرات.<ref>دانشنامه بریتانیکا، مدخل کابل</ref> | شهر کابل، پایتخت [[افغانستان]] و مرکز ولایتی به همین نام است. شهر کابل در شرق افغانستان قرار دارد.<ref>دانشنامه بریتانیکا، مدخل کابل</ref> شهرهای پَغمان، بَگرامی، ده سبز، شَکر دره و چهار آسیاب در همسایگی این شهر قرار دارد. ارتفاع کابل از سطح دریا، حدود ۱۸۰۰ متر است.<ref>لزلی، دانشنامه بریتانیکا، مدخل کابل.</ref> کوه‌های آسمایی و شیر دروازه و چند تپه در داخل کابل قرار دارند و آن را به دو بخش تقسیم کرده‌اند. رود کابل، از میان پایتخت افغانستان می‌گذرد و به سمت جلال آباد و [[پاکستان]] روان است.<ref>لزلی، دانشنامه بریتانیکا، مدخل کابل.</ref> این شهر محل تقاطع سه راه مهم افغانستان است: راه شمال به ولایت [[بلخ ]]و [[مزار شریف]] و همسایگان شمالی، راه شرق به جلال‌آباد، و راه جنوب به [[غزنی]] و [[قندهار]] و [[هرات]].<ref>لزلی، دانشنامه بریتانیکا، مدخل کابل</ref> | ||
==تاریخ== | |||
کابل یکی از شهرهای باستانی [[افغانستان]] است و برخی منابع از قدمت کابل پیش از میلاد مسیح سخن گفته‌اند.<ref>لزلی، دانشنامه بریتانیکا، مدخل کابل.</ref> در آثار مورخان عهد اسکندر و در جغرافیای بطلیموس، از کابل به نام قابوره، کابورا و اورتوسپاته یاد شده، و در شاهنامه [[فردوسی]] مکرر از کابل و کابلستان نام برده شده است.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ۱۳۷۷ش، ج۱۲، ص۱۷۸۷۱-۱۷۸۶۲.</ref> کابل در سال ۲۵۰ش(۸۷۰م) توسط مسلمانان فتح شد و در ۶۰۰ش(۱۲۲۱م) چنگیزخان آن را ویران کرد.<ref>لزلی، دانشنامه بریتانیکا، مدخل کابل.</ref> تیمور در ۷۷۷ش (۱۳۹۸م) کابل را احیا کرد. کابل در ۸۸۳ش(۱۵۰۴م) از سوی بابر، پادشاه مغول گورکانی به پایتختی برگزیده شد.<ref>لزلی، دانشنامه بریتانیکا، مدخل کابل.</ref> در ۱۱۱۷ش(۱۷۳۸م) نادر افشار، این شهر را تصرف کرد و بخشی از همراهان قزلباش خود را در آن گذاشت.<ref>لزلی، دانشنامه بریتانیکا، مدخل کابل.</ref> در ۱۱۵۲ش (۱۷۷۳م) تیمور، فرزند احمد ابدالی، پایتخت خود را از قندهار به کابل منتقل کرد.<ref>لزلی، دانشنامه بریتانیکا، مدخل کابل.</ref>{{یادداشت|در این زمان، جمیعت شهر از ده هزار نفر به ۵۰ هزار نفر افزایش یافت.}} تا سقوط سلطنت در افغانستان (۱۳۵۲ش/۱۹۷۷۳م) شهر کابل در حال گسترش و افزایش جمعیت بود. درگیری مجاهدین با نیروهای دولتی تحت حمایت نیروهای شوروی، و سپس درگیری گروه‌های مجاهدین و خشونت طالبان، باعث تغییرات عمده در میزان و بافت جمعیتی کابل گردید.<ref>لزلی، دانشنامه بریتانیکا، مدخل کابل.</ref> پس از سقوط طالبان، کابل رشد جمعیتی و تغییرات فضای کلی را تجربه کرد.<ref>لزلی، دانشنامه بریتانیکا، مدخل کابل.</ref> | |||
==جمعیت، اقوام و مذاهب== | ==جمعیت، اقوام و مذاهب== | ||
در سال | در سال ۱۳۹۸ش، جمعیت شهر کابل حدود ۴میلیون و دویست و هفتاد هزار نفر برآورد شده است.<ref>[https://www.nsia.gov.af:8080/wp-content/uploads/2019/04/%D8%A8%D8%B1-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B3-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D9%84-1398.pdf سایت اداره احصائیه افغانستان، «گزارش برآورد نفوس کشور ۱۳۹۸»،بازدید: ۱۳۹۸/۱۰/۵.]</ref> | ||
[[پرونده:دشت برچی.jpg|بندانگشتی|300px|بلوار شهید مزاری، خیابان اصلی دشت برچی]] | [[پرونده:دشت برچی.jpg|بندانگشتی|300px|بلوار شهید مزاری، خیابان اصلی دشت برچی]] | ||
شمار شیعیان شهر کابل در دوره دولت کمونیستی و نیز دولت مجاهدین، نزدیک به نیمی از جمعیت آن بود، اما در دوره [[طالبان]] | شمار شیعیان شهر کابل در دوره دولت کمونیستی و نیز دولت مجاهدین، نزدیک به نیمی از جمعیت آن بود، اما در دوره [[طالبان]] جمعیت شیعه به کمترین حد رسید. پس از فروپاشی حکومت طالبان، شیعیان به کابل بازگشتند.<ref>بختیاری، شیعیان افغانستان، ص ۱۱۷ و ۱۱۸.</ref> | ||
===مناطق شیعه‌نشین=== | ===مناطق شیعه‌نشین=== | ||
شیعیان در مناطق مختلف کابل بویژه در غرب آن زندگی می‌کنند. این ناحیه شامل دشت برچی، افشار، قلعه شهاده، کارته سه، کارته چهار و کارته سخی است.<ref>[http://www.afghanpaper.com/info/velaiat/kabol.htm وبگاه شبکه اطلاع‌رسانی افغانستان، «ولایت کابل»، بازدید:۱۳۹۷/۱۲/۹.]</ref> هم‌چنین شیعیان در محله‌های [[چنداول]]، قلعه فتح‌الله، وزیرآباد، خیرخانه و تایمنی سکونت دارند. | شیعیان در مناطق مختلف کابل بویژه در غرب آن زندگی می‌کنند. این ناحیه شامل دشت برچی، افشار، قلعه شهاده، کارته سه، کارته چهار و کارته سخی است.<ref>[http://www.afghanpaper.com/info/velaiat/kabol.htm وبگاه شبکه اطلاع‌رسانی افغانستان، «ولایت کابل»، بازدید:۱۳۹۷/۱۲/۹.]</ref> هم‌چنین شیعیان در محله‌های [[چنداول]]، قلعه فتح‌الله، وزیرآباد، خیرخانه و تایمنی سکونت دارند. | ||
== | ==پیشینه تشیع== | ||
پیشینه حضور [[شیعیان]] در کابل به سده سوم هجری و همزمان با ورود مسلمانان به این شهر می‌رسد. سکونت [[قزلباش‌ها|قزلباش‌های]] شیعه در دوره نادرشاه افشار، موجب تاثیرگذاری سیاسی، فرهنگی، نظامی و اجتماعی [[شیعیان]] در کابل شد. با این حال [[شیعیان]] کابل در قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی مورد بی‌مهری و ستم شاهان از جمله عبدالرحمان خان و حبیب الله خان قرار گرفتند.<ref>محمد وحید شیوانی، ص ۱۳۱.</ref> | |||
در پاییز و زمستان ۱۳۷۱ کابل شاهد رویارویی شورای نظار به رهبری احمد شاه مسعود و حزب اتحاد اسلامی به رهبری عبدالرسول سیاف، با [[حزب وحدت اسلامی افغانستان|حزب وحدت اسلامی]] به رهبری [[عبدالعلی مزاری]] بود. این جنگ تلفات و خسارات فراوانی بر جای گذاشت.<ref>شیعیان افغانستان، روابط، جایگاه، جریان‌ها و احزاب، ص ۴۲۲.</ref> در ۲۲ بهمن(دلو) ۱۳۷۲ غرب کابل منطقه شیعه‌نشین [[منطقه افشار (کابل)|افشار]] از کنترل حزب وحدت خارج شد و سپس نیروهای شورای نظار و حزب اتحاد، وارد مناطق مسکونی شدند و به قتل‌عام غیرنظامیان، زنان، کودکان و پیران پرداختند، خانه‌ها را آتش زدند و اموال و دارایی‌های مردم را غارت کردند. <ref>قربانعلی محقق ارزگانی، ص ۲۷۷ و ۲۷۸.</ref> | در پاییز و زمستان ۱۳۷۱ کابل شاهد رویارویی شورای نظار به رهبری احمد شاه مسعود و حزب اتحاد اسلامی به رهبری عبدالرسول سیاف، با [[حزب وحدت اسلامی افغانستان|حزب وحدت اسلامی]] به رهبری [[عبدالعلی مزاری]] بود. این جنگ تلفات و خسارات فراوانی بر جای گذاشت.<ref>شیعیان افغانستان، روابط، جایگاه، جریان‌ها و احزاب، ص ۴۲۲.</ref> در ۲۲ بهمن(دلو) ۱۳۷۲ غرب کابل منطقه شیعه‌نشین [[منطقه افشار (کابل)|افشار]] از کنترل حزب وحدت خارج شد و سپس نیروهای شورای نظار و حزب اتحاد، وارد مناطق مسکونی شدند و به قتل‌عام غیرنظامیان، زنان، کودکان و پیران پرداختند، خانه‌ها را آتش زدند و اموال و دارایی‌های مردم را غارت کردند. <ref>قربانعلی محقق ارزگانی، ص ۲۷۷ و ۲۷۸.</ref> | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۲: | ||
== زیارت‌گاه‌ها== | == زیارت‌گاه‌ها== | ||
[[پرونده:B7f1e7762c773501fa72d0a33f47b535.png|بندانگشتی|300px|<sub></sub>{{وسط‌چین}}[[زیارتگاه سخی]]، کابل{{پایان وسط چین}}]] | [[پرونده:B7f1e7762c773501fa72d0a33f47b535.png|بندانگشتی|300px|<sub></sub>{{وسط‌چین}}[[زیارتگاه سخی]]، کابل{{پایان وسط چین}}]] | ||
[[زیارتگاه سخی]] واقع در دامنه کوه آسمایی کابل (معروف به کوه تلویزیون) به دلیل اینکه خرقه منسوب به [[پیامبر(ص)]] مدتی در آن قرار داشته و هم‌چنین نظرگاه [[امام علی(ع)]] بوده؛ مورد زیارت و احترام [[شیعیان]] و [[اهل‌سنت]] است. زیارت پیر بلند منسوب به مرقد نوه [[امام سجاد(ع)]]، حسن بن[[زید بن علی|زید]]، مکان زیارتی دیگری است که در کنار باغ بالا و ورودی هتل کانتیننتال کابل قرار دارد.<ref>[http://www.jomhornews.com/fa/news/16107/ خبرگزاری جمهور، «زیارت پیربلند در باغ بالای شهر کابل»، نشر:۱۳۹۱/۷/۱۹.]</ref> | *[[زیارتگاه سخی]] واقع در دامنه کوه آسمایی کابل (معروف به کوه تلویزیون) به دلیل اینکه خرقه منسوب به [[پیامبر(ص)]] مدتی در آن قرار داشته و هم‌چنین نظرگاه [[امام علی(ع)]] بوده؛ مورد زیارت و احترام [[شیعیان]] و [[اهل‌سنت]] است. | ||
*زیارت پیر بلند منسوب به مرقد نوه [[امام سجاد(ع)]]، حسن بن[[زید بن علی|زید]]، مکان زیارتی دیگری است که در کنار باغ بالا و ورودی هتل کانتیننتال کابل قرار دارد.<ref>[http://www.jomhornews.com/fa/news/16107/ خبرگزاری جمهور، «زیارت پیربلند در باغ بالای شهر کابل»، نشر:۱۳۹۱/۷/۱۹.]</ref> | |||
*زیارت ابوالفضلی، در محله مرادخانی کابل، به یادبود و احترام [[حضرت ابوالفضل]] و عَلَم وی بنا شده و محل زیارت برخی شیعیان است.<ref>[http://af.farsnews.com/culture/news/13950712000625 خبرگزاری فارس،«زیارتگاه منسوب به حضرت ابوالفضل(ع) در کابل»، نشر:۱۳۹۵/۷/۱۳.]«</ref> | |||
==مساجد== | ==مساجد== | ||
| خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
*بهمنی قاجار، محمدعلی، «شیعیان افغانستان؛ روابط، جایگاه، جریان‌ها و احزاب»، ۱۳۹۰ش. | |||
*دولت آبادی، بصیراحمد، «شناسنامه افغانستان»، تهران، شریعتی، ۱۳۹۰ش. | *دولت آبادی، بصیراحمد، «شناسنامه افغانستان»، تهران، شریعتی، ۱۳۹۰ش. | ||
* | *دهخدا، علی‌اکبر؛ «لغت نامه»، تهران، دانشگاه تهران، چاپ دوم از دوره جدید، ۱۳۷۷ش. | ||
* [https://www.britannica.com/place/Kabul لزلی، جولیان؛ «کابل»، دایرةالمعارف بریتانیکا]، بازدید:۱۳۹۸/۱۰/۵. | * [https://www.britannica.com/place/Kabul لزلی، جولیان؛ «کابل»، دایرةالمعارف بریتانیکا]، بازدید:۱۳۹۸/۱۰/۵. | ||
*[http://cso.gov.af/Content/files/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%20%D8%AF%DB%8C%D9%85%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C/population/Final%20Population%201397.pdf سایت اداره احصائیه افغانستان، «گزارش برآورد نفوس کشور ۱۳۹۷»،بازدید: ۱۳۹۷/۱۲/۷.] | *[http://cso.gov.af/Content/files/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%20%D8%AF%DB%8C%D9%85%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C/population/Final%20Population%201397.pdf سایت اداره احصائیه افغانستان، «گزارش برآورد نفوس کشور ۱۳۹۷»،بازدید: ۱۳۹۷/۱۲/۷.] | ||