Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۲۱۵
ویرایش
محمد بن عبدالله بن حسن: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (←منابع) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
==تولد و نسب== | ==تولد و نسب== | ||
ابوعبدالله محمد بن عبدالله بن حسن بن حسن که از سوی برخی به وی لقب [[نفس زکیه]] داده‌اند، در سال [[سال 100 هجری قمری|۱۰۰ق]] به دنیا آمد. پدرش عبدالله فرزند [[حسن مثنی]] و نوه [[امام حسن مجتبی (ع)]] است. مادرش هند دختر ابی عبیدة بن عبدالله بن زمعه است. به دلیل آنکه در تمام سلسله والدینش کنیز وجود نداشت و سلسله مادران وی همه از [[قریش]] بودند به او لقب صریح قریش دادند.<ref> | ابوعبدالله محمد بن عبدالله بن حسن بن حسن که از سوی برخی به وی لقب [[نفس زکیه]] داده‌اند، در سال [[سال 100 هجری قمری|۱۰۰ق]] به دنیا آمد. پدرش عبدالله فرزند [[حسن مثنی]] و نوه [[امام حسن مجتبی (ع)]] است. مادرش هند دختر ابی عبیدة بن عبدالله بن زمعه است. به دلیل آنکه در تمام سلسله والدینش کنیز وجود نداشت و سلسله مادران وی همه از [[قریش]] بودند به او لقب صریح قریش دادند.<ref>فرمانیان، موسوی‌نژاد، زیدیه تاریخ و عقاید، ۱۳۸۹ش، ص۳۶.</ref> | ||
{{خاندان پیامبر}} | {{خاندان پیامبر}} | ||
==بیعت با محمد بن عبدالله== | ==بیعت با محمد بن عبدالله== | ||
پس از قیام [[یحیی بن زید]] و شهادت وی، طرفداران تفکر قیام به سیف و به طور کلی علویان و غیر آنها به سوى محمد بن عبدالله نفس زکیه شتافتند. [[عبدالله بن حسن (ابهام‌زدایی)|عبدالله بن حسن]] پدر نفس زکیه معروف به [[عبدالله محض |عبدالله محض]] در حدود سال ۱۲۶ق در منطقه [[ابواء]] نزدیک [[مدینه]] از خویشان و پیروان خود دعوت کرد تا با پسرش به عنوان [[مهدی (عج)|مهدی]] اهل بیت بیعت کنند و بسیاری بیعت او را پذیرفتند.<ref>ابن طباطبا، الفخری فی الاداب السلطانیه، ص۱۲۰.</ref> | پس از قیام [[یحیی بن زید]] و شهادت وی، طرفداران تفکر قیام به سیف و به طور کلی علویان و غیر آنها به سوى محمد بن عبدالله نفس زکیه شتافتند. [[عبدالله بن حسن (ابهام‌زدایی)|عبدالله بن حسن]] پدر نفس زکیه معروف به [[عبدالله محض |عبدالله محض]] در حدود سال ۱۲۶ق در منطقه [[ابواء]] نزدیک [[مدینه]] از خویشان و پیروان خود دعوت کرد تا با پسرش به عنوان [[مهدی (عج)|مهدی]] اهل بیت بیعت کنند و بسیاری بیعت او را پذیرفتند.<ref>ابن طباطبا، الفخری فی الاداب السلطانیه، ۱۴۱۸ق، ص۱۲۰.</ref> | ||
طبق برخی گزارش‌ها سه برادر عباسى ابراهیم، سفّاح و منصور<ref> | طبق برخی گزارش‌ها سه برادر عباسى ابراهیم، سفّاح و منصور<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۲۵۶.</ref> و براساس گزارش‌های دیگر تنها منصور عباسی با نفس زکیه بیعت کردند.<ref>ابن طباطبا، الفخری فی الاداب السلطانیه، ۱۴۱۸ق، ص۱۱۹.</ref> <ref>جعفریان، تشیع در مسیر تاریخ، ۱۳۵۹ش، ص۳۱۳.</ref> | ||
===موضع امام صادق(ع)=== | ===موضع امام صادق(ع)=== | ||
تنها مخالفتی که در واقعه بیعت ابواء صورت گرفت، از سوی [[امام صادق(ع)]] بود. بر اساس برخی گزارش‌ها مخالفت امام صادق(ع) به دلیل نسبت‌دادن لقب [[مهدی (عج)|مهدی]] [[اهل بیت(ع)]] به محمد بن عبدالله بود چرا که ایشان معتقد بود اکنون وقت ظهور مهدی نیست و محمد بن عبدالله به هیچ عنوان مهدی که [[پیامبر(ص)]] بشارت آن را داده، نیست.<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص ۲۳۳ و ۲۵۴ - ۲۵۷.</ref><ref> | تنها مخالفتی که در واقعه بیعت ابواء صورت گرفت، از سوی [[امام صادق(ع)]] بود. بر اساس برخی گزارش‌ها مخالفت امام صادق(ع) به دلیل نسبت‌دادن لقب [[مهدی (عج)|مهدی]] [[اهل بیت(ع)]] به محمد بن عبدالله بود چرا که ایشان معتقد بود اکنون وقت ظهور مهدی نیست و محمد بن عبدالله به هیچ عنوان مهدی که [[پیامبر(ص)]] بشارت آن را داده، نیست.<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص ۲۳۳ و ۲۵۴ - ۲۵۷.</ref><ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا قرن هفتم هجری، ۱۳۶۹ش، ص۳۷.</ref> | ||
دلیل دیگر مخالفت امام صادق (ع) آن بود که ایشان می‌دانست [[عباسیان|بنی العباس]] که برای بیعت با محمد بن عبدالله نفس زکیه آمده بودند، بیعت خود را با وی خواهند شکست و هدف آنها از نزدیک شدن به علویان، فراهم کردن زمینه برای رسیدن خود به قدرت بود.<ref> | دلیل دیگر مخالفت امام صادق (ع) آن بود که ایشان می‌دانست [[عباسیان|بنی العباس]] که برای بیعت با محمد بن عبدالله نفس زکیه آمده بودند، بیعت خود را با وی خواهند شکست و هدف آنها از نزدیک شدن به علویان، فراهم کردن زمینه برای رسیدن خود به قدرت بود.<ref>مطهرى، سیرى در سیره ائمه اطهار، ۱۳۹۱ش، ص۱۳۱-۱۳۲.</ref> | ||
عده‌ای از نویسندگان علاوه بر دلیل نخست معتقدند امام صادق(ع) همچون پدر خود، [[امام محمد باقر (ع)|امام محمد باقر(ع)]]، با هر نوع قیام و خروج مخالف بوده و رویکرد [[تشیع فرهنگی |تشیع فرهنگی]] را دنبال می‌کرده است<ref>مهدی فرمانیان، سید علی موسوی نژاد، زیدیه؛ تاریخ و عقاید، ص۳۶.</ref> برخلاف زیدیان و دیگر علویان که بر اساس دیدگاه [[تشیع سیاسی |تشیع سیاسی]] رفتار می‌کردند. | عده‌ای از نویسندگان علاوه بر دلیل نخست معتقدند امام صادق(ع) همچون پدر خود، [[امام محمد باقر (ع)|امام محمد باقر(ع)]]، با هر نوع قیام و خروج مخالف بوده و رویکرد [[تشیع فرهنگی |تشیع فرهنگی]] را دنبال می‌کرده است<ref>مهدی فرمانیان، سید علی موسوی نژاد، زیدیه؛ تاریخ و عقاید، ۱۳۸۹ش، ص۳۶.</ref> برخلاف زیدیان و دیگر علویان که بر اساس دیدگاه [[تشیع سیاسی |تشیع سیاسی]] رفتار می‌کردند. | ||
البته برخی گزارش‌ها بیعت نکردن امام صادق(ع) را فقط به سبب معرفی محمد بن عبدالله به عنوان مهدی امت دانسته‌اند و ایشان با قیام محمد بن عبدالله به عنوانی اقدامی علیه ظلم و ستم و در راستای [[امر به معروف و نهی از منکر]] مخالف نبوده است.<ref> | البته برخی گزارش‌ها بیعت نکردن امام صادق(ع) را فقط به سبب معرفی محمد بن عبدالله به عنوان مهدی امت دانسته‌اند و ایشان با قیام محمد بن عبدالله به عنوانی اقدامی علیه ظلم و ستم و در راستای [[امر به معروف و نهی از منکر]] مخالف نبوده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج ۴۷، ص ۲۷۸</ref> | ||
==قیام نفس زکیه== | ==قیام نفس زکیه== | ||
{{اصلی|قیام نفس زکیه}} | {{اصلی|قیام نفس زکیه}} | ||
محمد بن عبدالله نفس زکیه در سال [[سال ۱۴۵ هجری قمری|۱۴۵ق]] در [[مدینه]] بر ضد [[منصور عباسی]] قیام کرد.<ref>ابن قتیبه، المعارف، ص۳۷۸.</ref> فقها و محدثین مدینه با اینکه برخی از آنها [[شیعه]] نبودند اما به سبب برتر دانستن محمد بن عبدالله بر منصور، تخلف از نفس زکیه را جایز ندانسته، بیعت با منصور از روی اکراه را باطل شمردند.<ref> | محمد بن عبدالله نفس زکیه در سال [[سال ۱۴۵ هجری قمری|۱۴۵ق]] در [[مدینه]] بر ضد [[منصور عباسی]] قیام کرد.<ref>ابن قتیبه، المعارف، ص۳۷۸.</ref> فقها و محدثین مدینه با اینکه برخی از آنها [[شیعه]] نبودند اما به سبب برتر دانستن محمد بن عبدالله بر منصور، تخلف از نفس زکیه را جایز ندانسته، بیعت با منصور از روی اکراه را باطل شمردند.<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص ۲۳۸، ۲۳۹ و ۲۵۱.</ref> | ||
با لشکرکشی [[عباسیان]] به [[مدینه]] و محاصره این شهر، بسیاری از مردم به سبب ترس از ادامه محاصره و قحطی از دور محمد بن عبدالله پراکنده شدند.<ref> | با لشکرکشی [[عباسیان]] به [[مدینه]] و محاصره این شهر، بسیاری از مردم به سبب ترس از ادامه محاصره و قحطی از دور محمد بن عبدالله پراکنده شدند.<ref>فرمانیان، موسوی‌نژاد، تاریخ و عقاید زیدیه، ۱۳۸۹ش، ص۳۸.</ref> | ||
==درگذشت== | ==درگذشت== | ||
سرانجام با ورود عباسیان به داخل شهر، جنگ تن به تن درگرفت و محمد بن عبدالله به دست [[حمید بن قحطبه طائی|حمید بن قُحطبه]] در منطقه «احجار الزیت» مدینه کشته شد.<ref>طبری، تاریخ طبری، ج۷، ص۵۸۹ و ۵۹۰.</ref><ref>ذهبی، تاریخ | سرانجام با ورود عباسیان به داخل شهر، جنگ تن به تن درگرفت و محمد بن عبدالله به دست [[حمید بن قحطبه طائی|حمید بن قُحطبه]] در منطقه «احجار الزیت» مدینه کشته شد.<ref>طبری، تاریخ طبری، ج۷، ص۵۸۹ و ۵۹۰.</ref><ref>ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۹، ص۲۸-۳۱.</ref><ref>مقریزی، امتاع الاسماع، ج۱۲، ص۳۷۷.</ref>بعد از کشته‌شدن، سرش را از بدنش جدا کرده و در شهرهاى مختلف گرداندند و بدن وی را در [[بقیع|بقیع]] دفن کردند.<ref>فرمانیان، موسوی‌نژاد، تاریخ و عقاید زیدیه، ۱۳۸۹ش، ص۳۸.</ref> | ||
==ظهور فرقه محمدیه== | ==ظهور فرقه محمدیه== | ||
برخی نویسندگان ملل و نحل نوشتهاند: پس از کشته شدن نفس زکیه، مغیرة بن سعید عجلی و طرفدارانش مدعی شدند، نفس زکیه نمرده است بلکه در کوه حاجر در منطقه نجد در [[غیبت امام زمان(عج)|غیبت]] به سرمیبرد و ظهور خواهد کرد. این گروه به محمدیه مشهور بوده و معتقد بودند نفس زکیه مهدی موعود است.<ref> | برخی نویسندگان ملل و نحل نوشتهاند: پس از کشته شدن نفس زکیه، مغیرة بن سعید عجلی و طرفدارانش مدعی شدند، نفس زکیه نمرده است بلکه در کوه حاجر در منطقه نجد در [[غیبت امام زمان(عج)|غیبت]] به سرمیبرد و ظهور خواهد کرد. این گروه به محمدیه مشهور بوده و معتقد بودند نفس زکیه مهدی موعود است.<ref>بغدادی، الفرق بین الفرق، ۱۹۷۷م، ص۴۲.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۸۶: | خط ۸۶: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* ابن طباطبا، معروف به ابنطقطقی، محمد بن علی، الفخری فی | * ابن طباطبا، معروف به ابنطقطقی، محمد بن علی، الفخری فی الآداب السلطانیه، به کوشش عبدالقادر، بیروت، دار القلم العربی، ۱۴۱۸ق. | ||
* الاصفهانی، ابن ابیالفرج، به کوشش سید احمد صقر، بیروت، دار المعرفه، بیتا. | * الاصفهانی، ابن ابیالفرج، به کوشش سید احمد صقر، بیروت، دار المعرفه، بیتا. | ||
* جعفری، حسین‌محمد، تشیع در مسیر تاریخ، ترجمه سید محمد تقی آیت اللهی (شیرازی)، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۵۹ش. | * جعفری، حسین‌محمد، تشیع در مسیر تاریخ، ترجمه سید محمد تقی آیت اللهی (شیرازی)، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۵۹ش. | ||