کاربر ناشناس
آیه کنز: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
اصلاح پانویس ها
imported>M.r.seifi بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Fayaz جز (اصلاح پانویس ها) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات آیه | {{جعبه اطلاعات آیه | ||
| عنوان =آیه کنز | | عنوان =[[آیه]] کنز | ||
| تصویر = | | تصویر = | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| نام آیه =کنز | | نام آیه =کنز | ||
| واقع در سوره =توبه | | واقع در سوره =[[توبه]] | ||
| شماره آیه =۳۴ | | شماره آیه =۳۴ | ||
| جزء =۱۰ | | جزء =۱۰ | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
| شأن نزول = | | شأن نزول = | ||
| مکان نزول =مدینه | | مکان نزول =مدینه | ||
| موضوع | | موضوع =فساد علمای یهود و مسیحی، تحریم کنز | ||
| درباره = | | درباره = | ||
| سایر = | | سایر = | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
==محتوا== | ==محتوا== | ||
کلمه کنز و هم‌خانواده آن، ۹ بار در [[قرآن]] آمده است<ref>[http://www.alketab.org سایت الکتاب، «ریشه کنز»، نشر: | کلمه کنز و هم‌خانواده آن، ۹ بار در [[قرآن]] آمده است<ref>[http://www.alketab.org سایت الکتاب، «ریشه کنز»، نشر:۱۳۹۵/۵/۱.]</ref> و فقط آیه ۳۴ [[سوره توبه|توبه]] به [[آیه]] کنز شهرت یافته، زیرا در این آیه و آیه بعدی وعده عذاب برای انجام کنز آمده است.<ref>سرمدی، «آیه کنز»، ص۱۲۱-۱۲۲.</ref> کنز در لغت به معنای جمع‌آوری و ذخیره کردن است<ref>میرمعزی، «مفهوم کنز از دیدگاه علم اقتصاد و اندیشمندان اسلامی»، ص۲۸.</ref> و در اصطلاح برای جمع‌کردن مال بیش از حد و نپرداختن حقوق شرعی آن آمده است.<ref>میرمعزی، «مفهوم کنز از دیدگاه علم اقتصاد و اندیشمندان اسلامی»، ص۲۸.</ref> | ||
[[مفسران]]، موضوعات این آیه را درباره نکوهش مالکیت‌های نامشروع و مخالفت با [[اسلام]] توسط علمای یهود و راهبان مسیحی،<ref>طوسی، التبیان، بیروت، ج۵، ص۲۱۰؛ طباطبایی، ۱۳۷۱ش، ج۹، ص۳۵۴-۳۳۲.</ref> و نهی از کنز [[تفسیر]] و بحث کرده‌اند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۳۹۰؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۷۱ش، ج۹، ص۳۵۴-۳۳۲.</ref> | |||
==دیدگاه مفسران== | ==دیدگاه مفسران== | ||
تعدادی از [[مفسران]] بر این عقیده‌اند که بخش اول این آیه، توضیحی برای آیات قبلی است که در نکوهش علماء و راهبان یهودی و مسیحی آمده<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، | تعدادی از [[مفسران]] بر این عقیده‌اند که بخش اول این آیه، توضیحی برای آیات قبلی است که در نکوهش علماء و راهبان یهودی و مسیحی آمده<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۳۹۰.</ref> و در این‌جا تصرف نامشروع در مال مردم را از ویژگی‌های دیگر آن می‌شمارد.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۷۱ش، ج۹، ص۳۵۴-۳۳۲.</ref> درباره خوردن مال مردم به باطل برخی آن را به [[رشوه|رشوه گرفتن]] اکثر علمای یهود و مسیحی برای حکم دادن،<ref>طوسی، التبیان، بیروت، ج۵، ص۲۱۰.</ref> مانند حکم به نفع افراد زورمند<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۳۹۰.</ref> و فروختن جایی در [[بهشت]] به مردم در قبال دریافت پول<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۳۹۰.</ref> معنا کرده‌اند و برخی به مالک شدن اموال مردم توسط این علماء از راه‌های نامشروع.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۴۷؛ طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۳۷۱ش، ج۹، ص۲۴۹.</ref> هم‌چنین مفسرین (یصدون عن سبیل الله) را به اقدامات علمای یهود و راهبان مسیحی در ممنوعیت پیروی از [[اسلام]]،<ref>طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۴۷</ref> پنهان‌کردن حقایق الهی،<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۳۹۰.</ref> و ترساندن و بازداشتن مردم از گرویدن به اسلام<ref>طوسی، التبیان، بیروت، ج۵، ص۲۱۰.</ref> تفسیر کرده‌اند. | ||
بیشتر مفسرین موضوع اصلی بخش دوم آیه را که با (و الذین) شروع می‌شود، [[حرمت]] کنز می‌دانند.<ref>میرمعزی، «مفهوم کنز از دیدگاه علم اقتصاد و اندیشمندان اسلامی»، ص۲۸.</ref> آنان حرف واو را دارای نقش ابتدا (استئنافیه) و عبارت بعد آن را مستقل از بخش پیشین و دارای مخاطب عام دانسته که هم شامل غیر مسلمانان مانند یهودیان و نصاری می‌شود و هم شامل مسلمانان است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۴۷</ref> [[علامه طباطبایی|طباطبایی]] در [[المیزان]] به نقل از سیوطی آورده که در زمان جمع‌آوری نسخ قرآن توسط [[عثمان]]، تلاش شده، حرف واو در (و الذین) این آیه، حذف گردد تا حرمت کنز و وعده عذاب آن، به بخش اول آیه یعنی فقط علمای یهود و راهبان مسیحی برگردد و [[مسلمانان]] از آن مستثنی گردند؛ ولی با مخالفت ابوذر ناکام مانده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۷۱ش، ج۹، ص۲۵۶.</ref> | بیشتر مفسرین موضوع اصلی بخش دوم آیه را که با (و الذین) شروع می‌شود، [[حرمت]] کنز می‌دانند.<ref>میرمعزی، «مفهوم کنز از دیدگاه علم اقتصاد و اندیشمندان اسلامی»، ص۲۸.</ref> آنان حرف واو را دارای نقش ابتدا (استئنافیه) و عبارت بعد آن را مستقل از بخش پیشین و دارای مخاطب عام دانسته که هم شامل غیر مسلمانان مانند یهودیان و نصاری می‌شود و هم شامل مسلمانان است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۴۷</ref> [[علامه طباطبایی|طباطبایی]] در [[المیزان]] به نقل از سیوطی آورده که در زمان جمع‌آوری نسخ قرآن توسط [[عثمان]]، تلاش شده، حرف واو در (و الذین) این آیه، حذف گردد تا حرمت کنز و وعده عذاب آن، به بخش اول آیه یعنی فقط علمای یهود و راهبان مسیحی برگردد و [[مسلمانان]] از آن مستثنی گردند؛ ولی با مخالفت ابوذر ناکام مانده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۷۱ش، ج۹، ص۲۵۶.</ref> | ||
===مفهوم و شرایط کنز=== | ===مفهوم و شرایط کنز=== | ||
دیدگاه مشترک مفسرین بر حرمت جمع‌آوری و ذخیره ثروت است.<ref>میرمعزی، «مفهوم کنز از دیدگاه علم اقتصاد و اندیشمندان اسلامی»، ص۴۰-۲۳</ref> ولی مفسرین درباره مفهوم کنز و تعیین حدود آن، اختلاف دارند که از تفاوت در منابع روایی آنان ایجاد شده است.<ref>محمودی گلپایگانی، «تحلیل فقهی احکام کنز»، ص۱۴۳-۱۱۹.</ref> به طور مختصر نظرات درباره مفهوم کنز را در ۴ دسته می‌توان نشان داد: | دیدگاه مشترک مفسرین بر حرمت جمع‌آوری و ذخیره ثروت است.<ref>میرمعزی، «مفهوم کنز از دیدگاه علم اقتصاد و اندیشمندان اسلامی»، ص۴۰-۲۳.</ref> ولی مفسرین درباره مفهوم کنز و تعیین حدود آن، اختلاف دارند که از تفاوت در منابع روایی آنان ایجاد شده است.<ref>محمودی گلپایگانی، «تحلیل فقهی احکام کنز»، ص۱۴۳-۱۱۹.</ref> به طور مختصر نظرات درباره مفهوم کنز را در ۴ دسته می‌توان نشان داد: | ||
*اگر [[زکات]] مال جمع شده، پرداخت شود، کنز نیست. [[شیخ طوسی]] و [[طبرسی]] و برخی دیگر، بنابر روایتی از [[پیامبر]] در تعریف کنز، (و لاینفقونها) را به نپرداختن [[زکات]] ربط می‌دهند.<ref>سرمدی، دانشنامه معاصر قرآن کریم، ص۱۲۱-۱۲۲؛ طوسی، التبیان، ج۵، ص۲۱۰؛ طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۴۷؛ العروسی، تفسیر نور الثقلین، ج۲، ص۲۱۳.</ref> | *اگر [[زکات]] مال جمع شده، پرداخت شود، کنز نیست. [[شیخ طوسی]] و [[طبرسی]] و برخی دیگر، بنابر روایتی از [[پیامبر]] در تعریف کنز، (و لاینفقونها) را به نپرداختن [[زکات]] ربط می‌دهند.<ref>سرمدی، دانشنامه معاصر قرآن کریم، ص۱۲۱-۱۲۲؛ طوسی، التبیان، بیروت، ج۵، ص۲۱۰؛ طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۴۷؛ العروسی، تفسیر نور الثقلین، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۲۱۳.</ref> | ||
*حقوق واجب مال جمع شده، بیش از زکات است و با پرداخت آنان، مال ذخیره شده، کنز محسوب نمی‌شود. [[فیض کاشانی]] و [[علامه طباطبایی]]<ref>کاشانی، تفسیر صافی، ج۲، ص۴۱؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۷۱ش، ج۹، ص۳۵۴-۳۳۲.</ref> انفاق را شامل موارد واجب غیر از زکات و موارد مستحب می‌دانند.<ref>طبرسی،مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۴۷</ref> برخی نیز به استدلال و استناد ابوذر به این آیه در اعتراض به عثمان و معاویه نسبت به جمع‌آوری مال و ثروت آنان و اطرافیان، استناد می‌کنند که مفهوم کنز را بیشتر از پرداخت زکات اعلام می‌کرد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۳۹۰.</ref> طباطبایی اضافه بر روایات، مفهوم (فی سبیل الله) را نیز توضیحی برای گستره کنز و انفاق می‌داند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۷۱ش، ج۹، ص۳۵۴-۳۳۲.</ref> | *حقوق واجب مال جمع شده، بیش از زکات است و با پرداخت آنان، مال ذخیره شده، کنز محسوب نمی‌شود. [[فیض کاشانی]] و [[علامه طباطبایی]]<ref>کاشانی، تفسیر صافی، ج۲، ص۴۱؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۷۱ش، ج۹، ص۳۵۴-۳۳۲.</ref> انفاق را شامل موارد واجب غیر از زکات و موارد مستحب می‌دانند.<ref>طبرسی،مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۴۷</ref> برخی نیز به استدلال و استناد ابوذر به این آیه در اعتراض به عثمان و معاویه نسبت به جمع‌آوری مال و ثروت آنان و اطرافیان، استناد می‌کنند که مفهوم کنز را بیشتر از پرداخت زکات اعلام می‌کرد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۳۹۰.</ref> طباطبایی اضافه بر روایات، مفهوم (فی سبیل الله) را نیز توضیحی برای گستره کنز و انفاق می‌داند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۷۱ش، ج۹، ص۳۵۴-۳۳۲.</ref> | ||
*جمع آوری ثروت در صورتی که مازاد بر کفاف زندگی باشد_بدون وابستگی به پرداخت زکات و غیره کنز حرام است.<ref>حکیمی، الحیات، ۱۳۷۳ش، ج۳.</ref> [[محمدرضا حکیمی خراسانی|محمدرضا حکیمی]] و برخی مفسران اهل‌سنت از معتقدان این دیدگاه هستند.<ref>میرمعزی، «مفهوم کنز از دیدگاه علم اقتصاد و اندیشمندان اسلامی»، ص۴۰-۲۳</ref> | *جمع آوری ثروت در صورتی که مازاد بر کفاف زندگی باشد_بدون وابستگی به پرداخت زکات و غیره کنز حرام است.<ref>حکیمی، الحیات، ۱۳۷۳ش، ج۳.</ref> [[محمدرضا حکیمی خراسانی|محمدرضا حکیمی]] و برخی مفسران اهل‌سنت از معتقدان این دیدگاه هستند.<ref>میرمعزی، «مفهوم کنز از دیدگاه علم اقتصاد و اندیشمندان اسلامی»، ص۴۰-۲۳.</ref> | ||
*[[مکارم شیرازی]] بر این نظر است که در شرایط عادی اقتصاد مسلمانان، پرداخت زکات، مال را از عنوان کنز خارج می‌کند ولی در شرایط غیرعادی، باید حقوق واجب دیگر مال پرداخت شود تا کنز محسوب نگردد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۳۹۰.</ref> | *[[مکارم شیرازی]] بر این نظر است که در شرایط عادی اقتصاد مسلمانان، پرداخت زکات، مال را از عنوان کنز خارج می‌کند ولی در شرایط غیرعادی، باید حقوق واجب دیگر مال پرداخت شود تا کنز محسوب نگردد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۳۹۰.</ref> | ||
در فقه و اقتصاد اسلامی نیز موضوع کنز مورد توجه و مطالعه فقیهان و متفکرین اسلامی است؛<ref>محمودی، «تحلیل فقهی احکام کنز»، ص۱۴۳-۱۱۹</ref> گرچه مفهوم کنز در اقتصاد اسلامی با کنز مطرح شده در متون تفسیری، تفاوت مفهومی و مصداقی دارد.<ref>میرمعزی، «مفهوم کنز از دیدگاه علم اقتصاد و اندیشمندان اسلامی»، ص۲۸</ref> | در فقه و اقتصاد اسلامی نیز موضوع کنز مورد توجه و مطالعه فقیهان و متفکرین اسلامی است؛<ref>محمودی، «تحلیل فقهی احکام کنز»، ص۱۴۳-۱۱۹.</ref> گرچه مفهوم کنز در اقتصاد اسلامی با کنز مطرح شده در متون تفسیری، تفاوت مفهومی و مصداقی دارد.<ref>میرمعزی، «مفهوم کنز از دیدگاه علم اقتصاد و اندیشمندان اسلامی»، ص۲۸.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||