مکروه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مکروه'''، اصطلاحی فقهی و وصف عملی است که ترک کردنش بهتر از انجام دادن آن است. کراهت گاه در عبادات است و گاه در معاملات و کسب و کار. کراهت در عبادات به معنای کم شدن ثواب آن عبادت نسبت به عبادت‌های مشابه است و کراهت در معامله به معنای عدم رضایت شارع در انجام دادن آن است. نماز گزاردن در برخی مکان‌ها مانند حمام و آشپزخانه و در برخی حالت‌ها مانند خواب آلودگی یا در لباس سیاه از جمله عبادات مکروه است.

مکروه در لغت از ریشه "كره" <ref>ابن منظور، لسان العرب، ج 12، ص 80، ذيل ماده كره</ref> و به معنای سختی‌ای است که بر انسان وارد می‌شود.<ref>صاحب بن عباد، ج3، ص355</ref> در اصطلاح فقهی نیز عملی است که ترک کردنش بهتر از انجام دادنش است.<ref>ملکی اصفهانی، ج‏2، ص94</ref>

| تحریمی و تنزیهی || از جهت میزان کراهت شارع|| '''مکروه تحریمی'''، عمل مکروهی است که شارع از آن کراهت زیادی دارد. مانند ترک مستحبات موکد.<ref>ملكى اصفهانى، ج‏2، ص204</ref>

'''مکروه تنزیهی'''، عملی است که انجامش گرچه مورد نهی است، اما ثوابی که به آن عمل داده می‌شود، کمترین اندازه ثواب اعمال مشابهش است. مانند نماز خواندن در مکانی که مجسمبه یا عکس در آن باشد یا روزه گرفتن در روز عاشورا(<small>البته به شرط اینکه قصدش از روزه گرفتن، توهین به این روز و کسب برکت از این روز نباشد</small>)

| مطلق و مقید || از جهت وضعیت کراهت در دستور شارع || '''مکروه مطلق'''، به فعلی گفته مى‏شود كه كراهت آن، بر چيزى متوقف و مشروط نيست، مانند: خوردن گوشت اسب و تخم‏مرغ. <ref>اصفهانى، ص82</ref>

'''مکروه معلق'''، به فعلی گفته مى‌‏شود كه كراهت آن بر چيزى متوقف و مشروط است، مانند: نماز، به شرطى كه در حمام خوانده شود.

'''مکروه تبعی'''، به عملی گفته مى‌‏شود كه خطاب مستقلى بر كراهت آن دلالت نمى‏‌‎كند، بلکه کراهت شارع از راه‌های دیگری فهمیده می‌شود؛ مانند نهی از نماز خواندن در نماز که به صورت ضمنی، رفتن به حمام به قصد نماز خواندن را نیز نشان می‌‌دهد. <ref>فاضل لنكرانى، ج2، ص421</ref>

| نفسی و غیری || از جهت کیفیت مطلوب بودن متعلق تکلیف || '''مکروه نفسی'''، عملی است که کراهت آن برای خودش است نه به این جهت که مقدمه انجام عمل مکروه دیگری است.

'''مکروه غیری'''، عملی است که به خودی خود، انجامش کراهتی ندارد، اما از آنجا که انجامش مقدمه انجام مکروه دیگری است، آنرا مکروه تبعی می‌گویند؛ مانند کراهت حمام رفتن برای خواندن نماز که حکم کراهت از جانب کراهت نماز خواندن برای رفتن به حمام نیز اثبات شده است.<ref>اصفهانى، ص82.</ref>

| معلق و منجّز || از جهت کیفیت دستور شارع || '''مکروه معلق'''، به فعلی گفته مى‌‏شود كه وجودش بر امر غير مقدورى متوقف است، هرچند كراهت آن فعلى است؛ به بيان ديگر، مكروه معلق، به عملى گفته مى‏شود كه كراهتش فعلى، ولى وجود مكروه استقبالى است.<ref> اصفهانى، ص82</ref>

'''مکروه منجّز'''، عملی است كه هم كراهت آن و هم خود عمل مکروه، در یک زمان وجود دارند و حالت انتظاری ندارد. <ref>اصفهانى، ص82</ref>

عبادت مکروه، عبادتی است که انجام دادنش ثواب کمتری از عبادت‌های مشابهش دارد؛ به عنوان مثال، روزه در روز [[عاشورا]]، نسبت به روزه در روز‌های دیگر، ثواب کمتری دارد. اما كراهت در غير عبادت به معناى نقصانی است که در خود آن عمل وجود دارد و [[شارع]] دوست ندارد آن کار انجام شود، هرچند انجامش را ممنوع نکرده است.<ref>فرهنگ نامه اصول فقه، ص667</ref>

{{ستون-شروع|3}}

* نماز خواندن در مقابل قبر، روی قبر و بین دو قبر در قبرستان<ref>رساله شانزده مرجع، مسئله 898:[http://portal.anhar.ir/node/9429/?ref=sbttl#gsc.tab=0 چیزهایی که در لباس نمازگزار مکروه است]</ref>

* نماز خواندن زمانی که انسان جوراب تنگ پوشیده است<ref>رساله شانزده مرجع، مسئله 1158[http://portal.anhar.ir/node/9459/?ref=sbttl#gsc.tab=0 چیزهایی که در نماز مکروه است]</ref>

* روزه در روزی که انسان شک دارد [[روز عرفه]] است یا [[عید قربان]]<ref>رساله شانزده مرجع، مسئله 1147[http://portal.anhar.ir/node/1912/?ref=sbttl#gsc.tab=0 روزه‌های حرام و مکروه]</ref>

{{ستون-شروع|3}}

* معامله بین اذان و اقامه و اول طلوع آفتاب

* خرید و فروش گندم و جو به صورتی‌که شغل شخص باشد.<ref>رساله سیزده مرجع، مسأله 2054</ref>

* صرافی<ref>خمینی، ص225</ref><ref>برای اطلاع بیشتر از مکروهات اخلاقی در دین اسلام ، ر.ک: کتاب مفاتیح النجاة عبدالله جوادی آملی و حلیه المتقین محمد تقی مجلسی. همچنین مکروهات فقهی در رساله های توضیح المسائل ذیل هر عمل عبادی و معامله‌ای مطرح شده است.</ref>

{{پانویس|2}}

{{ستون-شروع|2}}

* ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار الکفر، 1414ق، چاپ سوم؛

* اصفهانى، محمد حسين، الفصول الغروية فى الاصول الفقهية، قم، دار احیاء العلوم الاسلامیه، 1404ق؛

* خمینی، سیدروح الله، نجاة العباد، تهران، موسسه تنظیم نشر آثار امام خمینی، 1422ق؛

* صاحب بن عباد، المحیط فی اللغة، بیروت، عالم الکتاب، 1414ق؛

* فاضل لنكرانى، محمد، شرح كفاية الاصول، قم، نشر نوح، 1385ش، چاپ پنجم؛

* مركز اطلاعات و مدارك اسلامى، فرهنگ نامه اصول فقه، قم، 1389 ش؛

* ملكى اصفهانى، مجتبى، فرهنگ اصطلاحات اصول - قم، 1379 ش؛