Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۳۵
ویرایش
محمدابراهیم آیتی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
| اجازه اجتهاد به = | | اجازه اجتهاد به = | ||
| تالیفات =اندلس یا تاریخ حکومت مسلمین در اروپا • بحثی درباره مرجعیت و روحانیت • بررسی تاریخ عاشورا • سرمایه سخن • سیمای علی از مسجدالحرام تا مسجد کوفه و ... | | تالیفات =اندلس یا تاریخ حکومت مسلمین در اروپا • بحثی درباره مرجعیت و روحانیت • بررسی تاریخ عاشورا • سرمایه سخن • سیمای علی از مسجدالحرام تا مسجد کوفه و ... | ||
| سایر =پژوهش در تاریخ اسلام | | سایر =پژوهش در تاریخ اسلام | ||
| سیاسی = | | سیاسی = | ||
| اجتماعی = | | اجتماعی = | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
| وبگاه رسمی = | | وبگاه رسمی = | ||
}} | }} | ||
'''محمدابراهیم آیتی''' (۱۲۹۴ش–[[۱۳۴۳ش]])نویسنده و مورخ [[شیعه]]، نویسنده کتاب [[تاریخ آندلس]] و کتاب تاریخ پیامبر اسلام و نیز مترجم [[تاریخ یعقوبی]] به زبان فارسی. او علاوه بر تحصیلات [[حوزه علمیه|حوزوی]] دارای مدرک دکتری [[فلسفه اسلامی]] از [[دانشگاه تهران]] بود. آیتی از روحانیون فعال در عرصه‌های علمی، پژوهشی و فرهنگی بود و نزد اهل علم و | '''محمدابراهیم آیتی''' (۱۲۹۴ش–[[۱۳۴۳ش]]) نویسنده و مورخ [[شیعه]]، نویسنده کتاب [[تاریخ آندلس]] و کتاب تاریخ پیامبر اسلام و نیز مترجم [[تاریخ یعقوبی]] به زبان فارسی. او علاوه بر تحصیلات [[حوزه علمیه|حوزوی]]، دارای مدرک دکتری [[فلسفه اسلامی]] از [[دانشگاه تهران]] بود. آیتی از روحانیون فعال در عرصه‌های علمی، پژوهشی و فرهنگی بود و نزد اهل علم و فرهنگ، جایگاه و احترام داشت. | ||
او در مهر [[۱۳۴۳ش]] بر اثر تصادف رانندگی درگذشت. کتاب تاریخ پیامبر او برگزیده اولین دوره کتاب سال [[جمهوری اسلامی ایران]] شد. | او در مهر [[۱۳۴۳ش]] بر اثر تصادف رانندگی درگذشت. کتاب تاریخ پیامبر او برگزیده اولین دوره کتاب سال [[جمهوری اسلامی ایران]] شد. | ||
==زندگی و تحصیلات== | ==زندگی و تحصیلات== | ||
محمدابراهیم آیتی در روستای گازار [[بیرجند]] زاده شد. پدرش شیخ محمد قائنی (د ۱۳۴۲) [[ | محمدابراهیم آیتی در روستای گازار [[بیرجند]] زاده شد. پدرش شیخ محمد قائنی (د ۱۳۴۲) [[پیش‌نماز]] گازار بود. او از هفت سالگی به مکتب رفت و مقدمات ادب عرب را تا پایان کتاب هدایه نزد پدر فرا گرفت. در این اوان پدرش در گذشت و او نزد ملا عبدالله گازاری و ملا ابراهیم بویگی به خواندن شرح الفیه ابن مالک و سیوطی و شرح جامی مشغول شد.<ref>آیتی، احوال آیتی به قلم خودش، ص۲۰۷.</ref> | ||
آیتی در سیزده سالگی با اجازه مادر برای ادامه تحصیل به بیرجند سفر کرد و در مدرسه معصومیه بیرجند، حاشیه ملا عبدالله، بخشی از شرح شمسیه، شرح نظام، مغنی اللبیب، مطول تفتازانی، [[معالم الاصول]]، تبصره [[علامه حلی]] و [[شرح لمعه]] را نزد مدرسان زیر فرا گرفت:<ref>آیتی، احوال آیتی به قلم خودش، ص۲۰۷.</ref> | آیتی در سیزده سالگی با اجازه مادر برای ادامه تحصیل به بیرجند سفر کرد و در مدرسه معصومیه بیرجند، حاشیه ملا عبدالله، بخشی از شرح شمسیه، شرح نظام، مغنی اللبیب، مطول تفتازانی، [[معالم الاصول]]، تبصره [[علامه حلی]] و [[شرح لمعه]] را نزد مدرسان زیر فرا گرفت:<ref>آیتی، احوال آیتی به قلم خودش، ص۲۰۷.</ref> | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
آیتی در ۱۸ سالگی به [[مشهد]] رفت و در مدرسه باقریه، دروس سطح [[حوزه علمیه|حوزه]] را نزد استادانی همچون شیخ [[هاشم قزوینی]]، شیخ مرتضی قزوینی، سید حسین سبزواری، [[ادیب نیشابوری]] و شیخ حسن پایین خیابانی فرا گرفت. | آیتی در ۱۸ سالگی به [[مشهد]] رفت و در مدرسه باقریه، دروس سطح [[حوزه علمیه|حوزه]] را نزد استادانی همچون شیخ [[هاشم قزوینی]]، شیخ مرتضی قزوینی، سید حسین سبزواری، [[ادیب نیشابوری]] و شیخ حسن پایین خیابانی فرا گرفت. | ||
او به مدت دو سال نیز در درس [[خارج فقه]] و [[اصول]] [[میرزا مهدی اصفهانی]] حاضر شد و نیز از درس [[شرح منظومه]] آقا میرزا مهدی شهیدی عسکری بهره برد و درس شرح منظومه را نزد میرزا مهدی بن آقا بزرگ حكیم فرا گرفت. | او به مدت دو سال نیز در درس [[خارج فقه]] و [[اصول]] [[میرزا مهدی اصفهانی]] حاضر شد و نیز از درس [[شرح منظومه]] آقا میرزا مهدی شهیدی عسکری بهره برد و درس [[شرح المنظومه (کتاب)|شرح منظومه]] را نزد میرزا مهدی بن آقا بزرگ حكیم فرا گرفت. | ||
آیتی در این زمان به تحصیل علم هیئت٬ زبان انگیسی٬ تاریخ و تفسیر نیز پرداخت و تبحر پیدا کرد.<ref>یاد، محمد، بدیعی، (نشریه كیهان اندیشه، ش ۳۷ )، ص۱۹۵.</ref> نیز متون عالی فلسفه قدیم از قبیل شرح الاشارات و کتاب الشفای [[ابن سینا| بوعلی]] و [[الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة (کتاب)|الاسفار الاربعه]] صدر المتالهین [[ملاصدرا]]ی شیرازی را فرا گرفت.<ref>آیتی٬ تاريخ پيامبر اسلام مقدمه، ص۹-۷.</ref> | |||
با آغاز دوران اختناق رضاخانی و تعطیلی حوزه های علمیه٬ آیتی به زادگاهش بازگشت و از ۱۳۲۰ تا | با آغاز دوران اختناق رضاخانی و تعطیلی حوزه های علمیه٬ آیتی به زادگاهش بازگشت و از ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۹ش در آنجا به وعظ، تبلیغ و تدریس پرداخت. سپس راهی [[تهران]] شد. | ||
===ورود به دانشگاه تهران=== | ===ورود به دانشگاه تهران=== | ||
آیتی در مهر ۱۳۳۴ش، دعوت | آیتی در مهر ۱۳۳۴ش، دعوت بدیع الزمان فروزانفر، رییس دانشکده معقول و منقول و مؤسسه وعظ و تبلیغ اسلامی [[دانشگاه تهران]] را پذیرفت و در آن دانشکده به تدریس تاریخ اسلام، تاریخ تمدن اسلام، [[فقه]] و [[فقه الحدیث]] در مقاطع گوناگون پرداخت.<ref>آیتی، آندلس یا تاریخ حکومت مسلمین در اروپا.</ref> | ||
آیتی هم زمان با تدریس، در دانشگاه ادامه تحصیل داد و در [[سال ۱۳۴۰ش]] در رشته [[فلسفه اسلامی]] از [[دانشکده معقول و منقول]] دانشگاه تهران دکتری گرفت. پایان‌نامه او در موضوع مقولات و آراء مربوط به آن بود. | آیتی هم زمان با تدریس، در دانشگاه ادامه تحصیل داد و در [[سال ۱۳۴۰ش]] در رشته [[فلسفه اسلامی]] از [[دانشکده معقول و منقول]] دانشگاه تهران دکتری گرفت. پایان‌نامه او در موضوع مقولات و آراء مربوط به آن بود. | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
== انجمن ماهانه دینی== | == انجمن ماهانه دینی== | ||
سالهاى ۱۳۲۹ تا ۱۳۴۱ش با همکاری محمدابراهيم آيتى و مرتضی مطهری محفلى به‌صورت ماهانه در تهران برگزار می شد که به‌نام «انجمن ماهانه دينى» شهرت پیدا کرد. در این انجمن سخنرانی به سخنرانی می پراختند. کسانی چون [[شهید بهشتی]] و [[سید محمود طالقانی]] نیز در این انجمن حضور داشتند. سخنرانى هایی ايراد می شد که بعدها به صورت سه جلد كتاب به نام گفتار ماه منتشر شد.<ref>قديانى، فرهنگ جامع تاريخ ايران، ۱۳۸۷ش٬ ج۲، ص۷۶۴.</ref> | |||
== روش پژوهشی == | == روش پژوهشی == | ||
آیتی در تحقیق علوم دینی و حوزوی و دانش‌های دیگر، از روش‌های نو پژوهش علمی بهره گرفته است. او با روش جدید به پژوهش در تاریخ اسلام پرداخته است. او در کتاب بررسی تاریخ [[عاشورا]]، کار عمده محقق را تمییز مدارک معتبر از غیرمعتبر دانسته است. او خود با تکیه بر شیوه جدید تاریخ‌نگاری، با دید انتقادی منابع را مورد بررسی قرار داد. او بارها | آیتی در تحقیق علوم دینی و حوزوی و دانش‌های دیگر، از روش‌های نو پژوهش علمی بهره گرفته است. او با روش جدید به پژوهش در تاریخ اسلام پرداخته است. او در کتاب بررسی تاریخ [[عاشورا]]، کار عمده محقق را تمییز مدارک معتبر از غیرمعتبر دانسته است. او خود با تکیه بر شیوه جدید تاریخ‌نگاری، با دید انتقادی منابع را مورد بررسی قرار داد. او بارها خاطرنشان کرد که مورخ باید از احتمال تحریف تاریخ آگاه باشد و کار تاریخ‌نویسان و پژوهشگران پیشین را با دیده تردید بنگرد. به اعتقاد او نتیجه پژوهش در تاریخ، آشکار شدن علل پیشرفت و سعادت و کشف دلایل بدبختی و زبونی ملت‌ها است.<ref>آیتی، بهارستان در تاریخ و تراجم رجال قاینات و قهستان، ص۱۸۷.</ref> | ||
== نگاه دیگران == | == نگاه دیگران == | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۸: | ||
* تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۵۹ ش؛ مؤلف در آغاز، نام این کتاب را تاریخ اسلام نهاده بود؛ اما از آنجا که تنها تاریخ زندگانی پیامبر اسلام تا [[سال نهم هجری]] را نگاشته بود، کتاب بعد از فوت مؤلف با عنوان تاریخ پیامبر اسلام به چاپ رسید. این کتاب در نخستین دوره انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی ایران (۱۳۶۲ ش) به‌عنوان کتاب برگزیده سال در موضوع علوم و معارف اسلامی و تاریخ و سیره برگزیده شد.<ref>برگزیدگان علمی و فرهنگی هنری در جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۷۳-۱۳۵۸ به کوشش مریم آقا شیخ محمد و سعید نوری نشاط، تهران، کویر، ۱۳۷۷ش، ص۳۵۲.</ref> | * تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۵۹ ش؛ مؤلف در آغاز، نام این کتاب را تاریخ اسلام نهاده بود؛ اما از آنجا که تنها تاریخ زندگانی پیامبر اسلام تا [[سال نهم هجری]] را نگاشته بود، کتاب بعد از فوت مؤلف با عنوان تاریخ پیامبر اسلام به چاپ رسید. این کتاب در نخستین دوره انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی ایران (۱۳۶۲ ش) به‌عنوان کتاب برگزیده سال در موضوع علوم و معارف اسلامی و تاریخ و سیره برگزیده شد.<ref>برگزیدگان علمی و فرهنگی هنری در جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۷۳-۱۳۵۸ به کوشش مریم آقا شیخ محمد و سعید نوری نشاط، تهران، کویر، ۱۳۷۷ش، ص۳۵۲.</ref> | ||
* سرمایه سخن، تهران، اداره کل اوقاف، ۱۳۳۹ ش؛ کتابی سه جلدی مشتمل بر مطالب مذهبی و اخلاقی برای واعظان، بر پایه منابع معتبر، کار مشترک آیتی و سید محمدباقر سبزواری است. | * سرمایه سخن، تهران، اداره کل اوقاف، ۱۳۳۹ ش؛ کتابی سه جلدی مشتمل بر مطالب مذهبی و اخلاقی برای واعظان، بر پایه منابع معتبر، کار مشترک آیتی و سید محمدباقر سبزواری است. | ||
* سیمای علی از مسجدالحرام تا مسجد کوفه، قم، | * سیمای علی از مسجدالحرام تا مسجد کوفه، قم، جهان‌آرا، ۱۹۷۷م | ||
* فهرست ابواب و فصول اسفار، تهران، ۱۳۴۰ش، مندرج در یادنامه ملاصدرا | * فهرست ابواب و فصول اسفار، تهران، ۱۳۴۰ش، مندرج در یادنامه ملاصدرا | ||
* گفتار عاشورا، با همکاری دیگران، تهران، شرکت انتشار، ۱۳۴۱ش، مجموعه بحثهایی درباره قیام امام حسین(ع)، از آیتی، مرتضی مطهری، سید محمد حسینی بهشتی و سید محمود طالقانی | * گفتار عاشورا، با همکاری دیگران، تهران، شرکت انتشار، ۱۳۴۱ش، مجموعه بحثهایی درباره قیام امام حسین(ع)، از آیتی، مرتضی مطهری، سید محمد حسینی بهشتی و سید محمود طالقانی | ||
| خط ۸۴: | خط ۸۴: | ||
* موجباتی که امام حسین را وادار به قیام کرد، با همکاری مرتضی مطهری، تهران، ۱۹۷۷ م. | * موجباتی که امام حسین را وادار به قیام کرد، با همکاری مرتضی مطهری، تهران، ۱۹۷۷ م. | ||
* شهداء الإسلام في عصر الرسالة؛ به زبان عربی است. آیتی می گفت این کتاب را تا دوازده جلد ادامه خواهدداد، اما عمر استاد کفاف نداد.<ref>یادی از استاد فقید شادروان دکتر محمد ابراهیم آیتی، ص۲۴۳.</ref> | * شهداء الإسلام في عصر الرسالة؛ به زبان عربی است. آیتی می گفت این کتاب را تا دوازده جلد ادامه خواهدداد، اما عمر استاد کفاف نداد.<ref>یادی از استاد فقید شادروان دکتر محمد ابراهیم آیتی، ص۲۴۳.</ref> | ||
===ترجمه‌ها=== | ===ترجمه‌ها=== | ||
* آیینه اسلام، ترجه کتاب | * آیینه اسلام، ترجه کتاب مرآة الاسلام تالیف [[طه حسین]]، تهران، شرکت انتشار، ۱۳۳۹ش | ||
* افکار جاوید محمد، مولوی محمدعلی لاهوری، تهران، کتاب فروشی محمدی، ۱۳۳۵ش، این کتاب در سال ۱۳۳۵ ش برنده جایزه سلطنتی ترجمه در رشته اجتماعی شد. | * افکار جاوید محمد، مولوی محمدعلی لاهوری، تهران، کتاب فروشی محمدی، ۱۳۳۵ش، این کتاب در سال ۱۳۳۵ ش برنده جایزه سلطنتی ترجمه در رشته اجتماعی شد. | ||
* البلدان، احمد ابن ابی‌یعقوب، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، | * البلدان، احمد ابن ابی‌یعقوب، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۳ش | ||
* [[تاریخ یعقوبی]]، ۲ جلد، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۲- | * [[تاریخ یعقوبی]]، ۲ جلد، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۲-۱۳۴۳ش | ||
* جهان در قرن بیستم، لویس ل. اسنایدر، تهران، شرکت انتشار، | * جهان در قرن بیستم، لویس ل. اسنایدر، تهران، شرکت انتشار، ۱۳۴۲ش | ||
* تئاتر ضحاك تالیف سامی بک و به زبان ترکی عثمانی بود. | * تئاتر ضحاك تالیف سامی بک و به زبان ترکی عثمانی بود. | ||
=== تصحیح و نشر متون === | === تصحیح و نشر متون === | ||
* تصحیح و تنقیح مثنوی مقامات الابرار، محمدحسن آیتی، | * تصحیح و تنقیح مثنوی مقامات الابرار، محمدحسن آیتی، ۱۳۳۷ش | ||
* تصحیح [[تفسیر شریف لاهیجی]]، بهاء‌الدین محمد شریف لاهیجی، ج۳ و ۴، تهران، اداره کل اوقاف، | * تصحیح [[تفسیر شریف لاهیجی]]، بهاء‌الدین محمد شریف لاهیجی، ج۳ و ۴، تهران، اداره کل اوقاف، ۱۳۴۰ش. | ||
===مقالات=== | ===مقالات=== | ||
* همه مسؤول یكدیگریم؛ چاپ شده در كتاب گفتار ماه، ج۱ ص۴۵ | * همه مسؤول یكدیگریم؛ چاپ شده در كتاب گفتار ماه، ج۱ ص۴۵. | ||
* كتاب و سنت؛ چاپ در كتاب گفتار ماه جلد اول، ص۲۲۵ | * كتاب و سنت؛ چاپ در كتاب گفتار ماه جلد اول، ص۲۲۵. | ||
* راه و رسم تبلیغ؛ مطبوع در كتاب گفتار ماه جلد دوم، ص۱۴۹ | * راه و رسم تبلیغ؛ مطبوع در كتاب گفتار ماه جلد دوم، ص۱۴۹. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||