سلام: تفاوت میان نسخه‌ها

در قرآن کریم از سلام به عنوان تحیت بهشتیان نام برده<ref>یونس/۱۰</ref> و بدان امر شده است.<ref>نور/ ۶۱</ref>

 

چنان که در روایات، از سنت‌های رسول خدا صلّی اللّه‌ علیه و آله و از مستحبات مؤکد شمرده شده است. ابتدا به سلام و مقدم داشتن آن بر هر سخنی، سلام کردن به کودکان و افشای سلام؛ یعنی سلام کردن به هر کس که انسان با او برخورد می‌کند، مورد تأکید و سفارش قرار گرفته است.<ref>وسائل الشیعة ج ۱۲، ص ۵۵ـ۶۳</ref>

پیشی گرفتن در سلام به مسلمانان، مستحب مؤکد و ترک آن مکروه است،<ref>وسائل الشیعة ج ۱۲، ص ۵۷</ref> مگر نمازگزار که ابتدا به سلام برای او جایز نیست.ا<ref>لعروة الوثقی، ج ۳، ص ۱۵</ref> برخی، سلام کردن به نمازگزار را مکروه دانسته‌اند.<ref>مستند الشیعة، ج ۷، ص ۶۶ـ۶۷ ؛ العروة الوثقی، ج ۳، ص ۲۴</ref> در مقابل، برخی تفاوتی میان نمازگزار و غیر نمازگزار نگذاشته، سلام کردن را مطلقا، حتی به نمازگزار، مستحب دانسته‌اند؛<ref>الحدائق الناضرة، ج ۹، ص ۸۹ ـ ۹۰</ref> بلکه عدم کراهت سلام کردن به نمازگزار به مشهور نسبت داده شده است.<ref>مجمع الفائدة، ج ۳، ص ۱۲۲</ref>

به تصریح برخی، سلام کردن به کافر جز هنگام ضرورت جایز نیست.<ref>الحدائق الناضرة، ج ۹، ص ۸۴ـ۸۵ ؛ مستند الشیعة، ج ۷، ص ۷۴</ref>

سلام کردن زن به مرد نامحرم و عکس آن، در صورتی که بیم فتنه و افتادن در گناه نباشد جایز است.<ref>الحدائق الناضرة، ج ۹، ص ۸۳ ؛ مستند الشیعة، ج ۷، ص ۷۳؛ العروة الوثقی، ج ۳، ص ۲۵</ref> قول به حرمت سلام کردن زن به مرد نامحرم به مفهوم کلمات بسیاری از فقها نسبت داده شده است.(مجمع الفائدة ۳ / ۱۲۰)البته برخی به کراهت سلام کردن مرد بر زن جوان نامحرم تصریح کرده‌اند.<ref>غنائم الأیام، ج ۳، ص ۲۳۷</ref>

معروف میان فقها تحقق ابتدا به سلام با هر یک از چهار صیغه:{سلامٌ علیک، السّلامُ علیک، سلامٌ علیکم و السّلام علیکم}است؛<ref>جواهر الکلام، ج ۱۱، ص ۱۰۳</ref> لیکن در اینکه سلام تنها با چهار ترکیب یاد شده (با تقدم کلمه سلام بر ظرف) تحقق می‌یابد یا نه، اختلاف است. برخی، تنها چهار ترکیب بالا را تحقق بخش سلام دانسته و سلام کردن به دیگر ترکیبها همچون{علیک و علیکم السلام}(با تقدم ظرف بر سلام) را صحیح ندانسته‌اند؛ در نتیجه جواب آن واجب نخواهد بود.<ref>الحدائق الناضرة، ج ۹، ص ۷۲</ref> برخی دیگر صیغه‌های سلام را{سلام علیک، سلام علیکم، السّلام علیکم، و علیکم السّلام}دانسته‌اند.<ref>کتاب السرائر، ج ۱، ص ۲۳۶</ref>

سلام کردن مستحب، بلکه افضل از پاسخ آن است، لیکن پاسخ آن حتی بر نمازگزار واجب است.<ref>مفتاح الکرامة، ج ۴، ص ۹۷۳ ؛ مستند الشیعة، ج ۷، ص ۶۷</ref> البته وجوب آن کفایی است و با پاسخ دادن فردی از میان جمع، از دیگران ساقط می‌شود.<ref>جواهر الکلام، ج ۱۱، ص ۱۰۶</ref>

بنابر قول به حرمت سلام کردن زن بر مرد نامحرم و عکس آن، آیا در صورت سلام کردن، پاسخ آن واجب است یا نه مسئله اختلافی است.<ref>مفتاح الکرامة، ج ۴، ص ۹۷۲ ؛ جواهر الکلام، ج ۱۱، ص ۱۱۷ـ۱۱۸</ref>

==چگونگی پاسخ==

پاسخ به سلام در غیر حال نماز با لفظ «علیکم» یا «علیک السّلام» تحقق می‌یابد؛ لیکن در اینکه منحصر به کیفیت یاد شده است یا به دیگر صیغه‌ها نیز، همچون «سلام علیکم» محقق می‌شود، اختلاف است.<ref>الحدائق الناضرة، ج ۹، ص ۷۰ـ۷۱ ؛ مفتاح الکرامة، ج ۴، ص ۹۷۳ـ۹۷۴ ؛ جواهر الکلام، ج ۱۱، ص ۱۱۴ـ۱۱۵</ref>

بنابر قول مشهور، در جواب سلام کافر «علیک» گفته می‌شود؛<ref>مستند الشیعة، ج ۷، ص ۷۴</ref> لیکن در وجوب اکتفا به آن و عدم ضمیمه «سلام» یا جواز پاسخ به غیر آن، اختلاف است.<ref>مستند الشیعة، ج ۷، ص ۷۴ ؛ مفتاح الکرامة، ج ۴، ص۹۷۳ ؛ مستمسک العروة، ج ۶، ص ۵۶۹ ـ۵۷۰</ref>

سلام بر خود و اهل مجلس:مستحب است انسان وقتی وارد خانه‌ای می‌شود که کسی در آن نیست، برخود این گونه سلام کند:{السّلامُ عَلَینا مِنْ عِنْدِ رَبِّنا}<ref>وسائل الشیعة، ج ۱۲، ص ۸۰ـ۸۱</ref> همچنین سلام کردن به حاضران در مجلس هنگام برخاستن از آن و خدا حافظی از آنان مستحب است؛<ref>وسائل الشیعة، ج ۱۲، ص ۸۳</ref> لیکن در استحباب یا وجوب پاسخ به آن اختلاف است.<ref>تذکرة الفقهاء، ج ۹، ص ۲۳ ؛ بحار الأنوار، ج ۸۴، ص ۲۷۶ ؛ غنائم الأیام، ج ۳، ص ۲۳۶ ؛ صراط النجاة، ج ۳، ص ۲۹۱</ref>

پاسخ دادن سلام به نیکوتر از آن در غیر نماز، مستحب و مورد تأکید قرآن کریم است.<ref>نساء، ۸۶</ref> نیکویی با گفتن{علیکم السّلام و رحمة اللّه‌ و برکاته}در پاسخ «سلام علیکم» تحقق می‌یابد.<ref>تحریر الوسیلة، ج ۱، ص ۱۸۷</ref>

آغاز کردن به سلام برای اینان مستحب است: سواره به پیاده؛ ایستاده به نشسته؛ جمع اندک به جمع انبوه و کوچک‌تر به بزرگ‌تر.<ref>العروة الوثقی، ج ۳، ص ۲۶</ref> چنان که هنگام سلام کردن فشردن دست غیر مسافر و در آغوش گرفتن مسافر مستحب است.<ref>وسائل الشیعة، ج ۱۲، ص ۷۳</ref>