کاربر ناشناس
سلام: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mahboobi (تغییرمسیر به سلام (ابهام‌زدایی)) |
imported>Mahboobi بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{در دست ویرایش ۲|ماه=سپتامبر|روز=۱۲|سال=۲۰۱۵|چند = 2}} | |||
سلام: تحیت گفتن با صیغه سلام | |||
==اهمیت سلام== | |||
در قرآن کریم از سلام به عنوان تحیت بهشتیان نام برده<ref>یونس/۱۰</ref> و بدان امر شده است.<ref>نور/ ۶۱</ref> | |||
چنان که در روایات، از سنت‌های رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و از مستحبات مؤکد شمرده شده است. ابتدا به سلام و مقدم داشتن آن بر هر سخنی، سلام کردن به کودکان و افشای سلام؛ یعنی سلام کردن به هر کس که انسان با او برخورد می‌کند، مورد تأکید و سفارش قرار گرفته است.<ref>وسائل الشیعة ج ۱۲، ص ۵۵ـ۶۳</ref> | |||
==حکم سلام== | |||
پیشی گرفتن در سلام به مسلمانان، مستحب مؤکد و ترک آن مکروه است،<ref>وسائل الشیعة ج ۱۲، ص ۵۷</ref> مگر نمازگزار که ابتدا به سلام برای او جایز نیست.ا<ref>لعروة الوثقی، ج ۳، ص ۱۵</ref> برخی، سلام کردن به نمازگزار را مکروه دانسته‌اند.<ref>مستند الشیعة، ج ۷، ص ۶۶ـ۶۷ ؛ العروة الوثقی، ج ۳، ص ۲۴</ref> در مقابل، برخی تفاوتی میان نمازگزار و غیر نمازگزار نگذاشته، سلام کردن را مطلقا، حتی به نمازگزار، مستحب دانسته‌اند؛<ref>الحدائق الناضرة، ج ۹، ص ۸۹ ـ ۹۰</ref> بلکه عدم کراهت سلام کردن به نمازگزار به مشهور نسبت داده شده است.<ref>مجمع الفائدة، ج ۳، ص ۱۲۲</ref> | |||
به تصریح برخی، سلام کردن به کافر جز هنگام ضرورت جایز نیست.<ref>الحدائق الناضرة، ج ۹، ص ۸۴ـ۸۵ ؛ مستند الشیعة، ج ۷، ص ۷۴</ref> | |||
سلام کردن زن به مرد نامحرم و عکس آن، در صورتی که بیم فتنه و افتادن در گناه نباشد جایز است.<ref>الحدائق الناضرة، ج ۹، ص ۸۳ ؛ مستند الشیعة، ج ۷، ص ۷۳؛ العروة الوثقی، ج ۳، ص ۲۵</ref> قول به حرمت سلام کردن زن به مرد نامحرم به مفهوم کلمات بسیاری از فقها نسبت داده شده است.(مجمع الفائدة ۳ / ۱۲۰)البته برخی به کراهت سلام کردن مرد بر زن جوان نامحرم تصریح کرده‌اند.<ref>غنائم الأیام، ج ۳، ص ۲۳۷</ref> | |||
سلام کردن، مستحب کفایی است و در جایی که جمعی وارد بر کسی می‌شوند با سلام کردن یکی از آنان، استحباب آن از دیگران ساقط می‌گردد؛ <ref>تذکرة الفقهاء، ج ۹، ص ۲۰ ؛ الحدائق الناضرة، ج ۹، ص ۷۵</ref> لیکن برخی در فرض یاد شده قائل به بقای اصل استحباب برای دیگران شده و گفته‌اند: تنها مؤکد بودن آن برداشته می‌شود.<ref>جواهر الکلام، ج ۱۱، ص ۱۰۶</ref> | |||
==صیغه سلام== | |||
معروف میان فقها تحقق ابتدا به سلام با هر یک از چهار صیغه:{سلامٌ علیک، السّلامُ علیک، سلامٌ علیکم و السّلام علیکم}است؛<ref>جواهر الکلام، ج ۱۱، ص ۱۰۳</ref> لیکن در اینکه سلام تنها با چهار ترکیب یاد شده (با تقدم کلمه سلام بر ظرف) تحقق می‌یابد یا نه، اختلاف است. برخی، تنها چهار ترکیب بالا را تحقق بخش سلام دانسته و سلام کردن به دیگر ترکیبها همچون{علیک و علیکم السلام}(با تقدم ظرف بر سلام) را صحیح ندانسته‌اند؛ در نتیجه جواب آن واجب نخواهد بود.<ref>الحدائق الناضرة، ج ۹، ص ۷۲</ref> برخی دیگر صیغه‌های سلام را{سلام علیک، سلام علیکم، السّلام علیکم، و علیکم السّلام}دانسته‌اند.<ref>کتاب السرائر، ج ۱، ص ۲۳۶</ref> | |||
در مقابل، برخی گفته‌اند: سلام کردن به آنچه عنوان تحیت و سلام بر آن صادق است، تحقق می‌یابد؛ خواه با ترکیب{سلام علیکم}باشد یا{علیکم السّلام}و یا{سلام}به تنهایی؛ در نتیجه با هر صیغه‌ای ادا شود، پاسخ آن واجب خواهد بود.<ref>مختلف الشیعة، ج ۲، ص ۲۰۴ ؛ جواهر الکلام، ج ۱۱، ص ۱۰۴</ref> | |||
==پاسخ سلام== | |||
سلام کردن مستحب، بلکه افضل از پاسخ آن است، لیکن پاسخ آن حتی بر نمازگزار واجب است.<ref>مفتاح الکرامة، ج ۴، ص ۹۷۳ ؛ مستند الشیعة، ج ۷، ص ۶۷</ref> البته وجوب آن کفایی است و با پاسخ دادن فردی از میان جمع، از دیگران ساقط می‌شود.<ref>جواهر الکلام، ج ۱۱، ص ۱۰۶</ref> | |||
پاسخ سلام واجب فوری است؛<ref>مفتاح الکرامة، ج ۴، ص ۹۶۹ ؛ جواهرالکلام، ج ۱۱، ص ۱۱۱</ref> بدین معنا که سلام شونده باید در پاسخ دادن شتاب کند؛ در حدّی که عرف او را تارک آن نداند. بنابر این، پاسخگویی پس از اتمام کلمه یا کلام در صورتی که سلام در اثنای آن صورت گرفته باشد، ضرری به فوری بودن نمی‌رساند.<ref>ذخیرة المعاد، ص ۳۶۷ ؛ الحدائق الناضرة، ج ۹، ص ۸۱</ref> | |||
بنابر قول مشهور، پاسخ سلام باید به گونه‌ای باشد که سلام کننده آن را بشنود؛<ref>ذخیرة المعاد، ص ۳۶۶ ؛ جواهر الکلام، ج ۱۱، ص ۱۰۸</ref> لیکن برخی در وجوب آن تردید کرده‌اند؛<ref>مجمع الفائدة، ج ۳، ص ۱۱۹ـ۱۲۰</ref> بلکه بعضی در حال نماز، پاسخ آهسته را نیز جایز دانسته‌اند.<ref>المعتبر، ج ۲، ص ۲۶۴</ref> | |||
پاسخ سلام کودک ممیز نیز واجب است؛ لیکن در صورتی که سلام بر جمع باشد، در جواز اکتفا به پاسخ وی، اختلاف است.<ref>الحدائق الناضرة، ج ۹، ص ۷۵ـ۷۶ ؛ مستند الشیعة، ج ۷، ص ۷۱ ؛ جواهر الکلام، ج ۱۱، ص ۱۰۷</ref> برخی، پاسخ دادن به سلام کودک ممیز را واجب ندانسته‌اند.<ref>مفتاح الکرامة، ج ۴، ص ۹۶۷ـ۹۶۸</ref> | |||
در اینکه پاسخ سلام کافر واجب است یا نه اختلاف است.<ref>مفتاح الکرامة، ج ۴، ۹۷۲ـ۹۷۳ ؛ مستند الشیعة، ج ۷، ص ۷۴</ref> | |||
بنابر قول به حرمت سلام کردن زن بر مرد نامحرم و عکس آن، آیا در صورت سلام کردن، پاسخ آن واجب است یا نه مسئله اختلافی است.<ref>مفتاح الکرامة، ج ۴، ص ۹۷۲ ؛ جواهر الکلام، ج ۱۱، ص ۱۱۷ـ۱۱۸</ref> | |||
پاسخ به سلام کتبی (نامه) واجب نیست؛ هرچند مستحب است؛<ref>جواهر الکلام، ج ۱۱، ص ۱۱۰ـ۱۱۱</ref> لیکن بنابر قول به وجوب جواب نامه، پاسخگویی به سلام مندرج در آن نیز واجب خواهد بود.<ref>الحدائق الناضرة، ج ۹، ص ۸۲ ؛ مستند الشیعة، ج ۷، ص ۷۳</ref> | |||
پاسخگویی به سلام با واسطه واجب نیست؛ هرچند استحباب دارد و مستحب است پاسخ دهنده خطاب به واسطه بگوید: «علیک و علیه‌السلام».<ref>الحدائق الناضرة، ج ۹، ص ۸۲</ref> برخی، در این فرض نیز رد سلام را واجب دانسته‌اند.<ref>مستند الشیعة، ج ۷، ص ۷۳</ref> | |||
پاسخ دادن به سلام غلط نیز واجب است، مگر آنکه غلط به حدّی فاحش باشد که عنوان سلام و تحیت بر آن صدق نکند. <ref>مستند الشیعة، ج ۷، ص ۶۹ ؛ جواهر الکلام، ج ۱۱، ص ۱۰۷؛ العروة الوثقی، ج ۳، ص ۱۹</ref> | |||
==چگونگی پاسخ== | |||
پاسخ به سلام در غیر حال نماز با لفظ «علیکم» یا «علیک السّلام» تحقق می‌یابد؛ لیکن در اینکه منحصر به کیفیت یاد شده است یا به دیگر صیغه‌ها نیز، همچون «سلام علیکم» محقق می‌شود، اختلاف است.<ref>الحدائق الناضرة، ج ۹، ص ۷۰ـ۷۱ ؛ مفتاح الکرامة، ج ۴، ص ۹۷۳ـ۹۷۴ ؛ جواهر الکلام، ج ۱۱، ص ۱۱۴ـ۱۱۵</ref> | |||
بنابر قول مشهور، در جواب سلام کافر «علیک» گفته می‌شود؛<ref>مستند الشیعة، ج ۷، ص ۷۴</ref> لیکن در وجوب اکتفا به آن و عدم ضمیمه «سلام» یا جواز پاسخ به غیر آن، اختلاف است.<ref>مستند الشیعة، ج ۷، ص ۷۴ ؛ مفتاح الکرامة، ج ۴، ص۹۷۳ ؛ مستمسک العروة، ج ۶، ص ۵۶۹ ـ۵۷۰</ref> | |||
در پاسخ سلام در حال نماز بنابر قول مشهور، مماثلت آن با سلام شرط است. بنابر این، اگر کسی با صیغه «سلام علیکم» بر نمازگزار سلام کند، بر او واجب است در پاسخ «سلام علیکم» بگوید و پاسخ دادن به صیغه دیگر جایز نیست.<ref>جواهر الکلام، ج ۱۱، ص ۱۰۱</ref> برخی، مماثلت را واجب ندانسته و گفتن «علیکم السّلام» در پاسخ «سلام علیکم» را در حال نماز نیز جایز دانسته‌اند.<ref>کتاب السرائر، ج ۱، ص ۲۳۶ ؛ مختلف الشیعة، ج ۲، ص ۲۰۳ ؛ مستند الشیعة، ج ۷، ص ۶۸</ref> | |||
چنانچه کسی با صیغه «علیکم السّلام» به نمازگزار سلام کند، آیا پاسخگویی به آن بر او جایز است و در صورت جواز آیا باید جواب همانند سلام باشد یا با صیغه «سلام علیکم»؟ مسئله اختلافی است.<ref>مفتاح الکرامة، ج ۴، ص ۹۶۳ـ۹۶۴ ؛ مستمسک العروة، ج ۶، ص ۵۵۷ـ۵۵۸ ؛ مستند العروة (الصلاة)، ج ۴، ص ۴۸۷ـ۴۸۹ ؛ مهذب الأحکام، ج ۷، ص ۱۸۹ـ۱۹۰</ref> | |||
آیا نماز گزار می‌تواند جواب سلام را نیکوتر از سلام بدهد، مانند آنکه در پاسخ «سلام علیکم» بگوید «سلام علیکم و رحمة اللّه”؟ اختلاف است.<ref>مفتاح الکرامة، ج ۴، ص ۹۶۴ ؛ جواهر الکلام، ج ۱۱، ص ۱۰۳</ref> | |||
هرگاه یکی از نمازگزاران سلام را پاسخ دهد، آیا پاسخگویی بر دیگران نیز جایز بلکه مستحب است، یا نه؟ مسئله اختلافی است.<ref>مفتاح الکرامة، ج ۴، ص ۹۶۶ـ۹۶۷ ؛ جواهر الکلام، ج ۱۱، ص ۱۰۸</ref> | |||
هرگاه نماز گزار پاسخ سلام را ندهد و نماز را ادامه دهد، آیا نمازش باطل می‌گردد؟ مسئله اختلافی است.<ref>مفتاح الکرامة، ج ۴، ص ۹۶۹ـ۹۷۱</ref> | |||
سلام بر خود و اهل مجلس:مستحب است انسان وقتی وارد خانه‌ای می‌شود که کسی در آن نیست، برخود این گونه سلام کند:{السّلامُ عَلَینا مِنْ عِنْدِ رَبِّنا}<ref>وسائل الشیعة، ج ۱۲، ص ۸۰ـ۸۱</ref> همچنین سلام کردن به حاضران در مجلس هنگام برخاستن از آن و خدا حافظی از آنان مستحب است؛<ref>وسائل الشیعة، ج ۱۲، ص ۸۳</ref> لیکن در استحباب یا وجوب پاسخ به آن اختلاف است.<ref>تذکرة الفقهاء، ج ۹، ص ۲۳ ؛ بحار الأنوار، ج ۸۴، ص ۲۷۶ ؛ غنائم الأیام، ج ۳، ص ۲۳۶ ؛ صراط النجاة، ج ۳، ص ۲۹۱</ref> | |||
==آداب سلام== | |||
پاسخ دادن سلام به نیکوتر از آن در غیر نماز، مستحب و مورد تأکید قرآن کریم است.<ref>نساء، ۸۶</ref> نیکویی با گفتن{علیکم السّلام و رحمة اللّه و برکاته}در پاسخ «سلام علیکم» تحقق می‌یابد.<ref>تحریر الوسیلة، ج ۱، ص ۱۸۷</ref> | |||
آغاز کردن به سلام برای اینان مستحب است: سواره به پیاده؛ ایستاده به نشسته؛ جمع اندک به جمع انبوه و کوچک‌تر به بزرگ‌تر.<ref>العروة الوثقی، ج ۳، ص ۲۶</ref> چنان که هنگام سلام کردن فشردن دست غیر مسافر و در آغوش گرفتن مسافر مستحب است.<ref>وسائل الشیعة، ج ۱۲، ص ۷۳</ref> | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس۲}} | |||
== منابع == | |||