قرمطیان: تفاوت میان نسخه‌ها

پیروان حمدان را بیشتر گروه کشاورزان و پیشه‌وران [[عراق]] تشکیل می‌دادند که از نظر اقتصادی و اجتماعی شرایط بدی داشتند. از این رو برخی از پژوهشگران، نارضایتی طبقات محروم و فقیر جامعه از عدم تساوی طبقاتی و اقتصادی را، از عوامل اساسی توفیق قرمطی در جذب این گروه دانسته و به شباهت این جنبش را با شورش زنگیان که در همان دوران در اطراف عراق گرفتاری بزرگی برای عباسیان به وجود آورده بود، اشاره کرده‌اند.<ref>برتلس، ناصر خسرو و اسماعیلیان، ۱۳۴۶ش، ص۸۰-۸۱.</ref>

با برخی از نشانه‌ها در نهضت قرامطه برخی از نویسندگان معاصر را بر آن داشته تا این نهضت را از نخستین نمونه‌های گروه‌های کمونیستی ارزیابی کنند. بر اساس برخی گزارش‌ها، قرمطیان بین خود مالکیت شخصی نداشتند و همه اموال خود را به حمدان می‌سپردند که بینشان تقسیم می‌شد. برخی گزارش‌های قدیم منابع مخالف قرمطیان، آنان را به اشتراک زنان نیز متهم کرده‌اند که درباره صحت آن نمی‌توان به قطعیت داوری کرد.<ref>نک: لوئیس، تاریخ اسماعیلیان، ۱۳۶۲ش، ص۱۲۲-۱۲۳.</ref>