دعای عرفه امام حسین(ع): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
اصلاح نویسه‌های عربی
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Rezai.mosavi (بحث | مشارکتها) جز (اصلاح نویسه‌های عربی) |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
این [[دعا]]، در بردارنده آموزه‌های عرفانی و عقیدتی ازجمله شناخت [[خداوند]] و بیان [[صفات جمال و جلال الهی|صفات الهی]]، یادآوری نعمت‌های بیکران الهی بر انسان و حمد و سپاس خداوند بر آن‌ها، تضرع به درگاه خداوند و اقرار به گناهان و [[توبه]]، درخواست حوایج، و پاداش اخروی و... اشاره دارد. | این [[دعا]]، در بردارنده آموزه‌های عرفانی و عقیدتی ازجمله شناخت [[خداوند]] و بیان [[صفات جمال و جلال الهی|صفات الهی]]، یادآوری نعمت‌های بیکران الهی بر انسان و حمد و سپاس خداوند بر آن‌ها، تضرع به درگاه خداوند و اقرار به گناهان و [[توبه]]، درخواست حوایج، و پاداش اخروی و... اشاره دارد. | ||
عالمان و [[محدثان]] [[شیعه]] با توجه به محتوای دعا، آن را از [[امام حسین(ع)]] | عالمان و [[محدثان]] [[شیعه]] با توجه به محتوای دعا، آن را از [[امام حسین(ع)]] دانسته‌اند. البته در انتساب بخش پایانی آن به امام حسین(ع) تردید شده است. این دعا به زبان‌های مختلف ترجمه شده است. | ||
==معرفی دعای عرفه== | ==معرفی دعای عرفه== | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
[[کفعمی]] در کتاب [[البلد الامین و الدرع الحصین (کتاب)|البلدالامین]] و [[سید بن طاووس]] در کتاب [[مصباح الزائر]] این دعا را ذکر کرده‌اند و پس از آن دو، [[علامه مجلسی]] در [[بحار الانوار]] و [[شیخ عباس قمی]] در [[مفاتیح الجنان]] آن را آورده‌اند. [[سید ابوالقاسم خویی|آیت‌الله خویی]]، راویان دعای عرفه [[بشر بن غالب اسدی|بشر بن غالب]] را از اصحاب [[امام حسین(ع)]] و [[امام سجاد(ع)]] و بشیر بن غالب را تنها از راویان [[امام حسین(ع)]] دانسته است.<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۳۲۰، ۳۳۰.</ref> اگر چه بعضی از محدثان یقین به سند این نیایش ندارند، اما گفته‌اند محتوای این دعا به قدری با عظمت و مطابق اصول است که از سند بی‌نیاز و احتیاجی به آن ندارد.{{یادداشت|بنابر قاعده معروفی که می‌گوید: «دلالته تغنی عن السند: محتوا [ما را] از سند بی‌نیاز می‌کند».}} و نظیر آن را جز [[پیامبران]] و [[ائمه معصومین]] نمی‌توانند بیان نمایند.<ref>جعفری، نیایش امام حسین در عرفات، ۱۳۷۸ق، ص۲۹.</ref> | [[کفعمی]] در کتاب [[البلد الامین و الدرع الحصین (کتاب)|البلدالامین]] و [[سید بن طاووس]] در کتاب [[مصباح الزائر]] این دعا را ذکر کرده‌اند و پس از آن دو، [[علامه مجلسی]] در [[بحار الانوار]] و [[شیخ عباس قمی]] در [[مفاتیح الجنان]] آن را آورده‌اند. [[سید ابوالقاسم خویی|آیت‌الله خویی]]، راویان دعای عرفه [[بشر بن غالب اسدی|بشر بن غالب]] را از اصحاب [[امام حسین(ع)]] و [[امام سجاد(ع)]] و بشیر بن غالب را تنها از راویان [[امام حسین(ع)]] دانسته است.<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۳۲۰، ۳۳۰.</ref> اگر چه بعضی از محدثان یقین به سند این نیایش ندارند، اما گفته‌اند محتوای این دعا به قدری با عظمت و مطابق اصول است که از سند بی‌نیاز و احتیاجی به آن ندارد.{{یادداشت|بنابر قاعده معروفی که می‌گوید: «دلالته تغنی عن السند: محتوا [ما را] از سند بی‌نیاز می‌کند».}} و نظیر آن را جز [[پیامبران]] و [[ائمه معصومین]] نمی‌توانند بیان نمایند.<ref>جعفری، نیایش امام حسین در عرفات، ۱۳۷۸ق، ص۲۹.</ref> | ||
===سند بخش پایانی=== | ===سند بخش پایانی=== | ||
قسمت پایانی دعای عرفه را تنها [[سید ابن طاووس]] در [[اقبال الاعمال]] آورده است. سید ابن طاووس در کتاب دیگرش [[مصباح الزائر]] و [[کفعمی]] و [[علامه مجلسی]] آن را ذکر نکرده است، [[علامه مجلسی]] در صدور این بخش از [[امام حسین(ع)]] تردید کرده و | قسمت پایانی دعای عرفه را تنها [[سید ابن طاووس]] در [[اقبال الاعمال]] آورده است. سید ابن طاووس در کتاب دیگرش [[مصباح الزائر]] و [[کفعمی]] و [[علامه مجلسی]] آن را ذکر نکرده است، [[علامه مجلسی]] در صدور این بخش از [[امام حسین(ع)]] تردید کرده و عبارت‌های آن را با سیاق دعاهای معصومین(ع) ناسازگار شمرده و احتمال داده است که این قسمت را بعضی از مشایخ صوفیه به این دعا افزوده باشند. ممکن است این قسمت ابتدا در برخی کتاب‌ها نبوده و سید ابن طاووس با گمان اینکه جزء دعای عرفه است، آن را در پایان دعا قرار داده باشد و یا اینکه نسخه اصلی کتاب اقبال الاعمال دارای این زیاده نبوده و بعدها برخی از مشایخ صوفیه آن را به این کتاب ملحق کرده‌اند. علامه مجلسی احتمال دوم را مناسب‌تر دانسته است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۵، ص۲۲۷.</ref> [[محمد محمدی ری‌شهری]] با آنکه در نقد کلام علامه مجلسی می‌گوید سیاق بخش پایانی دعای عرفه با سیاق برخی دیگر از ادعیه معصومان(ع) مانند [[مناجات شعبانیه]]، هماهنگ است، ولی سرانجام توقف می کند و همانند علامه مجلسی در پایان تأکید می‌کند باید گفت: خداوند، به حقیقتِ احوال، آگاه‌تر است.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام حسین(ع) بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، ج١٤، ص ٤٥.</ref> | ||
[[سید محمدحسین حسینی تهرانی|علامه طهرانی]] نویسنده کتاب الله شناسی و روح مجرد و [[جلال الدین همایی]] این قسمت دعا را به ابن عطاء الله اسکندرانی عارف معروف سده هفتم هجری نسبت داده‌اند و معتقدند که این قسمت در نسخه قدیم کتاب «الحکم العطائیه» موجود است.<ref>حسینی طهرانی، الله‌شناسی، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۲۷۲؛ همایی، مولوی‌نامه، ۱۳۸۵ش، ج ۲، ص ۱۸.</ref> آیت الله [[شبیری زنجانی]] نیز این بخش را جزو کلمات امام حسین(ع) نمی‌داند.<ref>[http://www.shafaqna.com/persian/shafaqna/item/88985 قسمت آخر دعای عرفه از امام علیه‌السلام نیست]</ref> و می‌نویسد: این ذیل در نسخه‌های قدیمی اقبال وجود ندارد و بعداً به اقبال ملحق گردیده است.<ref>شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۱۳۹۳ق، ج۳، ص۲۵۶، پاورقی شماره ۲.</ref> | [[سید محمدحسین حسینی تهرانی|علامه طهرانی]] نویسنده کتاب الله شناسی و روح مجرد و [[جلال الدین همایی]] این قسمت دعا را به ابن عطاء الله اسکندرانی عارف معروف سده هفتم هجری نسبت داده‌اند و معتقدند که این قسمت در نسخه قدیم کتاب «الحکم العطائیه» موجود است.<ref>حسینی طهرانی، الله‌شناسی، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۲۷۲؛ همایی، مولوی‌نامه، ۱۳۸۵ش، ج ۲، ص ۱۸.</ref> آیت الله [[شبیری زنجانی]] نیز این بخش را جزو کلمات امام حسین(ع) نمی‌داند.<ref>[http://www.shafaqna.com/persian/shafaqna/item/88985 قسمت آخر دعای عرفه از امام علیه‌السلام نیست]</ref> و می‌نویسد: این ذیل در نسخه‌های قدیمی اقبال وجود ندارد و بعداً به اقبال ملحق گردیده است.<ref>شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۱۳۹۳ق، ج۳، ص۲۵۶، پاورقی شماره ۲.</ref> | ||
[[آیت‌الله جوادی آملی]] با تکیه بر محتوای این قسمت، صدور آن را از غیر [[معصوم]] بعید دانسته و معتقد است که در بررسی اسناد روایات، آنچه موضوعیت دارد، اطمینان به صدور آن از [[امام معصوم]] است؛ این اطمینان گاهی از راه [[ثقه|وثاقت]] و اصالت و صداقتِ راوی به دست می‌آید، گاهی از راه بلندی محتوا و اتقانِ متن و گاهی نیز از راه شواهد و قرائن منفصل و متصل.<ref>حسینی، «نیم‌نگاهی به شرح فرازهایی از دعای عرفه»، ص۱۸۴.</ref> آیت‌الله [[ناصر مکارم شیرازی]] هرچند خودش از منتقدان صوفیه است و کتاب [[جلوه حق | [[آیت‌الله جوادی آملی]] با تکیه بر محتوای این قسمت، صدور آن را از غیر [[معصوم]] بعید دانسته و معتقد است که در بررسی اسناد روایات، آنچه موضوعیت دارد، اطمینان به صدور آن از [[امام معصوم]] است؛ این اطمینان گاهی از راه [[ثقه|وثاقت]] و اصالت و صداقتِ راوی به دست می‌آید، گاهی از راه بلندی محتوا و اتقانِ متن و گاهی نیز از راه شواهد و قرائن منفصل و متصل.<ref>حسینی، «نیم‌نگاهی به شرح فرازهایی از دعای عرفه»، ص۱۸۴.</ref> آیت‌الله [[ناصر مکارم شیرازی]] هرچند خودش از منتقدان صوفیه است و کتاب [[جلوه حق بحثی پیرامون( صوفیگری) در گذشته و حال]] از آثار اوست ولی تردید برخی از اندیشمندان در معتبر بودن بخش اخیر دعای عرفه را موجّه نمی‌داند و می‌افزاید این زیادتی نیز در حال و هوای همان دعای عرفه است و در آن نشانه‌ای از افزوده‌های گروه‌های منحرف یافت نشد.<ref>مکارم شیرازی، کلیات مفاتیح نوین، ص٨٧٨ پاورقی١.</ref> | ||
==محتوا== | ==محتوا== | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
==ترجمه و شرح‌ها== | ==ترجمه و شرح‌ها== | ||
کتاب‌ها و مقالات متعددی در شرح و ترجمه دعای عرفه به نگارش درآمده است که برخی از آن‌ها عبارتند از: | کتاب‌ها و مقالات متعددی در شرح و ترجمه دعای عرفه به نگارش درآمده است که برخی از آن‌ها عبارتند از: | ||
# ''[[مظهر الغرائب]]''، تألیف سید خلف بن عبدالمطلب (درگذشت ۱۰۷۴ق.) <ref> | # ''[[مظهر الغرائب]]''، تألیف سید خلف بن عبدالمطلب (درگذشت ۱۰۷۴ق.) <ref>الأمین، السید محسن، أعیان الشیعة، ج۶، ص۳۳۰.</ref> از معاصران [[بهاء الدین عاملی|شیخ بهایی]] که به اصرار دوستش [[میرزا محمد استرآبادی]] <ref>الموسوی الخوانساری، محمد باقر، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، ۱۳۹۰ش، ج۳، ص۲۶۴.</ref> در موقف [[عرفات]] این دعا را شرح کرده است.{{یادداشت|این شرح را در ده هزار بیت شعر به درخواست دوستش میرزا محمد رجالی سروده است. الذریعه، ج۲۱، ص۱۶۹.از منابع دیگر هم چون [[روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات (کتاب) |روضات الجنات]] خوانساری ج۳ ص۲۶۴ ونیز [[مستدرک الوسائل]] محدث نوری ج۲ ص۵۵۷ قرینه‌ای براین که این شرح در قالب شعر است به دست نمی‌آید.سید محمدباقر حجتی نویسنده ومترجم نام کامل کتاب را «مظهر العجائب و منبع الغرائب فی شرح دعاء سیدنا الحسین بن علی بن ابی طالب علیهما السلام» معرفی کرده است.http://ensani.ir/fa/article/64439/ }} | ||
# ''شرح دعای عرفه''، تألیف شیخ محمدعلی ابن شیخ ابی‌طالب زاهدی.<ref>آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، دار الأضواء، ج۱۳، ص۲۵۸.</ref> | # ''شرح دعای عرفه''، تألیف شیخ محمدعلی ابن شیخ ابی‌طالب زاهدی.<ref>آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، دار الأضواء، ج۱۳، ص۲۵۸.</ref> | ||
# ''[[هدایة المستبصرین در شرح دعای عرفه]]''، تألیف میرزا احمدبن سلطان علی صدر الافاضل. | # ''[[هدایة المستبصرین در شرح دعای عرفه]]''، تألیف میرزا احمدبن سلطان علی صدر الافاضل. | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
|عنوان ستون راست=متن دعا | |عنوان ستون راست=متن دعا | ||
|عنوان ستون چپ=ترجمه حسین انصاریان | |عنوان ستون چپ=ترجمه حسین انصاریان | ||
|اَلْحَمْدُ لله الَّذی لَیْسَ لِقَضآئِهِ دافِعٌ وَلا لِعَطائِهِ مانِعٌ وَلا کَصُنْعِهِ صُنْعُ صانِعٍ وَهُوَ الْجَوادُ الْواسِعُ فَطَرَ اَجْناسَ الْبَدائِعِ واَتْقَنَ بِحِکْمَتِهِ الصَّنائِعَ لا تَخْفی عَلَیْهِ الطَّلایِـعُ وَلا تَضیعُ عِنْدَهُ الْوَدائِعُ جازی کُلِّ صانِعٍ وَرائِشُ کُلِّ قانعٍ وَراحِمُ کُلِّ ضارِعٍ وَمُنْزِلُ الْمَنافِعِ وَالْکِتابِ الْجامِعِ بِالنُّورِ السّاطِعِ وَ هُوَ لِلدَّعَواتِ سامِعٌ وَلِلْکُرُباتِ دافِعٌ وَلِلدَّرَجاتِ رافِعٌ، | |||
|خدای را سپاس که برای حکمش برگرداننده ای، و برای بخشش بازدارنده ای و همانند ساخته ای ساخته هیچ سازنده ای نیست، و او سخاوتمند وسعت بخش است، انواع مخلوقات را پدید آورد، و ساخته‌ها را با حکمتش محکم نمود، و هر چه در جهان پدید آید(طلایع) بر او پوشیده نمی ماند، و ودیعه‌ها نزد او ضایع نمی شود پاداش دهنده هر سازنده، و بی نیازکننده هر قناعت گر، و رحم کننده بر هر نالان، و فرو | |||
}} | }} | ||
{{پاک‌کن}} | {{پاک‌کن}} | ||
| خط ۲۲۷: | خط ۲۲۷: | ||
* حسینی طهرانی، سید محمدحسین، الله شناسی، مشهد، انتشارات علامه طباطبایی، چاپ دوم، ۱۴۱۸ق. | * حسینی طهرانی، سید محمدحسین، الله شناسی، مشهد، انتشارات علامه طباطبایی، چاپ دوم، ۱۴۱۸ق. | ||
* حسینی، سید جواد، «نیم نگاهی به شرح فرازهایی از دعای عرفه»، در مجله میقات حج، تهران، حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، شماره ۴۲، زمستان ۱۳۸۱. | * حسینی، سید جواد، «نیم نگاهی به شرح فرازهایی از دعای عرفه»، در مجله میقات حج، تهران، حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، شماره ۴۲، زمستان ۱۳۸۱. | ||
* خویی، سید ابو القاسم، معجم رجال | * خویی، سید ابو القاسم، معجم رجال الحدیث، بیروت، دار الزهراء للطباعه و النشر، الطبعة الرابعة، ۱۴۰۹ق. | ||
* سید بن طاووس، علی بن موسی، اقبال الاعمال، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، الطبعه الاولی، ۱۴۱۷ ق. | * سید بن طاووس، علی بن موسی، اقبال الاعمال، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، الطبعه الاولی، ۱۴۱۷ ق. | ||
* شبیری زنجانی، سیدموسی، جرعه‌ای از دریا، قم، مؤسسه کتاب شناسی شیعه، ۱۳۹۳ش. | * شبیری زنجانی، سیدموسی، جرعه‌ای از دریا، قم، مؤسسه کتاب شناسی شیعه، ۱۳۹۳ش. | ||
* قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، تهران، نشر مشعر، چاپ اول، ۱۳۸۷ش. | * قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، تهران، نشر مشعر، چاپ اول، ۱۳۸۷ش. | ||
* کفعمی، محمد، البلد الامین و الدرع الحصین، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، الطبعه الاولی، ۱۴۱۸ق. | * کفعمی، محمد، البلد الامین و الدرع الحصین، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، الطبعه الاولی، ۱۴۱۸ق. | ||
* مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه | * مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار،بیروت، دار احیاء التراث العربی، الطبعه الثالثه، ۱۴۰۳ق. | ||
* | *محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه امام حسین(ع) بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، ١٤جلد، موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، قم، چاپ دوم، ١٣٨٨ش. | ||
* | *مکارم شیرازی، ناصر، کلیات مفاتیح نوین، انتشارات مدرسه الامام علی بن ابی‌طالب(ع)، قم، چاپ بیست و نهم، ١٣٩٠ش. | ||
* همایی، جلال الدین، مولوی نامه-مولوی چه می‌گوید؟، تهران، مؤسسه نشر هما، چاپ دهم، ۱۳۸۵ش. | * همایی، جلال الدین، مولوی نامه-مولوی چه می‌گوید؟، تهران، مؤسسه نشر هما، چاپ دهم، ۱۳۸۵ش. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||