زقوم: تفاوت میان نسخه‌ها

'''زقوم''' درختی در [[جهنم]] که طعم بسیار بد و رایحه‌ای عذاب‌آور دارد. [[قرآن]] آن را وسیله [[عذاب]] گناهکاران دانسته است. قرآن، میوه و شکوفه‌ی زقوم را به سرهاى [[شیطان|شیاطین]] تشبیه کرده است.

تعبیر زقوم سه مرتبه در قرآن آمده که در آن‌ها تعبیر «شَجَرَةَ الزَّقُّوم»<ref>سوره صافات، آیه۶۲؛ سوره دخان، آیه۴۳.</ref> و یا «شَجَرٍ مِنْ زَقُّومٍ» <ref>سوره واقعه، آیه۵۲.</ref>به معنای درخت زقوم وجود دارد. و با توجه به توصیفاتی که برای آن آمده، می‌توان زقوم را درختی در جهنم دانست که دارای طعم بسیار بد و رایحه‌ای عذاب‌آور است.<ref>فخر رازی، مفاتيح الغيب، ۱۴۲۰ق،‌ ج۲۶،‌ ص۳۳۶.</ref>

برخی [[مفسران]] در این‌که چگونه یک درخت می‌تواند در جهنم وجود داشته باشد ولی آتش آن‌را نسوزاند،‌ آورده‌اند: «با توجه به این نکته که [[خداوند]] قدرت مطلق را دارا است، بعید نیست که زقوم را از جنس آتش و یا جنسی دیگر که آتش آن‌را نمی‌سوزاد،‌ به وجود آورد.»<ref>طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۸، ص۶۹۶.</ref>

# از درخت‌هاى دنيوى نيست و برای مردم نیز شناخته نبوده است.<ref>نجفی خمینی، تفسير آسان، ۱۳۹۸ق، ج۱۶، ص۳۴۴.</ref>

# نام گياهى تلخ، بدبو و بد طعم است كه برگ‌هاى كوچكى دارد و در سرزمين [[تهامه]] از [[جزیره العرب]] می‌رويد و [[مشرک|مشركان]] با آن آشنا بودند.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسير نمونه، ۱۳۷۴ش،‌ ج۲۱،‌ ص۲۰۳.</ref>

زمانی که آیه ۶۲ [[سوره صافات]] در ارتباط با زقوم نازل و به مشرکان درباره آن تذکر داد؛ برخی مشرکان گفتند: زقوم در زبان آفریقا به معنای خرما و آرد است و [[محمد]] ما را از چنین چیزی بیم می‌دهد. در این هنگام [[ابوجهل]] به کنیز خود گفت برای ما زقوم بیاور و او نیز خرما و آرد آورد.<ref>ثعلبی نیشابوری، الكشف و البيان عن تفسير القرآن، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۱۴۶.</ref> بر همین اساس، برخی لغت‌دانان،‌ غذای خرما و آرد را از معانی زقوم دانسته‌اند<ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۲۶۸.</ref> که البته بنابر تصریح قرآن و مشخصه‌هایی که برای زقوم ذکر کرده<ref>سوره صافات،‌ آیه۶۲-۶۷.</ref> چنین معنایی مقصود قرآن نیست.{{مدرک}}

قرآن، میوه و شکوفه‌ زقوم را به سرهاى [[شیطان|شياطين]] تشبیه کرده است.<ref>سوره صافات،‌ آیه۶۵.</ref> برخی مفسران معتقدند تشبیه به سرهای شیاطین،‌ به این جهت است که زشت‌ترین چیز قابل تصور، سرهای شیاطین است.<ref>فخر رازی، مفاتيح الغيب، ۱۴۲۰ق،‌ ج۲۶،‌ ص۳۳۷.</ref>

* ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، محقق و مصحح: میر دامادی، جمال الدین،‏ بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.

*‌ثعلبی نیشابوری، ابو اسحاق احمد بن ابراهیم، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.

* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: بلاغی‏، محمد جواد، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.

*‌ فخر رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.

* مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.