غناء: تفاوت میان نسخه‌ها

در ادبیات فقیهان، تعاریف متفاوتی از غنا دیده می‌شود. برخی از آن‌ها صِرف صوت و آوازبودن آن را در نظر گرفته‌اند. برخی نیز به محتوای آواز توجه کرده‌اند. طبق نظر برخی همچون [[علامه حلی]]، [[محقق کرکی|محقق کَرَکی]] و [[شهید ثانی]]، غنا «ترجیع‌ صوت‌» و کشیدن آن یا همان چهچهه است‌.<ref>علامه حلی، قواعد الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج ۳، ص۴۹۵؛ محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۲۳؛ شهید ثانی، الروضة البهیه، ۱۴۱۰ق، ج ۳، ص۲۱۲.</ref> جمعی نیز مانند [[شیخ طوسی]] و [[محمدمحسن فیض کاشانی|فیض کاشانی]] معتقدند غنا آوازی است که در آن سخنان‌ باطل‌ باشد و همراه‌ با ساز خوانده شود.<ref>شیخ طوسی، استبصار، ۱۳۹۰ق، ج ۳، ص۶۹؛ فیض کاشانی، وافی‌، ۱۴۰۶ق، ج ۱۷، ص۲۱۸.</ref>

برخی دیگر موافق حرمت ذاتی غنا نیستند و می‌گویند فقط اگر همراه با [[طرب]] یا [[لهو|لهو و لعب]] باشد، حرام است؛ از جمله [[محقق کرکی]]<ref>محقق کرکی، جامع المقاصد، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۲۳.</ref>، [[محمدمحسن فیض کاشانی|فیض کاشانی]]<ref>فیض کاشانی، وافی‌، ۱۴۰۶ق، ج ۱۷، ص۲۱۸.</ref>، [[محمدباقر سبزواری|محقق سبزواری]]،<ref>محقق سبزواری، کفایة الاحکام، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۴۳۳- ۴۳۲.</ref> [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصاری]]<ref>شیخ انصاری، مکاسب محرمه، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۱۴۱-۱۴۵.</ref> و [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]]<ref>خمینی(امام)، مکاسب‌ محرمه، ۱۴۱۵ق، ج ۱، ص۲۹۹.</ref>

پژوهشگران می‌گویند علت این اختلاف حکم به تفاوت تعریف فقیهان از غنا برمی‌گردد؛ زیرا برخی طرب‌انگیز بودن یا [[لهو|لهو و لعب]] را در ذات مفهوم غنا می‌دانند. بنابراین به حرمت آن فتوا می‌دهند و برخی دیگر که این‌ها را از مفهوم غنا جدا می‌شمارند، غنا را فی‌نفسه حرام نمی‌دانند.<ref>فضلی، معرفت، بررسی فقهی پدیده غنا، ماهیت و حکم آن، ۱۳۸۵ش، ص؛ یوسفی مقدم، پژوهش در غنا، ۱۳۹۱ش، ص۲۲-۳۱؛ قاضی زاده، «غنا از دیدگاه اسلام»، ص۳۳۷-۳۴۱؛ سید کریمی، «نقد و بررسی تعاریف موجود در موضوع غناء»، ص۱۱۷- ۱۲۰.</ref>

آن دسته از فقها که قائل به حرمت ذاتی غنا هستند، برخی موارد را از حرمت آن استثنا کرده‌اند و آن‌ها را با وجود تحقق غنا، حلال می‌دانند؛ ازجمله آن‌هاست [[تلاوت|قرآئت قرآن]] و [[دعا]]، [[مرثیه خوانی|مرثیه‌خوانی]]، غنا در مجالس عروسی و اعیاد؛ اما آن دسته که قائل به [[حرام|حرمت]] ذاتی غنا نیستند، می‌گویند هر غنایی که همراه حرام دیگری همچون [[طرب]] و [[لهو]] و [[لعب|لَعِب]] نباشد حلال است.<ref>نوری، موسیقی و غنا‌ از دیدگاه اسلام، ۱۳۸۵ش، فصل هشتم مستثنیات غناء، ص۲۳۹-۲۶۹؛ ایزدی فرد، کاویار «پژوهشی تحلیلی پیرامون مبانی فقهی غناء و موسیقی»، ص۷۴.</ref>

به‌نوشتهٔ کتاب غنا و موسیقی، از دوره صفویه، به‌علت رواج سماع که با غنا و موسیقی همراه بود، غنا مورد توجه فقیهان قرار گرفته و رساله‌هایی مستقل در این زمینه نگاشته شد. در این کتاب، شمار رساله‌های یافت‌شده یا رساله‌هایی که در کتاب‌های دیگر از آن‌ها نام برده شده، ولی در دسترس نیستند، از دوره [[صفویان]] تا قبل از انقلاب اسلامی ایران،  ۴۹ رساله بیان شده است.<ref>مختاری، صادقی، غناء و موسیقی، ۱۳۷۷ش، ج۳، ۲۰۳۹- ۲۰۴۱ و ج۴، ص۲۲.</ref> برخی از آن‌ها به‌شرح زیر است:  

* رسالةٌ فی حُرمةِ الغناء، [[شیخ حر عاملی|شیخ حرّ عاملی]](درگذشته ۱۱۰۴ق)؛

* رسالةٌ فی تحریمِ الغناء، [[محمدباقر بهبهانی|وحید بهبهانی]](درگذشته ۱۲۰۵ق)؛

* رسالةٌ فی الغناءِ و تحلیله، [[محمدمحسن فیض کاشانی|فیض کاشانی]](درگذشته ۱۰۹۱ق)؛

* رسالةٌ فی تحقیقِ الغناء، [[میرزای قمی]](درگذشته ۱۲۳۱ق).