کاربر ناشناس
تفسیر تطبیقی (مقارن): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Lohrasbi (←منابع) |
imported>Lohrasbi بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''تفسیر تطبیقی''' در زبان فارسی معنایی متفاوت از معنای تفسیر تطبیقی در زبان عربی دارد، در عربی تطبیق از ماده «ط ـ ب ـ ق» به معنای اجرا، عملی کردن و منطبق ساختن است. از این روی در حوزه زبان و فرهنگ عربی مراد از تفسیر تطبیقی، کاربردی کردن تعالیم [[قرآن]] و تطبیق و اجرای تعالیم و دستورات کلی آن در زندگی و منطبق ساختن آن‌ها بر قاعده‌های جزئی‌تر و مصادیق عینی است، اما در حوزه زبان و فرهنگ فارسی مقصود از تفسیر تطبیقی، مطالعه‌ای مقایسه‌ای در حوزه تفسیر است. این مقایسه می‌تواند در حوزه هایی متنوع از تفسیر آیات قرآن و نیز میان تفاسیر متنوع و مختلف اسلامی از قرآن کریم انجام گیرد. | |||
از این روی در تفسیر تطبیقی میان دیدگاه‌های دو مذهب یا دو مکتب تفسیری یا دو مفسر مختلف یا میان معارف قرآن با آموزه‌های کتب مقدس یا سایر معارف بشری مقایسه صورت می‌گیرد. | |||
کشف اضلاع ناپیدای [[قرآن]]، خارج کردن مفسر از حصرگرایی، شناخت نقاط اشتراک و اختلاف دو طرف مورد مقایسه و کاستن از تعصب‌های نابجا و بی‌مورد از مهم‌ترین فواید روش تطبیقی در [[تفسیر قرآن]] است. | |||
== تطبیق == | == تطبیق == | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۳: | ||
در تعریفی دیگر آمده است: تفسیر تطبیقی (مقارَن) آن است که مفسر آیه یا آیاتی را برگزیند و همه نصوص مرتبط با موضوع آن آیه، اعم از سایر آیات قرآنی، [[احادیث]] نبوی، اقوال صحابه و تابعان و سایر مفسران و نصوص سایر کتاب‌های آسمانی مرتبط با آیه را گرد آورد و میان آن‌ها مقایسه کند و آرا را با یکدیگر سنجیده، ادله هریک را بیان و با ترجیح دیدگاه برتر سایر دیدگاه‌ها را نقد کند.<ref>بحوث فی اصول التفسیر، ص۶۰</ref> | در تعریفی دیگر آمده است: تفسیر تطبیقی (مقارَن) آن است که مفسر آیه یا آیاتی را برگزیند و همه نصوص مرتبط با موضوع آن آیه، اعم از سایر آیات قرآنی، [[احادیث]] نبوی، اقوال صحابه و تابعان و سایر مفسران و نصوص سایر کتاب‌های آسمانی مرتبط با آیه را گرد آورد و میان آن‌ها مقایسه کند و آرا را با یکدیگر سنجیده، ادله هریک را بیان و با ترجیح دیدگاه برتر سایر دیدگاه‌ها را نقد کند.<ref>بحوث فی اصول التفسیر، ص۶۰</ref> | ||
این تعریف نیز مانعیت ندارد، زیرا در هر تفسیر تطبیقی‌ای لازم نیست از مطالب سایر کتب آسمانی نیز بحث شود یا گردآوری آیات قرآن و احادیث معصومان در تفسیر یک آیه و مقایسه میان آن‌ها شرط تفسیر موضوعی است نه تفسیر تطبیقی، بنابراین به نظر می‌رسد همان گونه که بعضی در تعریف مطالعه تطبیقی آورده‌اند<ref>روش شناسی مطالعات دینی، ص۲۵۴ - ۲۵۵</ref> کافی است که در تعریف تفسیر تطبیقی گفته شود که آن عبارت است از بررسی مقایسه‌ای دیدگاه‌های مفسران با اختلاف منهج یا مذهب در تفسیر یک یا چند آیه یا سوره‌ای یا موضوعی قرآنی و سپس عرضه آن دیدگاه‌ها بر میزان و روش صحیح تفسیر<ref>نک: التفسیر الموضوعی، ص۲۸</ref> برای دستیابی به شناخت صحیح آن آیه یا موضوع، همراه با فهم و تبیین مواضع وفاق و خلاف. در این مقایسه کشف اختلاف‌ها و شباهت‌ها هدف تفسیر تطبیقی نیست، بلکه ابزاری است برای رسیدن به هدف تفسیر یعنی فهم و شناخت صحیح. البته این تعریف نیز همه گونه‌های تفسیر تطبیقی را دربرنمی گیرد. شرط لازم تفسیر تطبیقی آن است که حتماً مقایسه میان دیدگاه‌های دو مذهب یا دو مکتب تفسیری یا دو مفسر مختلف یا میان معارف قرآن با آموزه‌های کتب مقدس یا سایر معارف بشری مانند مقایسه حقوق زن در قرآن و عصر جاهلیت یا حقوق زن در غرب باشد. | این تعریف نیز مانعیت ندارد، زیرا در هر تفسیر تطبیقی‌ای لازم نیست از مطالب سایر کتب آسمانی نیز بحث شود یا گردآوری آیات قرآن و احادیث معصومان در تفسیر یک آیه و مقایسه میان آن‌ها شرط تفسیر موضوعی است نه تفسیر تطبیقی، بنابراین به نظر می‌رسد همان گونه که بعضی در تعریف مطالعه تطبیقی آورده‌اند<ref>روش شناسی مطالعات دینی، ص۲۵۴ - ۲۵۵</ref> کافی است که در تعریف تفسیر تطبیقی گفته شود که آن عبارت است از بررسی مقایسه‌ای دیدگاه‌های مفسران با اختلاف منهج یا مذهب در تفسیر یک یا چند آیه یا سوره‌ای یا موضوعی قرآنی و سپس عرضه آن دیدگاه‌ها بر میزان و روش صحیح تفسیر<ref>نک: التفسیر الموضوعی، ص۲۸</ref> برای دستیابی به شناخت صحیح آن آیه یا موضوع، همراه با فهم و تبیین مواضع وفاق و خلاف. در این مقایسه کشف اختلاف‌ها و شباهت‌ها هدف تفسیر تطبیقی نیست، بلکه ابزاری است برای رسیدن به هدف تفسیر یعنی فهم و شناخت صحیح. البته این تعریف نیز همه گونه‌های تفسیر تطبیقی را دربرنمی گیرد. | ||
شرط لازم تفسیر تطبیقی آن است که حتماً مقایسه میان دیدگاه‌های دو مذهب یا دو مکتب تفسیری یا دو مفسر مختلف یا میان معارف قرآن با آموزه‌های کتب مقدس یا سایر معارف بشری مانند مقایسه حقوق زن در قرآن و عصر جاهلیت یا حقوق زن در غرب باشد. | |||
{{پایان جمع شدن}} | {{پایان جمع شدن}} | ||
شایان ذکر است بر پایه تعریفی که ارائه شد تفسیر تطبیقی در حقیقت مطالعه تطبیقی تفاسیر [[قرآن]] درباره یک موضوع یا مکتب و روش دو مفسر است؛ نه تفسیر کردن تطبیقی قرآن؛ یعنی محقق در این مقام نیست که به تفسیر آیه‌ای از قرآن به صورت تطبیقی بپردازد، بلکه در پی آن است که تفسیر دو مفسر از آیه یا موضوعی قرآنی را که هریک به گرایش فکری خاصی وابسته‌اند، به صورت تطبیقی مطالعه کند تا از طریق این مقایسه به اختلاف‌های دو مذهب و دو اندیشه یا دو [[دین]] دست یافته، دیدگاه صحیح را در آن موضوع برگزیند. به همین صورت است مطالعات تطبیقی میان قرآن و عهدین که در این مطالعه موضوع مشترکی از آن دو انتخاب و همه مطالب مربوط به آن از قرآن و عهدین استخراج شده، با یکدیگر مقایسه می‌شوند تا در پرتو این مقایسه ویژگی‌های هر یک و برتری یکی بر دیگری آشکار گردد. | شایان ذکر است بر پایه تعریفی که ارائه شد تفسیر تطبیقی در حقیقت مطالعه تطبیقی تفاسیر [[قرآن]] درباره یک موضوع یا مکتب و روش دو مفسر است؛ نه تفسیر کردن تطبیقی قرآن؛ یعنی محقق در این مقام نیست که به تفسیر آیه‌ای از قرآن به صورت تطبیقی بپردازد، بلکه در پی آن است که تفسیر دو مفسر از آیه یا موضوعی قرآنی را که هریک به گرایش فکری خاصی وابسته‌اند، به صورت تطبیقی مطالعه کند تا از طریق این مقایسه به اختلاف‌های دو مذهب و دو اندیشه یا دو [[دین]] دست یافته، دیدگاه صحیح را در آن موضوع برگزیند. به همین صورت است مطالعات تطبیقی میان قرآن و عهدین که در این مطالعه موضوع مشترکی از آن دو انتخاب و همه مطالب مربوط به آن از قرآن و عهدین استخراج شده، با یکدیگر مقایسه می‌شوند تا در پرتو این مقایسه ویژگی‌های هر یک و برتری یکی بر دیگری آشکار گردد. | ||