پرش به محتوا

تفسیر موضوعی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۰: خط ۱۰:


== مفهوم‌شناسی و جایگاه ==
== مفهوم‌شناسی و جایگاه ==
تفسیر موضوعی، بیان آموزه‌های مرتبط با یک موضوع خاص، با توجه به [[آیه|آیات]] مختلف قرآن کریم در یک یا چند سوره است.<ref>مسلم، مباحث فی التفسیر الموضوعی، ۱۴۱۰ش، ص۱۶.</ref> گردآوری آیات مرتبط با یک موضوع در قرآن کریم و بررسی آنها برای به دست آوردن نظر قرآن نیز تفسیر موضوعی خوانده شده است.<ref>سبحانی، منشور جاوید، مؤسسه امام صادق، ج۱، ص۲۳؛ مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۲۱.</ref>
تفسیر موضوعی، بیان آموزه‌های مرتبط با یک موضوع خاص، با توجه به [[آیه|آیات]] مختلف قرآن کریم در یک یا چند سوره است.<ref>مسلم، مباحث فی التفسیر الموضوعی، ۱۴۱۰ش، ص۱۶.</ref> گردآوری آیات مرتبط با یک موضوع در قرآن کریم و بررسی آنها برای به دست آوردن نظر قرآن نیز تفسیر موضوعی خوانده شده است.<ref>سبحانی، منشور جاوید قرآن، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۲۳؛ مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۲۱.</ref>


بسیاری از مفسران و محققان علوم قرآنی، بر اهمیت و جایگاه تفسیر موضوعی تأکید کرده‌اند؛<ref>سعید، المدخل الی التفسیر والموضوعی، ۱۴۱۱ق، ص۴۰-۵۵؛ مسلم، مباحث فی التفسیر الموضوعی، ۱۴۱۰ش، ص۳۰-۳۳؛ یداله‌پور، مبانی و سیر تاریخی تفسیر موضوعی قرآن، ۱۳۸۳ش، ص۱۵۷؛ جلیلی، تفسیر موضوعی، ۱۳۸۷ش، ص۲۴-۳۰.</ref> [[سید محمدباقر صدر]]، استفاده از تفسیر موضوعی را تنها راه برای استخراج نظریه‌های اسلامی از قرآن کریم دانسته<ref>صدر، المدرسة القرآنیه، ۱۴۲۱ق، ص۲۸-۳۷.</ref> و بر این باور است که تفسیر ترتیبی هرگز از فهم معنای ظاهری الفاظ و آیات قرآن فراتر نمی‌رود و موفقیت چندانی در گسترش اندیشه‌های اسلامی نداشته است.<ref>صدر، المدرسة القرآنیه، ۱۴۲۱ق، ص۳۴-۳۵.</ref> وی همچنین گسترش علم فقه را وامدار رویکرد موضوعی به احادیث معصومان می‌داند و معتقد است برای پاسخگویی به نیازهای گسترده و پیچیده، از روش تفسیر موضوعی بهره برد.<ref>صدر، المدرسة القرآنیه، ۱۴۲۱ق، ص۲۵-۲۸.</ref>
بسیاری از مفسران و محققان علوم قرآنی، بر اهمیت و جایگاه تفسیر موضوعی تأکید کرده‌اند؛<ref>سعید، المدخل الی التفسیر والموضوعی، ۱۴۱۱ق، ص۴۰-۵۵؛ مسلم، مباحث فی التفسیر الموضوعی، ۱۴۱۰ش، ص۳۰-۳۳؛ یداله‌پور، مبانی و سیر تاریخی تفسیر موضوعی قرآن، ۱۳۸۳ش، ص۱۵۷؛ جلیلی، تفسیر موضوعی، ۱۳۸۷ش، ص۲۴-۳۰.</ref> [[سید محمدباقر صدر]]، استفاده از تفسیر موضوعی را تنها راه برای استخراج نظریه‌های اسلامی از قرآن کریم دانسته<ref>صدر، المدرسة القرآنیه، ۱۴۲۱ق، ص۲۸-۳۷.</ref> و بر این باور است که تفسیر ترتیبی هرگز از فهم معنای ظاهری الفاظ و آیات قرآن فراتر نمی‌رود و موفقیت چندانی در گسترش اندیشه‌های اسلامی نداشته است.<ref>صدر، المدرسة القرآنیه، ۱۴۲۱ق، ص۳۴-۳۵.</ref> وی همچنین گسترش علم فقه را وامدار رویکرد موضوعی به احادیث معصومان می‌داند و معتقد است برای پاسخگویی به نیازهای گسترده و پیچیده، از روش تفسیر موضوعی بهره برد.<ref>صدر، المدرسة القرآنیه، ۱۴۲۱ق، ص۲۵-۲۸.</ref>


به باور محمدتقی مصباح یزدی، تنها با استفاده از تفسیر موضوعی و عرضه معارف قرآن به صورت نظام‌مند می‌توان نظام فکری منسجمی بر اساس قرآن کریم فراهم ساخت و با نظام‌های فکری انحرافی مقابله کرد.<ref>مصباح یزدی، معارف قرآن، ۱۳۷۳ش، ص۸-۱۰.</ref> [[آیت الله سبحانی]] با تأکید بر ضرورت رویکرد به تفسیر موضوعی و پرهیز از تکرار تفسیر ترتیبی، تفسیر موضوعی را مجالی برای گشوده شدن آفاق عظیمی در علوم و معارفی دانسته که هیچ‌گاه از تفسیر ترتیبی حاصل نمی‌شوند.<ref>سبحانی، منشور جاوید، مؤسسه امام صادق، ج۱، ص۱۱.</ref>
به باور محمدتقی مصباح یزدی، تنها با استفاده از تفسیر موضوعی و عرضه معارف قرآن به صورت نظام‌مند می‌توان نظام فکری منسجمی بر اساس قرآن کریم فراهم ساخت و با نظام‌های فکری انحرافی مقابله کرد.<ref>مصباح یزدی، معارف قرآن، ۱۳۷۳ش، ص۸-۱۰.</ref> [[آیت الله سبحانی]] با تأکید بر ضرورت رویکرد به تفسیر موضوعی و پرهیز از تکرار تفسیر ترتیبی، تفسیر موضوعی را مجالی برای گشوده شدن آفاق عظیمی در علوم و معارفی دانسته که هیچ‌گاه از تفسیر ترتیبی حاصل نمی‌شوند.<ref>سبحانی، منشور جاوید قرآن، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۱۱.</ref>


== پیشینه ==
== پیشینه ==
خط ۲۶: خط ۲۶:
آثار تفسیری فراوانی با رویکرد موضوعی تألیف شده است؛ همچنین معجم‌های موضوعی قرآن کریم، با هدف جمع‌آوری و تدوین آیات مرتبط با یک موضوع، تدوین شده است که به مواردی از آنها اشاره می‌شود:
آثار تفسیری فراوانی با رویکرد موضوعی تألیف شده است؛ همچنین معجم‌های موضوعی قرآن کریم، با هدف جمع‌آوری و تدوین آیات مرتبط با یک موضوع، تدوین شده است که به مواردی از آنها اشاره می‌شود:
   
   
تفسیر ۱۴ جلدی [[منشور جاوید قرآن]]، اثر [[جعفر سبحانی]] که مؤلف، آن را اولین تفسیر موضوعی فارسی دانسته،<ref>سبحانی، منشور جاوید، مؤسسه امام صادق، ج۱، ص۲.</ref> از دیگر تفاسیر موضوعی است. همچنین پیام قرآن، اثر ناصر مکارم شیرازی در ده جلد، تفسیر موضوعی قرآن کریم، نوشته [[عبدالله جوادی آملی]] در ۱۷ جلد، و کتاب معارف قرآن از [[محمدتقی مصباح یزدی]] که در ده محور کلی تدوین شده است؛<ref>مصباح یزدی، معارف قرآن، ۱۳۷۳ش، ص۱۴-۱۶.</ref> خداشناسی، جهان‌شناسی، انسان‌شناسی، راه‌شناسی، راهنماشناسی، قرآن‌شناسی، اخلاق، برنامه‌های عبادی، احکام فردی و احکام اجتماعی.<ref>رجبی، «تفسیر موضوعی قرآن از منظر استاد محمدتقی مصباح یزدی»، ص۱۳۰-۱۴۲.</ref>
تفسیر ۱۴ جلدی [[منشور جاوید قرآن]]، اثر [[جعفر سبحانی]] که مؤلف، آن را اولین تفسیر موضوعی فارسی دانسته،<ref>سبحانی، منشور جاوید قرآن، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۲.</ref> از دیگر تفاسیر موضوعی است. همچنین پیام قرآن، اثر ناصر مکارم شیرازی در ده جلد، تفسیر موضوعی قرآن کریم، نوشته [[عبدالله جوادی آملی]] در ۱۷ جلد، و کتاب معارف قرآن از [[محمدتقی مصباح یزدی]] که در ده محور کلی تدوین شده است؛<ref>مصباح یزدی، معارف قرآن، ۱۳۷۳ش، ص۱۴-۱۶.</ref> خداشناسی، جهان‌شناسی، انسان‌شناسی، راه‌شناسی، راهنماشناسی، قرآن‌شناسی، اخلاق، برنامه‌های عبادی، احکام فردی و احکام اجتماعی.<ref>رجبی، «تفسیر موضوعی قرآن از منظر استاد محمدتقی مصباح یزدی»، ص۱۳۰-۱۴۲.</ref>


[[پرونده:پیام قرآن.jpg|180px|بندانگشتی]]
[[پرونده:پیام قرآن.jpg|180px|بندانگشتی]]
۳۸۳

ویرایش