پرش به محتوا

تفسیر موضوعی: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۴۰۵ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۴ دسامبر ۲۰۱۸
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۳: خط ۱۳:


== پیشینه ==
== پیشینه ==
آغازگر تفسیر موضوعی، [[شیخ محمد عبده]] (۱۲۶۶-۱۳۲۳ق) دانسته شده است.<ref>دراسات فی التفسیر الموضوعی، ص۵۶-۵۷.</ref> پس از وی از پیشگامان تفسیر موضوعی در دوره معاصر در مغرب اسلامی یکی [[شیخ محمود شلتوت]] و از جمله آثار وی [[القرآن والقتال]] و [[القرآن والمرأة]] را می‌توان نام برد. رویکرد وی در این دو کتاب اغلب معرفی دیدگاه اسلام درباره جنگ و زن و دفاع از آن در برابر شبهات غرب است.
آغازگر تفسیر موضوعی، [[شیخ محمد عبده]] (۱۲۶۶-۱۳۲۳ق) دانسته شده است.<ref>عمری، دراسات فی التفسیر الموضوعی، ۱۴۰۶ق، ص۵۶-۵۷.</ref> همچنین شیخ محمود شلتوت، از فقهای اهل سنت، در تفسیر فقهی خود از این روش بهره گرفته<ref>عمری، دراسات فی التفسیر الموضوعی، ۱۴۰۶ق، ص۶۳.</ref> و آثاری از جمله [[القرآن والقتال]] و [[القرآن والمرأة]]، در همین راستا تألیف شده است.<ref>مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرة المعارف قرآن کریم، ۱۳۸۹ش، ج۸، ص۳۶۴.</ref>
 
همزمان با وی [[امین خولی]] در طرح تفسیر ادبی‌اش بر ناکارآمدی تفسیر ترتیبی و ضرورت تفسیر موضوعی قرآن برای درک صحیح‌تر و جامع‌تر معارف قرآن تأکید کرد و پیرو آن خود وی و شاگردانش آثار تفسیری خود را به روش ادبی-موضوعی عرضه کردند. از امین خولی تعدادی اثر کم حجم با عنوان عام من هدی القرآن به نام‌های فی رمضان، فی اموالهم و القاده... الرسل منتشر شد.
 
از آثار شاگردانش نیز که به روش موضوعی و روشمند نگاشته شده‌اند این آثار قابل توجه‌اند: دراسات قرآنیة یوم الدین والحساب از شکری محمد عیاد، الفن القصصی، القرآن والثورة الثقافیه، القرآن والدوله، القرآن ومشکلات حیاتنا المعاصره از محمد احمد خلف الله. وی در کتاب اخیر پس از معرفی مبانی خود در تفسیر موضوعی به بیان دیدگاه قرآن درباره ۸ مسئله مهم و مبتلا به در جامعه مصر پرداخته است، با عناوین: «‌التغییرات الجذریه»، «‌الحریات»، «‌الدیمقراطیه»، «‌المسؤلیه»، «‌المضامین الاشتراکیه»، «‌التعایش السلمی»، «‌زواج مختلفی الادیان‌» و «‌العلاقة الزوجیه‌» که تأثیر دستاوردهای علمی غرب بر روش و نتایج تفسیر وی انکارپذیر نیست.
 
اثر دیگر القرآن وقضایا الانسان از [[بنت الشاطی]] است که باز به همان شیوه، دیدگاه قرآن را درباره بعضی از مسائل مربوط به انسان به روش موضوعی بیان کرده است.
 
رویکرد این گروه از مفسران به تفسیر موضوعی اتکای صِرف به آیات شریفه و پرهیز از روایات به ویژه روایات تفسیری بوده است. از دیگر آثار قابل توجه مشاهدالقیامه سید قطب، دستور الاخلاق فی القرآن الکریم از محمد عبدالله درّاز و آثاری از محمد عزت دروزه و یوسف قرضاوی است.


همزمان در شرق جهان اسلام نیز آثاری برجسته در تفسیر موضوعی پدید آمدند. پیشگام تفسیر موضوعی در شرق را باید [[علامه طباطبایی]] معرفی کرد. وی در لابه لای [[تفسیر المیزان]]، به مناسبت، موضوعات فراوانی را با نگاه ادبی-قرآنی به صورت تفسیر موضوعی به بحث گذاشته است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱، ص۱۵۷-۱۸۶، ۲۷۰-۲۷۶؛ ج۲، ص۲۶۰-۲۷۸؛ ج۶، ص۸۶-۱۰۴.</ref> از قبیل توحید الله<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۶، ص۸۶-۹۱.</ref> الامامة<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱، ص۲۷۰-۲۷۶.</ref> حیاة المرأة فی الامم غیر متمدنه<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۲، ص۲۶۱-۲۷۸.</ref> کلامٌ فی معنی السکینه<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۲، ص۲۸۹-۲۹۶.</ref> کلامٌ فی الشفاعه؛<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱، ص۱۵۷-۱۸۶.</ref> نیز شاگرد وی [[شهید مطهری]] با تدوین آثاری چون آشنایی با قرآن، انسان در قرآن، فطرت، مسأله حجاب، خاتمیت، جامعه و تاریخ، حقوق زن در اسلام و جز این‌ها از پیشتازان در تفسیر موضوعی به شمار می‌آید. باد و باران بازرگان و المدرسة القرآنیه [[شهید صدر]] نیز از دیگر تفاسیر موضوعی پیشتازند. شهید صدر که متعلق به مدرسه [[نجف اشرف]] است در دو درس نخست کتابش درباره ضرورت و اهمیت تفسیر موضوعی و برتری آن بر تفسیر ترتیبی سخن گفته و در ادامه درباره سنت‌های تاریخ در قرآن بحث کرده است.<ref>صدر، المدرسة القرآنیه، ۱۴۲۱ق، ص۲۰-۴۳.</ref>
همزمان در شرق جهان اسلام نیز آثاری برجسته در تفسیر موضوعی پدید آمدند. پیشگام تفسیر موضوعی در شرق را باید [[علامه طباطبایی]] معرفی کرد. وی در لابه لای [[تفسیر المیزان]]، به مناسبت، موضوعات فراوانی را با نگاه ادبی-قرآنی به صورت تفسیر موضوعی به بحث گذاشته است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱، ص۱۵۷-۱۸۶، ۲۷۰-۲۷۶؛ ج۲، ص۲۶۰-۲۷۸؛ ج۶، ص۸۶-۱۰۴.</ref> از قبیل توحید الله<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۶، ص۸۶-۹۱.</ref> الامامة<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱، ص۲۷۰-۲۷۶.</ref> حیاة المرأة فی الامم غیر متمدنه<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۲، ص۲۶۱-۲۷۸.</ref> کلامٌ فی معنی السکینه<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۲، ص۲۸۹-۲۹۶.</ref> کلامٌ فی الشفاعه؛<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱، ص۱۵۷-۱۸۶.</ref> نیز شاگرد وی [[شهید مطهری]] با تدوین آثاری چون آشنایی با قرآن، انسان در قرآن، فطرت، مسأله حجاب، خاتمیت، جامعه و تاریخ، حقوق زن در اسلام و جز این‌ها از پیشتازان در تفسیر موضوعی به شمار می‌آید. باد و باران بازرگان و المدرسة القرآنیه [[شهید صدر]] نیز از دیگر تفاسیر موضوعی پیشتازند. شهید صدر که متعلق به مدرسه [[نجف اشرف]] است در دو درس نخست کتابش درباره ضرورت و اهمیت تفسیر موضوعی و برتری آن بر تفسیر ترتیبی سخن گفته و در ادامه درباره سنت‌های تاریخ در قرآن بحث کرده است.<ref>صدر، المدرسة القرآنیه، ۱۴۲۱ق، ص۲۰-۴۳.</ref>
۳۸۳

ویرایش