شیخ صدوق: تفاوت میان نسخه‌ها
ویکی‌سازی تا بخش تولد
imported>Fayaz جز (←لید) |
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) (ویکی‌سازی تا بخش تولد) |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
| پانویس = | | پانویس = | ||
}} | }} | ||
'''شیخ صدوق'''، ([[سال ۳۰۵ هجری قمری|۳۰۵]]-[[سال ۳۸۱ هجری قمری|۳۸۱ق]]) از [[:رده:علما|علمای]] [[شیعه]] در [[قرن چهارم]] [[هجری قمری]] که مشهورترین [[حدیث|محدّث]] و [[فقیه]] [[مکتب حدیثی قم]] به شمار می‌آید. حدود ۳۰۰ اثر علمی به او نسبت داده شده ولی بسیاری از آنها امروزه در دسترس نیست. یکی از مهمترین آثار وی، کتاب [[من لایحضره الفقیه]] از [[کتب اربعه]] [[شیعه]] است. از دیگر آثار شیخ صدوق، [[معانی الاخبار]]، [[عیون اخبار الرضا (کتاب)|عیون اخبار الرضا]]، [[الخصال (کتاب)|الخصال]]، [[علل الشرائع (کتاب)| علل الشرایع]] و [[صفات الشیعة (کتاب)|صفات الشیعة]] است. | |||
برخی از مشهورترین شاگردان وی عبارتند از [[سید مرتضی]]، [[شیخ مفید]] و [[هارون بن موسی بن احمد تلعکبری|تلعکبری]]. مدفن شیخ صدوق در [[ری]] است. | برخی از مشهورترین شاگردان وی عبارتند از [[سید مرتضی]]، [[شیخ مفید]] و [[هارون بن موسی بن احمد تلعکبری|تلعکبری]]. مدفن شیخ صدوق در [[ری]] است. | ||
== نسب == | == نسب == | ||
ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه | ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، مشهور به شیخ صدوق، از علمای قرن چهارم قمری بوده است.<ref>غفاری، مقدمهٔ «من لایحضره الفقیه» در: الشیخ الصدوق، ۱۴۰۴ق، ص۸.</ref> | ||
پدر وی [[علی بن حسین بن موسی بن بابویه|علی بن حسین]]، در زمان خویش، شیخ و [[ثقه]] (مورد اعتماد) و [[فقیه]] و پیشوای قمی‌ها بود هرچند بزرگان و محدثان بسیاری در آن زمان در [[قم]] حضور | پدر وی [[علی بن حسین بن موسی بن بابویه|علی بن حسین]]، در زمان خویش، شیخ و [[ثقه]] (مورد اعتماد) و [[فقیه]] و پیشوای قمی‌ها بود.<ref>غفاری، علی اکبر، مقدمه «من لایحضره الفقیه» در: الشیخ الصدوق، ۱۴۰۴ق، ص۹.</ref> هرچند بزرگان و محدثان بسیاری در آن زمان در [[قم]] حضور داشتند، او با وجود مرجعیت و جایگاه علمی، مغازه‌ای در بازار داشت و زاهدانه و با پاکدامنی و قناعت به تجارت مشغول بود.<ref>غفاری، علی اکبر، مقدمه «من لایحضره الفقیه» در: الشیخ الصدوق، ۱۴۰۴ق، ص۹.</ref> او در رشته‌های مختلف کتاب‌ها و رساله‌هایی داشت که [[شیخ طوسی]] و [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] آنها را ذکر کرده‌اند.<ref>غفاری، علی اکبر، مقدمه «من لایحضره الفقیه» در: الشیخ الصدوق، ۱۴۰۴ق، ص۹.</ref> [[ابن‌ندیم]] در [[الفهرست ابن ندیم|الفهرست]]، به دستخطی از شیخ صدوق اشاره کرده است که حاوی اطلاعاتی درباره آثار خود و پدرش بوده است: «کتاب‌های پدرم را که دویست کتاب است برای فلانی پسر فلانی اجازه دادم و نیز کتاب‌های خودم را که هجده کتاب است.»<ref>غفاری، علی اکبر، مقدمه «من لایحضره الفقیه» در: الشیخ الصدوق، ۱۴۰۴ق، ص۹.</ref> | ||
== تولد و وفات == | == تولد و وفات == | ||
سال ولادت شیخ صدوق به نحو دقیق مشخص | سال ولادت شیخ صدوق به نحو دقیق مشخص نیست، اما آنچه از کتاب وی، [[کمال الدین]]، و کتاب [[غیبت شیخ طوسی|غیبت]] شیخ طوسی و کتاب [[رجال نجاشی|فهرست نجاشی]] استفاده می‌شود این است که وی پس از مرگ [[محمد بن عثمان عمری|محمد بن عثمان عَمْری]]، دومین سفیر از [[نواب اربعه|سفرای چهارگانه]] [[امام زمان(عج)]]، در سال ۳۰۵ق و در اوائل سفارت ابوالقاسم [[حسین بن روح]]، سومین سفیر، متولد شده است.{{مدرک}} | ||
بنابر نقل شیخ صدوق از ابوجعفر [[محمد بن علی بن اسود]]، [[علی بن حسین بن موسی بن بابویه]] (پدر شیخ صدوق که صدوق اول نیز خوانده می‌شود)، پس از مرگ محمد بن عثمان عَمْری از ابوجعفر خواسته است که از [[حسین بن روح نوبختی]] (سومین سفیر) بخواهد که او از [[امام زمان(عج)]] بخواهد که [[دعا]] کند تا خدا به او پسری بدهد. ابوجعفر می‌گوید من نیز از حسین بن روح درخواست کردم و او این درخواست را به امام زمان رساند و پس از سه روز به من گفت که امام برای علی بن حسین دعا کرده است و برایش فرزندی مبارک متولد می‌شود که خدای عزوجل به سببش او را سود می‌رساند.<ref>شیخ طوسی، کمال الدین، ص۲۷۶؛ شیخ طوسی، الغیبة، ص۲۰۹؛ به نقل الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، ۱۳۶۱ش، ص۷۳.</ref>. | |||
'''وفات''' | '''وفات''' | ||
وی در سال [[سال ۳۸۱ هجری قمری|۳۸۱ق]] با بیش از هفتاد سال سن درگذشت و در شهر [[ری]] دفن شد. قبر او امروزه در قبرستانی با نام [[قبرستان ابن بابویه]] معروف و زیارتگاه مردم است. تجدید عمارت قبر وی در زمان [[فتحعلی شاه قاجار]] در سال ۱۲۳۸ انجام گرفت. پیش از این تاریخ قبر او در اثر سیل شکافته شد و آشکار شدن جنازه سالم وی پس از گذشت قرن‌ها مایه حیرت همگان شد.<ref>الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، | وی در سال [[سال ۳۸۱ هجری قمری|۳۸۱ق]] با بیش از هفتاد سال سن درگذشت و در شهر [[ری]] دفن شد. قبر او امروزه در قبرستانی با نام [[قبرستان ابن بابویه]] معروف و زیارتگاه مردم است. تجدید عمارت قبر وی در زمان [[فتحعلی شاه قاجار]] در سال ۱۲۳۸ انجام گرفت. پیش از این تاریخ قبر او در اثر سیل شکافته شد و آشکار شدن جنازه سالم وی پس از گذشت قرن‌ها مایه حیرت همگان شد.<ref>الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، ۱۳۶۱ش، ص۷۴.</ref> | ||
== زندگی == | == زندگی == | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
== مشایخ و اساتید او == | == مشایخ و اساتید او == | ||
وی در شهرهای مختلف نزد مشایخ و حفاظ بسیاری از ائمه حدیث و غیر آنها، به فراگیری علم پرداخته که شمارشان به ۲۶۰ نفر می‌رسد.<ref>غفاری، علی اکبر، مقدمه «من لایحضره الفقیه» در: الشیخ الصدوق، ۱۴۰۴ق، ص۸.</ref> برخی از مشایخ وی از این قرارند: | وی در شهرهای مختلف نزد مشایخ و حفاظ بسیاری از ائمه حدیث و غیر آنها، به فراگیری علم پرداخته که شمارشان به ۲۶۰ نفر می‌رسد.<ref>غفاری، علی اکبر، مقدمه «من لایحضره الفقیه» در: الشیخ الصدوق، ۱۴۰۴ق، ص۸.</ref> برخی از مشایخ وی از این قرارند: | ||
#[[احمد بن علی بن ابراهیم بن هاشم قمی]]<ref>الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، | #[[احمد بن علی بن ابراهیم بن هاشم قمی]]<ref>الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، ۱۳۶۱ش، ص۴۰.</ref> | ||
#[[احمد بن محمد بن عیسی]]<ref>الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، | #[[احمد بن محمد بن عیسی]]<ref>الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، ۱۳۶۱ش، ص۴۲.</ref> | ||
#پدرش [[علی بن حسین بن موسی بن بابویه]] قمی<ref>الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، | #پدرش [[علی بن حسین بن موسی بن بابویه]] قمی<ref>الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، ۱۳۶۱ش، ص۵۶.</ref> | ||
#[[محمد بن حسن بن احمد بن ولید قمی]]<ref>الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، | #[[محمد بن حسن بن احمد بن ولید قمی]]<ref>الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، ۱۳۶۱ش، ص۶۲.</ref> | ||
#[[محمد بن موسی بن متوکل]]<ref>الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، | #[[محمد بن موسی بن متوکل]]<ref>الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، ۱۳۶۱ش، ص۶۶.</ref> | ||
== شاگردان و راویان از او == | == شاگردان و راویان از او == | ||
با توجه به اینکه شیخ صدوق از جوانی در کار نشر اخبار بوده، راویان از وی باید بسیار بوده باشند ولی به لحاظ از بین رفتن برخی از کتب مثل ''تاریخ ری'' اثر شیخ منتجب الدین، ''رجال الشیعه'' اثر ابن بطریق و ''شیوخ الشیعة'' اثر علی بن حکم، اسامی راویان از وی به نحو کامل در دست نیست. آنچه امروزه از آن آگاهیم ۲۷ نفرند:<ref>الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، | با توجه به اینکه شیخ صدوق از جوانی در کار نشر اخبار بوده، راویان از وی باید بسیار بوده باشند ولی به لحاظ از بین رفتن برخی از کتب مثل ''تاریخ ری'' اثر شیخ منتجب الدین، ''رجال الشیعه'' اثر ابن بطریق و ''شیوخ الشیعة'' اثر علی بن حکم، اسامی راویان از وی به نحو کامل در دست نیست. آنچه امروزه از آن آگاهیم ۲۷ نفرند:<ref>الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، ۱۳۶۱ش، ص۶۹-۷۲.</ref> | ||
{{ستون-شروع}} | {{ستون-شروع}} | ||
# [[احمد بن علی بن محمد بن عباس بن نوح]] | # [[احمد بن علی بن محمد بن عباس بن نوح]] | ||
| خط ۱۰۵: | خط ۱۰۵: | ||
== آثار == | == آثار == | ||
{{اصلی|آثار شیخ صدوق}} | {{اصلی|آثار شیخ صدوق}} | ||
مجموعه تألیفات شیخ صدوق به ۳۰۰ اثر می‌رسد که [[شیخ طوسی]] در کتاب [[الفهرست شیخ طوسی|الفهرست]]، ۴۰ عدد از آنها را کتاب می‌شمرد که یکی از آنها [[من لایحضره الفقیه]]<ref>الطوسی، الفهرست، ص۲۳۸.</ref> از [[کتب اربعه]] [[شیعه]] است؛ و [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] (متوفای [[سال ۴۵۰ هجری قمری|۴۵۰]]ق) در فهرست خویش حدود ۲۰۰ اثر وی را می‌آورد که در شاخه‌های مختلف علوم دینی و همه آنها ارزشمندند و از زمان تألیف تاکنون مورد استفاده علماء بوده است، البته بسیاری از آثار او به دست ما نرسیده است.<ref>الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، | مجموعه تألیفات شیخ صدوق به ۳۰۰ اثر می‌رسد که [[شیخ طوسی]] در کتاب [[الفهرست شیخ طوسی|الفهرست]]، ۴۰ عدد از آنها را کتاب می‌شمرد که یکی از آنها [[من لایحضره الفقیه]]<ref>الطوسی، الفهرست، ص۲۳۸.</ref> از [[کتب اربعه]] [[شیعه]] است؛ و [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] (متوفای [[سال ۴۵۰ هجری قمری|۴۵۰]]ق) در فهرست خویش حدود ۲۰۰ اثر وی را می‌آورد که در شاخه‌های مختلف علوم دینی و همه آنها ارزشمندند و از زمان تألیف تاکنون مورد استفاده علماء بوده است، البته بسیاری از آثار او به دست ما نرسیده است.<ref>الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، ۱۳۶۱ش، ص۷۲.</ref> برخی از آثاری که نجاشی در کتابش نام برده عبارتند از: | ||
{{ستون|۳}} | {{ستون|۳}} | ||
*[[کتاب التوحید]] | *[[کتاب التوحید]] | ||