شیخ صدوق: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) جز (←نسب) |
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
{{دیگر کاربردها|ابن بابویه}} | {{دیگر کاربردها|ابن بابویه}} | ||
{{جعبه زندگینامه | {{جعبه زندگینامه | ||
| اندازه جعبه | | اندازه جعبه = | ||
| عنوان | | عنوان = | ||
| نام | | نام = شیخ صدوق | ||
| تصویر | | تصویر = مقبره شیخ صدوق در قبرستان ابن بابویه.jpg | ||
| اندازه تصویر | | اندازه تصویر = | ||
| عنوان تصویر | | عنوان تصویر = مقبره محمد بن علی ابن بابویه قمی ملقب به شیخ صدوق. | ||
| زادروز | | زادروز = حدود [[سال ۳۰۵ هجری قمری|۳۰۵ق]]. | ||
| مکان تولد = | | مکان تولد = | ||
| تاریخ مرگ = [[سال ۳۸۱ هجری قمری|۳۸۱ق]] | | تاریخ مرگ = [[سال ۳۸۱ هجری قمری|۳۸۱ق]] | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
== نسب == | == نسب == | ||
ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی مشهور به شیخ صدوق، از علمای قرن ۴ق بوده است.<ref>غفاری، علی اکبر، مقدمه «من لایحضره الفقیه» در: الشیخ الصدوق، | ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی مشهور به شیخ صدوق، از علمای قرن ۴ق بوده است.<ref>غفاری، علی اکبر، مقدمه «من لایحضره الفقیه» در: الشیخ الصدوق، ۱۴۰۴ق.، ص۸.</ref> | ||
پدر وی [[علی بن حسین بن موسی بن بابویه|علی بن حسین]]، در زمان خویش، شیخ و ثقه (مورد اعتماد) و فقیه و پیشوای قمی‌ها بود با اینکه در آن زمان [[قم]] مملو از بزرگان و محدثان بود. او با وجود این جایگاه علمی و مرجعیتش در قم و غیر قم، مغازه‌ای در بازار داشت که زاهدانه و با پاکدامنی و قناعت به تجارت مشغول بود و فقیهی مورد اعتماد بود. او در رشته‌های مختلف کتاب‌ها و رساله‌هایی داشت که [[شیخ طوسی]] و [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] آنها را ذکر کرده‌اند. [[ابن ندیم]] در [[الفهرست ابن ندیم|الفهرست]] می‌گوید: «به خط پسرش محمد بن علی در پشت یک جزء دیدم که: «کتاب‌های پدرم را که ۲۰۰ کتاب است برای فلانی پسر فلانی اجازه دادم و نیز کتاب‌های خودم را که ۱۸ کتاب است.».<ref>غفاری، علی اکبر، مقدمه «من لایحضره الفقیه» در: الشیخ الصدوق، | پدر وی [[علی بن حسین بن موسی بن بابویه|علی بن حسین]]، در زمان خویش، شیخ و ثقه (مورد اعتماد) و فقیه و پیشوای قمی‌ها بود با اینکه در آن زمان [[قم]] مملو از بزرگان و محدثان بود. او با وجود این جایگاه علمی و مرجعیتش در قم و غیر قم، مغازه‌ای در بازار داشت که زاهدانه و با پاکدامنی و قناعت به تجارت مشغول بود و فقیهی مورد اعتماد بود. او در رشته‌های مختلف کتاب‌ها و رساله‌هایی داشت که [[شیخ طوسی]] و [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] آنها را ذکر کرده‌اند. [[ابن ندیم]] در [[الفهرست ابن ندیم|الفهرست]] می‌گوید: «به خط پسرش محمد بن علی در پشت یک جزء دیدم که: «کتاب‌های پدرم را که ۲۰۰ کتاب است برای فلانی پسر فلانی اجازه دادم و نیز کتاب‌های خودم را که ۱۸ کتاب است.».<ref>غفاری، علی اکبر، مقدمه «من لایحضره الفقیه» در: الشیخ الصدوق، ۱۴۰۴ق، ص۹.</ref> | ||
== تولد == | == تولد == | ||
سال ولادت شیخ صدوق به نحو دقیق مشخص نیست. اما آنچه از کتاب وی، [[کمال الدین]]، و کتاب [[غیبت شیخ طوسی|غیبت]] شیخ طوسی و کتاب [[رجال نجاشی|فهرست نجاشی]] استفاده می‌شود این است که وی پس از مرگ [[محمد بن عثمان عمری|محمد بن عثمان عَمْری]]، دومین سفیر از [[نواب اربعه|سفراء چهارگانه]] [[امام زمان]] (عج)، سال | سال ولادت شیخ صدوق به نحو دقیق مشخص نیست. اما آنچه از کتاب وی، [[کمال الدین]]، و کتاب [[غیبت شیخ طوسی|غیبت]] شیخ طوسی و کتاب [[رجال نجاشی|فهرست نجاشی]] استفاده می‌شود این است که وی پس از مرگ [[محمد بن عثمان عمری|محمد بن عثمان عَمْری]]، دومین سفیر از [[نواب اربعه|سفراء چهارگانه]] [[امام زمان]] (عج)، سال ۳۰۵ق در اوائل سفارت ابوالقاسم [[حسین بن روح]]، سومین سفیر، متولد شده است. | ||
خود شیخ صدوق از ابوجعفر [[محمد بن علی بن اسود]] نقل می‌کند که [[علی بن حسین بن موسی بن بابویه|علی بن حسین بن موسی بن بابویه]] (پدر شیخ صدوق که صدوق اول نیز خوانده می‌شود) پس از مرگ محمد بن عثمان عَمْری از او(ابوجعفر) خواسته است که از [[حسین بن روح نوبختی]] (سومین سفیر) بخواهد که او از [[امام زمان]] بخواهد که [[دعا]] کند تا خدا به او پسری بدهد. ابوجعفر می‌گوید من نیز از ابوالقاسم درخواست کردم و او این درخواست را به امام زمان رساند. پس از سه روز ابوالقاسم به من گفت که امام برای علی بن حسین دعا کرده است و برایش فرزندی مبارک متولد می‌شود که خدای عزوجل به سببش او را سود می‌رساند و....<ref>کمال الدین، ص۲۷۶؛ و مثله قال الطوسی فی کتابه الغیبة، ص۲۰۹؛ به نقل الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، ۱۳۶۱ه.ش.، ص۷۳.</ref>. | خود شیخ صدوق از ابوجعفر [[محمد بن علی بن اسود]] نقل می‌کند که [[علی بن حسین بن موسی بن بابویه|علی بن حسین بن موسی بن بابویه]] (پدر شیخ صدوق که صدوق اول نیز خوانده می‌شود) پس از مرگ محمد بن عثمان عَمْری از او(ابوجعفر) خواسته است که از [[حسین بن روح نوبختی]] (سومین سفیر) بخواهد که او از [[امام زمان]] بخواهد که [[دعا]] کند تا خدا به او پسری بدهد. ابوجعفر می‌گوید من نیز از ابوالقاسم درخواست کردم و او این درخواست را به امام زمان رساند. پس از سه روز ابوالقاسم به من گفت که امام برای علی بن حسین دعا کرده است و برایش فرزندی مبارک متولد می‌شود که خدای عزوجل به سببش او را سود می‌رساند و....<ref>کمال الدین، ص۲۷۶؛ و مثله قال الطوسی فی کتابه الغیبة، ص۲۰۹؛ به نقل الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، ۱۳۶۱ه.ش.، ص۷۳.</ref>. | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
::برخی از مشایخ اهل [[قم]] به من گفتند که پدر شیخ صدوق همسر دختر عمویش [[محمد بن موسی بن بابویه]] بود و از او فرزندی نداشت. از این رو به ابوالقاسم حسین بن روح [[عریضه نویسی|عریضه‌ای]] نوشت و در آن درخواست کرد وی از امام زمان بخواهد برایش [[دعا]] کند تا خدا به او فرزندانی فقیه عطا کند. پس پاسخ آمد که تو از این زن بچه دار نمی‌شوی و به زودی کنیزی دیلمی را مالک می‌شوی و از او دو فرزند فقیه روزی‌ات خواهد بود.<ref>الغیبة، ص۲۰۱؛ به نقل الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، ۱۳۶۱ه.ش.، ص۷۳.</ref> | ::برخی از مشایخ اهل [[قم]] به من گفتند که پدر شیخ صدوق همسر دختر عمویش [[محمد بن موسی بن بابویه]] بود و از او فرزندی نداشت. از این رو به ابوالقاسم حسین بن روح [[عریضه نویسی|عریضه‌ای]] نوشت و در آن درخواست کرد وی از امام زمان بخواهد برایش [[دعا]] کند تا خدا به او فرزندانی فقیه عطا کند. پس پاسخ آمد که تو از این زن بچه دار نمی‌شوی و به زودی کنیزی دیلمی را مالک می‌شوی و از او دو فرزند فقیه روزی‌ات خواهد بود.<ref>الغیبة، ص۲۰۱؛ به نقل الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، ۱۳۶۱ه.ش.، ص۷۳.</ref> | ||
بدین طریق، روشن می‌شود که ولادت شیخ صدوق پس از سال | بدین طریق، روشن می‌شود که ولادت شیخ صدوق پس از سال ۳۰۵ق و به [[دعا]]ی امام زمان (عج) بوده است و از این رو وی و برادرش [[حسین بن علی ابن بابویه|حسین]] بدین امر افتخار می‌کرده‌اند.<ref>الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، ۱۳۶۱ه.ش.، ص۷۴.</ref> | ||
== زندگی == | == زندگی == | ||
[[پرونده:قبرستان ابن بابویه در شهر ری، محل دفن شیخ صدوق.jpg|بندانگشتی|قبرستان ابن بابویه در شهر ری، محل دفن شیخ صدوق.]] | [[پرونده:قبرستان ابن بابویه در شهر ری، محل دفن شیخ صدوق.jpg|بندانگشتی|قبرستان ابن بابویه در شهر ری، محل دفن شیخ صدوق.]] | ||
شیخ صدوق در [[قم]] پرورش یافت و ۲۰ سال با پدرش زندگی کرد و از وی و دیگر علمای قم دانش آموخت و سپس به درخواست اهل [[ری]] بدانجا رفت و با اینکه در عنفوان جوانی بود آوازه‌اش بالا گرفت. مدتی در آنجا بود و سپس با اجازه از حاکم آنجا [[رکن الدولة بویهی]] جهت [[زیارت]] [[امام رضا]](ع) به [[مشهد]] رفت و در بازگشت در [[نیشابور]] ساکن شد و بزرگان آنجا دورش حلقه زدند. بدین طریق او با خروج از قم به ری، [[استرآباد]]، [[جرجان]]، نیشابور، مشهد، [[مروروذ]]، [[سرخس]]، [[ایلاق]]، [[سمرقند]]، [[فرغانه]]، [[بلخ]] از شهرهای [[ماوراء النهر]]، [[همدان]]، [[بغداد]]، [[کوفه]]، [[فید]]، [[مکه]] و [[مدینه]] مسافرت کرد.<ref>غفاری، علی اکبر، مقدمه «من لایحضره الفقیه» در: الشیخ الصدوق، | شیخ صدوق در [[قم]] پرورش یافت و ۲۰ سال با پدرش زندگی کرد و از وی و دیگر علمای قم دانش آموخت و سپس به درخواست اهل [[ری]] بدانجا رفت و با اینکه در عنفوان جوانی بود آوازه‌اش بالا گرفت. مدتی در آنجا بود و سپس با اجازه از حاکم آنجا [[رکن الدولة بویهی]] جهت [[زیارت]] [[امام رضا]](ع) به [[مشهد]] رفت و در بازگشت در [[نیشابور]] ساکن شد و بزرگان آنجا دورش حلقه زدند. بدین طریق او با خروج از قم به ری، [[استرآباد]]، [[جرجان]]، نیشابور، مشهد، [[مروروذ]]، [[سرخس]]، [[ایلاق]]، [[سمرقند]]، [[فرغانه]]، [[بلخ]] از شهرهای [[ماوراء النهر]]، [[همدان]]، [[بغداد]]، [[کوفه]]، [[فید]]، [[مکه]] و [[مدینه]] مسافرت کرد.<ref>غفاری، علی اکبر، مقدمه «من لایحضره الفقیه» در: الشیخ الصدوق، ۱۴۰۴ق، صص۹-۸.</ref> | ||
[[پرونده:ضریح قبر محمد بن علی ابن بابویه قمی ملقب به شیخ صدوق.jpg|بندانگشتی|[[ضریح]] قبر شیخ صدوق]] | [[پرونده:ضریح قبر محمد بن علی ابن بابویه قمی ملقب به شیخ صدوق.jpg|بندانگشتی|[[ضریح]] قبر شیخ صدوق]] | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
[[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] در وصفش می‌گوید: | [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] در وصفش می‌گوید: | ||
:::شیخ ما و فقیه ما... که وارد [[بغداد]] شد و با اینکه کم سن و سال بود شیوخ طائفه از او حدیث می‌شنیدند.<ref>غفاری، علی اکبر، مقدمه «من لایحضره الفقیه» در: الشیخ الصدوق، | :::شیخ ما و فقیه ما... که وارد [[بغداد]] شد و با اینکه کم سن و سال بود شیوخ طائفه از او حدیث می‌شنیدند.<ref>غفاری، علی اکبر، مقدمه «من لایحضره الفقیه» در: الشیخ الصدوق، ۱۴۰۴ق، ص۸.</ref> | ||
== مشایخ و اساتید او == | == مشایخ و اساتید او == | ||
وی از مشایخ و حفاظ بسیاری در شهرهای مختلف از ائمه حدیث و غیر آنها، فراگرفته است چنانکه شمارشان به ۲۶۰ می‌رسد<ref>غفاری، علی اکبر، مقدمه «من لایحضره الفقیه» در: الشیخ الصدوق، | وی از مشایخ و حفاظ بسیاری در شهرهای مختلف از ائمه حدیث و غیر آنها، فراگرفته است چنانکه شمارشان به ۲۶۰ می‌رسد<ref>غفاری، علی اکبر، مقدمه «من لایحضره الفقیه» در: الشیخ الصدوق، ۱۴۰۴ق، ص۸.</ref> برخی از مشایخ وی از این قرارند: | ||
#[[احمد بن علی بن ابراهیم بن هاشم قمی]]<ref>الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، ۱۳۶۱ه.ش.، ص۴۰.</ref> | #[[احمد بن علی بن ابراهیم بن هاشم قمی]]<ref>الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، ۱۳۶۱ه.ش.، ص۴۰.</ref> | ||
#ابوالحسن [[احمد بن محمد بن عیسی]] بن احمد بن عیسی بن علی بن حسین بن علی بن حسین بن علی بن ابی طالب(ع) <ref>الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، ۱۳۶۱ه.ش.، ص۴۲.</ref> | #ابوالحسن [[احمد بن محمد بن عیسی]] بن احمد بن عیسی بن علی بن حسین بن علی بن حسین بن علی بن ابی طالب(ع) <ref>الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، ۱۳۶۱ه.ش.، ص۴۲.</ref> | ||
| خط ۱۱۳: | خط ۱۱۳: | ||
== آثار == | == آثار == | ||
{{اصلی|آثار شیخ صدوق}} | {{اصلی|آثار شیخ صدوق}} | ||
مجموعه تألیفات شیخ صدوق به ۳۰۰ اثر می‌رسد که [[شیخ طوسی]] در کتاب [[الفهرست شیخ طوسی|الفهرست]]، ۴۰ عدد از آنها را کتاب می‌شمرد که یکی از آنها [[من لایحضره الفقیه]]<ref>الطوسی، الفهرست، ص۲۳۸.</ref> از [[کتب اربعه]] شیعه است؛ و [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] (متوفای [[سال ۴۵۰ هجری قمری|۴۵۰]] | مجموعه تألیفات شیخ صدوق به ۳۰۰ اثر می‌رسد که [[شیخ طوسی]] در کتاب [[الفهرست شیخ طوسی|الفهرست]]، ۴۰ عدد از آنها را کتاب می‌شمرد که یکی از آنها [[من لایحضره الفقیه]]<ref>الطوسی، الفهرست، ص۲۳۸.</ref> از [[کتب اربعه]] شیعه است؛ و [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] (متوفای [[سال ۴۵۰ هجری قمری|۴۵۰]]ق) در فهرست خویش حدود ۲۰۰ اثر وی را می‌آورد که در شاخه‌های مختلف علوم دینی و همه آنها ارزشمندند و از زمان تألیف تاکنون مورد استفاده علماء بوده است، البته بسیاری از آثار او به دست ما نرسیده است.<ref>الربانی الشیرازی، عبدالرحیم، مقدمه «معانی الاخبار» در: الشیخ الصدوق، ۱۳۶۱ه.ش.، ص۷۲.</ref> آنچه نجاشی در کتابش نقل کرده است از این قرار است:<ref>نجاشی، ۱۳۶۵، ص۳۸۹-۳۹۲.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||