|
|
خط ۸: |
خط ۸: |
|
| |
|
| ==پیشینه کاربرد اصطلاح کتب اربعه== | | ==پیشینه کاربرد اصطلاح کتب اربعه== |
| به گزارش اندرو نیومن از محمدعلی امیرمعزّی، نخستین بار [[محقق حلی]] اصطلاح «الکتب الأربعة» را درخصوص چهار کتاب [[کافی]]، [[تهذیب الاحکام|تهذیب]]، [[استبصار]] و [[من لایحضر]] به کار برده است؛ اما گفتهاند که وی در ترجمه عبارت امیرمعزی اشتباه کرده است؛ زیرا در آن تنها آمده است که محقق حلی این کتابها را منابع معتبر حدیثی شیعیان خوانده است. البته در نوشتههای محقق حلی عبارت «اربعه» به کار رفته است؛ اما خود او در مقدمه کتاب [[المعتبر فی شرح المختصر (کتاب)|المعتبر]] توضیح داده است که مرادش از این اصطلاح، فقیهان چهارگانه یعنی [[شیخ طوسی]]، [[شیخ مفید]]، [[سید مرتضی]] و [[شیخ صدوق]] است.<ref>[http://toumar.info/fa/note/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%DB%8C-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%A7%D8%B5%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%A8%D8%B9%D8%A9-%D9%86%D9%82%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%88-%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85%D9%86/ باقری، «چهار کتاب حدیثی امامیه و رواج اصطلاح «الکتب الأربعة»: نقدی بر دیدگاه اندرو نیومن».]</ref>
| | [[شهید ثانی]] نخستین عالمی است که اصطلاح کتب اربعه را برای این چهار کتاب به کار برده است. او در سال ۹۵۰ق، در [[اجازه روایت|اجازه روایتی]]، اصطلاح «کتب الحدیث الأربعة» را به کار برد. سپس در چند اجازه روایت دیگر از این عبارت و عبارت «الكُتُب الأربَعَة» استفاده کرد.<ref>[http://toumar.info/fa/note/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%DB%8C-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%A7%D8%B5%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%A8%D8%B9%D8%A9-%D9%86%D9%82%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%88-%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85%D9%86/ باقری، «چهار کتاب حدیثی امامیه و رواج اصطلاح «الکتب الأربعة»: نقدی بر دیدگاه اندرو نیومن».]</ref> |
|
| |
|
| نویسنده مقاله «چهار کتاب حدیثی امامیه و رواج اصطلاح الکتب الأربعة»، شهید ثانی را نخستین عالمی میداند که اصطلاح کتب اربعه را درخصوص این چهار کتاب به کار برده است. او در سال ۹۵۰ق، در [[اجازه روایت|اجازه روایتی]]، اصطلاح «کتب الحدیث الأربعة» را به کار برد. سپس در چند اجازه روایت دیگر از این عبارت و عبارت «الكُتُب الأربَعَة» استفاده کرد.<ref>[http://toumar.info/fa/note/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%DB%8C-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%A7%D8%B5%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%A8%D8%B9%D8%A9-%D9%86%D9%82%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%88-%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85%D9%86/ باقری، «چهار کتاب حدیثی امامیه و رواج اصطلاح «الکتب الأربعة»: نقدی بر دیدگاه اندرو نیومن».]</ref>
| | حدودا سه دهه بعد از این تاریخ،[[محقق اردبیلی]] این اصطلاح را در کتاب فقهی خود، [[مجمع الفائده و البرهان]] که آغاز نگارش آن سال ۹۷۷ق و پایان آن ۹۸۵ق بود به کار برد و بدین ترتیب این اصطلاح از فضای حدیثی به کتب فقهی نیز راه یافت. پس از آن به ترتیب در کتابهای [[زبدةالبیان|زُبدةالبیان]] (نوشتهشده در ۹۸۹ق)، [[منتقی الجمان|مُنتَقَی الجُمان]] (نوشتهشده در ۱۰۰۶ق) و [[الوافیه]] (نوشتهشده در ۱۰۵۹ق) به کار رفت.<ref>[http://toumar.info/fa/note/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%DB%8C-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%A7%D8%B5%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%A8%D8%B9%D8%A9-%D9%86%D9%82%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%88-%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85%D9%86/ باقری، «چهار کتاب حدیثی امامیه و رواج اصطلاح «الکتب الأربعة»: نقدی بر دیدگاه اندرو نیومن».]</ref> |
| | |
| بنابر گزارش مقاله فوق، در همین زمان [[حسین بن عبدالصمد عاملی]] پدر [[شیخ بهائی]] کتاب مدینة العلم نوشته [[شیخ صدوق]] را به کتابهای چهارگانه افزود و از اصطلاح «الأصول الخمسة» استفاده کرد؛ اما احتمالا به علت آنکه مدینة العلم از بین رفت، این اصطلاح رواج پیدا نکرد.<ref>[http://toumar.info/fa/note/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%DB%8C-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%A7%D8%B5%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%A8%D8%B9%D8%A9-%D9%86%D9%82%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%88-%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85%D9%86/ باقری، «چهار کتاب حدیثی امامیه و رواج اصطلاح «الکتب الأربعة»: نقدی بر دیدگاه اندرو نیومن».]</ref>
| |
| | |
| نخستین نوشته فقهیای را که در آن عبارت «الكُتُب الأربَعَة» به کار رفت، مجمع الفائدة نوشته [[محقق اردبیلی]] میدانند که آغاز نگارش آن سال ۹۷۷ق و پایان آن ۹۸۵ق بود. پس از آن به ترتیب در کتابهای [[زبدةالبیان|زُبدةالبیان]] (نوشتهشده در ۹۸۹ق)، [[منتقی الجمان|مُنتَقَی الجُمان]] (نوشتهشده در ۱۰۰۶ق) و [[الوافیه]] (نوشتهشده در ۱۰۵۹ق) به کار رفت.<ref>[http://toumar.info/fa/note/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%DB%8C-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%A7%D8%B5%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%A8%D8%B9%D8%A9-%D9%86%D9%82%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%88-%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85%D9%86/ باقری، «چهار کتاب حدیثی امامیه و رواج اصطلاح «الکتب الأربعة»: نقدی بر دیدگاه اندرو نیومن».]</ref>
| |
|
| |
|
| ==اعتبار کتب اربعه== | | ==اعتبار کتب اربعه== |