حضرت علی‌اصغر علیه‌السلام: تفاوت میان نسخه‌ها

== نام ==

در منابع متقدم [[شیعه]] و [[سنی]] نام این کودک، عبدالله یاد شده، ولی در منابع متأخر شیعی به علی‌اصغر شهرت یافته است. [[مقتل الحسین (خوارزمی)|مقتل‌الحسین خوارزمی]] <ref>خوارزمی، مقتل الحسین، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۳۷.</ref> و [[مناقب آل ابی طالب]] [[ابن‌شهرآشوب]]<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، مؤسسه انتشارات علامه، ج۴، ص۱۰۹.</ref>، از جمله منابع قدیمی هستند که هنگام ذکر چگونگی [[شهادت]] فرزند خردسال امام، از او با نام علی یاد کرده‌اند. برخی منابع، نام طفل شهید را علی‌اصغر و غالباً لقب [[امام سجاد(ع)]] را «علی اوسط» آورده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: اربلی، کشف الغمة، نشر رضی، ج۱، ص۵۸۱ و ۵۸۲؛ شافعی، مطالب السئول، ۱۴۱۹ق، ص۲۵۷.</ref> بعضی از منابع در شمارش فرزندان [[امام حسین(ع)]]، نام عبدالله را نیز ذکر کرده‌، ولی به چگونگی شهادت او اشاره‌ای نکرده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، مؤسسه انتشارات علامه، ج۴، ص۱۰۹؛ اربلی، کشف الغُمّة، نشر رضی، ج۱، ص۵۸۱ و ۵۸۲.</ref> این موضوع از اختلاف منابع متقدم و متأخر در شمارش فرزندان امام حسین(ع) که علی نام داشته‌اند، به وجود آمده  است.<ref>نگاه کنید به: مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۱۳۵؛ ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، مؤسسه انتشارات علامه، ج۴، ص۱۰۹.</ref> به گفته بعضی، علی‌اصغر و عبدالله دو تن بوده‌اند و هر دو در [[واقعه کربلا]] شهید شده‌اند.<ref>شافعی، مطالب السئول، ۱۴۱۹ق، ص۲۵۷.</ref>

{{تبارنامه امام حسین}}

== ماجرای شهادت ==

درباره چگونگی شهادت علی اصغر گزارش‌های مختلفی نقل شده است. بر اساس گزارش [[شیخ مفید]]، امام حسین(ع) پس از بردن جسد [[قاسم بن حسن(ع)|قاسم پسر امام حسن(ع)]] کنار دیگر [[شهدای کربلا|شهدا]]، جلوی خیمه نشست که عبدالله [علی‌اصغر] را نزدش آوردند و امام او را در دامن خویش نشاند. در این هنگام مردی از بنی‌اسد، تیری روانه کرد و او را ذبح نمود. امام دستش را [زیر گلوی طفل] گرفت و چون پر از خون شد، آن را بر زمین ریخت و گفت: «پروردگارا! اگر یاری آسمان را از ما گرفته‌ای، پس آن را به صلاح ما قرار ده و انتقام ما را از این ستمکاران بگیر.» سپس او را برد و کنار دیگر کشتگان گذاشت.<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۱۰۸. </ref> بنابر نقل دیگر هنگامی که امام حسین(ع) برای وداع کنار خیمه‌‏ها آمد، کودکش را در آغوش گرفته و او را می‏‌بوسید که [[حرمله بن کاهل اسدی]] با تیری او را به شهادت رساند.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۷۸ق، ج۵، ص۴۴۸؛ خوارزمی، مقتل الحسین، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۳۷؛ ابن‌طاووس، اللهوف، ۱۳۴۸ش، ص۱۱۷.</ref>

برخی نیز نوشته‌‏اند که امام پس از شهادت فرزندش، او را با خون گلویش آغشته کرد و فرمود: «به خدا قسم تو از [[ناقه صالح]] نزد [[خدا]] گرامی‌تری و [[پیامبر(ص)]]، نزد خدا از [[صالح (پیامبر)|صالح(ع)]] گرامی‌تر است؛<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ۱۳۸۲ش، ج۲، ص۱۸۲.</ref> خدایا اگر امروز فتح و نصرت خویش را از ما باز داشته‌‏ای، آن را در چیزی که برای ما بهتر است قرار ده».<ref>خوارزمی، مقتل الحسین، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۳۷؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۷۸ق، ج۵، ص۴۴۸.</ref>

== قاتل ==

=== حرمله و تیر سه‌شعبه ===

[[محمد محمدی اشتهاردی]] در کتاب [[سوگنامه آل محمد (کتاب)|سوگنامه آل محمد(ص)]] با تکیه بر کتاب منهاج الدموع از حرمله چنین نقل کرده است که او سه [[تیر سه‌شعبه]] به [[کربلا]] آورد و یکی از آن‌ها را به گلوی فرزند شیرخواره [[امام حسین(ع)]] زد.<ref>محمدی اشتهاردی، سوگنامه آل محمد، ۱۳۸۰ش، چ۱۷، ص۵۳۵.</ref> نویسندگان کتاب دانشنامه امام حسین سخن نقل شده از حرمله را جزو نقل‌های غیر قابل اعتماد شمرده‌اند؛<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام حسین، ۱۳۸۸ش، ج۷، ص۳۵-۳۷.</ref> چنان‌که در کتاب [[تاریخ قیام و مقتل جامع سید الشهدا (کتاب)|مقتل جامع سید‌الشهدا]] نیز شهادت علی اصغر با تیر سه‌شعبه را ناشی از گزارش مقتل‌های متأخر مثل [[تذکرة الشهداء (کتاب)|تذکرة الشهدا]] و [[کبریت احمر فی شرائط المنبر (کتاب)|کبریت احمر]] دانسته‌اند.<ref>گروهی از تاریخ‌پژوهان، تاریخ قیام و مقتل جامع سید‌الشهدا، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۸۵۴، پانویس.</ref>

با این حال،‌ امروزه در [[منبر‌|منبر‌ها]] و مجالس [[روضه‌خوانی]] مرسوم است که شهادت علی اصغر را ناشی از اصابت تیر سه‌شعبه می‌دانند.<ref>گروهی از تاریخ‌پژوهان،  تاریخ قیام و مقتل جامع سید‌الشهدا، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۸۵۴، پانویس.</ref>  

{{همچنین ببینید|تیر سه‌شعبه}}

==چگونگی دفن و مکان آن==

درباره چگونگی دفن علی‌اصغر در منابع اختلاف است؛ بر اساس برخی از منابع  امام حسین(ع) با شمشیر خود قبری کند و او را به خاک سپرد.<ref>خوارزمی، مقتل الحسین، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۳۷.</ref> اما عده‌ای از مورخان نوشته‌‏اند امام(ع) قنداقه خون‌آلود او را به [[حضرت زینب|زینب (س)]] سپرد.<ref>ابن‌طاووس، اللهوف، ۱۳۴۸ش، ص۱۱۷؛ ابومخنف، مقتل الحسین، ۱۳۹۸ق، ص۱۷۳.</ref> برخی نیز نوشته‏‌اند که بدنش را کنار بدن دیگر شهدای خاندان خود قرار داد.<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۱۰۸.</ref> بعضی محل دفن او را در کنار دیگر [[شهدای کربلا]] دانسته و برخی دیگر معتقدند او بر روی سینه امام حسین(ع) دفن شده است.<ref>قاضی طباطبایی، تحقیق درباره اول اربعین حضرت سیدالشهداء(ع)، ۱۳۸۳ش، ص۹۵.</ref>

==سوگواری==

[[شیعه|شیعیان]] علی‌اصغر را [[باب الحوائج]] می‌دانند<ref>محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۷۶ش، ص۳۲۲.</ref> و برخی از [[مسجد|مساجد]]، [[حسینیه|حسینیه‌ها]] و [[هیئت عزاداری|هیئت‌های عزاداری]] خود را به نام او نام‌گذاری می‌کنند. آنان شب [[۷ محرم|هفتم محرم]] را به او اختصاص داده‌اند و در این شب با محوریت او به مرثیه‌، [[نوحه‌خوانی|نوحه]] و [[روضه‌خوانی]] می‌پردازند.<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/6254406 «نامگذاری شبهای دهه اول محرم»]، وبگاه باشگاه خبرنگاران جوان.</ref> [[روضه]] او از روضه‌های سوزناک [[واقعه عاشورا]]  شناخته می‌شود. همچنین در برخی مناطق شیعیان در [[دهه محرم]]، [[تعزیه علی‌اصغر]] را به نمایش می‌گذارند؛ در این [[تعزیه‌خوانی|تعزیه]] گهواره‌ای را با پارچه سبز تزیین می‌کنند تا نماد شیرخوارگی و خردسالی او باشد.<ref>[https://image.tebyan.net/Image/375857 «مراسم تعزیه خوانی سرباز کوچک ویژه شهادت حضرت علی اصغر(ع)»]، وبگاه تبیان.</ref>