عربستان سعودی: تفاوت میان نسخه‌ها

عربستان‌ سعودی ۲ میلیون و ۲۴۰ هزار کیلومتر مربع وسعت دارد ولی حدود ۷۵ درصد از این مساحت را بیابان‌های خشک و بی آب و علف پوشانده‌اند.{{مدرک}}

عربستان احتمالاً محل اولیه‌ زندگی سامی‌ها بوده‌است که از ۴ هزار سال پیش از میلاد مسیح به میان‌ رودان و فلسطین کوچ نمودند و بعدها به آشوری‌ها، بابلی‌ها، کنعانی‌ها و آمور‌ی‌ها معروف شدند. دوران باستان –در هزار سال اول پیش از میلاد– فرمانروایی منائیان در بخش عسیر و در جنوب حجاز، در درازای کرانه‌ی دریای سرخ برقرار شده بود. در سده‌ی یکم پیش از میلاد، منائیان از مرکز تجارت خود در ددان (الاولی) دست کشیدند. منائیان یک مرکز تجاری در بخش شمال مدائن ایجاد نمودند. در بخش خاوری، کشور دیلمون جای داشت که به ظاهر یک مرکز سیاسی – فرهنگی واقع در کرانه‌‌ی خلیج فارس بود. برخی این محل را همان جزیره بحرین دانسته‌اند. اگرچه بخش‌هایی از سرزمین اصلی نیز بخشی آن بوده‌است و با زمین‌های درونی که اکنون عربستان سعودی نامیده می‌شود، روابط بازرگانی داشته‌است.<ref>[http://www.yjc.ir/fa/news/4009897 نگاهی به تاریخچه عربستان سعودی]</ref>

کشور عربستان در دوران اسلامی تحت حاکمیت حکومت‌های اسلامی بوده است. این کشور از سال ۱۷۴۴ تحت سلطه حکومت سعودی قرار گرفت و هرچند طی دو مرحله، حکومت از دست آل سعود خارج شد اما از سال ۱۹۰۲ که دوره سوم حکومت آل سعود با تصرف ریاض توسط ملک عبدالعزیز بن عبدالرحمان شروع شد، این دوره همچنان ادامه دارد. <ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13931015001433 نگاهی به تاریخ حکومت خاندان سعود در عربستان]</ref>

در عربستان [[شیعیان]] [[اثناعشری|اثنی‌عشری]]، [[اسماعیلیه|اسماعیلی]] و [[زیدیه|زیدی]] سکونت دارند. آمار دقیقی از تعداد شیعیان در دست نیست. منابع مختلف تعداد شیعیان را در این کشور حدود دو میلیون نفر ذکر کرده‌اند که بین ۱۰ تا ۱۵ درصد از جمعیت عربستان را تشکیل می‌دهند.<ref>[http://www.islamdaily.org/ar/alwahabia/5431.article.htm اسلام دیلی- الشيعة في السعودية]</ref>

تا پیش از به قدرت رسیدن سعودی‌ها، موسسات مهم دینی شیعیان از جمله مساجد و [[حسینیه|حسینیه‌ها]] همچنان زنده و فعال بودند و شیعیان تا آن زمان، آشکارا مراسم عبادی خود را برگزار می‌کردند و در حوزه‌های علمیه محلی، به فراگیری علوم دینی می‌پرداختند. این پویایی تا دهه ۴۰ میلادی قرن گذشته به اندازه‌ای بود که [[قطیف]] را [[نجف]] کوچک می‌خواندند.<ref>[http://www.ahl-ul-bayt.org/fa.php/page,3311A7889.html پورتال اهل بیت]</ref>

*'''استان احساء:'''استان احساء وسعت زیادی دارد و پهنه آن تا مرز [[قطر]] ادامه دارد. بافت کلی ساکنان این منطقه شیعی است و قدمت آن به ابتدای قرن اول هـ. ق بر می‌گردد. در زمان حکمرانی سلسله [[آل بویه]]، دیگر مردم این منطقه نیز به مذهب تشیع گرویدند. در آن زمان این منطقه جزء خاک عربستان نبوده است. در قرن گذشته و پس از این که وهابیت، این ناحیه را به طور کلی اشغال کرد، این منطقه ضمیمه عربستان سعودی شد. در [[هفوف]]، [[مبرز]] و بسیاری از روستاهای این منطقه شیعیان سکونت دارند.

# شهر قطیف: این شهر مرکز استان [[قطیف]] است و بیشتر جمعیت آن را شیعیان تشکیل می‌دهند. تشیع در این شهر از دیرباز وجود داشته است. ابن بطوطه می‌نویسد:«قطیف شهر بزرگی است که بیشتر ساکنان آن از شیعیان است وآنان شیعه بودن خود را با ذکر اشهد ان علیا ولی الله و حی علی خیر العمل اعلام می‌کنند.» در این شهر طوایف شیعی زیادی زندگی‌ می‌کنند. مهم‌ترین خاندان‌های شیعی در این شهر عبارتند از: ابوذیب، بحارنه، حبشی، آل خنیزی، صفار، عمران، آل عبدلجبار

# صفوی: صفوی شهری تاریخی و قدیمی در کنار قلعه جاوان است که مملو از آثار باستانی است. این شهر در شمال [[قطیف]] و با فاصله اندکی از بندر رأس تنوره(سکوی نفتی معروف) قرار گرفته است. تمامی ساکنان این شهر شیعه‌اند.

*'''استان مدینه:''' در اواسط قرن چهارم هجری به تدریج خاندانی از نسل [[امام حسین]](ع) در [[مدینه]] به قدرت رسیدند و به عنوان «اشراف» قرنها در این ناحیه حکومت کردند که در برخی ادوار امامی مذهب یا زیدی مذهب بودند. در قرن پنجم و ششم نیز شهر مدینه زیر نفوذ تشیع قرار داشت که از یک سو ناشی از سیطره دولت [[فاطمیان]] و از سوی دیگر مدیون فعالیت عالمان شیعه [[عراق|عراقی]] در [[حجاز]] بود. سادات حسینی مدینه تا اواخر قرن یازدهم مستقل بودند اما از سال ۱۰۹۹ به دستور دولت عثمانی، مدینه زیر نظر [[مکه]] در آمد. با این حال برخی از آنها از جمله طوایف «هواشم» همچنان بر تشیع امامی استوار بودند.<ref>اطلس شیعه، ص۴۱۵-۴۱۸.</ref> شیعیان مدینه در حی الروضه، باب کومه، قبا، قربان، حی العوالی سکونت دارند. برخی روستاهای مدینه مانند وادی الفرع ، سویرقیه، ینبع النخل و مهدالذهب نیز محل سکونت شیعیان است. امروزه در این شهر چهار گروه شیعه جعفری ساکن هستند:

*'''سایر مناطق:''' شیعیان [[دوازده امامی]] در وادی فاطمه دارای جمعیت‌ بزرگی هستند. در حائل نیز که محل سکونت قبیله طی است تعدادی شیعه سکونت دارند. شیعیان در ریاض، قصیم، افلاح، حریق و [[جده]] نیز گروه‌های کوچکی تشکیل داده‌اند.

گروه قابل ملاحظه ای از شیعیان اسماعیلی (حدود صد هزار نفر) در استان [[نجران]] و حومه آن (در منطقه مرزی نزدیک به یمن) ساکن اند.

در مناطق شیعه نشین شخصیت‌های شیعی بسیاری حضور دارند که برخی از آنان به علت اقداماتشان برای احقاق حقوق شیعیان تحت تعقیب و محاکمه قرار گرفتند. برخی از این روحانیون عبارتند از:

نمر باقر النمر ( زاده ۱۳۷۹ق) مشهور به شیخ نمر، عالم [[شیعه]] در [[عربستان]] است. شیخ نمر منتقد سیاست‌های حکومت [[آل سعود |سعودی]] بود و بارها بازداشت شد. او به اتهام [[محاربه]]، داشتن عقاید انحرافی، خودداری از تبعیت نسبت به حکومت، تشویق به سرنگونی نظام سیاسی، تشویق به ترور اتباع خارجی مستقر در کشور و... از تابستان ۲۰۱۲م به زندان افتاد و اول آذر ۱۳۹۳ش (۲۲ نوامبر ۲۰۱۴م)، محکوم به اعدام شد. صدور حکم اعدام برای شیخ نمر، واکنش‌ها و مخالفت‌های گسترده‌ای از سوی محافل حقوق بشری و شیعیان سراسر جهان در پی داشت. با وجود تمامی مخالفت‌‌ها، سرانجام این روحانی در تاریخ ۱۲ دی ماه ۱۳۹۴ اعدام شد.

محمد علی عَمْری (۱۳۲۷-۱۴۴۷ ق) شخصیت‌ برجسته دینی اجتماعی [[شیعی]] در [[مدینه|مدینه منوّره]] [[عربستان]] بود. گفته شده نسب او به [[عثمان بن سعید عمری]] نایب [[امام زمان]] (ع) می‌رسد. دامنه تاثیر دینی و اجتماعی او را تا شهرهای [[جده]] و [[مکه]] نیز دانسته‌اند. نفوذ او در میان شیعیان مدینه تا حدی بود که دولت عربستان او را عامل ارتباطی خود با جامعه شیعیان مدینه قرار داد. عمری به دفعات توسط حکومت آل سعود محکوم به زندان و اعدام شد و اعدامی نافرجام را نیز از سر گذراند. او نمایندگی [[مراجع تقلید]] شیعه در عربستان را به عهده داشت.

عبدالهادی فضلی متوفی ۱۴۳۴هـ. ق،از شخصیت‌های تأثیرگذار معاصر در منطقه شرقی [[عربستان]] است. او دارای تحصیلات جامع در علوم حوزوی و دانشگاهی و دارای شخصیت بارز در هر دو عرصه علمی بود. فضلی تالیفات فراوانی در زمینه‌های مختلف علوم اسلامی دارد. او از شخصیت [[شهادت|شهید]] [[سید محمد باقر صدر|محمد باقر صدر]] متأثر بود و از حامیان [[انقلاب اسلامی ایران]] به شمار می رفت.

* '''شیخ نزار آل اسماعیل''': مدیر مدرسه امام مهدی(عج) وابسته به مرکز جهانی علوم اسلامی

شیخ حسن موسی صفار در سال ۱۹۵۹.م در شهر قطیف در خانواده‌ای به دنیا آمد که از نظر اقتصادی، متوسط بود ولی به امور دینی و اجتماعی اهتمام داشت. پدر و جد پدری و مادری و نیز بعضی از عموها و نزدیکان وی عالم دینی و خطیب بودند.

از دیگر روحانیون فعال سعودی می‌توان به سید هاشم الشخص، شیخ توفیق عامر، شیخ فیصل العوامی، سید السلیمان، شیخ مصطفی الموسی، شیخ محمد حسن الحبیب و شيخ عبدالکریم حبیل اشاره نمود.

این جنبش در دهه ۱۳۹۰ق (۱۹۷۰م) در کویت و با حمایت آیت‌ الله [[سید محمد حسینی شیرازی|سید محمد شیرازی]] و متأثر از اندیشه‌های وی و به ریاست [[محمدتقی مدرسی]] کار خود را آغاز کرد. شاخه این جنبش در قطیف به رهبری شیخ صفار و شیخ توفیق السیف فعالیت خود را در منطقه قطیف آغاز کرد. آنها به پخش کتاب، نشریه و نوارهای صوتی آیت‌ الله شیرازی اقدام می‌نمودند و به دنبال ایجاد تغییرات در وضعیت شیعیان بودند.

جنبش مبلغان طلایه دار در قطیف اندکی پس از آغاز فعالیت، کار خود را در قالب یک سازمان جدید به نام سازمان انقلاب اسلامی ادامه داد. این سازمان به جای حمایت از خشونت، خواستار تعلیم و آگاهی‌دادن به توده‌ها بود. این سازمان فعالیت خود را در سال ۱۳۹۵ق علنی کرد.

#درک این نکته توسط رهبران سازمان مبنی بر این که شیعیان با توجه به جمعیتشان نمی‌توانند انقلابی موفق را به راه اندازند

شیخ حسن صفار و نیروهایش حتی برای این که سازمانش متهم به جانب‌داری از حکومت ایران علیه دولت سعودی نشود، تصمیم گرفتند از ایران خارج شوند. و بعد در سال ۱۴۱۲ق. سازمان انقلاب اسلامی برای حذف لحن انقلابی و مذهبی‌اش به «الحرکه الاصلاحیه» تغییر نام داد و فعالیت‌های خود را در قالب‌هایی مسالمت‌جویانه در داخل و خارج عربستان پی‌گیری نمود. نتیجه این اقدام و تغییرات شرایط منطقه‌ای این شد که دولت سعودی حاضر به گفت‌وگو با نمایندگان جنبش شد.

#تأسیس دادگاه مستقل شیعی برای رسیدگی به دعاوی آنان براساس مذهب جعفری و‌... .

این گروه کوچک ترین گروه‌بندی سیاسی اسلامی شیعیان عربستان است. آنها متشکل از تعداد معدودی از روحانیان مستقل هستند که فاقد هرگونه سازمان دهی اصولی‌اند.

شیعیان لیبرال سکولار، به همان میزان همتایان سنی خود، اقلیتی تقریباً کوچک در جامعه شیعی هستند. گرچه از میان آنها برخی همچون نبیل الخنیزی توجه‌های ملی و بین‌المللی را به خود جلب کرده‌اند، به‌طور کلی از نفوذ حاشیه‌ای برخوردارند.<ref>[http://www.mashreghnews.ir/fa/print/54002 نگاهی به جريان‌هاي سياسي شيعه در عربستان]</ref>

* سال ۱۹۷۸؛ در این سال شیعیان دست به تظاهرات زدند که با دخالت نیروهای امنیتی دستگیری‌‌ها و تلفات گسترده‌ای به دنبال داشت.

*سال ۱۹۷۹؛در روز عاشورای این سال، شیعیان مراسم روز عاشورا را که در عربستان سعودی ممنوع است، برگزار کردند. جمعیت که عکس های [[امام خمینی]] را در دست داشت، به سوی قطیف و احساء و دیگر آبادی های ایالت شرقی حرکت کردند. در درگیری‌های به وجود آمده با گارد ملی، ۳۶ تن از آنان کشته شدند. جمعیت، سه روز تمام در حال طغیان بود. آن‌ها علیه رژیم سلطنتی شعار دادند و از حکومت می‌خواستند به تبعیض علیه شیعیان پایان دهد. پس از بازداشت شدن صدها نفر، سرانجام آرامش در منطقه برقرار شد. دولت فقط چند تن از مقامات دولتی منطقه شرقیه را عزل کرد.ولی به خواسته واقعی آنان یعنی محرومیت زدایی از مناطق شرقیه و تقسیم عادلانه ثروت در این مناطق وقعی ننهاد.

#و...<ref>شیعیان عربستان، علی انصاری بویراحمدی، ص ۳۰۴.</ref>