پرش به محتوا

شیخ مفید: تفاوت میان نسخه‌ها

۲۴۸ بایت حذف‌شده ،  ‏۶ مارس ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات عالمان شیعه
{{جعبه اطلاعات عالمان شیعه
| عنوان             = شیخ مفید
| عنوان = شیخ مفید
| تصویر             =شیخ مفید.jpg
| تصویر =شیخ مفید.jpg
| توضیح تصویر       =مقبره شیخ مفید در حرم کاظمین
| توضیح تصویر =مقبره شیخ مفید در حرم کاظمین
| اندازه تصویر     =200px
| اندازه تصویر =200px
| سرشناسی           = [[محدث]]، [[متکلم]] و [[فقیه]] [[امامیه]]
| سرشناسی = [[محدث]]، [[متکلم]] و [[فقیه]] [[امامیه]]
| نام کامل         = محمد بن محمد بن نُعمان
| نام کامل = محمد بن محمد بن نُعمان
| لقب               = ابن المعلم • شیخ مُفید
| لقب = ابن المعلم • شیخ مُفید
| نسب               =
| نسب =
| تاریخ تولد       = [[۱۱ ذی‌القعده]] سال [[سال ۳۳۶ هجری قمری|۳۳۶ق]] یا [[سال ۳۳۸ هجری قمری|۳۳۸ق]]
| تاریخ تولد = [[۱۱ ذی‌القعده]] سال [[سال ۳۳۶ هجری قمری|۳۳۶ق]] یا [[سال ۳۳۸ هجری قمری|۳۳۸ق]]
| شهر تولد         = عُکبَری نزدیکی [[بغداد]]
| شهر تولد = عُکبَری نزدیکی [[بغداد]]
| کشور تولد         =
| کشور تولد =
| محل زندگی         =
| محل زندگی =
| تاریخ وفات       = [[روز جمعه]]، [[۳ رمضان]] سال [[سال ۴۱۳ هجری قمری|۴۱۳ق]]
| تاریخ وفات = [[روز جمعه]]، [[۳ رمضان]] سال [[سال ۴۱۳ هجری قمری|۴۱۳ق]]
| شهر وفات         = بغداد
| شهر وفات = بغداد
| محل دفن           = [[حرم کاظمین]]
| محل دفن = [[حرم کاظمین]]
| خویشاوندان سرشناس = [[ابویعلی جعفری]] (داماد شیخ مفید)
| خویشاوندان سرشناس = [[ابویعلی جعفری]] (داماد شیخ مفید)
| استادان           = [[شیخ صدوق]] • [[ابن جنید اسکافی]] • [[ابن قولویه قمی]]
| استادان = [[شیخ صدوق]] • [[ابن جنید اسکافی]] • [[ابن قولویه قمی]]
| شاگردان           = [[شیخ طوسی]] • [[سید مرتضی]] • [[سید رضی]] • [[احمد بن علی نجاشی]]
| شاگردان = [[شیخ طوسی]] • [[سید مرتضی]] • [[سید رضی]] • [[احمد بن علی نجاشی]]
| محل تحصیل         = بغداد
| محل تحصیل = بغداد
| اجازه روایت از   =
| اجازه روایت از =
| اجازه اجتهاد از   =
| اجازه اجتهاد از =
| اجازه روایت به   =
| اجازه روایت به =
| اجازه اجتهاد به   =
| اجازه اجتهاد به =
| تالیفات           = [[المقنعة (کتاب)|المقنعه]] • [[اوائل المقالات (کتاب)|اوائل المقالات]] • [[الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد (کتاب)|الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد]] [[فهرست آثار شیخ مفید|ادامه..]]
| تالیفات = [[المقنعة (کتاب)|المقنعه]] • [[اوائل المقالات (کتاب)|اوائل المقالات]] • [[الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد (کتاب)|الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد]] [[فهرست آثار شیخ مفید|ادامه..]]
| سایر             =
| سایر =
| سیاسی             =
| سیاسی =
| اجتماعی           =
| اجتماعی =
| امضا             =
| امضا =
| وبگاه رسمی       =
| وبگاه رسمی =
}}
}}
'''محمد بن محمد بن نُعمان''' مشهور به '''شیخ مُفید'''([[سال ۳۳۶ هجری قمری|۳۳۶ق]] یا [[سال ۳۳۸ هجری قمری|۳۳۸ق]] ـ [[سال ۴۱۳ هجری قمری|۴۱۳ق]]) [[کلام|متکلم]] و [[فقیه]] [[شیعه اثنی عشری|امامیه]] در قرن‌های [[قرن ۴ هجری قمری|چهارم]] و [[قرن ۵ هجری قمری|پنجم]] قمری بود. درباره شیخ مفید گفته شده او با تدوین علم [[اصول فقه]]، روشی جدید در [[اجتهاد]] فقهی ارائه داد که راه میانه‌ای بود در برابر دو روش عقل‌گرایی افراطی و اکتفاکردن به [[روایت|روایات]] بدون توجه به عقل. [[شیخ صدوق]]، [[ابن جنید اسکافی]] و [[ابن قولویه]] مشهورترین استادان شیخ مفید بودند. [[شیخ طوسی]]، [[سید مرتضی]]، [[سید رضی]] و [[احمد بن علی نجاشی|نَجاشی]] نزد او درس خوانده‌اند. [[المقنعة (کتاب)|المُقنِعَة]] در علم [[فقه]]، [[اوائل المقالات (کتاب)|اوائل المقالات]] در دانش کلام و [[الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد (کتاب)|الاِرشاد]] در شرح‌حال‌ [[امامان شیعه]] معروف‌ترین آثار شیخ مفید است.
'''محمد بن محمد بن نُعمان''' مشهور به '''شیخ مُفید'''([[سال ۳۳۶ هجری قمری|۳۳۶ق]] یا [[سال ۳۳۸ هجری قمری|۳۳۸ق]] ـ [[سال ۴۱۳ هجری قمری|۴۱۳ق]]) [[کلام|متکلم]] و [[فقیه]] [[شیعه اثنی عشری|امامیه]] در قرن‌های [[قرن ۴ هجری قمری|چهارم]] و [[قرن ۵ هجری قمری|پنجم]] قمری بود. درباره شیخ مفید گفته شده او با تدوین علم [[اصول فقه]]، روشی جدید در [[اجتهاد]] فقهی ارائه داد که راه میانه‌ای بود در برابر دو روش عقل‌گرایی افراطی و اکتفاکردن به [[روایت|روایات]] بدون توجه به عقل. [[شیخ صدوق]]، [[ابن جنید اسکافی]] و [[ابن قولویه]] مشهورترین استادان شیخ مفید بودند. [[شیخ طوسی]]، [[سید مرتضی]]، [[سید رضی]] و [[احمد بن علی نجاشی|نَجاشی]] نزد او درس خوانده‌اند. [[المقنعة (کتاب)|المُقنِعَة]] در علم [[فقه]]، [[اوائل المقالات (کتاب)|اوائل المقالات]] در دانش کلام و [[الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد (کتاب)|الاِرشاد]] در شرح‌حال‌ [[امامان شیعه]] معروف‌ترین آثار شیخ مفید است.


== تبار و زندگی ==
== تبار و زندگی ==
خط ۳۸: خط ۳۸:


در منابع تاریخی دو فرزند برای مفید ذکر شده است؛ یکی ابوالقاسم علی و دیگری دختری که اسمش در منابع نیامده و همسر [[ابویعلی جعفری]] بوده است.<ref>شبیری، گذری بر حیات شیخ مفید، ۱۴۱۳ق، ص۳۷؛ شبیری، ناگفته‌هایی از حیات شیخ مفید، ۱۴۱۳ق، ص۱۱۸.</ref><br>
در منابع تاریخی دو فرزند برای مفید ذکر شده است؛ یکی ابوالقاسم علی و دیگری دختری که اسمش در منابع نیامده و همسر [[ابویعلی جعفری]] بوده است.<ref>شبیری، گذری بر حیات شیخ مفید، ۱۴۱۳ق، ص۳۷؛ شبیری، ناگفته‌هایی از حیات شیخ مفید، ۱۴۱۳ق، ص۱۱۸.</ref><br>
شیخ مفید در [[جمعه]]، [[۲ رمضان|دوم]] یا [[۳ رمضان|سوم]] ماه [[رمضان]] سال [[سال ۴۱۳ هجری قمری|۴۱۳ق]] درگذشت.<ref>شبیری، گذری بر حیات شیخ مفید، ۱۴۱۳ق، ص۳۹.</ref> [[شیخ طوسی]]، ازدحام مردم از همه مذاهب برای نماز گزاردن و گریستن در مرگ او را بی‌سابقه توصیف کرده است.<ref>طوسی، الفهرست، ۱۴۱۷ق، ص۲۳۹.</ref> او چند سالی در خانه‌اش مدفون بود و سپس به سوی مقابر [[قریش]]، نزدیک قبر [[امام جواد(ع)]] برده شد.<ref>نجاشی، رجال، ۱۴۰۷ق، ص۴۰۳-۴۰۲.</ref> مقبره وی اکنون در [[حرم کاظمین]] قرار دارد.
شیخ مفید در [[جمعه]]، [[۲ رمضان|دوم]] یا [[۳ رمضان|سوم]] ماه [[رمضان]] سال [[سال ۴۱۳ هجری قمری|۴۱۳ق]] درگذشت.<ref>شبیری، گذری بر حیات شیخ مفید، ۱۴۱۳ق، ص۳۹.</ref> [[شیخ طوسی]]، ازدحام مردم از همه مذاهب برای نماز گزاردن و گریستن در مرگ او را بی‌سابقه توصیف کرده است.<ref>طوسی، الفهرست، ۱۴۱۷ق، ص۲۳۹.</ref> او چند سالی در خانه‌اش مدفون بود و سپس به سوی مقابر [[قریش]]، نزدیک قبر [[امام جواد(ع)]] برده شد.<ref>نجاشی، رجال، ۱۴۰۷ق، ص۴۰۳-۴۰۲.</ref> مقبره وی اکنون در [[حرم کاظمین]] قرار دارد.
== تحصیلات ==
== تحصیلات ==
مفید [[قرآن]] و علوم مقدماتی را نزد پدر فراگرفت. سپس برای ادامه تحصیل همراه او به [[بغداد]] رفت و توانست از [[حدیث|محدثان]]، [[کلام|متکلمان]] و [[فقیه|فقهای]] برجسته [[شیعه]] و [[سنی]] بهره ببرد.<ref>گرجی، تاریخ فقه و فقها، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۳.</ref>
مفید [[قرآن]] و علوم مقدماتی را نزد پدر فراگرفت. سپس برای ادامه تحصیل همراه او به [[بغداد]] رفت و توانست از [[حدیث|محدثان]]، [[کلام|متکلمان]] و [[فقیه|فقهای]] برجسته [[شیعه]] و [[سنی]] بهره ببرد.<ref>گرجی، تاریخ فقه و فقها، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۳.</ref>
خط ۵۰: خط ۵۰:
== ویژگی‌های اخلاقی==
== ویژگی‌های اخلاقی==
گفته‌اند شیخ مفید بسیار [[صدقه]] می‌داد، فروتن بود، بسیار [[نماز]] می‌خواند و [[روزه]] می‌گرفت و لباس خشن بر تن می‌کرد؛ تا آنجا که وی را «شیخ مشایخ الصوفیه» (استاد استادان صوفیان) خواندند.<ref>شبیری، گذری بر حیات شیخ مفید، ۱۴۱۳ق، ص۲۶.</ref>  
گفته‌اند شیخ مفید بسیار [[صدقه]] می‌داد، فروتن بود، بسیار [[نماز]] می‌خواند و [[روزه]] می‌گرفت و لباس خشن بر تن می‌کرد؛ تا آنجا که وی را «شیخ مشایخ الصوفیه» (استاد استادان صوفیان) خواندند.<ref>شبیری، گذری بر حیات شیخ مفید، ۱۴۱۳ق، ص۲۶.</ref>  
[[ابویعلی جعفری]] داماد وی گزارش کرده است که او شب‌ها کم می‌خوابید و بیشتر وقتش صرف مطالعه و [[نماز]] و [[تلاوت قرآن]] و یا تدریس می‌شد.<ref>شبیری، گذری بر حیات شیخ مفید، ۱۴۱۳ق، ص۲۶-۲۷.</ref>در نامه ای که امام زمان(ع) برای شیخ مفید نوشته او را با عناوین مانند: سدید(استوار و راست)، ولیِّ رشید خطاب کرده است.<ref> طبرسی، الإحتجاج، ۱۳۸۶ق، ج۲، ص۳۲۲. </ref>
[[ابویعلی جعفری]] داماد وی گزارش کرده است که او شب‌ها کم می‌خوابید و بیشتر وقتش صرف مطالعه و [[نماز]] و [[تلاوت قرآن]] و یا تدریس می‌شد.<ref>شبیری، گذری بر حیات شیخ مفید، ۱۴۱۳ق، ص۲۶-۲۷.</ref>در نامه ای که امام زمان(ع) برای شیخ مفید نوشته او را با عناوین مانند: سدید(استوار و راست)، ولیِّ رشید خطاب کرده است.<ref> طبرسی، الإحتجاج، ۱۳۸۶ق، ج۲، ص۳۲۲. </ref>


== جایگاه علمی ==
== جایگاه علمی ==
[[پرونده:نقشه حرم كاظمین.jpg|بندانگشتی|300px|مقبره شیخ مفید در [[حرم کاظمین]]]]
[[پرونده:نقشه حرم كاظمین.jpg|بندانگشتی|300px|مقبره شیخ مفید در [[حرم کاظمین]]]]
[[شیخ طوسی]] در کتاب [[الفهرست (شیخ طوسی)|الفهرست]]، مفید را فردی تیزفهم و حاضرجواب و پیشتاز در دانش‌های [[کلام]] و [[فقه]] معرفی کرده است.<ref>طوسی، الفهرست، ۱۴۱۷ق، ص۲۳۸.</ref> [[ابن ندیم]] از مفید با عبارت رئیس متکلمان شیعه یاد کرده، در [[کلام امامیه|علم کلام]] بر دیگران مقدم دانسته و بی‌همتا توصیف کرده است.<ref>ابن ندیم،‌ الفهرست، ۱۳۵۰ش، ص۲۲۶ و ص ۲۴۷.</ref>
[[شیخ طوسی]] در کتاب [[الفهرست (شیخ طوسی)|الفهرست]]، مفید را فردی تیزفهم و حاضرجواب و پیشتاز در دانش‌های [[کلام]] و [[فقه]] معرفی کرده است.<ref>طوسی، الفهرست، ۱۴۱۷ق، ص۲۳۸.</ref> [[ابن ندیم]] از مفید با عبارت رئیس متکلمان شیعه یاد کرده، در [[کلام امامیه|علم کلام]] بر دیگران مقدم دانسته و بی‌همتا توصیف کرده است.<ref>ابن ندیم،‌ الفهرست، ۱۳۵۰ش، ص۲۲۶ و ص ۲۴۷.</ref>


شیخ مفید را نماینده [[مکتب کلامی بغداد]] و برجسته‌ترین شخصیت آن شمرده‌اند که به نقد اندیشه‌های [[مکتب کلامی قم]] می‌پرداخت.<ref>جعفری، «مقایسه‌ای میان دو مکتب فکری شیعه در قم و بغداد در قرن چهارم هجری»، ص۱۴ و۱۵.</ref> گفته شده مکتب فکری بغداد در شیخ مفید به اوج رسید.<ref>جعفری، «مقایسه‌ای میان دو مکتب فکری شیعه در قم و بغداد در قرن چهارم هجری»، ص۱۵.</ref> گفته شده شیخ مفید، نه عقل‌گرای افراطی بود و نه حدیث‌گرای افراطی، بلکه وی، رویکردی اعتدالی و میانه داشت.<ref>فرمانیان و صادقی کاشانی، نگاهی به تاریخ تفکر امامیه، ۱۳۹۴ش، ص۶۱؛ جبرئیلی، سیر تطور کلام شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۱۹۸ و ۱۹۹.</ref>
شیخ مفید را نماینده [[مکتب کلامی بغداد]] و برجسته‌ترین شخصیت آن شمرده‌اند که به نقد اندیشه‌های [[مکتب کلامی قم]] می‌پرداخت.<ref>جعفری، «مقایسه‌ای میان دو مکتب فکری شیعه در قم و بغداد در قرن چهارم هجری»، ص۱۴ و۱۵.</ref> گفته شده مکتب فکری بغداد در شیخ مفید به اوج رسید.<ref>جعفری، «مقایسه‌ای میان دو مکتب فکری شیعه در قم و بغداد در قرن چهارم هجری»، ص۱۵.</ref> گفته شده شیخ مفید، نه عقل‌گرای افراطی بود و نه حدیث‌گرای افراطی، بلکه وی، رویکردی اعتدالی و میانه داشت.<ref>فرمانیان و صادقی کاشانی، نگاهی به تاریخ تفکر امامیه، ۱۳۹۴ش، ص۶۱؛ جبرئیلی، سیر تطور کلام شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۱۹۸ و ۱۹۹.</ref>
خط ۱۰۴: خط ۱۰۴:
== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
* «[http://www.donyayecinema.ir/detail/50703 خورشید شب در آی فیلم]»، تارنمای خبری دنیای سینما، تاریخ بازدید: ۷ مرداد ۱۳۹۸، تاریخ درج: ۲۹ مهر۱۳۹۷.
* «[http://www.donyayecinema.ir/detail/50703 خورشید شب در آی فیلم]»، تارنمای خبری دنیای سینما، تاریخ بازدید: ۷ مرداد ۱۳۹۸، تاریخ درج: ۲۹ مهر۱۳۹۷.
* ابن الندیم، محمد بن ابی‌یعقوب اسحاق، الفهرست، تحقیق رضا تجدد، تهران، بی‌تا، ۱۳۵۰ش.
* ابن الندیم، محمد بن ابی‌یعقوب اسحاق، الفهرست، تحقیق رضا تجدد، تهران، بی‌تا، ۱۳۵۰ش.
* ابن‌‌تغری‌ بردی‌، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهرة، قاهره، وزارة الثقافة و الارشاد القومی، بی‌تا.
* ابن‌‌تغری‌ بردی‌، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهرة، قاهره، وزارة الثقافة و الارشاد القومی، بی‌تا.
Automoderated users، confirmed، templateeditor
۵۱۱

ویرایش