|
|
| خط ۱۹: |
خط ۱۹: |
| ==اعمال و آداب== | | ==اعمال و آداب== |
| ===شب عید=== | | ===شب عید=== |
| احکام شب عید فطر عبارتند از:
| | در کتاب‌های ادعیه، اعمال و آدابی برای شب عید فطر توصیه شده است؛ از جمله: |
| * خواندن [[دعا]]، [[نماز]] و [[تلاوت|قرائت قرآن]].<ref>طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۸ق، ص۵۹۰-۵۸۹.</ref> | | * خواندن [[دعا]]، [[نماز]] و [[تلاوت|قرائت قرآن]].<ref>طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۸ق، ص۵۹۰-۵۸۹.</ref> |
| * خواندن دعای استهلال به هنگام رؤیت هلال شوال.<ref>مفید، مسارالشیعه، ۱۴۱۳ق، ص۲۹.</ref> | | * خواندن دعای استهلال به‌هنگام رؤیت هلال شوال.<ref>مفید، مسار الشیعه، ۱۴۱۳ق، ص۲۹.</ref> |
| * استحباب [[زیارت امام حسین(ع)]]<ref>سید ابن‌طاووس، اقبال الاعمال، ۱۳۷۶ش، ج۱، ص۴۶۴.https://erfan.ir/mafatih270/زیارت-امام-حسین(ع)-در-عید-فطر-و-قربان-کلیات-مفاتیح-الجنان-با-ترجمه-استاد-حسین-انصاریان</ref> | | * [[زیارت امام حسین(ع)]].<ref>سید ابن‌طاووس، اقبال الاعمال، ۱۳۷۶ش، ج۱، ص۴۶۴.</ref> |
| * [[غسل]] کردن: وقت غسل شب عید فطر، از اول [[مغرب شرعی|مغرب]] تا [[طلوع فجر|اذان صبح]] است.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل (مراجع)، دفتر انتشارات اسلامی، ج۱، ص۳۵۹.</ref> به گفته [[سید ابن طاووس|سید بن طاووس]] بنا بر روایتی قبل از غروب و بنا روایت دیگری اواخر شب غسل کند.<ref>سید ابن‌طاووس، اقبال الاعمال، ۱۳۷۶ش، ج۱، ص۴۵۷.</ref> | | * [[غسل|غسل کردن]]: وقت غسل شب عید فطر، از اول [[مغرب شرعی|مغرب]] تا [[طلوع فجر|اذان صبح]] است.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح‌المسائل (مراجع)، دفتر انتشارات اسلامی، ج۱، ص۳۵۹.</ref> |
| *پس از خواندن [[نماز مغرب]] و نافله آن دست‌ها را به جانب آسمان بلند کند و بگوید: | | * خواندن این دعا پس از [[نماز مغرب]] و نافله آن: «یَا ذَا الْمَنِّ وَالطَّوْلِ، یَا ذَا الْجُودِ، یَا مُصْطَفِیَ مُحَمَّدٍ وَ ناصِرَهُ صَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاغْفِرْ لِی کُلَّ ذَنْبٍ أَحْصَیْتَهُ وَ هُوَ عِنْدَکَ فِی کِتابٍ مُبِینٍ؛ ای صاحب نعمت و کرم، ای دارای جود، ای برگزیننده محمّد و ای یاور او، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و بر من بیامرز هر گناهی که شماره نمودی‌اش و آن پیش تو در کتابی آشکار است.» پس از آن باید سجده کند و صد بار در سجده بگوید: «أَتُوبُ إِلَی اللّٰهِ». سپس هر حاجتی که دارد از خدا بخواهد.<ref>قمی، مفاتیح الجنان، اعمال شب عید فطر.</ref> |
| یَا ذَا الْمَنِّ وَالطَّوْلِ، یَا ذَا الْجُودِ، یَا مُصْطَفِیَ مُحَمَّدٍ وَ ناصِرَهُ صَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاغْفِرْ لِی کُلَّ ذَنْبٍ أَحْصَیْتَهُ وَ هُوَ عِنْدَکَ فِی کِتابٍ مُبِینٍ.
| | * تکبیرهای مخصوص: مستحب است بعد از [[نماز مغرب]] و [[نماز عشاء|عشای]] شب عید فطر این تکبیرها گفته شود: «الله اکبر، الله اکبر، لا اله الا الله و الله اکبر، ولله الحمد، الحمدلله علی ما هدانا، وله الشکر علی ما اولانا.<ref>سید ابن‌طاووس، الاقبال بالأعمال الحسنة، ۱۳۷۶ش، ج۱، ص۴۵۹؛ بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل (مراجع)، دفتر انتشارات اسلامی، ج۱، ص۸۲۷.</ref> |
| ای صاحب نعمت و کرم، ای دارای جود، ای برگزیننده محمّد و ای یاور او، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و بر من بیامرز هر گناهی که شماره نمودی‌اش و آن پیش تو در کتابی آشکار است. | | * [[احیا|شب‌زنده‌داری]]: در روایتی که [[امام موسی کاظم علیه‌السلام|امام کاظم(ع)]] از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] نقل کرده، آمده است: مرا شادمان می‌سازد هر کسی که در طول سالْ خودش را در چهار شب (برای عبادت) فارغ سازد: شب عید فطر، شب [[عید قربان]]، شب [[نیمه شعبان]] و شب اول [[رجب|ماه رجب]].<ref>حمیری، قرب الإسناد، ۱۴۱۳ق، ص۵۴.</ref> همچنین از [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] نقل شده که [[امام سجاد علیه‌السلام|علی بن حسین(ع)]] شب عید فطر را در [[مسجد]] می‌ماند و تا صبح نماز می‌خواند و شب‌زنده‌داری می‌کرد و می‌فرمود: «این شب کمتر از [[شب قدر]] نیست».<ref>سید ابن‌طاووس، اقبال الاعمال، ۱۳۷۶ش، ج۱، ص۴۶۵.</ref> |
| پس به سجده رود و در سجده «صد مرتبه» بگوید: «أَتُوبُ إِلَی اللّٰهِ؛ به‌سوی خدا توبه می‌کنم». سپس هر حاجتی که دارد از خدا بخواهد.<ref>قمی، مفاتیح الجنان، اعمال شب عید فطر. | |
| </ref> | |
| * دو رکعت نماز که در رکعت اول حمد و هزار بار [[سوره اخلاص|سوره توحید]] و در رکعت دوم یک بار سوره حمد و یک بار سوره توحید خوانده می‌شود. سپس به سجده برود و صد مرتبه در سجده بگوید أَتُوبُ إِلَى اللَّهِ و پس از آن بگوید:یَا ذَا الْمَنِّ وَ الطَّوْلِ یَا ذَا الْجُودِ یَا مُصْطَفِیَ مُحَمَّدٍ وَ نَاصِرَهُ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ. پس هر حاجت که دارد از حق تعالى بخواهد. <ref>قمی، مفاتیح الجنان، اعمال شب عید فطر.</ref> روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل شده است که بر اساس آن هر کس این نماز را بخواند از خدا چیزی درخواست نمی‌کند، مگر آنکه خدا به او عطا می‌کند.<ref> سید ابن‌طاووس، الاقبال بالأعمال الحسنة، ۱۳۷۶ش، ج۱، ص۴۶۱.</ref>{{یادداشت| برای پاسخ به این سؤال و شبهه که آیا امکان انجام دادن مانند این اعمال وجود دارد یا خیر مراجعه کنید به:https://shiastudies.com/fa/66025/اشکال-بر-هزار-رکعت-نماز-حضرت-عليx-در-شبا/}} | |
| * تکبیرهای مخصوص؛ مستحب است بعد از [[نماز مغرب]] و [[نماز عشاء|عشای]] شب عید فطر این تکبیرها گفته شود: «'''الله اکبر الله اکبر، لا اله الا الله و الله اکبر، و لله الحمد، الحمدلله علی ما هدانا، و له الشکر علی ما اولانا.'''<ref>سید ابن‌طاووس، الاقبال بالأعمال الحسنة، ۱۳۷۶ش، ج۱، ص۴۵۹؛ بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل (مراجع)، دفتر انتشارات اسلامی، ج۱، ص۸۲۷.</ref>{{یادداشت|ترجمه: خدا بزرگ‌تر از آن است که وصف شود، خدا بزرگ‌تر از آن است که وصف شود، معبودی جز خدا نیست و خدا بزرگ‌تر از آن است که وصف شود و ستایش ویژه خداست و ستایش ویژه خداست بر آنچه ما را بدان هدایت کرد و او را سپاس بر آنچه به ما ارزانی داشت.}} گفته شده مقصود از «'''و لِتُکبِّرُ‌وا اللَّهَ'''» در آیه «'''وَ لِتُکمِلُوا الْعِدَّةَ وَ لِتُکبِّرُ‌وا اللَّهَ عَلَیٰ مَا هَدَاکمْ وَ لَعَلَّکمْ تَشْکرُ‌ونَ'''»<ref>سوره بقره، آیه ۱۸۵.</ref>{{یادداشت| هدف این است که این روزها را تکمیل کنید؛ و خدا را بر اینکه شما را هدایت کرده، بزرگ بشمرید؛ باشد که شکرگزاری کنید!}} [[تکبیر|تکبیرهایی]] است که در شب عید فطر وارد شده است.<ref> سید ابن‌طاووس، الاقبال بالأعمال الحسنة، ۱۳۷۶ش، ج۱، ص۴۵۹؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۲۵۹.</ref>
| |
| * خواندن۱۰ مرتبه [[دعای یا دائم الفضل علی البریة]] که ۱۰ بار خواندنش در شب‌های [[جمعه (روز)|جمعه]] نیز [[مستحب]] است (یا دَائِمَ الْفَضْلِ عَلَى الْبَرِيَّةِ يَا بَاسِطَ الْيَدَيْنِ بِالْعَطِيَّةِ يَا صَاحِبَ الْمَوَاهِبِ السَّنِيَّةِ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ خَيْرِ الْوَرَى سَجِيَّةً وَ اغْفِرْ لَنَا يَا ذَا الْعُلَى فِي هَذِهِ الْعَشِيَّةِ)
| |
| «ترجمه:اى خدايى كه فضل و كرمت بر خلق دايم است و دو دست عطا و بخششت به جانب بندگان گشوده است، اى صاحب بخشش هاى بزرگ،
| |
| درود فرست بر محمد و آلش كه در اصل خلقت و فطرت بهترين خلقند اى خداى بلند مرتبه در همين شب [[گناه]] ما را ببخش.» <ref>قمی، مفاتیح الجنان، اعمال شب عید فطر.</ref>
| |
| * [[احیا|شب‌زنده‌داری]]؛ در روایتی که [[امام موسی کاظم علیه‌السلام|امام کاظم(ع)]] از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] نقل کرده آمده است: مرا شادمان می‌سازد هر کسی که در طول سال، خودش را در چهار شب (برای عبادت) فارغ سازد: شب عید فطر، شب [[عید قربان]]، شب [[نیمه شعبان]] و شب اول [[رجب|ماه رجب]]''. <ref>حمیری، قرب الإسناد، ۱۴۱۳ق، ص۵۴.</ref> و همین مضمون در روایتی [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق (ع)]] از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] نقل شده که او را شادمان می‌ساخت که در طول سال، خودش را در چهار شب (برای عبادت) فارغ سازد: شب عید فطر، شب [[عید قربان]]، شب [[نیمه شعبان]] و شب اول [[رجب|ماه رجب]]''.<ref>طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۸ق، ص۵۸۹؛ سید بن طاووس، الإقبال بالأعمال الحسنة، ۱۳۷۶ش، ج۲، ص۱۸۹.</ref> همچنین از [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] نقل شده که [[امام سجاد علیه‌السلام|علی بن حسین(ع)]] شب عید فطر را در [[مسجد]] می‌ماند و تا صبح نماز می‌خواند و شب‌زنده‌داری می‌کرد و می‌فرمود: ''این شب کمتر از [[شب قدر]] نیست''.<ref>سید ابن‌طاووس، اقبال الاعمال، ۱۳۷۶ش، ج۱، ص۴۶۵.</ref> | |
| *۱۴ رکعت نماز( هفت نماز دور کعتی)، در هر رکعت حمد و آیة الکرسى یک مرتبه و سه مرتبه قل هُوَ اللّه اَحَدٌ؛ براى خواننده این نماز برای هر رکعت ثواب عبادت چهل سال و عبادت هر کسی است که در ماه رمضان روزه گرفته و نماز خوانده است. <ref>قمی، مفاتیح الجنان، اعمال شب عید فطر.</ref> غسل کردن در آخر شب عید فطر و نشستن در جاى نماز خود تا [[طلوع فجر]]. <ref>طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ص۶۵۱.
| |
| </ref> | |
|
| |
|
| ===روز عید=== | | ===روز عید=== |
| *غسل: از [[مستحب|مستحبات]] روز عید فطر، غسل است. آغاز زمان غسل از [[طلوع فجر]] است؛ ولی در اینکه پایان وقت غسل، پیش از بیرون رفتن برای نماز عید است یا زوال خورشید (وقت [[نماز ظهر]]) و یا غروب آفتاب، نظرات مختلفی وجود دارد.<ref>آملی، مصباح الهدی، ۱۳۱۰ق، ج۷، ص۸۶.</ref> | | * غسل: از [[مستحب|مستحبات]] روز عید فطر غسل است. آغاز زمان غسل از [[طلوع فجر]] است، ولی در اینکه پایان وقت غسل، پیش از بیرون رفتن برای نماز عید است یا زوال خورشید (وقت [[نماز ظهر]]) و یا غروب آفتاب، نظرات مختلفی وجود دارد.<ref>آملی، مصباح الهدی، ۱۳۱۰ق، ج۷، ص۸۶.</ref> |
| * افطار: [[مستحب]] است قبل از نماز عید، خوراکی‌ای به‌ویژه خرما خورده شود.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۱، ص۳۷۷.</ref> | | * افطار: [[مستحب]] است قبل از نماز عید، خوراکی‌ای به‌ویژه خرما خورده شود.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۱، ص۳۷۷.</ref> |
| * تکبیرات خاص پس از [[نماز صبح]] و نماز عید<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۱، ص۳۷۸ و ۳۸۲.</ref> و همچنین نماز ظهر و عصر<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل (مراجع)، دفتر انتشارات اسلامی، ج۱، ص۸۲۷.</ref> روز عید [[مستحب]] است. | | * گفتن تکبیرات خاص، پس از [[نماز صبح]]، نماز عید<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۱، ص۳۷۸ و ۳۸۲.</ref> و همچنین پس از نماز ظهر و عصر<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل (مراجع)، دفتر انتشارات اسلامی، ج۱، ص۸۲۷.</ref> روز عید [[مستحب]] است. |
| *خواندن [[نماز عید|نماز عید فطر]] | | * خواندن [[نماز عید|نماز عید فطر]]. |
| *استحباب خواندن [[دعای ندبه]]<ref>سید ابن‌طاووس، اقبال الاعمال، ۱۳۷۶ش، ج۱، ص۵۰۴.</ref> | | * خواندن [[دعای ندبه]].<ref>سید ابن‌طاووس، اقبال الاعمال، ۱۳۷۶ش، ج۱، ص۵۰۴.</ref> |
|
| |
|
| ==آداب و رسوم == | | ==آداب و رسوم == |
