Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۹۳
ویرایش
مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (←نسخه‌های کتاب) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
''' | '''مِصْباحُ الشّریعَة و مِفْتاحُ الْحَقیقَة''' اثری به زبان عربی و منسوب به [[امام جعفر صادق]](ع) است. این کتاب، مشتمل بر روایاتی اخلاقی و عرفانی در ضمن ۱۰۰ باب است. برخی چون [[سید بن طاووس]] و [[محدث نوری]]، کتاب را معتبر دانسته و انتساب به امام صادق(ع) را پذیرفته‌اند و عده‌ای مانند [[شیخ حر عاملی]] و [[افندی اصفهانی]]، این انتساب را نپذیرفته و آن را منتسب به [[فضیل بن عیاض]]، [[عرفان|عارف]] و [[زهد|زاهد]] [[بصره|بصری]] یا [[کوفه|کوفی]] نسبت می‌دهند. این کتاب، از دیرباز مورد توجه عالمان بوده و علاوه بر نقل روایات آن، دارای شروح و ترجمه‌های فراوانی است. | ||
== انتساب یا عدم انتساب به امام صادق(ع)== | == انتساب یا عدم انتساب به امام صادق(ع)== | ||
در مورد کتاب بحث‌های زیادی بین علما پیش آمده است. گروهی به موافقت و دفاع از این کتاب برآمده‌اند و گروهی دیگر این کتاب را از اساس باطل و نویسنده آن را کسی غیر از امام می‌دانند و گروه دیگر قائل به تفصیل در مورد این کتاب و نوشته شده‌اند. | در مورد کتاب بحث‌های زیادی بین علما پیش آمده است. گروهی به موافقت و دفاع از این کتاب برآمده‌اند و گروهی دیگر این کتاب را از اساس باطل و نویسنده آن را کسی غیر از امام می‌دانند و گروه دیگر قائل به تفصیل در مورد این کتاب و نوشته شده‌اند. | ||
=== موافقان انتساب === | === موافقان انتساب === | ||
# سید بن طاووس اولین کسی است که در کتاب [[کشف المحجة]] و کتاب [[امان الاخطار]] این کتاب را منسوب به امام جعفر صادق(ع) دانسته است. وی اینگونه می‌نویسد: ''باید مسافر با خود همراه دارد کتاب «مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه» را که از امام صادق(ع) است؛ زیرا این کتاب، کتابی لطیف و شریف در بیان راه سلوک به طرف خداوند متعال و توجه به سوی او و راهنمای دستیابی به اسرار سیر و سلوک می‌باشد و اسرار مطویه در خود را در اختیار و دسترس خواننده می‌گذارد و خلاصه کلام آن که فواید این کتاب بسیار و حجم آن کم است. به عبارت دیگر کثیر المعنی و قلیل اللفظ است''.<ref>امان الاخطار، ص ۹۱ و ۹۲.</ref> | # سید بن طاووس اولین کسی است که در کتاب [[کشف المحجة]] و کتاب [[امان الاخطار]] این کتاب را منسوب به امام جعفر صادق(ع) دانسته است. وی اینگونه می‌نویسد: ''باید مسافر با خود همراه دارد کتاب «مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه» را که از امام صادق(ع) است؛ زیرا این کتاب، کتابی لطیف و شریف در بیان راه سلوک به طرف خداوند متعال و توجه به سوی او و راهنمای دستیابی به اسرار سیر و سلوک می‌باشد و اسرار مطویه در خود را در اختیار و دسترس خواننده می‌گذارد و خلاصه کلام آن که فواید این کتاب بسیار و حجم آن کم است. به عبارت دیگر کثیر المعنی و قلیل اللفظ است''.<ref>ابن طاووس، امان الاخطار، ص ۹۱ و ۹۲.</ref> | ||
# [[شهید ثانی]] از جمله کسانی است که در مورد این کتاب سخن به میان آورده و آن را تائید نموده است. وی در کتاب [[تنبیهات العلیة علی اسرار الصلاة|تنبیهات العلیة علی اسرار الصلاة]] و در کتاب [[کشف الریبة]]، [[منیة المرید]] و همچنین در [[مسکن الفواد]] از مصباح الشریعه برخی از مطالب را نقل کرده است. | # [[شهید ثانی]] از جمله کسانی است که در مورد این کتاب سخن به میان آورده و آن را تائید نموده است. وی در کتاب [[تنبیهات العلیة علی اسرار الصلاة|تنبیهات العلیة علی اسرار الصلاة]] و در کتاب [[کشف الریبة]]، [[منیة المرید]] و همچنین در [[مسکن الفواد]] از مصباح الشریعه برخی از مطالب را نقل کرده است. | ||
# [[فیض کاشانی]] نیز از کسانی است که در کتاب‌های [[اخلاق|اخلاقی]] و [[عرفان|عرفانی]] خود، از این کتاب مطلبی را نقل کرده و از ملاحظه در موارد نقل استفاده می‌شود که او نیز کتاب را معتبر دانسته و نسبت آن به [[امام صادق]](ع) را نسبتی معتبر و قطعی می‌داند و در این قطعیت هیچ شک و شبهه‌ای ندارد.<ref>بررسی کتاب مصباح الشریعه.</ref> | # [[فیض کاشانی]] نیز از کسانی است که در کتاب‌های [[اخلاق|اخلاقی]] و [[عرفان|عرفانی]] خود، از این کتاب مطلبی را نقل کرده و از ملاحظه در موارد نقل استفاده می‌شود که او نیز کتاب را معتبر دانسته و نسبت آن به [[امام صادق]](ع) را نسبتی معتبر و قطعی می‌داند و در این قطعیت هیچ شک و شبهه‌ای ندارد.<ref>[http://www.mohaddeth.ir/?p=45 بررسی کتاب مصباح الشریعه.]</ref> | ||
# [[میرزا حسین نوری]] از دیگر بزرگانی است که در صحت و اعتبار این کتاب تردیدی به خود راه نداده است. محدث نوری در کتاب «[[مستدرک الوسائل|مستدرک]]» در خاتمه کتاب در جلد سوم بحثی بسیار کامل و گسترده بیان داشته و دلایل کسانی را که این کتاب را دارای اعتبار نمی‌داند را به طور کامل رد می‌کنند و با دلایلی این کتاب را معتبر دانسته و اخبار آن را در کتاب مستدرک روایت نموده است.<ref>خاتمة مستدرک، چ ۱، ص ۱۹۴.</ref>{{سخ}} | # [[میرزا حسین نوری]] از دیگر بزرگانی است که در صحت و اعتبار این کتاب تردیدی به خود راه نداده است. محدث نوری در کتاب «[[مستدرک الوسائل|مستدرک]]» در خاتمه کتاب در جلد سوم بحثی بسیار کامل و گسترده بیان داشته و دلایل کسانی را که این کتاب را دارای اعتبار نمی‌داند را به طور کامل رد می‌کنند و با دلایلی این کتاب را معتبر دانسته و اخبار آن را در کتاب مستدرک روایت نموده است.<ref>خاتمة مستدرک، چ ۱، ص ۱۹۴.</ref>{{سخ}} | ||
از دیگر موافقان کتاب، می‌توان به [[سید هاشم بحرانی]]، [[ملا مهدی نراقی]]، [[سید علیخان مدنی]]، [[کفعمی]]، [[میرزا ابوالقاسم ذهبی شیرازی]]، [[سید حسین قزوینی]] و [[شیخ حسن مصطفوی]] از علمای معاصر نام برد.<ref>بررسی کتاب مصباح الشریعه.</ref> | از دیگر موافقان کتاب، می‌توان به [[سید هاشم بحرانی]]، [[ملا مهدی نراقی]]، [[سید علیخان مدنی]]، [[کفعمی]]، [[میرزا ابوالقاسم ذهبی شیرازی]]، [[سید حسین قزوینی]] و [[شیخ حسن مصطفوی]] از علمای معاصر نام برد.<ref>[http://www.mohaddeth.ir/?p=45 بررسی کتاب مصباح الشریعه.]</ref> | ||
=== مخالفان انتساب === | === مخالفان انتساب === | ||
# [[شیخ حر عاملی]] از جمله کسانی است که این کتاب را مردود می‌داند و مخالفت خویش را در کتاب «[[هدایة الامة]]» بیان داشته است.<ref>هدایة الامة، ج ۸، ص ۵۵۱.</ref> | # [[شیخ حر عاملی]] از جمله کسانی است که این کتاب را مردود می‌داند و مخالفت خویش را در کتاب «[[هدایة الامة]]» بیان داشته است.<ref>حر عاملی، هدایة الامة، ج ۸، ص ۵۵۱.</ref> | ||
# [[میرزا عبدالله افندی]] نیز این انتساب را نپذیرفته و آن را به نقل از یکی از [[صوفیه|صوفیان]] می‌داند.<ref>خاتمه مستدرک، ج ۱، ص ۲۰۲.</ref>{{سخ}} | # [[میرزا عبدالله افندی]] نیز این انتساب را نپذیرفته و آن را به نقل از یکی از [[صوفیه|صوفیان]] می‌داند.<ref>نوری، خاتمه مستدرک، ج ۱، ص ۲۰۲.</ref>{{سخ}} | ||
برخی از علمای اسلامی نیز رویکردی محتاطانه در برخورد بااین کتاب داشته‌اند و منعی در عمل به این کتاب ندیده‌اند؛ گرچه این نوشتار دارای سند قطعی نبوده و به راحتی نمی‌توان آن را منتسب به امام صادق(ع) دانست. از جمله این علما می‌توان به [[محمد تقی مجلسی]]، [[محمد باقر مجلسی]] و [[امام خمینی]] اشاره کرد.<ref>بررسی کتاب مصباح الشریعه.</ref> | برخی از علمای اسلامی نیز رویکردی محتاطانه در برخورد بااین کتاب داشته‌اند و منعی در عمل به این کتاب ندیده‌اند؛ گرچه این نوشتار دارای سند قطعی نبوده و به راحتی نمی‌توان آن را منتسب به امام صادق(ع) دانست. از جمله این علما می‌توان به [[محمد تقی مجلسی]]، [[محمد باقر مجلسی]] و [[امام خمینی]] اشاره کرد.<ref>[http://www.mohaddeth.ir/?p=45 بررسی کتاب مصباح الشریعه.]</ref> | ||
== محتوای کتاب == | == محتوای کتاب == | ||
| خط ۱۱۱: | خط ۱۱۱: | ||
* آفت قاریان؛ | * آفت قاریان؛ | ||
* بیان حق و باطل شناسائی پیامبران الهی؛ | * بیان حق و باطل شناسائی پیامبران الهی؛ | ||
* شناسائی حضرات [[ائمه اطهار]] | * شناسائی حضرات [[ائمه اطهار]]؛ | ||
* شناختن [[صحابه|اصحاب]] [[محمد(ص)|رسول خدا | * شناختن [[صحابه|اصحاب]] [[محمد(ص)|رسول خدا ]]؛ | ||
* احترام کردن به [[مومن|مؤمنین]]؛ | * احترام کردن به [[مومن|مؤمنین]]؛ | ||
* نیکوئی به پدر و مادر؛ | * نیکوئی به پدر و مادر؛ | ||
| خط ۱۴۷: | خط ۱۴۷: | ||
== پژوهش‌های پیرامون کتاب == | == پژوهش‌های پیرامون کتاب == | ||
=== شروح === | === شروح === | ||
* شرح [[عبدالرزاق رانکوئی گیلانی|ملا عبدالرزاق بن ملا میر قاری گیلانی]] از علمای قرن یازدهم.<ref>الذریعه، ج ۴، ص ۱۳۵.</ref> | * شرح [[عبدالرزاق رانکوئی گیلانی|ملا عبدالرزاق بن ملا میر قاری گیلانی]] از علمای قرن یازدهم.<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۴، ص ۱۳۵.</ref> | ||
* مناهج انوار المعرفه فی اسرار مصباح الشریعه، شرحی به زبان عربی تالیف میرزا ابوالقاسم ذهبی معروف به [[میرزا بابای شیرازی]]. | * مناهج انوار المعرفه فی اسرار مصباح الشریعه، شرحی به زبان عربی تالیف میرزا ابوالقاسم ذهبی معروف به [[میرزا بابای شیرازی]]. | ||
* شرح مصباح الشریعه، [[شیخ نظام الدین صهرشتی]].<ref>الذریعه، ج ۱۴، ص ۶۸.</ref> | * شرح مصباح الشریعه، [[شیخ نظام الدین صهرشتی]].<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۱۴، ص ۶۸.</ref> | ||
* بیان الاسرار شرحی ناتمام (شرح چهل باب از یک صد باب این کتاب) تالیف شیخ حسین زاهدی.<ref>الذریعه، ج ۲۶، ص ۱۱۵.</ref> | * بیان الاسرار شرحی ناتمام (شرح چهل باب از یک صد باب این کتاب) تالیف شیخ حسین زاهدی.<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۲۶، ص ۱۱۵.</ref> | ||
* دیوان نظام کرمانی در ترجمه منظومه مصباح الشریعة، تالیف [[احمد بن عبدالواحد کرمانی]].<ref>الذریعه، ج ۹، ص ۱۲۰۶.</ref> | * دیوان نظام کرمانی در ترجمه منظومه مصباح الشریعة، تالیف [[احمد بن عبدالواحد کرمانی]].<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۹، ص ۱۲۰۶.</ref> | ||
* شرح فارسی مصباح الشریعه با نام عرفان اسلامی مشتمل در۱۲ جلد توسط [[شیخ حسین انصاریان]]. | * شرح فارسی مصباح الشریعه با نام عرفان اسلامی مشتمل در۱۲ جلد توسط [[شیخ حسین انصاریان]]. | ||
[[پرونده:ترجمه مصباح الشریعه.jpg|بندانگشتی|ترجمه مصباح الشریعه/حسن مصطفوی]] | [[پرونده:ترجمه مصباح الشریعه.jpg|بندانگشتی|ترجمه مصباح الشریعه/حسن مصطفوی]] | ||
=== ترجمه‌ها === | === ترجمه‌ها === | ||
* ترجمه‌ای با نام «''آداب العارفین''».<ref>الذریعه، ج ۱، ص ۲۴.</ref> | * ترجمه‌ای با نام «''آداب العارفین''».<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۱، ص ۲۴.</ref> | ||
* ترجمه‌ای با نام «''ضیاء المصباح''» از اسماعیل بن محمدعلی رضوی.<ref>الذریعه، ج ۲۱، ص ۱۱۰.</ref> | * ترجمه‌ای با نام «''ضیاء المصباح''» از اسماعیل بن محمدعلی رضوی.<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۲۱، ص ۱۱۰.</ref> | ||
* مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة در تزکیه نفس و حقایق و معارف الهی ترجمه [[حسن مصطفوی]]. | * مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة در تزکیه نفس و حقایق و معارف الهی ترجمه [[حسن مصطفوی]]. | ||
* ترجمه کتاب به فارسی با نام رهنمودهای امام صادق(ع) از عباس عزیزی. | * ترجمه کتاب به فارسی با نام رهنمودهای امام صادق(ع) از عباس عزیزی. | ||
* ترجمة کتاب به زبان انگلیسی، لندن ۱۹۸۹ میلادی.<ref>بررسی کتاب مصباح الشریعه.</ref> | * ترجمة کتاب به زبان انگلیسی، لندن ۱۹۸۹ میلادی.<ref>[http://www.mohaddeth.ir/?p=45 بررسی کتاب مصباح الشریعه.]</ref> | ||
== نسخه‌های کتاب == | == نسخه‌های کتاب == | ||
| خط ۱۶۷: | خط ۱۶۷: | ||
* نسخه دیگر همان کتابخانه، تاریخ استنساخ : ۱۰۶۷ق. | * نسخه دیگر همان کتابخانه، تاریخ استنساخ : ۱۰۶۷ق. | ||
* نسخه دیگر همان کتابخانه، تاریخ استنساخ : ۱۰۹۹ق. | * نسخه دیگر همان کتابخانه، تاریخ استنساخ : ۱۰۹۹ق. | ||
* نسخ دیگر از این کتاب در همان کتابخانه.<ref>الذریعه، ج ۲۱، ص ۱۱۰ و ۱۱۱. بررسی کتاب مصباح الشریعه.</ref> | * نسخ دیگر از این کتاب در همان کتابخانه.<ref>تهرانی، الذریعه، ج ۲۱، ص ۱۱۰ و ۱۱۱.</ref> <ref>[http://www.mohaddeth.ir/?p=45 بررسی کتاب مصباح الشریعه.]</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس2}} | {{پانویس2}} | ||